AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
TƯ TƯỞNG “NHÂN NGHĨA” CỦA NGUYỄN TRÃI VÀ Ý NGHĨA TRONG ĐỊNH HƯỚNG<br />
LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ VIỆT NAM HIỆN NAY<br />
<br />
Lê Đức Thọ1<br />
1<br />
Trường Cao Đẳng Nghề Đà Nẵng<br />
<br />
Thông tin chung: ABSTRACT<br />
Ngày nhận bài: 12/07/2018<br />
Ngày nhận kết quả bình duyệt: Nguyen Trai is always worshiping a great idea - humanist ideas. This<br />
15/11//2018 thought is a red thread throughout the writing of Nguyen Trai poetry, making<br />
Ngày chấp nhận đăng: his works have a profound human value. It was the same humanist thought<br />
08/2019 that Nguyen Trai had developed from the tradition of humanist thought in<br />
Title: Chinese culture that contributed to raising the traditional thinking of<br />
Nguyen Trai’s “humanity” Vietnamese towards humanism. This article is more aware of Nguyen Trai's<br />
thought and meaning in humanist ideology and shows its current meaning in orienting young people's<br />
orienting the way of life for the lifestyles.<br />
young generation of Vietnam<br />
today<br />
TÓM TẮT<br />
Keywords:<br />
Nguyen Trai; “humanity” Bài viết nghiên cứu về tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi, tư tưởng đó<br />
thought; education lifestyle; được hình thành từ truyền thống “nhân nghĩa” của dân tộc Việt Nam và có<br />
younger generation kế thừa, phát triển tư tưởng “nhân nghĩa” của Nho giáo. Tư tưởng “nhân<br />
Từ khóa: nghĩa” của Nguyễn Trãi gắn kết biện chứng với tư tưởng thuận dân, an dân;<br />
Nguyễn Trãi; tư tưởng “nhân biểu hiện ở lòng thương người, sự khoan dung độ lượng, thậm chí đối với kẻ<br />
nghĩa”; giáo dục lối sống; thù; “nhân nghĩa” vừa là phương tiện, vừa là mục tiêu; “nhân nghĩa” được<br />
thế hệ trẻ thể hiện trong ý tưởng xây dựng một đất nước thái bình. Qua đó, tác giả rút<br />
ra ý nghĩa giáo dục lối sống vì con người, lối sống có trách nhiệm và sống vì<br />
cộng đồng cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay.<br />
<br />
<br />
1. GIỚI THIỆU thời đại của ông mà nó còn có ý nghĩa đến hôm<br />
“Nhân nghĩa” là một phạm trù xuất hiện từ khá nay và có lẽ nó vẫn mang giá trị đến tận mai sau.<br />
sớm, trong lịch sử triết học Trung Hoa cổ đại Vì vậy, nghiên cứu tư tưởng “nhân nghĩa” của<br />
nhiều nhà Nho nổi tiếng như: Khổng Tử, Mạnh Nguyễn Trãi và chỉ ra ý nghĩa của nó trong định<br />
Tử, Tuân Tử, Đổng Trọng Thư,... đã bàn nhiều hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ hiện nay là<br />
đến “nhân nghĩa”. Chính vì thế nó không phải là việc làm cần thiết.<br />
vấn đề mới. Nhưng đến thế kỉ XV ở Việt Nam 2. MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br />
chính tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi đã NGHIÊN CỨU<br />
đạt tới tầm cao của thời đại, điều mà từ trước cho 2.1 Mục tiêu nghiên cứu<br />
đến những người cùng thời với ông chưa ai đạt<br />
Bài viết làm rõ nội dung tư tưởng “nhân nghĩa”<br />
tới. Những tư tưởng của Nguyễn Trãi, đặc biệt là<br />
của Nguyễn Trãi và chỉ ra ý nghĩa trong định<br />
tư tưởng “nhân nghĩa”, không chỉ có ý nghĩa ở<br />
<br />
<br />
<br />
52<br />
AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam thắng lợi, Nguyễn Trãi được Lê Lợi ban cho<br />
hiện nay. quốc tính và được phong tước Quan Phục hầu và<br />
2.2 Phương pháp nghiên cứu giữ các chức Lại bộ thượng thư kiêm Nhập nội<br />
hành khiển trông coi Viện khu mật, đến đời Lê<br />
Bài viết dựa trên cơ sở phương pháp luận của<br />
Thái Tông là Gián nghị đại phu kiêm Tri tam<br />
chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy<br />
quán sự, chức Hàn lâm viện thừa chỉ kiêm Quốc<br />
vật lịch sử, kết hợp phương pháp logic và lịch<br />
Tử giám.<br />
sử, phân tích, tổng hợp.<br />
Với những cương vị mà mình đảm trách,<br />
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br />
Nguyễn Trãi đã tham gia đề xuất, bàn luận và<br />
3.1 Kết quả nghiên cứu soạn thảo những vấn đề nhằm mục tiêu quốc<br />
3.1.1 Giới thiệu về Nguyễn Trãi thái, dân an. Tuy nhiên, khi những hoài bão của<br />
ông còn đang dang dở thì ông và gia tộc phải<br />
Trong quá trình bảo vệ nền độc lập dân tộc đã sản<br />
chịu rơi đầu trong vụ oan án Lệ Chi viên. Năm<br />
sinh ra không ít những nhà quân sự, nhà tư tưởng<br />
1464, Lê Thánh Tông đã minh oan, phục hồi<br />
kiệt xuất như: Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt,<br />
chức tước và sai Trần Khắc Kiêm tìm lại toàn bộ<br />
Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh<br />
trước tác của Nguyễn Trãi.<br />
Khiêm ... trong số đó nổi bật là Nguyễn Trãi, một<br />
nhà tư tưởng và là Danh nhân văn hóa thế giới. Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc, một nhà<br />
thơ, nhà tư tưởng lớn, danh nhân văn hóa thế<br />
Nguyễn Trãi (1380 – 1442) hiệu là Ức Trai, cha<br />
giới. Cả cuộc đời mình luôn vì dân vì nước, tư<br />
là Nguyễn Ứng Long và mẹ là Trần Thị Thái,<br />
tưởng của ông là sản phẩm của nền văn hóa Việt<br />
cháu ngoại của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán.<br />
Nam thời đại nhà Hậu Lê khi mà xã hội Việt<br />
Tổ tiên của Nguyễn Trãi ở xã Chi Ngại, huyện<br />
Nam đang trên đà phát triển, đánh dấu một giai<br />
Phượng Nhãn, trấn Kinh Bắc (nay là xã Cộng<br />
đoạn phát triển quan trọng trong lịch sử tư tưởng<br />
Hòa, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương), sau<br />
Việt Nam. Nét nổi bật trong tư tưởng Nguyễn<br />
chuyển về làng Ngọc Ổi, huyện Thượng Phúc,<br />
Trãi là sự hòa quyện, chắt lọc giữa tư tưởng Nho<br />
Hà Đông (nay thuộc xã Nhị Khê, huyện Thường<br />
giáo, Phật giáo và Đạo giáo (trong đó Nho giáo<br />
Tín, Hà Nội). Tròn 6 tuổi mẹ mất, ông phải về<br />
đóng vai trò chủ yếu), có sự kết hợp chặt chẽ với<br />
Côn Sơn ở với ông ngoại. Năm 1390 ông ngoại<br />
hoàn cảnh thực tiễn Việt Nam lúc đó.<br />
cũng mất, Nguyễn Trãi theo cha trở về sống ở<br />
làng Nhị Khê. Năm 1400 thi đỗ Thái học sinh và Chính cuộc đời, phẩm chất và sự nghiệp của<br />
cùng cha ra làm quan dưới triều Hồ. Năm 1407 Nguyễn Trãi đã để lại sự kính trọng của người dân<br />
giặc Minh sang xâm lược, nhà Hồ thất bại. Hồ ở thời đại của ông cũng như của những thế hệ mai<br />
Quý Ly và nhiều triều thần bị bắt sang Trung sau. Sự tài năng, đức độ của ông được mọi người<br />
Quốc, trong đó có thân phụ của Nguyễn Trãi. kính trọng là bậc anh hùng, là khí phách, là tinh<br />
hoa của dân tộc. Cố Thủ tướng Chính phủ Phạm<br />
Tạm gác thù nhà, Nguyễn Trãi nghe lời cha trở<br />
Văn Đồng đã viết: “Nguyễn Trãi người anh hùng<br />
về tìm đường cứu nước nhưng bị giặc giam lỏng<br />
dân tộc, văn võ song toàn, văn là chính trị, chính<br />
ở thành Đông Quan suốt mười năm. Năm 1416<br />
trị cứu nước cứu dân, nội trị, ngoại giao, mở nền<br />
ông tìm đến khởi nghĩa Lam Sơn, dâng cho Lê<br />
thái bình muôn thuở, rửa nỗi hẹn ngàn thu; võ là<br />
Lợi bản Bình Ngô sách. Từ đó ông gắn bó với<br />
quân sự chiến lược và chiến thuật, yếu đánh<br />
phong trào khởi nghĩa Lam Sơn, tham gia xây<br />
mạnh, ít địch nhiều, thắng hung tàn bằng đại<br />
dựng đường lối quân sự, chính trị phù hợp và<br />
nghĩa; văn và võ đều là võ khí, mạnh như vũ bão,<br />
đảm đương những nhiệm vụ quan trọng như<br />
sắc như gươm đao... thật là một con người vĩ đại<br />
soạn thảo thư từ địch vận, tham mưu, vạch ra<br />
về nhiều mặt trong lịch sử nước ta...” (Phạm Văn<br />
chiến thuật cho nghĩa quân. Khởi nghĩa Lam Sơn<br />
<br />
53<br />
AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
Đồng, 1962). Công lao quý giá nhất và sự nghiệp trọng. Trong toàn bộ các tác phẩm của Nguyễn<br />
vĩ đại nhất của Nguyễn Trãi là tấm lòng yêu nước Trãi mà chúng ta còn lưu giữ được thì chữ “nhân”<br />
yêu dân tha thiết và sự nghiệp đánh giặc cứu nước đã được nhắc đến 59 lần và chữ “nghĩa” được<br />
vô cùng vẻ vang của ông. nhắc đến 81 lần. Tổng cộng hai chữ “nhân”,<br />
3.1.2 Nội dung cơ bản của tư tưởng “nhân “nghĩa” được ông sử dụng đến 140 lần. Tư tưởng<br />
nghĩa” Nguyễn Trãi “nhân nghĩa” ấy của Nguyễn Trãi đã được thể<br />
hiện trong một số tác phẩm tiêu biểu của ông như:<br />
Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi được<br />
Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Ức<br />
hình thành từ một hệ thống các quan điểm của<br />
Trai thi tập, Quốc âm thi tập, Dư địa chí. Nội<br />
triết lý nhân sinh, triết lý xã hội, triết lý chính trị,<br />
dung tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi<br />
triết lý quân sự, triết lý ngoại giao. . . và là tất cả<br />
được thể hiện như sau:<br />
những triết lý trong một thể thống nhất ấy lại<br />
được bao trùm bởi cả một vũ trụ quan ông. Như Trước hết, tư tưởng “nhân nghĩa” vẫn luôn thể<br />
vậy, tư tưởng của Nguyễn Trãi là sự thống nhất hiện tư tưởng “nhân nghĩa” truyền thống, bởi<br />
giữa đạo trời và đạo người thể hiện chung ở chủ nhân nghĩa vẫn là cái gốc của đạo trời, nên "Bại<br />
nghĩa nhân đạo. Hệ thống các quan điểm trong tư nghĩa thương nhân, trời đất cơ hồ muốn dứt"<br />
tưởng của Nguyễn Trãi là kết quả của sự kế thừa (Bình Ngô đại cáo).<br />
quan điểm triết học truyền thống phương Đông Nhân nghĩa cũng vẫn là cái gốc của đạo người<br />
nói chung, của dân tộc nói riêng. Tư tưởng “nhân lãnh đạo, người cai trị dân, vì: "Đạo làm tướng lấy<br />
nghĩa” của Nguyễn Trãi đã trở thành một tư tưởng nhân nghĩa làm gốc"; cho nên đó cũng chính là cái<br />
“nhân nghĩa” tiêu biểu nhất của truyền thống tư gốc của sự ứng xử của người lãnh đạo, của bậc<br />
tưởng dân tộc, bởi nó chính là sự hội tụ những tư quân vương đối với người dân: "Phàm mưu việc<br />
tưởng “nhân nghĩa” của dân tộc truyền lại, rồi tiếp lớn phải lấy nhân nghĩa làm gốc, viện công to<br />
tục lưu chảy trong truyền thống tư tưởng “nhân phải lấy nhân nghĩa làm đầu" (Lại thư trả lời<br />
nghĩa” của người Việt Nam sau này. Phương Chính). Mục đích "an dân" được thực ở<br />
Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi kế thừa người quân tử theo đạo trời để bảo vệ sự sống (an<br />
quan điểm “nhân nghĩa” Nho giáo, nhưng đã được dân), rằng: "đại đức hiếu sinh, thần vũ bất sát,<br />
mở rộng, phát triển hơn, tạo nên dấu ấn đặc sắc đem quân nhân nghĩa đi đánh dẹp cốt để an dân"<br />
trong lịch sử tư tưởng Việt Nam. Nguyễn Trãi đã (Thư dụ hàng (các tướng sĩ) thành Bình Than).<br />
tiếp thu tư tưởng “Nhân nghĩa” của Mạnh Tử một Phải chăng đây vẫn là sự thể hiện tư tưởng mà<br />
cách không máy móc, giáo điều mà có sự sáng tạo trong Kinh Dịch, Hệ Từ Hạ truyện đã viết (thiên<br />
và phát triển, thể hiển lòng yêu nước thương dân địa chi đại đức viết sinh). Có thể thấy rằng đường<br />
sâu sắc, thiết tha của một anh hùng dân tộc. Ông lối cứu nước bằng nhân nghĩa mà Nguyễn Trãi đề<br />
đã tạo ra một sức mạnh khá đặc biệt trong lịch sử ra ngay từ khi dâng Bình Ngô sách cho Lê Lợi là<br />
của các cuộc chiến tranh, đó là sử dụng tư tưởng đường lối hoàn toàn khác so với nhân nghĩa của<br />
“Nhân nghĩa” để đánh địch. Tư tưởng “Dân vi Nho giáo truyền thống.<br />
quý” của Mạnh Tử đi vào Nguyễn Trãi, đối với Thứ hai, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi<br />
Nguyễn Trãi, nhân dân là nỗi lòng thương xót, gắn kết biện chứng với tư tưởng thuận dân và an<br />
niềm tin yêu, là sức mạnh cuồn cuộn như nước dân, biết trọng dân, ơn dân, thấy được vai trò, sức<br />
triều dâng, nhân dân là định hướng cho toàn bộ tư mạnh của nhân dân.<br />
tưởng của Nguyễn Trãi, đó phải là “An Nguyễn Trãi là một nhà nho, chịu ảnh hưởng sâu<br />
dân”,”Điếu dân”. sắc tư tưởng của Nho giáo, bản thân ông cũng tâm<br />
Đối với Nguyễn Trãi, nhân nghĩa là một tư tưởng, niệm rằng “lòng hãy cho bền đạo Khổng môn”.<br />
hơn nữa, là một phương pháp luận hết sức quan Cho nên “tôi cũng lấy đạo nhân nghĩa, hết lòng<br />
<br />
<br />
54<br />
AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
kính thờ triều đình” (Viện Sử học, 1976). Nhưng tóm cái tinh hoa trong các sách về binh pháp xưa<br />
bản thân Nguyễn Trãi lại là một người dân Việt, và vận dụng sáng tạo trong thực tiễn đấu tranh<br />
thấm nhuần tư tưởng đạo đức Việt, nên nhân giải phóng dân tộc ở Việt Nam đương thời. Tất<br />
nghĩa của ông cũng mang đậm tinh thần nhân nhiên, chiến lược “tâm công” ấy luôn được nghĩa<br />
nghĩa của văn hóa Việt. Vì vậy, điểm khác biệt quân Lam Sơn kết hợp chiến đấu bằng vũ khí,<br />
trong tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi so quân sự, ngoại giao; và thực tiễn lịch sử đã chứng<br />
với Nho giáo Khổng - Mạnh là ở chỗ: nhân nghĩa tỏ rằng, chiến lược đó là hoàn toàn đúng đắn.<br />
trước hết là để “yên dân”. Trong các văn thư gửi Một điểm nổi bật trong tư tưởng của Nguyễn Trãi<br />
cho tướng giặc và dụ hàng các thành, Nguyễn Trãi về lòng thương người còn được thể hiện qua cách<br />
đề cập rất nhiều tới vấn đề này. đối xử khoan dung với kẻ thù khi chúng đã bại<br />
Nhân nghĩa là thực sự coi dân là gốc nước, phải trận, đầu hàng. Điều này thể hiện đức “hiếu sinh”,<br />
thực sự gắn với nhân dân, phải thương yêu dân đức “khoan dung” của dân tộc Việt Nam nói<br />
thực sự, phải vì nhân dân và cho nhân dân. Nhân chung, cũng như tư tưởng “nhân nghĩa” của<br />
nghĩa là phải cứu nước, cứu dân. Muốn cứu nước, Nguyễn Trãi nói riêng.<br />
cứu dân trước phải lo trừ bạo; muốn trừ bạo trước Thứ tư, việc vận dụng quan điểm nhân nghĩa như<br />
hết phải dùng bạo lực của chính nghĩa "lấy ít địch một nghệ thuật trong tư tưởng của Nguyễn Trãi<br />
nhiều, lấy chí nhân thay cường bạo". Lòng nhân thể hiện ở chỗ nhân nghĩa vừa là phương tiện vừa<br />
nghĩa đó trong tư tưởng của Nguyễn Trãi chính là là mục tiêu.<br />
sức mạnh bảo vệ quốc gia dân tộc, được thể hiện<br />
Nhưng cũng chính vì là nghệ thuật dùng nhân<br />
bởi vai trò của bậc trung quân ái quốc. Đây cũng<br />
nghĩa trong điều kiện thực tiễn lịch sử phải là sức<br />
là tư tưởng đã được thể hiện trước đó ở thời kỳ<br />
mạnh được tập trung vào công cuộc giải phóng<br />
chống sự xâm lược của nhà Nguyên. Hịch tướng<br />
dân tộc, đó là, dùng quân nhân nghĩa cứu dân khổ,<br />
sĩ (Dụ chư tì tướng hịch văn) cũng nhấn mạnh:<br />
đánh kẻ có tội. Đặc biệt, trong hoàn cảnh đó phải<br />
"Tự cổ các bậc nghĩa sĩ trung thần đã từng diệt<br />
thực hiện cả "quyền mưu làm gốc để trừ kẻ gian<br />
thân để cứu nước" (Tự cổ trung thần nghĩa sĩ, dĩ<br />
tà"; và "nhân nghĩa làm gốc để giữ vững bờ cõi"<br />
thân tử quốc hà đại vô chi). Đây là cái nhìn hết<br />
(Quyền mưu bản thị dụng trừ gian; nhân nghĩa<br />
sức mới mẻ và nhân văn của Nguyễn Trãi. Trong<br />
duy trì quốc thế an). Cũng chính vì nhân nghĩa để<br />
Nho giáo truyền thống, cũng như trong lịch sử dân<br />
thắng hung tàn, mà quyền mưu thì dùng trừ gian,<br />
tộc có thể ai cũng biết nhân dân là người làm ra<br />
do đó "quyền mưu" chính là nhân nghĩa trong thời<br />
mọi của cải để nuôi sống xã hội, song có mấy<br />
kỳ chống xâm lược.<br />
người thấy được mình phải biết ơn và “đền ơn”<br />
những con người bình dị, thậm chí là thấp hèn ấy. Thứ năm, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn<br />
Trãi còn được thể hiện ở ý tưởng xây dựng một<br />
Thứ ba, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi<br />
đất nước thái bình, trên vua thánh dưới tôi hiền;<br />
còn biểu hiện ở lòng thương người, ở sự khoan<br />
để khắp thôn cùng, ngõ hẻm không còn tiếng giận<br />
dung độ lượng, thậm chí đối với cả kẻ thù.<br />
oán sầu.<br />
Tư tưởng “nhân nghĩa” thể hiện theo tinh thần<br />
Xã hội lý tưởng theo Nguyễn Trãi là “Thánh tâm<br />
trên còn bao hàm cả sự khoan dung, có thể nói,<br />
dục dữ dân hưu túc, văn trị chung tu chí thái bình”<br />
đây là nét độc đáo riêng có trong tư tưởng “nhân<br />
(lòng vua chỉ muốn dân yên nghỉ, xếp võ theo<br />
nghĩa” của Nguyễn Trãi. Chiến lược “tâm công”<br />
văn, nước trị bình) (Viện Sử học, 1976); Một đất<br />
Nguyễn Trãi đã thực hiện trong kháng chiến<br />
nước thái bình sẽ là đất nước có cuộc sống phồn<br />
chống Minh chính là sự thể hiện nét độc đáo riêng<br />
vinh, tươi đẹp; đồng thời, có sự hòa thuận, yên vui<br />
có ấy. “Tâm công” đánh vào lòng người, sách<br />
với các nước khác. Có thể nói, lý tưởng chính trị –<br />
lược đã được Nguyễn Trãi dày công suy xét, thu<br />
xã hội của Nguyễn Trãi phù hợp với nguyện vọng,<br />
<br />
55<br />
AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
ước mơ của dân tộc, nhân dân; đạt tới tầm cao có nguy cơ làm phai nhạt về lý tưởng và suy thoái<br />
nhất và rộng nhất trong điều kiện lịch sử lúc bấy về đạo đức, xa rời truyền thống và làm mất bản<br />
giờ cho phép. Quan niệm của Nguyễn Trãi, vì thế, sắc văn hóa dân tộc, chệch hướng xã hội chủ<br />
là một quan niệm tích cực và đầy tinh thần nhân nghĩa thì việc định hướng lối sống có trách nhiệm<br />
bản. càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Để xây dựng lối<br />
3.1.3 Ý nghĩa hiện thời tư tưởng “nhân nghĩa” sống có trách nhiệm trước hết cần có sự thương<br />
của Nguyễn Trãi trong định hướng giáo người, quan tâm giúp đỡ, đồng cảm, chia sẻ với<br />
dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện mọi người xung quanh, đặc biệt là vị tha, bao<br />
nay dung với những lỗi lầm của người khác, cần thấy<br />
được trách nhiệm của bản thân trong việc xây<br />
Ngay trong thời đại của mình vào thế kỷ XV, tư<br />
dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời cần rèn luyện<br />
tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi đã được<br />
cho bản thân tính tự giác, kỉ luật, cần có trách<br />
thực tiễn trả lời những giá trị của nó, không dừng<br />
nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, quê hương<br />
lại ở đó, cho đến nay những tư tưởng đó vẫn còn<br />
đất nước. Qua đó góp phần củng cố niềm tin, lập<br />
nguyên giá trị. Ngày nay, đất nước đang bước<br />
trường, dần hoàn thiện nhân cách của bản thân, cá<br />
từng bước vững chắc trên con đường quá độ lên<br />
nhân có ý thức hơn trong việc xây dựng và bảo vệ<br />
xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế một cách sâu<br />
Tổ quốc. Góp phần vào việc bảo tồn các giá trị<br />
rộng, thì việc kế thừa những hệ giá trị truyền<br />
truyền thống tốt đẹp của dân tộc đồng thời xây<br />
thống của dân tộc vừa là động lực, vừa là nét độc<br />
dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp<br />
đáo riêng biệt cho sự phát triển của đất nước. Cho<br />
hơn.<br />
nên, để những giá trị trong tư tưởng “nhân nghĩa”<br />
Nguyễn Trãi tiếp tục lan tỏa trong đời sống chính Đinh hướng cho thế hệ trẻ lối sống vì cộng đồng.<br />
trị - tinh thần của dân tộc. Chúng ta cần phải tiếp Cá nhân con người không thể tách khỏi đời sống<br />
tục kế thừa những tư tưởng tiến bộ đó phù hợp với cộng đồng. Để cộng đồng ngày một phát triển thì<br />
truyền thống của dân tộc, với thời đại. cá nhân cùng tham gia với cộng đồng để xây dựng<br />
khối cộng đồng, nguồn sức mạnh làm nên nhiệm<br />
Từ viên nghiên cứu về tư tưởng “nhân nghĩa” của<br />
vụ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.<br />
Nguyễn Trãi, chúng ta thấy rằng cần thiết phải<br />
Vì thế, ngoài việc có trách nhiệm với bản thân,<br />
định hướng tư tưởng, lối sống nhân nghĩa cho thế<br />
con người cần có lối sống vì cộng đồng. Có như<br />
hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay.<br />
thế việc cố kết cộng đồng, phát huy vai trò, sức<br />
Định hướng cho thế hệ trẻ lối sống vì con người. mạnh của cộng đồng ngày một được nâng lên,<br />
Việc định hướng lối sống vì con người thế hệ trẻ đồng thời việc định hướng lối sống vì cộng đồng<br />
là điều quan trọng, con người luôn chạy theo cho thế hệ trẻ mang một ý nghĩa hết sức to lớn<br />
những lợi ích vật chất mà quên đi những giá trị tốt trong việc phát triển cộng đồng, tăng trưởng kinh<br />
đẹp của cha ông, những chuẩn mực đạo đức đó là tế của cộng đồng, cùng với tiến bộ của cộng đồng<br />
thương người, đồng cảm,… chính lối sống vì con theo hướng hoàn thiện các giá trị chân, thiện, mĩ.<br />
người từ đó xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, Chính lối sống vì cộng đồng của cá nhân giúp cho<br />
không có sự bốc lột, con người sẽ trở nên hạnh cộng đồng ngày một phát triển, ngày càng hòa<br />
phúc hơn. Chúng ta sống cùng mọi người nên nhập, từ đó đóng góp vào tiến trình phát triển<br />
phải dựa trên sự bình đẳng, sự chia sẻ, sự đồng chung của quốc gia.<br />
cảm, đôi bên cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau có<br />
3.2 Thảo luận<br />
vậy xã hội ngày càng phát triển và văn minh hơn.<br />
Bài viết đã góp phần làm rõ nội dung tư tưởng<br />
Định hướng cho thể hệ trẻ lối sống có trách<br />
“nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi, chỉ ra ý nghĩa hiện<br />
nhiệm. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay,<br />
thời của nó trong định hướng giáo dục lối sống<br />
khi mà lối sống và văn hóa ngoại lai, thực dụng,<br />
<br />
56<br />
AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57<br />
<br />
cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên Nguyễn Trãi vẫn có giá trị và ý nghĩa thiết thực<br />
cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước<br />
các ngành khoa học xã hội để hiểu hơn về con hiện nay. Đó là những bài học về tinh thần yêu<br />
người và tư tưởng của Nguyễn Trãi. Đồng thời, nước, độc lập dân tộc, bài học về nhân nghĩa và<br />
thấy được thêm một cơ sở lý luận trong công tác tầm quan trọng của giáo dục, sức mạnh đại đoàn<br />
định hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt kết nhân dân.<br />
Nam hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
4. KẾT LUẬN Đảng Cộng sản Việt Nam. (2011). Văn kiện Đại<br />
“Nhân nghĩa” là một tư tưởng lớn trong hệ thống hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Hà Nội.<br />
tư tưởng của Nguyễn Trãi, tư tưởng đó được thể Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.<br />
hiện qua các tác phẩm của Nguyễn Trãi mà Phạm Văn Đồng (1962). Nguyễn Trãi – Người<br />
chúng ta còn lưu giữ được đến ngày nay. Thông anh hùng dân tộc. Báo Nhân dân, ngày 19<br />
qua việc kế thừa và phát triển tư tưởng “nhân tháng 9 năm 1962.<br />
nghĩa” trong văn hoá Trung Hoa, Nguyễn Trãi<br />
Nguyễn Hùng Hậu. (2002). Đại cương lịch sử tư<br />
đã góp vào việc nâng tầm tư duy truyền thống<br />
tưởng triết học Việt Nam, tập 1. Hà Nội. Nhà<br />
của người Việt Nam hướng đến chủ nghĩa nhân<br />
xuất bản Đại học Quốc gia.<br />
đạo. Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi<br />
không phải là sự xuất hiện ngẫu nhiên hay xuất Hồ Chí Minh. (2011). Toàn tập, tập 8. Hà Nội.<br />
phát từ ý muốn chủ quan của các nhà tư tưởng Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.<br />
mà nó là kết tinh những giá trị truyền thống dân Nguyễn Tài Thư. (1993). Lịch sử tư tưởng Việt<br />
tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, là tiếng nói Nam, tập 1. Hà Nội. Nhà xuất bản Khoa học<br />
phản ánh sâu sắc đặc điểm nhu cầu của lịch sử xã hội.<br />
xã hội đương thời. Dù trải qua bao thăng trầm<br />
Viện Sử học. (1976). Nguyễn Trãi toàn tập. Hà<br />
của lịch sử nhưng tư tưởng “nhân nghĩa” của<br />
Nội. Nhà xuất bản Khoa học xã hội.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
57<br />