Ung thư xương nguyên phát tại vú: Báo cáo một trường hợp hiếm gặp

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> UNG THƯ XƯƠNG NGUYÊN PHÁT TẠI VÚ:<br /> BÁO CÁO MỘT TRƯỜNG HỢP HIẾM GẶP<br /> Đào Thị Nguyệt1, Tạ Văn Tờ2, Phạm Thị Hân2<br /> 1<br /> <br /> Bệnh viện đa khoa Đức Giang; 2Bệnh viện K Tân Triều<br /> <br /> Ung thư xương nguyên phát tại vú là một khối u rất hiếm gặp và xâm lấn. Chúng tôi báo cáo một trường<br /> hợp ung thư xương nguyên phát tại vú trên bệnh nhân có tiền sử u xơ tuyến vú canxi hóa 10 năm trước khi<br /> phát hiện tổn thương ác tính. Bệnh nhân cắt bỏ toàn bộ vú phải. Hình ảnh mô bệnh học thông thường và<br /> hóa mô miễn dịch đã ủng hộ chẩn đoán ung thư xương nguyên phát. Bệnh nhân tư điều trị hóa chất và xạ<br /> trị. Hiện tại, sau phẫu thuật 12 tháng bệnh nhân có thể trạng tốt, không thấy dấu hiệu tái phát của khối u. Bài<br /> báo hồi cứu y văn cho thấy sự hiếm gặp của loại u này.<br /> Từ khóa: Ung thư vú, ung thư xương nguyên phát, u xơ tuyến vú, u xơ tuyến vú vôi hóa,<br /> u ác tính ở vú<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> phụ nữ 61 tuổi, quê Nam Định, Việt Nam phát<br /> <br /> Ung thư xương nguyên phát tại vú là một<br /> <br /> hiện u xơ tuyến vú canxi hóa cách đây 10<br /> <br /> khối u rất hiếm gặp, chiếm chưa đến 0,1%<br /> <br /> năm. Bệnh nhân không điều trị gì. Gần đây<br /> <br /> tổng khối u ác tính của vú [1]. Theo y văn<br /> <br /> khối u to lên, bệnh nhân đi khám được chẩn<br /> <br /> trong từ năm 1957 đến nay đã có 150 ca bệnh<br /> <br /> đoán u ác tính trên phiến đồ chọc hút kim nhỏ.<br /> <br /> đã được báo cáo [2 - 5]. Hầu hết các trường<br /> <br /> Bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú<br /> <br /> hợp có khối đặc canxi hóa trên phim chụp X<br /> <br /> và nạo vét hạch sau đó. Các tiêu bản nhuộm<br /> <br /> quang. Về mặt mô bệnh học, u không thể<br /> <br /> H&E (Hematoxylin và Eosin) rất điển hình cho<br /> <br /> phân biệt được với ung thư xương thông<br /> <br /> một ung thư xương. Bệnh nhân được làm<br /> <br /> thường của xương [6; 7].<br /> <br /> thêm xét nghiệm hóa mô miễn dịch để chẩn<br /> <br /> Cơ chế tạo khối u nguyên phát vẫn chưa<br /> <br /> đoán phân biệt và điều trị bổ trợ. Chúng tôi đã<br /> <br /> rõ ràng. Một số báo cáo cho thấy khối u phát<br /> <br /> theo dõi bệnh nhân từ khi vào viện và chẩn<br /> <br /> sinh từ tế bào gốc trung mô của vú hoặc sự<br /> <br /> đoán u ác tính tới nay đã sau mổ được 1 năm.<br /> <br /> biến đổi từ một u xơ tuyến từ trước hoặc khối<br /> <br /> Tại Việt Nam, chưa có trường hợp ung thư<br /> <br /> u phyllode [3; 4; 8 - 10]. Thật không may, ung<br /> <br /> xương nguyên phát tại vú được báo cáo vì<br /> <br /> thư xương nguyên phát ở vú có tiên lượng<br /> <br /> vậy trên ca bệnh này chúng tôi mô tả ca bệnh<br /> <br /> xấu, u di căn theo đường mạch máu hơn là<br /> <br /> và hồi cứu y văn về lâm sàng, giải phẫu bệnh,<br /> <br /> hạch bạch huyết. Vị trí di căn hay gặp nhất là<br /> <br /> điều trị và tiên lượng của ung thư xương<br /> <br /> phổi [10 - 12].<br /> <br /> nguyên phát ở vú.<br /> <br /> Trường hợp mô tả trong bài báo này là một<br /> <br /> II. GIỚI THIỆU CA BỆNH<br /> Bệnh nhân nữ 61 tuổi, tiền sử chẩn đoán u<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Đào Thị Nguyệt, Bệnh viện Đa khoa Đức<br /> Giang<br /> Email: nguyethmu@gmail.com<br /> Ngày nhuận: 12/4/2018<br /> Ngày được chấp thuận: 19/7/2018<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> xơ tuyến vú có canxi hóa tại bệnh viện K cách<br /> đây 10 năm. Trên hình ảnh Xquang thấy một<br /> khối canxi hóa đường kính khoảng 1 cm.<br /> Bệnh nhân đã được khám và chọc hút tế bào<br /> <br /> 99<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> bằng kim nhỏ chẩn đoán u xơ tuyến vú có<br /> <br /> mm (hình 1). Chụp X quang thấy hình ảnh<br /> <br /> canxi hóa. Bệnh nhân theo dõi trong 10 năm<br /> <br /> khối cản quang rõ trong vú phải, ranh giới<br /> <br /> nay không điều trị gì.<br /> <br /> không rõ (hình 2); Chọc hút tế bào bằng kim<br /> <br /> Hiện tại, bệnh nhân đã mãn kinh, sờ thấy<br /> <br /> nhỏ (FNA) có tế bào ác tính. Bệnh nhân được<br /> <br /> khối ở vú phải to lên nhiều và có cảm giác<br /> <br /> tiến hành làm xét nghiệm cơ bản, chụp cắt lớp<br /> <br /> căng tức, không có đau xương, không có tiền<br /> <br /> vi tính ngực, bụng không phát hiện gì đặc biệt.<br /> <br /> sử gia đình bị ung thư vú. Bệnh nhân đến<br /> <br /> Phương pháp điều trị đặt ra là cắt gọn khối u<br /> <br /> khám tại bệnh viện K, lâm sàng thấy một khối<br /> <br /> và làm sinh thiết tức thì trong mổ nếu u ác tính<br /> <br /> kích thước khoảng 2,5 x 2cm, mật độ chắc,<br /> <br /> sẽ cắt toàn bộ tuyến vú và nạo vét hạch.<br /> <br /> ranh giới không rõ, không di động ở góc 1/4<br /> <br /> Bệnh nhân đến khám lại sau 6 tháng và 12<br /> <br /> trên ngoài vú phải, không co kéo da. Trên siêu<br /> <br /> tháng nhưng không phát hiện ổ tái phát hoặc<br /> <br /> âm thấy khối hỗn hợp âm kích thước 22 x 18<br /> <br /> di căn.<br /> <br /> Hình 1. Siêu âm vú phải có khối hỗn hợp âm kích thước 22 x 18 mm<br /> <br /> Hình 2. Hình ảnh chụp X quang tuyến vú (Mammography) cho thấy khối cản quang ở vú<br /> phải, không đồng nhất và vôi hóa (mũi tên đen)<br /> (A): chụp ở tư thế bên; (B): chụp ở tư thế trên dưới<br /> Đại thể: khối u dưới núm vú, kích thước 25 x 20 x 20 mm diện cắt qua màu màu trắng, chắc.<br /> <br /> 100<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Hình 3. Đại thể u. U có ranh giới không rõ<br /> Vi thể: U gồm các tế bào không biệt hóa, đa diện hoặc hình thoi, bào tương rõ, nhiều nhân<br /> quái, nhân chia, Các tế bào u họp thành từng bè tạo hình ảnh mô xương hoặc dạng xương. Mô<br /> liên kết giàu huyết quản có hoại tử, chảy máu kèm xâm nhập nhiều tế bào viêm mạn.<br /> <br /> Hình 4. Nhuộm Hematoxylin và Eosin ở độ phóng đại 50 dưới kính hiển vi quang học thấy<br /> mô u xâm nhập mô vú lành, vỏ xơ dầy<br /> <br /> Hình 5. Nhuộm Hematoxylin và Eosin ở độ phóng đại lớn hơn (200x) dưới kính hiển vi<br /> quang học thấy khối u có mật độ tế bào cao, đa hình, xen kẽ có cấu trúc dạng xương<br /> (mũi tên)<br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> 101<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Hình 6. Nhuộm Hematoxylin Eosin ở độ phóng đại lớn (400x)<br /> Dưới kính hiển vi quang học thấy các tế bào rất đa hình, hình thoi hoặc đa diện với nhân tăng<br /> sắc, hạt nhân nổi rõ, nhân quái và nhân chia. Tế bào u họp thành từng bè trên nền chất căn bản<br /> xương tạo hình ảnh mô xương hoặc dạng xương.<br /> Chẩn đoán sơ bộ đặt ra là nghĩ tới ung thư xương ngoài xương nguyên phát tại vú.<br /> Hóa mô miễn dịch: tế bào khối u âm tính với cytokeratin (AE1/AE3) giúp phân biệt với ung thư<br /> biểu mô vú thể dị sản.<br /> <br /> Hình 7. Nhuộm Hóa mô miễn dịch với CK (độ phóng đại 400 lần)<br /> <br /> 102<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Hình 8. Hóa mô miễn dịch thấy ER âm tính, PR âm tính, Ki 67 dương tính mạnh, EGFR<br /> dương tính mạnh lan tỏa (ở độ phóng đại 200 lần)<br /> <br /> IV. BÀN LUẬN<br /> Các ung thư xương ngoài xương có<br /> thường xảy ra ở nhóm tuổi trên 50 [13]. Trong<br /> khi ung thư xương tại xương thường xảy ra ở<br /> nhóm tuổi 10 - 30 tuổi [14]. Các khối u xương<br /> <br /> thường chỉ thấy khối cản quang tại vú, ranh<br /> giới có thể rõ ràng hoặc không [20]. Với ca<br /> bệnh u có cản quang rõ cho thấy mức độ<br /> canxi hóa rất cao. Trên phiến đồ tế bào chọc<br /> hút kim nhỏ có tế bào ác tính.<br /> <br /> nguyên phát tại vú rất hiếm và chiếm dưới<br /> <br /> Trên mô bệnh học luôn cần chẩn đoán<br /> <br /> 0.1% khối u vú [9] và thường gặp ở những<br /> <br /> phân biệt với ung thư biểu mô thể dị sản [1].<br /> <br /> phụ nữ có độ tuổi trung bình là 64 tuổi [15]. Ca<br /> <br /> Trong thể dị sản, u có thể có nhiều thành phần<br /> <br /> bệnh của chúng tôi là bệnh nhân nữ, 61 tuổi<br /> <br /> (tế bào biểu mô, tế bào xơw) không chỉ có mô<br /> <br /> phù hợp với các nghiên cứu trước về loại u<br /> <br /> xương. Nhuộm hóa mô miễn dịch Cytokeratin<br /> <br /> này.<br /> <br /> dương tính với tế bào u. Trong trường hợp<br /> <br /> Theo y văn, việc xác định cơ chế bệnh sinh<br /> của khối u cho đến nay vẫn chưa được sáng<br /> tỏ. Để chẩn đoán xác định ung thư xương tại<br /> vú cần loại trừ khối u này xuất phát từ xương<br /> sườn hoặc xương ức [16]. Với ca bệnh chúng<br /> tôi đã ghi nhận trên phim chụp cắt lớp vi tính<br /> ngực không có tổn thương xương.<br /> Tế bào chọc hút kim nhỏ có thể gợi ý cho<br /> chẩn đoán với đặc điểm tế bào đa hình, tế bào<br /> khổng lồ giống như hủy cốt bào, các mảnh<br /> xương [17]. Hầu hết bệnh nhân chẩn đoán mô<br /> học chính xác chỉ được xác lập sau phẫu<br /> <br /> của chúng tôi nhuộm hóa mô miễn dịch tế bào<br /> u âm tính với Cytokeratin. Mặt khác không đặt<br /> ra chẩn đoán phân biệt với u phyllode vì khối<br /> u của chúng tôi rất ít thành phần tế bào hình<br /> thoi mà có hình thái chất căn bản xương đặc<br /> trưng và hủy cốt bào.<br /> Sau khi chẩn đoán ung thư xương nguyên<br /> phát tại vú việc xạ hình xương nên được thực<br /> hiện để loại trừ bệnh ác tính hình thành ở<br /> những nơi khác [21 - 23]. Trong ca bệnh của<br /> chúng tôi không thấy tổn thương khác sau khi<br /> chụp xạ hình xương.<br /> <br /> thuật cắt bỏ [18]. Tuy nhiên, theo một số<br /> <br /> Phương pháp điều trị là cắt bỏ khối u rộng<br /> <br /> nghiên cứu nên sinh thiết lõi để có chẩn đoán<br /> <br /> rãi đảm bảo diện cắt không còn u. Phẫu thuật<br /> <br /> trước mổ chính xác hơn mặc dù u rất cứng vì<br /> <br /> kết hợp với hóa trị liệu bổ trợ có thể làm giảm<br /> <br /> có canxi hóa [2; 19]. Trên phim Xquang vú<br /> <br /> nguy cơ tái phát cục bộ [24]. Mặc dù hóa trị<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> 103<br /> <br />