Tỷ lệ bệnh nha chu và một số yếu tố liên quan ở người cao tuổi đến khám ngoại trú tại bệnh viện quận Thủ Đức

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019<br /> <br /> <br /> TỶ LỆ BỆNH NHA CHU VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở NGƯỜI CAO TUỔI ĐẾN KHÁM NGOẠI TRÚ<br /> TẠI BỆNH VIỆN QUẬN THỦ ĐỨC<br /> Ngô Nhật Phương*, Đinh Văn Quỳnh*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ bệnh nha chu và một số yếu tố liên quan ở người cao tuổi (NCT) khám ngoại trú<br /> tại bệnh viện Quận Thủ Đức năm 2017.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện trên 423 NCT khám tại bệnh viện quận Thủ<br /> Đức bằng hình thức khám lâm sàng và phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi cấu trúc soạn sẵn. Đánh giá tình<br /> trạng nha chu được dựa vào các tiêu chuẩn hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).<br /> Kết quả: Tỷ lệ mắc bệnh nha chu ở người cao tuổi tại bệnh viện quận Thủ Đức là 91%. Trong đó, viêm<br /> nướu đơn thuần (CPI 1 & CPI 2) là 51,6%; viêm nha chu (CPI 3 & CPI 4) 39,4%. Tỷ lệ bệnh nha chu ở nam<br /> giới cao hơn nữ giới. Tỷ lệ bệnh nha chu ở nhóm tuổi từ 65-74 và ≥ 75 tuổi cao hơn nhóm tuổi 60-64 tuổi. Tỷ lệ<br /> người cao tuổi có túi nha chu cao nhất ở nhóm tuổi 65-74 tuổi (45,1%); tiếp đến là nhóm tuổi ≥75 tuổi (35,5%)<br /> và nhóm tuổi 60-64 (35,4%).<br /> Từ khóa: bệnh nha chu, người cao tuổi, bệnh viện Quận Thủ Đức<br /> ABSTRACT<br /> THE PREVALENCE OF PERIODONTAL DISEASE AND RELATED FATORS<br /> AMONG THE ELDERLY OUTPATIENTS AT THU DUC DISTRICT HOSPITAL IN 2017<br /> Ngo Nhat Phuong, Dinh Van Quynh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 5 - 2019: 148 - 153<br /> Objective: To determine the rate of periodontal disease and some related factors in the elderly outpatient at<br /> Thu Duc District Hospital in 2017<br /> Methods: Cross-sectional study was conducted on 423 elderly outpatient visited Thu Duc district hospital.<br /> The patients were examined and interviewed directly with structured questionnaires. Evaluation of periodontal<br /> status was based on the guidelines of World Health Organization (WHO).<br /> Results: The prevalence of periodontal disease in elderly people in Thu Duc District Hospital is 91%. In<br /> which, gingivitis alone (CPI 1 & CPI 2) was 51.6% and periodontitis (CPI 3 & CPI 4) 39.4%. The rate of<br /> periodontal disease in men is higher than that of women. The rate of periodontal disease in the age group from 65-<br /> 74 and ≥ 75 years is higher than that of the age group of 60-64 years. The proportion of elderly people with<br /> periodontal bags is highest in the age group of 65-74 years (45.1%); followed by the age group ≥75 years 35.5%<br /> and the age group 60-64 (35.4%).<br /> Keywords: periodontal disease, elderly people, Thu Duc District hospital<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ một bệnh phổ biến và được coi là nguyên nhân<br /> chính dẫn tới mất răng ở NCT(2,4). Ở Việt Nam,<br /> Chăm sóc sức khoẻ răng miệng cho người<br /> nghiên cứu của Lưu Hồng Hạnh (2015) tại thành<br /> cao tuổi (NCT) là vấn đề cấp thiết. Gần đây, đã<br /> phố Hà Nội cho thấy tỷ lệ mắc bệnh nha chu ở<br /> có nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh nha chu là<br /> *Bệnh viện Quận Thủ Đức<br /> Tác giả liên lạc: CN. Đinh Văn Quỳnh ĐT: 0346375521 Email: dinhquynhydsb@gmail.com<br /> <br /> <br /> 148 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NCT là 86,1%(6); nghiên cứu của Phạm Vũ Anh nghiên cứu này.<br /> Thụy (2018) ở NCT tại Thành phố Hồ Chí Minh Thu thập dữ liệu<br /> cho thấy mỗi người trung bình có 7.68 ± 4.55<br /> NCT được khám và phỏng vấn trực tiếp theo<br /> răng chảy máu nướu, tỷ lệ có túi nha chu chiếm<br /> bộ câu hỏi cấu trúc soạn sẵn.<br /> 26,2% trong đó túi trên 7 mm chiếm 9,5%(10), các<br /> nghiên cứu về bệnh nha chu ở người cao tuổi Chỉ số nghiên cứu và cách đánh giá<br /> còn ít, hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào về tình Tình trạng bệnh răng miệng, bao gồm các chỉ<br /> trạng sức khỏe nha chu người cao tuổi trên địa số vôi răng (CI- Calculus Index), chỉ số mảng<br /> bàn quận Thủ Đức. Do đó, chúng tôi thực hiện bám (PLI - Plaque Index), chỉ số nướu (GI -<br /> nghiên cứu này với mục tiêu xác định tỷ lệ bệnh Gingival Index).<br /> nha chu và một số yếu tố liên quan ở NCT khám Chỉ số nha chu cộng đồng (CPI - Community<br /> ngoại trú tại bệnh viện quận Thủ Đức. Periodontal Index).<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Các biến số về đặc điểm dân số xã hội, tình<br /> trạng sức khỏe toàn thân; kiến thức và thực<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> hành chăm sóc răng miệng và dự phòng bệnh<br /> Người dân từ 60 tuổi trở lên đến khám bệnh<br /> nha chu.<br /> ngoại trú tại bệnh viện quận Thủ Đức từ<br /> Xử lý và phân tích dữ liệu<br /> 01/06/2017 đến 30/12/2017.<br /> Các dữ liệu được nhập bằng phần mềm<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Epidata 3.1 và sử dụng phầm mềm Stata 13.0 để<br /> Thiết kế nghiên cứu phân tích.<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang. Thống kê mô tả qua các chỉ số là tỷ lệ %,<br /> Cỡ mẫu trung bình và độ lệch chuẩn, sử dụng các kiểm<br /> Cỡ mẫu tối thiểu được tính theo công thức: định chi bình phương (hoặc Fisher) và hồi quy<br /> đa biến với ngưỡng ý nghĩa thống kê =0,05.<br /> KẾT QUẢ<br /> Z = 1,96 là trị số từ phân phối chuẩn với độ Một số đặc điểm của đối tượng nghiên cứu<br /> tin cậy 95%. Đối tượng nghiên cứu có tỷ lệ nữ giới nhiều<br /> d = 0,035 là sai số cho phép. hơn với 55,3%. Nhóm tuổi 65-74 có tỷ lệ cao nhất<br /> p = 0,86 là tỷ lệ hiện mắc bệnh nha chu của chiếm 40%; nhóm 60-64 tuổi là 30,7%, nhóm tuổi<br /> NCT theo nghiên cứu của Lưu Hồng Hạnh(6) tại ≥75 tuổi là 29,3%. Nghề nghiệp chủ yếu là buôn<br /> thành phố Hà Nội. bán với 23,2%, công nhân 17,5%, cán bộ công<br /> nhân viên 17,3%. Về trình độ học vấn, trung học<br /> Vậy cỡ mẫu tối thiểu là 378 NCT. Thực tế,<br /> cơ sở (THCS) chiếm tỷ lệ cao nhất 25,8%, trên<br /> nghiên cứu khảo sát 423 người.<br /> trung học phổ thông (THPT) có tỷ lệ thấp nhất là<br /> Chọn mẫu 10,6%. Về tình trạng hôn nhân, 57% đang có<br /> NCT được chọn bằng cách rút số ngẫu nhiên vợ/chồng và 41,8% đã ly dị/ly thân/góa bụa. Có<br /> theo số thứ tự của đăng ký khám bệnh tại từng 22,2% NCT thuộc hộ nghèo, cận nghèo. Thu<br /> khoa của bệnh viện quận Thủ Đức. Kết quả là 43 nhập chủ yếu của NCT là do con cái chu cấp<br /> NCT tại khoa Răng Hàm Mặt và 38 NCT tại 34,8%, tự chu cấp qua làm việc 31%. Hầu hết<br /> từng khoa còn lại (Khoa Khám bệnh, Nội Tổng NCT đều mắc các bệnh lý nội khoa, trong đó<br /> quát, Nội Nội tiết, Nội Tim mạch, Nội Thần bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ cao với 48,5%, đái<br /> kinh, Ngoại Tổng quát, Ngoại Thần kinh, Tai tháo đường 11,4%.<br /> Mũi Họng, Mắt, Y học gia đình) được chọn trong<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 149<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019<br /> <br /> Tỷ lệ bệnh nha chu ở người cao tuổi đến khám (87,2%). Nhóm tuổi ≥75 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh<br /> tại bệnh viện Quận Thủ Đức nha chu cao nhất với 94,3%; tiếp đến là 65-74<br /> Bảng 1: Tỷ lệ mảng bám, viêm nướu và vôi răng ở tuổi 93,5% và 60-64 tuổi là 84,6% (Bảng 2).<br /> đối tượng nghiên cứu Bảng 2: Tỷ lệ NCT mắc nha chu theo tuổi và giới<br /> Đánh giá Mảng bám Viêm nướu Vôi răng Có mắc bệnh Không mắc<br /> tình trạng n Tỷ lệ (%) n Tỷ lệ (%) n Tỷ lệ (%) Nội dung nha chu bệnh nha chu<br /> Rất tốt 5 1,2 27 6,4 20 4,7 n % n %<br /> Tốt 118 27,8 168 39,7 71 16,8 Nam 181 95,8 8 4,2<br /> Giới tính<br /> Trung bình 205 48,5 177 41,8 235 55,6 Nữ 204 87,2 30 12,8<br /> Kém 95 22,5 51 12,1 97 22,9 60 – 64 tuổi 110 84,6 20 15,4<br /> Nhóm<br /> Tổng 423 100 423 100 423 100 65 – 74 tuổi 158 93,5 11 6,5<br /> tuổi<br /> ≥ 75 tuổi 117 94,3 7 5,7<br /> Trong tổng số 423 NCT, chỉ có 1,2% không có<br /> mảng bám, 6,4% không viêm nướu và 4,7% CPI 2 chiếm tỷ lệ cao nhất với 45,2% và CPI 1<br /> không có vôi răng. Tình trạng mảng bám, viêm có tỷ lệ thấp nhất với 6,4%. Tỷ lệ đối tượng có<br /> nướu, vôi răng chủ yếu ở mức trung bình với tỷ viêm nướu vôi răng (CPI 2) ở nhóm tuổi ≥75 có<br /> lệ lần lượt là 48,5%; 41,8%; 55,6% (Bảng 1). tỷ lệ cao nhất với 54%, nhóm 60-64 có tỷ lệ thấp<br /> nhất 40,8%. Tỷ lệ đối tượng có viêm nướu chảy<br /> Có 342 NCT chiếm 91% trong tổng số 423<br /> máu (CPI 1) ở nhóm tuổi 60-64 có tỷ lệ cao nhất<br /> NCT mắc bệnh nha chu. Trong đó, nam giới có<br /> 8,5%; nhóm tuổi ≥75 tuổi có tỷ lệ thấp nhất với<br /> tỷ lệ mắc nha chu là 95,8% cao hơn nữ giới<br /> 4,8% (Bảng 3).<br /> Bảng 3: Tỷ lệ đối tượng có CPI cao nhất chung và theo nhóm tuổi (Bệnh nhân được tính ở mức độ tổn thương<br /> cao nhất)<br /> CPI 0 CPI 1 CPI 2 CPI 3 CPI 4<br /> Tuổi Số người khám<br /> n % n % n % n % n %<br /> 60-64 130 20 15,4 11 8,5 53 40,8 33 25,4 13 10,0<br /> 65-74 169 11 6,5 10 5,9 71 42,0 51 30,2 26 15,4<br /> ≥75 124 7 5,7 6 4,8 67 54,0 30 24,2 14 11,3<br /> Chung 423 38 9,0 27 6,4 191 45,2 114 26,9 53 12,5<br /> P 0,040<br /> Bảng 4: Tỷ lệ đối tượng có CPI cao nhất theo giới (Bệnh nhân được tính ở mức độ tổn thương cao nhất)<br /> CPI 0 CPI 1 CPI 2 CPI 3 CPI 4<br /> Giới Số người khám<br /> n % n % n % n % n %<br /> Nữ 234 30 12,8 13 5,6 101 43,2 58 24,8 32 13,7<br /> Nam 189 8 4,2 14 7,4 90 47,6 56 29,6 21 11,1<br /> Chung 423 38 9,0 27 6,4 191 45,2 114 26,9 53 12,5<br /> P 0,026<br /> Tỷ lệ đối tượng có tổ chức nha chu lành tuổi ≥75 tuổi 35,5% và nhóm tuổi 60-64 là<br /> mạnh (CPI 0) ở nữ là 12,8% cao hơn nam giới 35,4% (Bảng 5).<br /> 4,2%. Tỷ lệ viêm nướu chảy máu (CPI 1) ở nam Bảng 5: Tỷ lệ đối tượng có túi nha chu theo nhóm<br /> 7, 4% cao hơn ở nữ 5,6%. Tỷ lệ có viêm nướu vôi tuổi<br /> răng (CPI 2) ở nam là 47,6 % cao hơn ở nữ 43,2%. Nhóm tuổi<br /> Số người Số người có<br /> Tỷ lệ %<br /> p<br /> Tỷ lệ có túi nông (CPI 3) ở nam là 29,6% cao hơn khám túi nha chu<br /> 60-64 130 46 35,4<br /> ở nữ 24,8%. Tỷ lệ đối tượng có túi sâu (CPI 4) ở 0,113<br /> 65-74 169 77 45,1<br /> nữ là 13,7% cao hơn nam giới 11,1% (Bảng 4). ≥75 124 44 35,5<br /> Tỷ lệ NCT có túi nha chu cao nhất ở nhóm Tổng 423 167 39,5<br /> tuổi 65-74 tuổi với 45,1%; tiếp đến là nhóm<br /> <br /> <br /> <br /> 150 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Một số yếu tố liên quan đến mắc bệnh nha chu tố thực sự có tác động mạnh tới tỷ lệ mắc bệnh<br /> Các yếu tố có liên quan đến tỷ lệ bệnh nha nha chu ở người cao tuổi là tuổi tác và giới tính<br /> chu sau phân tích đơn biến (p