Vai trò của kiểm toán nhà nước đối với công tác giám sát của Quốc hội

NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vai troø cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc ñoái vôùi<br /> coâng taùc giaùm saùt cuûa Quoác hoäi<br /> TS. Bùi Đặng Dũng*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C<br /> ông cuộc đổi mới và tiến trình dân chủ hóa đời sống chính trị - xã hội ở nước ta trong thời<br /> gian qua đã đem lại những thành tựu rất đáng khích lệ. Hoạt động giám sát của các cơ quan<br /> dân cử trước hết là hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội ngày càng được triển khai mạnh<br /> mẽ nhằm đảm bảo mọi hoạt động của Nhà nước và công dân theo Hiến pháp và pháp luật,<br /> trong đó chú trọng tính công khai minh bạch của nền tài chính công và tài sản công. Một trong những yếu<br /> tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của Quốc hội thời gian qua chính là Kiểm toán nhà<br /> nước (KTNN) - công cụ kiểm tra tài chính nhà nước hữu hiệu phục vụ Quốc hội giám sát hoạt động kinh<br /> tế, tài chính quốc gia.<br /> Từ khóa: Kiểm toán nhà nước, giám sát Quốc hội.<br /> The role of the State Audit for the supervision of the National Assembly<br /> The renovation and democratic process of socio-political life in our country in recent years have brought<br /> about encouraging achievements. Supervision activities of elected bodies are primarily the supreme<br /> supervision of the National Assembly which is increasingly deployed strongly to ensure all activities of the<br /> state and citizens to comply with the Constitution and laws, in which focus on public transparency of public<br /> finance and public assets. One of the important factors contributing to improving the supervisory efficiency<br /> of the National Assembly is the State Audit of Vietnam (SAV) - an effective state financial inspection tool for<br /> the National Assembly to monitor economic activity, national finance.<br /> Keywords: State Audit, National Assembly’s supervision.<br /> <br /> <br /> 1. Thẩm quyền giám sát của Quốc hội Trong lĩnh vực kinh tế - tài chính, thẩm quyền<br /> 1.1. Nội dung, cơ sở pháp lý ngân sách là thẩm quyền đặc trưng và quan trọng<br /> nhất của Quốc hội, với tư cách là cơ quan quyền<br /> Theo Hiến pháp 2013, giám sát là một trong<br /> lực nhà nước cao nhất. Thông qua nghị quyết về<br /> ba chức năng quan trọng, cơ bản của Quốc hội -<br /> ngân sách thể hiện các ưu tiên của Quốc hội cho<br /> “cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan<br /> các chương trình phát triển, các chính sách xã hội<br /> quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa<br /> hoặc các mục tiêu cụ thể từng năm. Nghị quyết về<br /> xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội thực hiện<br /> ngân sách có thể coi là thông điệp hành động của<br /> quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề<br /> Quốc hội mà qua đó các cơ quan của Chính phủ<br /> quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với<br /> có trách nhiệm triển khai thực hiện và các cơ quan<br /> hoạt động của Nhà nước” (Điều 69 Hiến pháp năm<br /> của Quốc hội căn cứ để tiến hành giám sát.<br /> 2013). Đồng thời, Quốc hội “thực hiện quyền giám<br /> sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, Luật và Nghị Theo Khoản 4, Điều 70 của Hiến pháp 2013 thì<br /> quyết của Quốc hội; xét báo cáo hoạt động của Chủ Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn quyết định<br /> tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy<br /> phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định<br /> dân tối cao, Hội đồng bầu cử Quốc gia, Kiểm toán phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa ngân<br /> nhà nước...” (Khoản 2, Điều 70 Hiến pháp 2013). sách trung ương (NSTƯ) và ngân sách địa phương<br /> *Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội<br /> <br /> 6 Số 142 - tháng 8/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> (NSĐP); quyết định mức giới hạn an toàn nợ quốc hiệu quả hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách,<br /> gia, nợ công, nợ Chính phủ; quyết định dự toán tiền và tài sản nhà nước. Kiểm toán dự toán, dự án<br /> NSNN và phân bổ NSTƯ, phê chuẩn quyết toán chính là hình thức kiểm toán trước (tiền kiểm) của<br /> NSNN. KTNN, bảo đảm các nguồn lực được động viên và<br /> phân bổ vào những mục tiêu mà quốc gia theo đuổi<br /> 1.2. Chủ thể thực hiện giám sát<br /> cũng như tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của các<br /> Căn cứ Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội khoản chi NSNN; tránh được những sai sót và gian<br /> và Hội đồng nhân dân năm 2015, có thể thấy rằng, lận ngay từ khi lập và phân bổ dự toán, dự án.<br /> trong lĩnh vực kinh tế - tài chính, chủ thể thực hiện<br /> - Để giúp Quốc hội phê chuẩn báo cáo quyết<br /> giám sát tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc<br /> hội về các nhiệm vụ kinh tế, tài chính là Quốc hội, toán NSNN hàng năm, KTNN có nhiệm vụ kiểm<br /> Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và toán báo cáo quyết toán NSNN để đưa ra ý kiến<br /> các Ủy ban của Quốc hội và đại biểu Quốc hội. đánh giá, xác nhận về tính đúng đắn, trung thực<br /> của tổng số thu, chi NSNN; đồng thời, KTNN đưa<br /> 2. Vai trò của Kiểm toán nhà nước trong hoạt ra ý kiến đánh giá, xác nhận việc tuân thủ pháp luật<br /> động giám sát của Quốc hội và tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý,<br /> 2.1. Vai trò, nhiệm vụ của Kiểm toán nhà nước điều hành và sử dụng ngân sách của Chính phủ,<br /> trong hoạt động giám sát của Quốc hội các bộ, ngành, các tổ chức kinh tế của Nhà nước và<br /> chính quyền địa phương... phục vụ cho hoạt động<br /> Có thể thấy rằng, vai trò quan trọng của KTNN<br /> giám sát về tài chính ngân sách của Quốc hội.<br /> đối với công tác giám sát của Quốc hội; đặc biệt đối<br /> với hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách, tiền và - Với việc công khai kết quả kiểm toán, KTNN<br /> tài sản nhà nước thể hiện ở một số giác độ sau đây: cung cấp cho công chúng những thông tin quan<br /> trọng, giúp cho Quốc hội và cử tri cả nước biết rõ<br /> - Để Quốc hội quyết định dự toán NSNN, quyết<br /> tình hình thu chi, quản lý, sử dụng NSNN, tài sản<br /> định dự án, công trình quan trọng quốc gia, KTNN<br /> và công quỹ quốc gia.<br /> thực hiện kiểm toán dự toán NSNN và dự án, công<br /> trình quan trọng quốc gia để đưa ra ý kiến giúp - KTNN là công cụ quan trọng để giúp Quốc hội<br /> Quốc hội quyết định phù hợp với tình hình thực giám sát, phát hiện những hiện tượng, những dấu<br /> tế của đất nước, bảo đảm tính kinh tế, hiệu lực, hiệu tham ô, lãng phí, không tuân thủ pháp luật<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 142 - tháng 8/2019 7<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> trong quản lý kinh tế, tài chính, sử dụng kém hiệu Quốc hội theo quy định của pháp luật” (Khoản 4,<br /> quả các nguồn lực tài chính nhà nước và tài sản công. Điều 19, Luật KTNN).<br /> - Trên cơ sở tính độc lập trong hoạt động kiểm Hai là, hình thức cung cấp thông tin: Hình thức<br /> toán, KTNN có thể chủ động xây dựng kế hoạch cung cấp thông tin kiểm toán của KTNN cho Quốc<br /> kiểm toán hướng vào những lĩnh vực có khả năng hội chủ yếu thể hiện dưới hình thức văn bản thông<br /> phát sinh tham nhũng lớn, những vấn đề bức xúc qua việc gửi báo cáo kiểm toán. Ngoài ra, các cơ<br /> được Quốc hội và cử tri quan tâm nhằm giúp ngăn quan của Quốc hội, các đại biểu dân cử cũng có<br /> chặn hành vi tham nhũng. Mặt khác, từ tổng kết thể tiếp cận thông tin kiểm toán thông qua các<br /> thực tiễn hoạt động kiểm toán, đặc biệt là lĩnh vực ấn phẩm của KTNN, các cuộc họp báo, các thông<br /> tài chính nhà nước, KTNN có thể đề xuất với Quốc tin kiểm toán được đăng tải trên các phương tiện<br /> hội sửa đổi, ban hành chính sách, pháp luật phù thông tin truyền thông. Thông tin kiểm toán cũng<br /> hợp để góp phần phòng ngừa và ngăn chặn lãng<br /> được cung cấp thông qua các ý kiến phát biểu của<br /> phí, tham nhũng.<br /> các vị đại biểu đại diện chính thức của KTNN tại<br /> - Thông qua kết quả kiểm toán, KTNN kiến các diễn đàn, cuộc họp với các cơ quan của Quốc<br /> nghị với Quốc hội, các cơ quan nhà nước có thẩm hội, Chính phủ...<br /> quyền sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các luật và cơ<br /> Ba là, thời gian cung cấp: Thông tin kiểm toán<br /> chế, chính sách về quản lý kinh tế, tài chính cho<br /> được cung cấp cho các cơ quan chức năng sử dụng<br /> phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế của đất<br /> trong quá trình thực thi nhiệm vụ của mình. Do<br /> nước trong từng thời kỳ.<br /> đó, thời điểm cung cấp thông tin phải được thực<br /> 2.2. Cơ chế cung cấp thông tin kiểm toán của hiện trước khi cơ quan chức năng đưa ra quyết<br /> KTNN cho Quốc hội để phục vụ công tác quản lý định về một vấn đề cụ thể.<br /> NSNN<br /> Bốn là, nội dung thông tin: Nội dung thông tin<br /> Thông tin kiểm toán được hiểu là sự phản ánh<br /> cung cấp phụ thuộc vào nội dung kiểm toán. Đến<br /> sự vật, sự việc, hiện tượng liên quan đến chủ thể,<br /> lượt nội dung kiểm toán lại phụ thuộc chủ yếu vào<br /> khách thể, đối tượng kiểm toán. Thông tin kiểm<br /> nguồn lực hiện thời của cơ quan KTNN. Tuy vậy,<br /> toán được cung cấp thường được thể hiện dưới<br /> cũng rất cần có sự phản hồi của các cơ quan chức<br /> hình thức báo cáo kiểm toán. Đây là hình thức có<br /> năng trong việc xác định nội dung, chủ đề kiểm<br /> tính chính thống, đảm bảo giá trị pháp lý của thông<br /> toán để thông tin kiểm toán ngày càng phù hợp với<br /> tin kiểm toán.<br /> nhu cầu của các đối tượng sử dụng thông tin.<br /> Việc KTNN cung cấp thông tin kiểm toán cho<br /> 2.3. Phương thức sử dụng kết quả kiểm toán<br /> Quốc hội cần quán triệt một số nguyên tắc cơ bản<br /> của KTNN trong hoạt động giám sát của Quốc hội<br /> là: chính xác, trung thực, khách quan, đầy đủ, kịp<br /> thời và dễ tiếp cận. Việc KTNN cung cấp thông tin cho Quốc hội<br /> Một là, quy định pháp lý cho việc cung cấp thông cũng như các chủ thể khác được quy định cụ thể<br /> tin: Cung cấp thông tin kiểm toán cho Quốc hội là tại Luật KTNN, Luật NSNN và các văn bản pháp<br /> trách nhiệm của KTNN, điều này được quy định luật khác có liên quan. Thông tin kiểm toán của<br /> tại Luật KTNN. Theo đó, KTNN “Trình ý kiến của KTNN có vai trò quan trọng đối với Quốc hội, các<br /> Kiểm toán nhà nước để Quốc hội xem xét, quyết cơ quan của Quốc hội, là yếu tố không thể thiếu<br /> định dự toán NSNN, quyết định phân bổ ngân sách trong bối cảnh nền kinh tế như hiện nay nhằm hỗ<br /> trung ương, quyết định chủ trương đầu tư chương trợ cho hoạt động giám sát ngân sách. Bên cạnh<br /> trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc đó, thông tin kiểm toán của KTNN cũng là căn cứ<br /> gia, phê chuẩn quyết toán NSNN” (Khoản 4, Điều quan trọng để Quốc hội thảo luận, phê chuẩn quyết<br /> 10, Luật KTNN). Ngoài ra, KTNN “Giải trình về toán NSNN. Về cơ bản Quốc hội sử dụng thông tin<br /> kết quả kiểm toán với Quốc hội và các cơ quan của kiểm toán thông qua các nguồn sau:<br /> <br /> 8 Số 142 - tháng 8/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  - Thông tin kiểm toán từ các báo cáo kiểm toán 3. Giải pháp cụ thể về nâng cao vai trò của<br /> của từng cuộc kiểm toán. KTNN trong hoạt động giám sát của Quốc hội<br /> Kết thúc mỗi cuộc kiểm toán, KTNN lập một 3.1. Hoàn thiện hành lang pháp lý<br /> văn bản để đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến<br /> Hoàn thiện hành lang pháp lý để thực hiện<br /> nghị về những nội dung đã kiểm toán. Văn bản này<br /> nhiệm vụ của KTNN trong lập và quyết toán NSNN<br /> (báo cáo kiểm toán) được gửi đến cho đơn vị được<br /> theo Nghị quyết số 343/2017/NQ-UBTVQH14<br /> kiểm toán và cơ quan có liên quan theo quy định<br /> ngày 19/01/2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc<br /> của pháp luật. Thông tin từ các cuộc kiểm toán cụ<br /> hội quy định lập, thẩm tra, quyết định kế hoạch<br /> thể giúp các chủ thể sử dụng thông tin kiểm toán<br /> tài chính 05 năm quốc gia, kế hoạch đầu tư công<br /> (trong đó có Quốc hội) nắm bắt tình hình thực<br /> trung hạn 05 năm quốc gia, kế hoạch tài chính<br /> tế hoạt động thu, chi của đơn vị quản lý, sử dụng<br /> - ngân sách nhà nước 03 năm quốc gia, dự toán<br /> nguồn lực công.<br /> NSNN, phương án phân bổ NSTW và phê chuẩn<br /> - Thông tin qua báo cáo tổng hợp kết quả kiểm quyết toán NSNN hàng năm; sớm nghiên cứu, bổ<br /> toán năm và báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN. sung sửa đổi một số điều của Luật Kiểm toán nhà<br /> Hàng năm, KTNN thực hiện kiểm toán báo cáo nước 2015 trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp<br /> quyết toán NSNN. Kết thúc cuộc kiểm toán này, thứ 7 (tháng 5/2019) và thông qua vào Kỳ họp thứ<br /> KTNN lập báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN 8. Tiếp tục nghiên cứu bổ sung, sửa đổi quy trình<br /> tương tự như đối với các cuộc kiểm toán thông kiểm toán quyết toán NSNN cho phù hợp với quy<br /> thường. Thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán định của Luật Kiểm toán nhà nước và Luật Ngân<br /> NSNN là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng đối với sách nhà nước.<br /> KTNN. Báo cáo quyết toán NSNN và báo cáo tổng 3.2. Nâng cao chất lượng kết quả kiểm toán<br /> hợp kết quả kiểm toán năm là cơ sở quan trọng để NSNN của KTNN<br /> Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN.<br /> Thứ nhất, thay đổi cách thức tiếp cận kiểm toán<br /> Theo quy định của Luật KTNN, KTNN có trách NSNN theo hướng đạt được mục tiêu kiểm toán xác<br /> nhiệm gửi báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN, nhận báo cáo quyết toán<br /> báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm đến Quốc<br /> Kinh nghiệm của thế giới cho thấy mục tiêu<br /> hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân<br /> kiểm toán NSNN phải được xác định toàn diện,<br /> tộc và các Ủy ban của Quốc hội chậm nhất là 16<br /> phù hợp với chức năng của KTNN, gồm mục tiêu<br /> tháng sau khi năm ngân sách kết thúc, đồng thời<br /> kiểm toán tuân thủ, kiểm toán tài chính và kiểm<br /> gửi Chủ tịch nước, Chính phủ và Thủ tướng Chính<br /> toán hoạt động. Các mục tiêu này về cơ bản có vai<br /> phủ. Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm sau<br /> trò như nhau. Tuy nhiên, tùy từng điều kiện hoàn<br /> khi trình Quốc hội được KTNN công bố công khai<br /> cảnh cụ thể mà cơ quan kiểm toán tối cao các nước<br /> theo quy định của pháp luật.<br /> xác định mục tiêu ưu tiên của mình trên cơ sở từng<br /> - Các thông tin kiểm toán khác. đối tượng kiểm toán. Hiện nay, cả 3 mục tiêu trên<br /> Ngoài việc cung cấp thông tin bằng cách gửi đều được thể hiện trong kiểm toán NSNN, nhưng<br /> báo cáo kiểm toán, KTNN còn báo cáo, giải trình, kết quả thực tế cho thấy các cuộc kiểm toán NSNN<br /> cung cấp tài liệu, nghiên cứu và trả lời các kiến nghị được KTNN thực hiện cơ bản mới đạt được mục<br /> theo yêu cầu của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban tiêu kiểm toán tuân thủ. Việc đạt được mục tiêu<br /> của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu kiểm toán tuân thủ và kéo dài trong nhiều năm<br /> Quốc hội; trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội khiến nhiều KTVNN lầm tưởng đây là mục tiêu<br /> trước Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội chính của kiểm toán NSNN, từ đó sao nhãng,<br /> về NSNN và quyết toán NSNN. Những thông tin không coi trọng các mục tiêu khác. Trong kế hoạch<br /> này hỗ trợ đắc lực cho các cơ quan của Quốc hội trung hạn, KTNN cần quyết tâm đạt mục tiêu kiểm<br /> giám sát, thẩm tra quyết toán NSNN. toán tài chính (xác nhận báo cáo quyết toán ngân<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 142 - tháng 8/2019 9<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> sách), trên cơ sở hoàn thành mục tiêu kiểm toán Thứ ba, tăng cường năng lực phân tích NSNN<br /> tuân thủ và quan tâm đến kiểm toán hoạt động. của đội ngũ KTVNN<br /> Thứ hai, tiếp tục mở rộng quy mô kiểm toán Kiến thức chuyên môn, kỹ năng làm việc và đạo<br /> NSNN để thực hiện kiểm toán được nhiều hơn đức nghề nghiệp của các KTVNN là nhân tố quyết<br /> nguồn tài chính công, tài sản công định giá trị của KTNN và nâng cao chất lượng<br /> Ngoài các đơn vị tham mưu, sự nghiệp, KTNN kiểm toán. Với xu hướng tăng cường kiểm toán<br /> hiện có 8 KTNN chuyên ngành và 13 KTNN khu hoạt động trong lĩnh vực NSNN, nhiệm vụ của<br /> vực. Nếu so với các bộ, ngành hay cơ quan trung KTVNN không dừng lại ở việc xác nhận tính đúng<br /> ương khác, quy mô bộ máy như vậy là khá khiêm đắn, chính xác của số liệu, mà còn cần đánh giá<br /> tốn, nhưng lại rất đáng kể khi so với bản thân tính kinh tế, hiệu quả và hiệu lực của việc sử dụng<br /> KTNN, bởi trong những năm đầu mới thành lập nguồn lực tài chính, tài sản công để từ đó chỉ ra<br /> bộ máy tổ chức của KTNN chỉ có 05 đơn vị là Văn các lý do dẫn đến tình trạng của đơn vị được kiểm<br /> phòng KTNN và 04 KTNN chuyên ngành. Cùng toán và đưa ra các khuyến nghị nâng cao hiệu quả<br /> với sự hoàn thiện cơ cấu bộ máy tổ chức, đội ngũ hoạt động. Yêu cầu đó đặt ra cho KTVNN ngoài có<br /> KTV cũng có sự gia tăng nhanh chóng. Hiện cơ kiến thức về kế toán, kiểm toán, cần nắm vững kiến<br /> quan KTNN đã có hơn 1.700 Kiểm toán viên nhà thức kinh tế - tài chính tổng hợp, vĩ mô, và có khả<br /> nước (KTVNN). Tần suất kiểm toán đơn vị sử năng phân tích, tổng hợp, đánh giá và dự báo.<br /> dụng ngân sách nhờ đó được tăng lên. Đến nay, Bên cạnh đó, KTNN cũng nên quy hoạch (về<br /> hầu hết các bộ, Cơ quan Trung ương, địa phương, chuyên môn) xây dựng đội ngũ chuyên gia về lĩnh<br /> các tổ chức kinh tế lớn có vốn của Nhà nước được vực NSNN. Các chuyên gia là mũi nhọn giao lưu,<br /> kiểm toán ít nhất 2 năm một lần (riêng Hà Nội và trao đổi chuyên môn với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch<br /> Thành phố Hồ Chí Minh được kiểm toán hằng và Đầu tư, Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc<br /> năm). Tuy có sự phát triển như vậy, nhưng quy mô hội, các cơ quan Tài chính, Thuế, Kho bạc, Hải<br /> kiểm toán vẫn còn nhỏ so với nhu cầu công việc. quan... Qua đó, vừa khẳng định tầm cao chuyên<br /> Hiện cả nước có khoảng 300.000 đơn vị sử dụng môn của KTNN, vừa cung cấp thêm thông tin cho<br /> NSNN, gần 11.200 xã, 710 huyện và 63 tỉnh, thành các cơ quan chức năng trong việc giám sát, thẩm<br /> phố trực thuộc Trung ương, đây là đối tượng của định quyết toán NSNN của đội ngũ KTVNN. Cùng<br /> kiểm toán NSNN. Hằng năm, KTNN chưa thực với đó, cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế về<br /> hiện kiểm toán ngân sách được toàn bộ các tỉnh, kiểm toán NSNN, tăng cường giao lưu KTV, chia sẻ<br /> thành phố trực thuộc Trung ương, và tại mỗi địa kinh nghiệm và phương pháp kiểm toán NSNN tiên<br /> phương chỉ kiểm toán được một phần nhỏ ngân tiến, hiệu quả của thế giới.<br /> sách cấp huyện; tỷ lệ số xã được kiểm toán còn ít<br /> Thứ tư, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin<br /> hơn. Quy mô kiểm toán như vậy ảnh hưởng đến<br /> vào hoạt động kiểm toán NSNN<br /> chất lượng thông tin kiểm toán NSNN cung cấp<br /> cho Quốc hội do chưa phản ánh được toàn bộ tình Bên cạnh áp dụng các phương pháp kiểm<br /> hình quản lý, sử dụng NSNN. Chính vì vậy, cùng toán mới, tiên tiến của thế giới, KTNN cần tăng<br /> với nỗ lực đạt mục tiêu xác nhận báo cáo quyết cường ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm<br /> toán NSNN của các đơn vị được kiểm toán thì toán lĩnh vực NSNN để phù hợp với sự thay đổi<br /> KTNN cần xây dựng chiến lược và thực thi các giải của môi trường công việc tại các đơn vị được kiểm<br /> pháp tích cực phát triển đội ngũ KTVNN đủ về số toán. Nên sớm hoàn thiện hệ thống thông tin điện<br /> lượng và cao về trình độ chuyên môn để mở rộng tử lưu trữ các thông tin cơ bản về đơn vị sử dụng<br /> quy mô kiểm toán NSNN hàng năm. Từ đó, nâng NSNN, tình hình thực hiện kiểm toán các năm<br /> cao chất lượng thông tin kiểm toán NSNN do phản trước, các vướng mắc, kiến nghị, đề xuất và kết quả<br /> ánh được đầy đủ và chính xác hơn tình hình quản thực hiện kiến nghị đề xuất của KTNN. Việc thiết<br /> lý, sử dụng NSNN. kế mẫu biểu kiểm toán trực tuyến và phần mềm<br /> <br /> 10 Số 142 - tháng 8/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> thực hành cài đặt trực tiếp trên máy tính làm việc gửi báo cáo kiểm toán ngân sách các địa phương,<br /> của KTVNN cũng nên được tính đến và thí điểm các bộ, Cơ quan Trung ương cho Ủy ban Tài chính,<br /> áp dụng nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp cho Ngân sách khi phát hành; gửi cho Hội đồng Dân tộc<br /> đội ngũ KTVNN và tăng cường khả năng kiểm tra, và các Uỷ ban của Quốc hội theo yêu cầu; hay với<br /> giám sát của các đơn vị chức năng. các cuộc kiểm toán theo yêu cầu, ngoài việc gửi báo<br /> 3.3. KTNN tiếp tục đa dạng hóa phương thức cáo cho cơ quan yêu cầu có thể gửi báo cáo cho Ủy<br /> và hình thức cung cấp thông tin kiểm toán cho ban Tài chính, Ngân sách để Ủy ban có thể hiểu rõ<br /> Quốc hội hơn tình hình hoạt động của KTNN, thì KTNN cần<br /> được mời tham gia các phiên họp toàn thể của Ủy<br /> Ngoài đáp ứng yêu cầu chính xác, trung thực,<br /> ban Tài chính, Ngân sách, tham gia các phiên họp<br /> khách quan, thông tin kiểm toán cần được cung<br /> toàn thể của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác<br /> cấp một cách kịp thời, đầy đủ và có tính hệ thống<br /> đối với các vấn đề có liên quan đến tài chính - ngân<br /> cho Quốc hội. Tính dễ tiếp cận để khai thác, sử<br /> sách. KTNN sẽ có ý kiến về mặt chuyên môn với tư<br /> dụng cũng phải được đề cao. Bên cạnh báo cáo<br /> cách là cơ quan kiểm tra tài chính công cao nhất về<br /> kiểm toán toàn văn, KTNN nên có báo cáo kiểm<br /> các vấn đề được thảo luận trước Ủy ban.<br /> toán tóm tắt và bản trình bày về những điểm quan<br /> trọng mà KTNN phát hiện trong quá trình kiểm Với các cuộc giám sát của Ủy ban Tài chính,<br /> toán cùng với các kết luận, kiến nghị kiểm toán. Ngân sách, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác<br /> của Quốc hội, KTNN có thể cử cán bộ, KTV tham<br /> Hình thức cung cấp thông tin kiểm toán cũng<br /> gia các đoàn giám sát theo yêu cầu của Quốc hội;<br /> cần được đa dạng và phù hợp với điều kiện thực<br /> thực hiện cơ chế thảo luận về kết quả kiểm toán đối<br /> tiễn. Trong bối cảnh hiện nay nên tăng cường ứng<br /> với các bộ, ngành, địa phương trong Hội đồng Dân<br /> dụng công nghệ thông tin để truyền tải các kết quả<br /> tộc, Ủy ban Tài chính, Ngân sách và các Ủy ban<br /> kiểm toán. Cùng với các hình thức cung cấp thông<br /> khác của Quốc hội với sự tham gia của đại diện Bộ<br /> tin kiểm toán đang áp dụng, KTNN có thể nghiên<br /> Tài chính, KTNN và lãnh đạo đơn vị được kiểm<br /> cứu để vận dụng hình thức gửi thông tin kiểm toán<br /> toán trước khi thẩm tra quyết toán NSNN.<br /> cho các đại biểu Quốc hội qua hòm thư điện tử để<br /> các cơ quan giúp việc cho Quốc hội, các đại biểu KTNN và Ủy ban Tài chính, Ngân sách tiếp tục<br /> Quốc hội thuận tiện trong việc khai thác, sử dụng. nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung quy chế phối hợp<br /> Hình thức gửi thông tin kiểm toán thông qua hòm giữa hai cơ quan phù hợp với Luật KTNN và các văn<br /> thư điện tử cũng đã được áp dụng tại khá nhiều bản pháp luật có liên quan. Một số nội dung bổ sung<br /> nước (ví dụ Kiểm toán nhà nước Hoa Kỳ - GAO) hoàn thiện như:<br /> và thực tiễn cho thấy đã phát huy hiệu quả tích cực. - Bổ sung phạm vi phối hợp phù hợp quy định<br /> Tuy vậy, khi vận dụng hình thức này cần có các tại Khoản 9, Điều 10, Luật KTNN “Giải trình về<br /> biện pháp kỹ thuật để đảm bảo tính bảo mật của kết quả kiểm toán với Quốc hội và các cơ quan của<br /> thông tin kiểm toán. Quốc hội theo quy định của pháp luật”.<br /> 3.4. Tăng cường hoạt động cung cấp thông tin - Thúc đẩy sớm thời gian Ủy ban Tài chính,<br /> của KTNN cho Quốc hội Ngân sách cung cấp cho KTNN dự kiến chương<br /> Thứ nhất, đẩy mạnh hoạt động cung cấp thông trình, kế hoạch giám sát của Quốc hội, Ủy ban<br /> tin của KTNN cho Quốc hội Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Tài chính, Ngân sách<br /> về lĩnh vực tài chính - ngân sách có liên quan đến<br /> Để việc cung cấp thông tin của KTNN cho Quốc<br /> lập kế hoạch kiểm toán năm, những vấn đề cần chú<br /> hội sát thực hơn với tình hình hoạt động của NSNN,<br /> trọng trong Kế hoạch kiểm toán năm.<br /> KTNN cần phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Tài chính,<br /> Ngân sách và các Ủy ban khác của Quốc hội trong - Chuẩn hóa các nội dung phối hợp phù hợp với<br /> hoạt động thẩm tra, giám sát NSNN và các vấn đề nhiệm vụ, quyền hạn của KTNN theo quy định của<br /> có liên quan đến tài chính - ngân sách. Ngoài việc Luật KTNN.<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 142 - tháng 8/2019 11<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> Thứ hai, tiếp tục đổi mới nội dung thông tin kiểm cũng cần cung cấp thông tin để giúp KTNN xây<br /> toán cung cấp cho Quốc hội, Ủy ban Thường vụ dựng kế hoạch kiểm toán và bố trí nguồn lực thực<br /> Quốc hội hiện kiểm toán, cụ thể:<br /> Cơ chế cung cấp thông tin của KTNN cho Quốc - Các thông tin về kết quả giám sát hoạt động<br /> hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có những điểm, kinh tế, tài chính của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ<br /> những nội dung và yêu cầu khác với cơ chế thông Quốc hội, của các cơ quan của Quốc hội.<br /> tin của KTNN cho Hội đồng Dân tộc và các Uỷ ban - Các yêu cầu, định hướng giám sát hay các<br /> của Quốc hội. Trong các phiên họp toàn thể của định hướng phát triển kinh tế - xã hội, các thông<br /> Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chương tin về quản lý tài chính - ngân sách mà Quốc hội,<br /> trình nghị sự thường kín lịch với một khối lượng các cơ quan của Quốc hội có được trong hoạt động<br /> công việc lớn nên các thông tin KTNN cung cấp của mình.<br /> nhằm phục vụ cho Quốc hội, Ủy ban Thường vụ<br /> Quốc hội thường phải chọn lọc với những thông - Các vấn đề quan trọng, nổi cộm về NSNN mà<br /> tin thật cần thiết, liên quan đến những vấn đề lớn Quốc hội, công chúng đang quan tâm.<br /> về kinh tế, tài chính của Quốc gia, chẳng hạn như Các thông tin trên cần được cung cấp cho<br /> thông tin liên quan đến kinh tế vĩ mô, chính sách KTNN để KTNN đề ra định hướng, mục tiêu, nội<br /> tài khoá, chính sách tiền tệ... Ngoài báo cáo tóm dung kiểm toán nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu<br /> tắt kết quả kiểm toán năm, báo cáo kết quả kiểm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội. Đảm bảo<br /> toán năm, báo cáo kết quả kiểm toán quyết toán việc kiểm toán đi vào trọng tâm, trọng điểm, cung<br /> NSNN, KTNN còn cần cung cấp các thông tin về cấp thông tin một cách thiết thực hiệu quả, tránh<br /> kết quả kiểm toán chuyên đề cho Quốc hội, Ủy ban việc nguồn thông tin cung cấp cho Quốc hội, các cơ<br /> Thường vụ Quốc hội, thậm chí có những báo cáo quan của Quốc hội rất nhiều nhưng sử dụng không<br /> giải trình cụ thể về một vấn đề, lĩnh vực cụ thể để được bao nhiêu bởi không tập trung vào những<br /> Quốc hội có góc nhìn đa dạng, nhiều chiều trước vấn đề Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội cần.<br /> khi đưa ra quyết định.<br /> Tóm lại, qua 25 năm hoạt động của mình, KTNN<br /> 3.5. Quốc hội tăng cường cung cấp thông tin cho đã góp phần quan trọng giúp cho các cơ quan nhà<br /> KTNN để xây dựng kế hoạch kiểm toán năm phù nước trong việc quyết định, kiểm tra, giám sát quản<br /> hợp với mục tiêu giám sát NSNN của từng thời kỳ lý, sử dụng ngân sách và tài sản công, góp phần thực<br /> Theo quy định của Luật KTNN, Tổng KTNN hành tiết kiệm chống lãng phí, chống tham nhũng,<br /> quyết định kế hoạch kiểm toán hằng năm của ngày càng có vai trò to lớn trong hoạt động giám sát<br /> KTNN và báo cáo Quốc hội trước khi thực hiện. tối cao của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu nguyện vọng<br /> Trong quá trình triển khai kế hoạch kiểm toán, của cử tri cả nước.<br /> KTNN tiếp tục thực hiện nhiệm vụ kiểm toán theo<br /> yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.<br /> 1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa<br /> KTNN cũng “Xem xét, quyết định việc kiểm toán Việt Nam năm 2013;<br /> khi có đề nghị của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban 2. Luật Ngân sách nhà nước 2015;<br /> của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, Thường<br /> 3. Luật Kiểm toán nhà nước 2015;<br /> trực HĐND, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực<br /> 4. Luật Tổ chức Quốc hội 2014;<br /> thuộc Trung ương và cơ quan, tổ chức không có<br /> 5. Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và<br /> trong kế hoạch kiểm toán năm của KTNN”.<br /> Hội đồng Nhân dân năm 2015.<br /> Để nâng cao tính hữu ích của thông tin kiểm<br /> toán phục vụ cho hoạt động giám sát của Quốc hội,<br /> Ngày nhận bài: 15/07/2019<br /> các cơ quan của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội Ngày duyệt đăng: 30/07/2019<br /> <br /> <br /> 12 Số 142 - tháng 8/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />