Vai trò của người cha trong gia đình - Vũ Tấn Huy

X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (80), 2002 29<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> Vò TuÊn Huy<br /> <br /> I. Giíi thiÖu<br /> TÊt c¶ c¸c x· héi ®Òu cã nh÷ng chuÈn mùc quy ®Þnh hµnh vi phï hîp vµ<br /> kh«ng phï hîp ®èi víi cha mÑ vµ con c¸i. Mét sè chuÈn mùc nµy lµ phæ biÕn cho tÊt<br /> c¶ mäi x· héi, mét sè chuÈn mùc kh¸c mang tÝnh ®Æc thï ®èi víi mét x· héi hoÆc mét<br /> nÒn v¨n ho¸ cô thÓ. §iÒu nµy cho thÊy r»ng cha mÑ (Parenthood) nh− mét cÊu tróc<br /> x· héi ph¶n ¸nh mèi quan hÖ t−¬ng t¸c gi÷a cha mÑ vµ con c¸i - kh¸c nhau tõ x· héi<br /> nµy ®Õn x· héi kh¸c vµ trong cïng mét x· héi, cÊu tróc nµy còng biÕn ®æi theo thêi<br /> gian vµ theo chu kú cña ®êi sèng gia ®×nh.<br /> Cho ®Õn tr−íc giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, mét quan niÖm phæ biÕn khi nãi ®Õn<br /> cha mÑ lµ th−êng nhÊn m¹nh ®Õn ng−êi vî, ng−êi mÑ lµ ng−êi cã tr¸ch nhiÖm chñ<br /> yÕu trong viÖc ch¨m sãc con c¸i: "Cha sinh kh«ng b»ng mÑ d−ìng" vµ xem ®ã nh− lµ<br /> "thiªn h−íng" cña phô n÷. Cßn ng−êi cha lµ ng−êi chñ gia ®×nh, ng−êi trô cét vÒ kinh<br /> tÕ. Quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®Æc tr−ng bëi khÝa c¹nh t×nh c¶m,<br /> tuy nhiªn ng−êi cha ®−îc xem lµ nghiªm kh¾c h¬n, cßn ng−êi mÑ t×nh c¶m h¬n trong<br /> quan hÖ víi con c¸i. Trong cÊu tróc x· héi nµy, vai trß ng−êi cha vµ ng−êi mÑ mang<br /> tÝnh ph©n c«ng t¸ch biÖt, nh»m bæ sung cho nhau. Giíi nµy kh«ng lµm viÖc cña giíi<br /> kia. “Trong gia ®×nh cã sù ph©n chia c¸c vai trß mét c¸ch râ rÖt, phÇn lín chøc n¨ng<br /> ph−¬ng tiÖn do ng−êi cha thùc hiÖn cßn phÇn lín chøc n¨ng biÓu hiÖn do ng−êi mÑ<br /> thùc hiÖn”. (Philip Slater, 1961)<br /> Nh÷ng biÕn ®æi trong vai trß cña nam giíi vµ n÷ giíi g¾n liÒn víi sù tham gia<br /> cña phô n÷ trong lùc l−îng lao ®éng x· héi t¨ng lªn ®· dÉn ®Õn nh÷ng quan niÖm<br /> míi vÒ vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh. Ph©n tÝch c¸c bµi b¸o trªn c¸c t¹p chÝ<br /> phæ th«ng xuÊt b¶n ë Mü tõ 1900 ®Õn 1989, Maxine P. Atkinson vµ Stephen P.<br /> Blackwelder thÊy r»ng vai trß ng−êi cha trong thÕ kû qua ®· dao ®éng gi÷a hai cùc:<br /> ng−êi cha lµ ng−êi cung cÊp nguån sèng (providers) vµ ng−êi cha lµ ng−êi nu«i d−ìng<br /> (nuturers). C¸c nhµ nghiªn cøu tËp trung vµo ý nghÜa cña ng−êi cha trong sù ph¸t<br /> triÓn cña con c¸i tõ quan ®iÓm x· héi- t©m lý (Lynn, 1974; Biller, 1971; Lamb, 1976).<br /> §¸nh gi¸ vai trß cña cha mÑ kh«ng thÓ t¸ch khái m«i tr−êng x· héi. §iÒu<br /> nhÊn m¹nh nµy còng ®ßi hái r»ng nãi vÒ ng−êi cha (Fatherhood) kh«ng thÓ t¸ch rêi<br /> ng−êi mÑ (Motherhood) vµ con c¸i (Childhood). Mét hiÖn thùc trong c¬ cÊu gia ®×nh,<br /> ng−êi ®µn «ng vµ ng−êi phô n÷ kh«ng ph¶i chØ cã mét vai trß duy nhÊt, mµ ®¶m<br /> nhiÖm rÊt nhiÒu c¸c vai trß kh¸c nhau. C¸c vai trß nµy cã thÓ gèi lªn nhau, bæ sung<br /> cho nhau vµ ®«i khi xung ®ét lÉn nhau. VÝ dô, Khi c¶ ng−êi cha vµ ng−êi mÑ ®Òu<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 30 Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> <br /> thùc hiÖn tèt vai trß nu«i d−ìng con c¸i th× sÏ lµm cho quan hÖ h«n nh©n gi÷a vî vµ<br /> chång ®−îc cñng cè vµ thùc hiÖn tèt h¬n vai trß ng−êi chång vµ ng−êi vî, hoÆc ng−êi<br /> mÑ (vµ c¶ ng−êi cha) sö dông ®øa con nh− mét ph−¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn hoÆc ®¹t<br /> ®−îc quyÒn lùc trong h«n nh©n.<br /> Trong chøc n¨ng x· héi ho¸ ®èi víi con c¸i, ng−êi cha vµ ng−êi mÑ kh«ng chØ<br /> lµ nh÷ng m« h×nh hµnh vi cho ®øa trÎ, mµ th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c vai trß, cha<br /> mÑ cßn cñng cè nh÷ng hµnh vi kú väng ®èi víi con c¸i vµ truyÒn nh÷ng gi¸ trÞ cña<br /> m×nh cho thÕ hÖ sau. NhiÒu ho¹t ®éng diÔn ra nh©n ngµy gia ®×nh cña ViÖt Nam<br /> n¨m nay 28/6/2002) ®· diÔn ra víi chñ ®Ò “Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh ViÖt<br /> Nam”. Môc ®Ých cña bµi viÕt nµy nh»m xem xÐt nh÷ng m« h×nh quan niÖm vµ hµnh<br /> vi vai trß cña ng−êi cha ®èi víi con c¸i trong sù so s¸nh víi ng−êi mÑ, sù kh¸c nhau<br /> trong m« h×nh vai trß cña ng−êi cha d−íi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nh− gi¶m tû lÖ sinh<br /> ®Î, c¬ cÊu gia ®×nh vµ biÕn ®æi x· héi. Sè liÖu sö dông cho ph©n tÝch nµy lµ c¸c<br /> nghiªn cøu vÒ “X· héi ho¸ vai trß giíi ë tuæi Êu th¬” do Ban nghiªn cøu, Trung −¬ng<br /> Héi Liªn hiÖp phô n÷, UNICEF vµ t¸c gi¶ bµi b¸o nµy thùc hiÖn n¨m 2000 t¹i 3 tØnh<br /> Yªn B¸i, HuÕ, vµ Sãc Tr¨ng; nghiªn cøu vÒ “BiÕn ®æi gia ®×nh” cña ViÖn X· héi häc<br /> phèi hîp víi Trung t©m D©n sè, §¹i häc Michigan, §¹i häc Pelsivania tiÕn hµnh<br /> th¸ng 1 n¨m 2002 t¹i tØnh H¶i D−¬ng.<br /> II. Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> 1. Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh nh− lµ ng−êi cung cÊp nguån sèng<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu ë 3 tØnh Yªn B¸i, HuÕ vµ Sãc Tr¨ng cho thÊy ng−êi chång<br /> nãi chung ®ãng gãp thu nhËp nhiÒu h¬n ng−êi vî. Phô n÷ chia sÎ quan ®iÓm nµy, bÊt<br /> kÓ kh¶ n¨ng nghÒ nghiÖp riªng cña hä. Ngay c¶ trong tr−êng hîp ng−êi phô n÷ cã<br /> ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong thu nhËp th× hä vÉn xem ng−êi chång lµ trô cét kinh tÕ, nghÒ<br /> nghiÖp cña b¶n th©n phô n÷ chØ lµ phô so víi c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh.<br /> "Nam giíi ph¶i lµ trô cét trong gia ®×nh, trong gia ®×nh cã c¶ nam vµ n÷ th×<br /> ch¾c ch¾n ng−êi chång ph¶i lµ trô cét, ®iÒu hµnh mäi c«ng viÖc gia ®×nh, nh÷ng c«ng<br /> viÖc lín ng−êi phô n÷ kh«ng quyÕt ®o¸n ®−îc ®©u mµ chñ yÕu ph¶i lµ nam giíi".<br /> Mét c¸n bé phô n÷ x· ë Yªn B¸i, d©n téc Tµy.<br /> Ph©n tÝch sè liÖu tõ nghiªn cøu t¹i H¶i D−¬ng cho thÊy, trong sè c¸c thµnh<br /> viªn cña gia ®×nh, trªn 90% ý kiÕn tr¶ lêi ng−êi ®ãng gãp thu nhËp chñ yÕu trong 12<br /> th¸ng qua trong gia ®×nh lµ vî hoÆc chång. So s¸nh gi÷a ng−êi vî vµ ng−êi chång<br /> trong viÖc ®ãng gãp thu nhËp, trªn 70% ý kiÕn cña ng−êi tr¶ lêi cho r»ng ng−êi ®ãng<br /> gãp thu nhËp chñ yÕu lµ ng−êi chång. Kh«ng cã sù kh¸c biÖt theo giíi tÝnh cña ng−êi<br /> tr¶ lêi trong ®¸nh gi¸ nµy.<br /> Vai trß trô cét kinh tÕ cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nh− tr×nh ®é häc vÊn, nghÒ<br /> nghiÖp, møc thu nhËp lµ c¬ së cho quyÒn lùc cña ng−êi ®µn «ng trong vai trß ng−êi<br /> chång, ng−êi cha trong gia ®×nh. Tuy nhiªn, sù tham gia cña phô n÷ trong lùc l−îng lao<br /> ®éng x· héi ngµy cµng t¨ng cho thÊy sù suy gi¶m cña vai trß trô cét kinh tÕ cña ng−êi<br /> cha. §iÒu nµy còng g¾n liÒn víi qu¸ ®é d©n sè ®Æc tr−ng bëi qu¸ tr×nh gi¶m tû lÖ sinh ®Î.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  Vò TuÊn Huy 31<br /> <br /> Khi xem xÐt mèi t−¬ng quan gi÷a ý kiÕn “§µn «ng lµ ng−êi quyÕt ®Þnh chÝnh c¸c c«ng<br /> viÖc trong gia ®×nh” vµ sè con, kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy r»ng nh÷ng gia ®×nh cã Ýt con,<br /> xu h−íng rÊt kh«ng ®ång ý víi ®¸nh gi¸ nµy t¨ng lªn: 17,6% nh÷ng ng−êi cã 2 con so víi<br /> 8,6% nh÷ng ng−êi cã 5 con trë lªn rÊt kh«ng ®ång ý víi ý kiÕn nµy.<br /> B¶ng 1: Ng−êi ®ãng gãp thu nhËp chñ yÕu trong 12 th¸ng qua theo giíi tÝnh cña ng−êi tr¶ lêi<br /> <br /> <br /> Ng−êi ®ãng gãp thu nhËp chñ yÕu trong 12 Giíi tÝnh cña ng−êi tr¶ lêi Tæng sè<br /> th¸ng qua<br /> Nam N÷<br /> <br /> Ng−êi tr¶ lêi 71.9% 22.4% 47.1%<br /> <br /> Vî/Chång 22.1% 71.3% 46.8%<br /> <br /> Con c¸i 4.0% 4.0% 4.0%<br /> <br /> Con riªng/con nu«i .5% 1.7% 1.1%<br /> <br /> Con d©u/con rÓ .8% .5% .6%<br /> <br /> Bè mÑ ®Î .5% .3%<br /> <br /> Bè mÑ vî/bè mÑ chång .3% .1%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> B¶ng 2: §µn «ng lµ ng−êi quyÕt ®Þnh chÝnh c¸c c«ng viÖc gia ®×nh vµ sè con<br /> <br /> <br /> ý kiÕn Sè con cña ng−êi tr¶ lêi Tæng sè<br /> <br /> 2 con 3-4 con 5 con trë lªn<br /> <br /> RÊt kh«ng ®ång ý 17.6% 8.4% 8.6% 8.9%<br /> <br /> Kh«ng ®ång ý 2.9% 8.6% 6.6% 7.8%<br /> <br /> §ång ý 20.6% 23.3% 23.5% 23.3%<br /> <br /> RÊt ®ång ý 58.8% 59.7% 61.3% 60.1%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> C¶ hai giíi ®Òu quan niÖm vÒ nh÷ng vai trß chÝnh cña ®µn «ng trong gia ®×nh<br /> nh− lµ ng−êi trô cét vÒ kinh tÕ. MÆc dï thµnh kiÕn giíi nh− vËy ®· dÇn dÇn thay ®æi<br /> khi phô n÷ tham gia vµo nh÷ng nghÒ nghiÖp míi vµ møc sèng t¨ng lªn, sù b¸m chÆt<br /> vµo nh÷ng thµnh kiÕn giíi vÉn cßn rÊt m¹nh vµ tiÕp tôc lµ nh÷ng chuÈn mùc.<br /> Tuy nhiªn, kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn sù suy gi¶m vai trß trô cét kinh tÕ<br /> cña ng−êi cha trong gia ®×nh mµ cßn mang l¹i mét xu h−íng míi thÝch hîp h¬n.<br /> Sù më réng vai trß cña ng−êi cha trong viÖc ch¨m sãc con c¸i vÒ ph−¬ng diÖn t×nh<br /> c¶m. Sù chuyÓn ®æi nhÊn m¹nh ®Õn tham gia cña ng−êi cha trong ch¨m sãc con<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 32 Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> <br /> c¸i t¹o ra mét c¬ héi cho mét ®Þnh nghÜa míi vµ më réng vÒ vai trß cña ng−êi cha<br /> ®èi víi con c¸i.<br /> 2. Vai trß ng−êi cha trong gia ®×nh trong viÖc nu«i d−ìng con c¸i<br /> Trong qu¸ tr×nh ®−îc nu«i d¹y, ®øa trÎ dÇn dÇn ph¸t triÓn nh÷ng quan<br /> niÖm vÒ nh÷ng kh¸c nhau vÒ giíi tÝnh còng nh− nh÷ng ®Æc tÝnh vÒ giíi. Cha mÑ<br /> trong vai trß ng−êi x· héi ho¸ cè g¾ng gióp ®ì con trai vµ con g¸i cña hä ph¸t triÓn<br /> nh÷ng ®Æc tÝnh giíi ®−îc xem lµ phï hîp vµ phæ biÕn trong x· héi vµ céng ®ång.<br /> Mét ®øa trÎ häc nh÷ng b¶n s¾c giíi cña chóng b»ng c¸ch quan s¸t vµ giao tiÕp víi<br /> nh÷ng ng−êi kh¸c, ®ã lµ c¸c thµnh viªn gia ®×nh ngay tõ khi cßn bÐ mµ tr−íc hÕt lµ<br /> trong giao tiÕp víi cha mÑ.<br /> Vai trß nu«i d−ìng con c¸i cña ng−êi cha trong gia ®×nh thay ®æi do sù tham<br /> gia cña phô n÷ ngµy cµng t¨ng vµo lùc l−îng lao ®éng x· héi kh¸c nhau tõ gia ®×nh<br /> nµy ®Õn gia ®×nh kh¸c do t¸c ®éng cña nh÷ng yÕu tè nh− c¬ cÊu gia ®×nh, ®é tuæi cña<br /> con c¸i. KÕt qu¶ ph©n tÝch sè liÖu nghiªn cøu vÒ biÕn ®æi gia ®×nh t¹i H¶i D−¬ng cho<br /> thÊy ®èi víi ®øa con ®Çu trong ®é tuæi tõ 3-6, møc ®é ng−êi cha ch¨m sãc con c¸i Ýt<br /> h¬n rÊt nhiÒu so víi ng−êi mÑ vµ ngay c¶ trong mét sè viÖc nh− ch¬i víi con hoÆc cho<br /> ¨n uèng t¾m röa, ng−êi cha lµm còng Ýt h¬n so víi bè mÑ chång. VÝ dô, 80,5% ng−êi<br /> mÑ lµ ng−êi chñ yÕu cho con ¨n uèng, t¾m röa so víi 4,1 % ng−êi cha vµ 9% lµ «ng bµ<br /> néi lµm c«ng viÖc nµy.<br /> Tuy nhiªn, trong nh÷ng c«ng viÖc ch¨m sãc con c¸i mµ tû lÖ ng−êi cha lµm<br /> lµ chñ yÕu t¨ng lªn th× tû lÖ ng−êi mÑ lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ã gi¶m xuèng râ rÖt.<br /> VÝ dô, gióp con häc thªm ë nhµ, ®i häp phô huynh häc sinh vµ ®Æc biÖt lµ viÖc<br /> th−ëng ph¹t ®èi víi con c¸i. §iÒu ®¸ng ng¹c nhiªn khi ph©n tÝch theo nhãm tuæi,<br /> gi÷a nh÷ng ng−êi trong ®é tuæi tõ 25 – 35 vµ 45 – 55, møc ®é ng−êi cha tham gia<br /> c¸c c«ng viÖc ch¨m sãc c¸i trong ®é tuæi nµy kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. Tuy<br /> nhiªn, nh÷ng ng−êi cha ë khu vùc ®« thÞ vµ cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n, møc ®é<br /> tham gia c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn con c¸i cã sù kh¸c biÖt so víi ng−êi cha cã<br /> tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ trong gia ®×nh ë n«ng th«n: tû lÖ ng−êi cha lµm c¸c c«ng<br /> viÖc nh− cho con ¨n uèng, t¾m röa, ch¬i víi con, gióp con häc thªm ë nhµ t¨ng lªn<br /> trong khi hä Ýt ph¹t con c¸i h¬n.<br /> Ng−êi cha trong vai trß ng−êi nu«i d−ìng kh«ng ®−îc nhÊn m¹nh tr−íc hÕt<br /> ph¶n ¸nh mét t©m thÕ chung ®¸nh gi¸ thÊp vai trß cña ng−êi cha trong c¸c ho¹t<br /> ®éng nµy vµ mÆt kh¸c nhÊn m¹nh ®Õn vai trß lµ ng−êi trô cét vÒ kinh tÕ. KÕt qu¶ tõ<br /> nghiªn cøu t¹i 3 tØnh vÒ vai trß cña cha mÑ trong viÖc nu«i d−ìng con c¸i còng kh¼ng<br /> ®Þnh ®¸nh gi¸ nµy. Trong tÊt c¶ c¸c vïng nghiªn cøu, nh÷ng ng−êi tr¶ lêi chia sÎ mét<br /> t©m thÕ chung r»ng phô n÷ lµ vµ nªn lµ ng−êi ch¨m sãc chÝnh ®èi víi con c¸i. NÕu<br /> ng−êi mÑ ®ang ®i lµm, «ng hoÆc bµ sÏ lµ ng−êi ch¨m sãc thay thÕ. HÇu hÕt nam giíi<br /> nghÜ r»ng phô n÷ lµ ng−êi ch¨m sãc tèt h¬n v× "kh¶ n¨ng tù nhiªn bÈm sinh cña hä"<br /> vÒ ph−¬ng diÖn nµy. Tuy nhiªn, mét sè phô n÷ gi¶i thÝch r»ng ng−êi chång Ýt khi<br /> tham gia vµo viÖc ch¨m sãc trÎ em v× nh÷ng vai trß x· héi cña hä - ®iÒu hµnh nh÷ng<br /> c«ng viÖc quan träng nh− viÖc lµm ¨n, hoÆc v× kiÕn thøc nu«i con cña hä h¹n chÕ.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  Vò TuÊn Huy 33<br /> <br /> B¶ng 3: Ai lµ ng−êi lµm nh÷ng c«ng viÖc chñ yÕu sau ®©y khi ®øa con ®Çu trong ®é tuæi tõ 3-6 tuæi (%)<br /> <br /> <br /> Ch¬i víi con Cho ¨n, t¾m röa Gióp con häc Häp phô huynh Th−ëng ph¹t<br /> <br /> <br /> Chång 8.4% 4.1% 17.1% 16.5% 31.0%<br /> <br /> Vî 59.3% 80.3% 49.8% 50.0% 40.4%<br /> <br /> Vî chång b»ng nhau 7.5% 2.5% 8.5% 4.0% 9.9%<br /> <br /> Bè mÑ chång 18.5% 9.0% 3.6% 1.9% 3.6%<br /> <br /> Bè mÑ vî 2.3% 1.4% .5% - .6%<br /> <br /> Anh em trai .1% - - - .1%<br /> <br /> ChÞ em g¸i .3% .1% .1% - .1%<br /> <br /> Ng−êi hä hµng .6% .3% .5% .1% .1%<br /> <br /> Ng−êi phôc vô .1% - - -<br /> <br /> Ng−êi kh¸c 1.0% .4% .3% - .4%<br /> <br /> Kh«ng thÝch hîp 2.0% 2.0% 19.6% 27.5% 13.8%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> "Ng−êi ch¨m sãc con c¸i chÝnh trong gia ®×nh lµ ng−êi mÑ. Hä lµm tÊt c¶ tõ khi<br /> sinh con, vÝ dô cho con bó, ch¨m lo søc kháe cña con. Bªn c¹nh ®ã, ng−êi chång còng<br /> ch¨m sãc con, tÊt nhiªn kh«ng trùc tiÕp nh− ng−êi mÑ. Vai trß chÝnh lµ ng−êi mÑ v× ng−êi<br /> mÑ sinh con, gÇn gòi con vµ hiÓu con nhiÒu h¬n nªn viÖc ch¨m sãc lµ kh«ng thÓ t¸ch rêi.<br /> C¸n bé x· ë Yªn B¸i, nam giíi, d©n téc Kinh, 46 tuæi<br /> "Cã thÓ do ®µn «ng thiÕu kiÕn thøc kh«ng thÓ ch¨m sãc con b»ng ®µn bµ, nhÊt<br /> lµ khi con cßn nhá".<br /> Mét phô n÷ ë HuÕ, gi¸o viªn 34 tuæi<br /> Khi phô n÷ tham gia vµo lùc l−îng lao ®éng ngµy cµng t¨ng, ng−êi chång<br /> chøng tá ®· ®¶m nhËn mét sè c«ng viÖc néi trî ®Ó gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng−êi vî.<br /> Tuy nhiªn, nam giíi nh×n chung vÉn quan niÖm c«ng viÖc néi trî lµ lÜnh vùc cña<br /> riªng phô n÷. NÕu nam giíi thùc sù lµm c¸c c«ng viÖc nµy th× ®ã chØ lµ mét sè Ýt, hoÆc<br /> lµm mét c¸ch miÔn c−ìng vµ ®ã chØ lµ 'gióp ®ì vî' chø kh«ng coi ®ã lµ mét phÇn tr¸ch<br /> nhiÖm cña m×nh.<br /> "ChÞ em b©y giê cã nhiÒu yªu cÇu cao l¾m, nh−ng theo t«i nghÜ lµ ph¶i hiÓu vµ c¶m<br /> th«ng cho vî. Thø hai lµ tõ c¶m th«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho vî hoµn thµnh c«ng t¸c x· héi vµ gia<br /> ®×nh. MÆc dï bËn bÞu c«ng viÖc chung cña x· héi nh−ng m×nh gãi ghÐm gióp cho bµ vî mét<br /> sè c«ng viÖc nhµ. Thùc tÕ x· héi hiÖn nay rÊt Ýt ®øc «ng chång lµm ®−îc nh− vËy".<br /> Nam giíi, 46 tuæi, HiÖu tr−ëng cÊp I ë HuÕ.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 34 Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> <br /> C¸c ho¹t ®éng nu«i d−ìng nµy kh«ng chØ ph¶n ¸nh nhu cÇu cña con c¸i mµ<br /> cßn ph¶n ¸nh nh÷ng nhu cÇu cña cha mÑ ë møc ®é kh¸c nhau vÒ t×nh c¶m. VÝ dô,<br /> suy nghÜ chung th−êng cho r»ng ng−êi cha giao tiÕp víi con c¸i vÒ ph−¬ng diÖn x· héi<br /> nhiÒu h¬n, vÝ dô ch¬i víi con khi nhµn rçi hoÆc gióp con häc thªm ë nhµ. Tuy nhiªn,<br /> møc ®é ng−êi cha ch¬i víi con còng bÞ ¶nh h−ëng bëi vai trß cña ng−êi trô cét vÒ kinh<br /> tÕ, kiÕn thøc vµ t©m thÕ cña ng−êi cha ®èi víi c¸c ho¹t ®éng nµy.<br /> "Cha ®i lµm c¶ ngµy tèi míi vÒ nªn thÝch ®ïa giìn víi con, ch¬i víi nã".<br /> Mét phô n÷ ë Sãc Tr¨ng, d©n téc Kh¬me, lµm ruéng 32 tuæi<br /> "C¸c «ng bè còng kh«ng biÕt ch¨m con ®©u. §µn «ng hä nãng tÝnh l¾m, víi l¹i<br /> hä còng kh«ng kiªn nhÉn ®−îc nh− chÞ em phô n÷ m×nh ®©u. Con mµ h¬i khãc lµ hä<br /> ®· lµm cuèng lªn råi l¹i qu¸t kh¾p mäi ng−êi. Hä kh«ng biÕt c¸ch dç con, mµ hä còng<br /> kh«ng biÕt c¸ch cho con ¨n, t¾m röa cho con. ThØnh tho¶ng c¸c «ng bè còng ch¬i víi<br /> con, nh−ng mµ lóc nµo con ph¶i ngoan mµ kh«ng hay khãc c¬, chø con mµ quÊy th×<br /> c¸c «ng bè còng kh«ng d¸m ®Õn gÇn con ".<br /> Mét phô n÷ ë Yªn B¸i, d©n téc Tµy, gi¸o viªn mÉu gi¸o<br /> §Æc biÖt sau khi ng−êi mÑ sinh con lµ giai ®o¹n ®ßi hái sù tham gia nhiÒu h¬n<br /> cña ng−êi cha trong viÖc ch¨m sãc con c¸i. Tuy nhiªn, sù −a thÝch con trai cã thÓ dÉn<br /> ®Õn sù bá mÆc, v« tr¸ch nhiÖm cña ng−êi cha trong vai trß cña ng−êi nu«i d−ìng khi<br /> ng−êi vî sinh con g¸i.<br /> "§Õn lóc ®Î vÉn ra con g¸i, «ng chång ch¶ lµm c¸i g× n÷a, thÕ lµ chÞ Êy cø mét<br /> m×nh, ph¶i tù m×nh g¸nh v¸c hÕt c«ng viÖc l¹i ph¶i nu«i con nhá vÊt v¶, chÞ Êy b¶o<br /> th«i thÕ nµy th× lÇn sau xin chõa".<br /> Mét phô n÷ ë Yªn B¸i<br /> Th−ëng vµ ph¹t lµ nh÷ng biÖn ph¸p mµ cha mÑ th−êng sö dông ®Ó thÓ hiÖn<br /> t×nh c¶m còng nh− ®Þnh h−íng suy nghÜ vµ hµnh vi cña trÎ em phï hîp víi nh÷ng kú<br /> väng cña hä. Kû luËt lµ mét khÝa c¹nh cña viÖc nu«i d¹y con c¸i mµ ng−êi cha lµ nh©n<br /> vËt t−¬ng ®èi næi bËt - quyÒn lùc, sù h¹n chÕ, v©ng lêi vµ kiÓm so¸t lµ ®Æc tr−ng trong<br /> quan hÖ cha - con. Con c¸i còng xem ng−êi mÑ lµ ng−êi cã quyÒn lùc, nh−ng quyÒn lùc<br /> ®ã chØ h¹n chÕ d−íi h×nh thøc ®e do¹ nhiÒu h¬n vµ liªn quan ®Õn sù ©u yÕm. Trong<br /> thùc tÕ, trõng ph¹t vÒ thÓ x¸c ®−îc xem lµ h×nh thøc kû luËt b×nh th−êng ë c¶ gia ®×nh<br /> vµ nhµ tr−êng. TrÎ em nãi chung biÓu hiÖn sî ng−êi bè v× thØnh tho¶ng chóng bÞ bè<br /> ®¸nh ®ßn. Sù kh¸c nhau râ rµng lµ ®¸ng chó ý trong møc ®é ®−îc tù do cña trÎ em trai<br /> vµ møc ®é h¹n chÕ ®èi víi trÎ em g¸i. Bè mÑ nãi chung chÊp nhËn trÎ em trai nghÞch<br /> ngîm h¬n, nh−ng chóng còng bÞ ph¹t nhiÒu h¬n v× con trai th−êng bÞ xem lµ h− h¬n.<br /> Gi÷a ng−êi cha vµ ng−êi mÑ cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ th−ëng ph¹t, nh−<br /> ng−êi mÑ v× yªu con h¬n nªn Ýt khi ph¹t hoÆc ph¹t kh«ng ®óng lóc, kh«ng ®óng møc.<br /> Cßn ng−êi bè th× Ýt t×nh c¶m, nghiªm kh¾c. V× vËy con c¸i cø cã lçi lµ ph¹t vµ ®«i khi qu¸<br /> møc cÇn thiÕt. §iÒu nµy kh«ng chØ lµm trÎ em bèi rèi khi chóng nhËn ®−îc nh÷ng th«ng<br /> ®iÖp lÉn lén tõ ng−êi cha vµ ng−êi mÑ, mµ cßn lµm t¸ch biÖt h¬n nh÷ng quan niÖm cña<br /> trÎ em vÒ vai trß giíi, ng−êi mÑ th× thô ®éng cßn ng−êi cha th× nãng tÝnh g©y gæ.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  Vò TuÊn Huy 35<br /> <br /> "Khi ph¹t ®èi víi con trai vµ con g¸i bao giê còng kh¸c, con trai nÕu nghÞch<br /> ngîm hoÆc ch¬i bêi, ®¸nh nhau th× ph¶i ph¹t óp mÆt vµo t−êng hoÆc vÏ vßng trßn b¾t<br /> ch¸u ®øng, nÕu ch¸u cßn bÐ, hoÆc c¸c h×nh thøc kh¸c nh− kh«ng ®−îc ®i ch¬i, kh«ng<br /> ®−îc ¨n mét lo¹i b¸nh kÑo nµo ®ã nÕu ch¸u ®· lín. Con g¸i th−êng bÞ ph¹t b»ng c¸ch<br /> do¹ nh÷ng ng−êi mµ ch¸u sî nÕu ch¸u cßn bÐ, hoÆc do¹ b¸o c« gi¸o v× c¸c ch¸u bao<br /> giê còng sî c« gi¸o h¬n, nÕu ch¸u ®· lín th× ph¹t b»ng c¸ch m¾ng. Con trai th−êng bÞ<br /> ph¹t nÆng h¬n con g¸i v× con g¸i bao giê còng yÕu ®uèi, xÊu hæ, ng¹i vµ nh¸t h¬n".<br /> Mét phô n÷ ë Yªn B¸i, 31 tuæi<br /> "Ngay khi nã biÕt nghe m×nh, 1 tuæi r−ìi cã khi còng bÞ ®¸nh råi. Gi÷a bè vµ<br /> mÑ th× ch¾c ch¾n lµ nã sî em h¬n".<br /> Nam giíi ë HuÕ, 30 tuæi, bu«n b¸n<br /> "Em hay ph¹t nhiÒu h¬n v× bè nã bËn ®i lµm c¶ ngµy. ThØnh tho¶ng nã lµm tr¸i ý<br /> em, em hay rÇy la vµ ph¹t nã. Gi÷a con trai vµ con g¸i em ph¹t còng kh¸c nhau. Ch¸u<br /> g¸i khi cßn nhá th× kh«ng cã ph¹t cßn th»ng con trai th× em hay ph¹t nã, ®¸nh nã".<br /> Mét phô n÷ ë Sãc Tr¨ng, D©n téc Kh¬me, néi trî 32 tuæi, chång c¸n bé nhµ n−íc<br /> "Ph¸t hiÖn ra con h− chñ yÕu lµ mÑ, nh−ng mÑ l¹i hay giÊu bè. Chê khi bè ®i<br /> v¾ng råi mÑ míi nãi "MÑ biÕt h«m nay con nh− thÕ, nÕu con kh«ng söa ch÷a mÑ sÏ vÒ<br /> nãi víi bè". Bè kiªn quyÕt h¬n vµ gi¸o dôc kh¸c víi mÑ. Con h− th× bè chØ cã dïng<br /> "qu©n sù" vµ c¸c biÖn ph¸p nghiªm kh¾c. MÑ th× biÕt nh−ng ®éng viªn con söa ch÷a,<br /> 1, 2 lÇn kh«ng ®−îc th× míi nãi víi bè".<br /> Mét phô n÷ ë Yªn B¸i, c¸n bé phô n÷ x·<br /> §iÒu nµy còng ®−îc kh¼ng ®Þnh qua ®¸nh gi¸ cña con c¸i vÒ c¸ch d¹y con<br /> kh¸c nhau gi÷a ng−êi cha vµ ng−êi mÑ. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ biÕn ®æi gia ®×nh ë H¶i<br /> D−¬ng cho thÊy: 33% ng−êi tr¶ lêi r»ng cha cña hä hiÒn hËu so víi 55% ý kiÕn cho<br /> r»ng mÑ cña hä còng cã ®Æc ®iÓm nµy trong c¸ch d¹y con. Tr¸i l¹i 49% cho r»ng cha<br /> cña hä nghiªm kh¾c h¬n trong khi chØ cã 29% cho r»ng mÑ cña hä lµ ng−êi nghiªm<br /> kh¾c trong c¸ch d¹y con<br /> B¶ng 4: §Æc ®iÓm c¸ch d¹y con cña cha mÑ<br /> <br /> <br /> §Æc ®iÓm d¹y con cña ng−êi cha §Æc ®iÓm d¹y con cña ng−êi mÑ<br /> <br /> <br /> Nu«ng chiÒu 10.8% 12.5%<br /> <br /> HiÒn hËu 32.8% 55.1%<br /> <br /> Nghiªm kh¾c 49.0% 29.8%<br /> <br /> Hay ®¸nh con 2.5% 1.4%<br /> <br /> Kh«ng biÕt 5.0% 1.3%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 36 Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> <br /> Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn vai trß ng−êi cha trong viÖc nu«i d−ìng vÉn<br /> cßn kh¸ phæ biÕn. Trong quan niÖm, phô n÷ xem kh¶ n¨ng vai trß cña nam giíi réng h¬n<br /> so víi chÝnh quan niÖm cña nam giíi. Tuy nhiªn, nam giíi Ýt cã thµnh kiÕn vÒ vai trß giíi,<br /> ®Æc biÖt lµ vai trß cña ng−êi cha h¬n nÕu hä lµm viÖc trong khu vùc nhµ n−íc, hoÆc c¶ hai<br /> vî chång ®Òu lµm viÖc trong nh÷ng ngµnh kinh doanh cã thu nhËp cao, hoÆc ng−êi vî theo<br /> ®uæi nh÷ng nghÒ nghiÖp cã uy tÝn. Nh÷ng phô n÷ tham gia trong lùc l−îng lao ®éng x· héi<br /> th−êng kú väng nam giíi kh«ng chØ thùc hiÖn tèt vai trß cña ng−êi chång mµ cßn lµm<br /> nhiÒu h¬n c¸c c«ng viÖc cña ng−êi cha ®èi víi con c¸i trong gia ®×nh. X· héi còng dÇn dÇn<br /> xem nh÷ng vai trß cña phô n÷ ®a d¹ng h¬n v−ît qu¸ khu«n khæ gia ®×nh mÆc dï quan<br /> ®iÓm chÝnh thèng vÉn ®i theo nh− h×nh víi bãng ®èi víi nh÷ng phô n÷. Ng−êi phô n÷ g¾n<br /> liÒn víi vai trß ng−êi vî, ng−êi mÑ lµ mét quan niÖm phæ biÕn.<br /> 3. Nh÷ng t¸c ®éng cña vai trß ng−êi cha ®èi víi con c¸i trong gia ®×nh<br /> Trong suy nghÜ th«ng th−êng thÓ hiÖn qua nh÷ng c©u ng¹n ng÷ truyÒn thèng<br /> cña ViÖt Nam còng ®¸nh gi¸ cao vai trß cña ng−êi cha ®èi víi con c¸i. VÝ dô “Cha<br /> nµo, con nÊy” hoÆc “Con g¸i gièng cha giµu ba hä, con trai gièng mÑ khã ba ®êi'. Nãi<br /> c¸ch kh¸c, con g¸i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®µn «ng tõ ng−êi cha dÔ chÊp nhËn h¬n lµ con<br /> trai cã nh÷ng nÐt n÷ tÝnh tõ ng−êi mÑ. §iÒu nµy ¸m chØ r»ng nh÷ng ®Æc ®iÓm cña<br /> phô n÷ Ýt ®−îc ®¸nh gi¸ cao so víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nam giíi, nh÷ng ®Æc ®iÓm<br /> cña ng−êi cha ®−îc truyÒn sang thÕ hÖ con c¸i nhiÒu h¬n.<br /> TrÎ em th−êng b¾t ch−íc m« h×nh vai trß cña ng−êi lín, vµ ®ång nhÊt víi cha<br /> mÑ trªn c¬ së cïng giíi tÝnh. Khi trÎ em ®−îc hái, con g¸i nãi r»ng chóng gièng mÑ,<br /> trong khi hái con trai th× chóng nãi r»ng chóng gièng cha dï h×nh thøc bÒ ngoµi thùc<br /> sù nh− thÕ nµo.<br /> "Tr−íc hÕt nã ph©n biÖt nã lµ ®µn «ng, bè còng lµ ®µn «ng. C¸i thø hai lµ nã<br /> còng thÝch lµm nh÷ng viÖc nh− bè, vÝ dô bè ®i xe m¸y lµ nã còng rÊt thÝch. Nã th−êng<br /> b¾t ch−íc bè, chø kh«ng b¾t ch−íc mÑ. Ngay c¶ nh÷ng lêi nãi, c¸ch nãi còng b¾t<br /> ch−íc bè. Em th−êng xuyªn tiÕp xóc, gÇn gòi víi con nhiÒu h¬n, bè th× ®i suèt ngµy.<br /> Nh−ng nãi ¶nh h−ëng th× bè l¹i lµ ng−êi ¶nh h−ëng ®Õn th»ng cu lín nhiÒu h¬n, mäi<br /> c¸i nã b¾t ch−íc theo bè. "<br /> Mét phô n÷ d©n téc M−êng ë Yªn B¸i, 31 tuæi, cã 2 con trai<br /> "Em thÊy ng−êi bè th−êng ¶nh h−ëng ®Õn con trai cßn ng−êi mÑ th−êng ¶nh<br /> h−ëng ®Õn con g¸i. Con trai nã th−êng lµm nh÷ng viÖc theo ng−êi bè, cßn con g¸i nã<br /> lµm nh÷ng viÖc nh− ng−êi mÑ".<br /> Mét c¸n bé phô n÷ x· ë Sãc Tr¨ng, 29 tuæi<br /> Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh l−îng còng cho thÊy c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh x·<br /> héi ho¸, sù ®ång nhÊt trªn c¬ së giíi tÝnh. Con c¸i xem c¸ch d¹y dç cña ng−êi cha<br /> nh− mét m« h×nh vµ ®iÒu nµy cã sù kh¸c biÖt gi÷a con trai vµ con g¸i. VÝ dô 19%<br /> nam giíi so víi 16,5% n÷ giíi xem ng−êi cha nh− mét m« h×nh trong c¸ch d¹y dç con<br /> c¸i, tr¸i l¹i chØ cã 15% nam giíi so víi 17,5% n÷ giíi coi ng−êi mÑ nh− mét m« h×nh<br /> d¹y dç con c¸i.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  Vò TuÊn Huy 37<br /> <br /> B¶ng 5: ¶nh h−ëng c¸ch d¹y con cña ng−êi cha theo giíi tÝnh<br /> <br /> <br /> Nhãm tuæi Tæng sè<br /> <br /> Nam giíi N÷ giíi<br /> <br /> RÊt nhiÒu 19.0% 16.5% 17.8%<br /> <br /> NhiÒu 32.3% 33.9% 33.1%<br /> <br /> Kh«ng nhiÒu l¾m 33.8% 32.2% 33.0%<br /> <br /> Hoµn toµn kh«ng 14.8% 17.5% 16.1%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> Tuy nhiªn, ¶nh h−ëng nµy ®· suy gi¶m theo thÕ hÖ. Nh÷ng ng−êi ë nhãm tuæi<br /> cao chÞu ¶nh h−ëng cña ng−êi cha trong c¸ch d¹y dç con c¸i nhiÒu h¬n so víi thÕ hÖ<br /> Ýt tuæi h¬n. VÝ dô 21% ë nhãm tuæi 45-55 so víi 14% trong nhãm tuæi 25-35 coi ng−êi<br /> cha nh− mét m« h×nh trong viÖc d¹y dç con c¸i.<br /> B¶ng 6: ¶nh h−ëng c¸ch d¹y con cña ng−êi bè theo nhãm tuæi<br /> <br /> <br /> Nhãm tuæi Tæng sè<br /> <br /> 45 - 55 25 - 35<br /> <br /> RÊt nhiÒu 21.1% 14.4% 17.8%<br /> <br /> NhiÒu 33.9% 32.3% 33.1%<br /> <br /> Kh«ng nhiÒu l¾m 27.9% 38.1% 33.0%<br /> <br /> Hoµn toµn kh«ng 17.1% 15.2% 16.1%<br /> <br /> Tæng sè 100.0% 100.0% 100.0%<br /> <br /> Nguån sè liÖu: Nghiªn cøu "BiÕn ®æi gia ®×nh ViÖt Nam". ViÖn X· héi häc vµ Trung t©m D©n sè, §¹i häc<br /> Michigan. 2001.<br /> <br /> IV. KÕt luËn<br /> Ph©n tÝch vai trß cña ng−êi cha trong quan niÖm vµ thùc tÕ nu«i con trªn c¬<br /> së so s¸nh víi vai trß cña ng−êi mÑ cho thÊy sù kh¸c biÖt giíi trong c¸c chuÈn mùc,<br /> kú väng, ®èi xö, vµ nh÷ng thµnh kiÕn dÉn ®Õn sù ph©n cùc trong vai trß cña ng−êi<br /> cha vµ ng−êi mÑ trong gia ®×nh. §Æc ®iÓm nµy kh¸c nhau khi xem xÐt trong sù t−¬ng<br /> quan víi nh÷ng yÕu tè nh− sù tham gia lùc l−îng lao ®éng x· héi, møc sinh ®Î vµ c¬<br /> cÊu gia ®×nh.<br /> Mét quan niÖm cßn kh¸ phæ biÕn cho r»ng ng−êi cha lµ trô cét vÒ kinh tÕ<br /> trong gia ®×nh. Vai trß cung cÊp nguån sèng cña ng−êi cha ®−îc ®¸nh gi¸ cao h¬n lµ<br /> vai trß nu«i d−ìng, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ng−êi vî vµ con c¸i phô thuéc vÒ kinh tÕ<br /> vµ gia ®×nh më réng nhiÒu thÕ hÖ. ChÝnh nhËn thøc nµy ®· h¹n chÕ sù tham gia cña<br /> ng−êi cha trong c¸c ho¹t ®éng nu«i d−ìng.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 38 Vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh<br /> <br /> Cïng víi sù biÕn ®æi cña x· héi h−íng ®Õn b×nh ®¼ng giíi, vai trß kinh tÕ cña<br /> phô n÷ t¨ng lªn cïng víi qu¸ tr×nh h¹t nh©n ho¸ gia ®×nh th× quan niÖm vÒ vai trß<br /> ng−êi cha cã sù chuyÓn ®æi tõ ng−êi cung cÊp sang ng−êi nu«i d−ìng. Suy gi¶m vai<br /> trß kinh tÕ cña ng−êi cha còng më ra mét h−íng míi cho sù ph¸t triÓn vai trß nu«i<br /> d−ìng cña ng−êi cha ®èi víi con c¸i. Thùc tÕ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cho thÊy vai trß<br /> quan träng cña ng−êi cha trong sù ph¸t triÓn nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña con c¸i<br /> ngay tõ khi cßn nhá. Vai trß cña ng−êi cha t¨ng lªn trong viÖc nu«i d−ìng con c¸i vµ<br /> nh÷ng c«ng viÖc néi trî cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶m c¨ng th¼ng cña ng−êi mÑ<br /> do ph¶i tham gia lùc l−îng lao ®éng. Tuy nhiªn nh÷ng biÕn ®æi trong m« h×nh hµnh<br /> vi cña ng−êi cha kh«ng ®i cïng víi sù biÕn ®æi trong quan niÖm.<br /> Do vËy, nÕu phô n÷ cã xu h−íng gi÷ nh÷ng vÞ trÝ Ýt cã uy tÝn trong gia ®×nh vµ<br /> ngoµi x· héi, vµ lµm viÖc trong nh÷ng nghÒ thu nhËp thÊp th× ®iÒu nµy sÏ trùc tiÕp<br /> h¹n chÕ nh÷ng kh¸t väng cña con g¸i v× chóng Ýt cã nh÷ng tÊm g−¬ng vÒ nh÷ng phô<br /> n÷ thµnh ®¹t ®Ó liªn hÖ. T−¬ng tù, nÕu con trai Ýt khi thÊy ng−êi bè tham gia vµo<br /> nh÷ng vai trß t¸i s¶n xuÊt vµ nh÷ng c«ng viÖc trong gia ®×nh, tù chóng còng kh«ng<br /> muèn tham gia vµo nh÷ng c«ng viÖc nµy, do vËy, vai trß giíi vÉn mang tÝnh æn ®Þnh<br /> vµ kh«ng linh ho¹t. Tuy nhiªn, sù phong phó vÒ t×nh c¶m vµ x· héi cña trÎ em ®−îc<br /> c¶i thiÖn khi ng−êi bè tham gia tÝch cùc vµo viÖc nu«i d¹y chóng. Møc ®é quan hÖ<br /> cña ng−êi cha víi con c¸i khi cßn nhá lµ quan träng v× ®ã lµ khi trÎ em h×nh thµnh sù<br /> g¾n bã chÆt chÏ víi ng−êi ch¨m sãc vµ ®ßi hái sù chó ý nhÊt. Tuy nhiªn, nh÷ng kú<br /> väng v¨n hãa, sù ñng hé cña thiÕt chÕ cã giíi h¹n vµ nh÷ng thµnh kiÕn giíi ®· h¹n<br /> chÕ tÝnh tÝch cùc cña nam giíi, sù chuÈn bÞ ®Ó lµm ng−êi cha vµ toµn bé sù t−¬ng t¸c<br /> gi÷a cha vµ con. ChØ khi nh÷ng vai trß giíi trong gia ®×nh ®−îc x¸c ®Þnh l¹i, trÎ em<br /> g¸i sÏ thÊy nh÷ng m« h×nh vai trß giíi réng h¬n vµ con trai sÏ cã nh÷ng m« h×nh vai<br /> trß ®µn «ng nh¹y c¶m vµ ch¨m sãc. §iÒu nµy th¸ch thøc nh÷ng chuÈn mùc h¹n chÕ<br /> vÒ ®Æc tÝnh nam giíi còng nh− sù chuyÓn ®æi vai trß cña ng−êi cha trong gia ®×nh.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. Bruce, J., Lloyd, C.B, Leonard, A., Engle, P.L. & Duffy, N., Families in Focus: New<br /> Perspectives on Mothers, Fathers and Children, The Population Council, New York, 1995.<br /> 2. Chetwynd, J. & Harnett, O., The Sex Role System, Routledge & Kegan Paul Ltd.,<br /> London, 1982.<br /> 3. Cross, E., Gender Inequalities Among Children in the East Asia and Pacific Region: The<br /> Need to Address Gender Discrimination and Promote Girls’ Rights, UNICEF, July 2000.<br /> 4. David A.. Handbook of Socialization Theory and Research, Rand McNally College<br /> Publishing Company, Chicago, 1969.<br /> 5. Elkin, F. & Handel, G. , The Child and Society: The Process of Socialization, Random<br /> House, New York, 1984.<br /> 6. Eshleman, J.R., The Family: An Introduction, Allyn and Bacon Inc., Boston,1988.<br /> 7. Fraiberg, S. H., The Magic Years: Understanding the Problems of Early Childhood,<br /> Methuen & Co. Ltd., London, 1968.<br /> 8. Goslin, D. A. (ed.), Handbook of Socialization Theory and Research, Rand McNanlly<br /> College Publishing Company, Chicago, 1969.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  Vò TuÊn Huy 39<br /> <br /> 9. Landers, C., Essential Strategies for ECD, UNICEF, New York, 1999.<br /> 10. Liaget, J. & Inhelder, B., The Psychology of the Child, Basic Books, New York, 1969.<br /> 11. Lindsey, L. L., Gender Roles: A Sociological Perspective, Prentice Hall, Englewood Cliffs,<br /> New Jersey, 1990.<br /> 12. Lloyd Saxton.The Individual, marriage, and the family. California, Wadsworth<br /> Publishing Company, 1980.<br /> 13. Macine. P. Atkinson and Stephen P. Blackwelder: Fathering in the 20th Century, Journal<br /> of Marriage and the Family, Phblished by the Natioanl Council on Family Relations.<br /> Nov. 1993, Volume 55, Number 4.<br /> 14. Phares, E. J., Introduction to Personality, Harper Collins, New York, 1991.<br /> 15. R. J. R. King Family relations – Concept and Theories, The Glendessary Press, 1969<br /> 16. Rydstrom, H., Embodying Morality: Girls’ Socialization in a North Vietnamese<br /> Commune, Linkoping University, Sweden, 1998.<br /> 17. How we raise our daughters and sons: Child-rearing and Gender Socialization in the<br /> Philippines: A UNICEF and Ateneo Study UNICEF Philippines, 1999.<br /> 18. Situation of Women and Children, UNICEF Vietnam, Hanoi, 2000.<br /> 19. Today’s Child, Tomorrow’s Woman, UNICEF East Asia and Pacific Regional Office<br /> (EAPRO), 2000.<br /> 20. Vò M¹nh Lîi. Mét sè quan ®iÓm lý thuyÕt vÒ giíi trong nghiªn cøu gia ®×nh. T¹p chÝ X·<br /> héi häc, sè 4-2000<br /> 21. Vu Tuan Huy - Gender role socialization of childhood in Vietnam, Vietnam WU and<br /> UNICEF Vietnam, 2000.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trªn gi¸ s¸ch cña nhµ X· héi häc<br /> <br /> T¹p chÝ X· héi häc ®· nhËn ®−îc s¸ch cña c¸c nhµ xuÊt b¶n, c¸c t¸c gi¶ sau ®©y<br /> göi tÆng. C¶m ¬n c¸c nhµ xuÊt b¶n, c¸c t¸c gi¶ vµ tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc.<br /> T¹p chÝ X∙ héi häc<br /> <br /> • ñy ban Quèc gia v× sù tiÕn bé cña Phô n÷ ViÖt Nam: B¸o c¸o quèc gia lÇn<br /> thø 3 vµ 4 vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn C«ng −íc Liªn HiÖp Quèc - Xãa bá mäi h×nh<br /> thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷. 2000, 76 tr.<br /> • Huúnh Kh¸i Vinh (chñ biªn): Mét sè vÊn ®Ò vÒ lèi sèng, ®¹o ®øc, chuÈn gi¸ trÞ<br /> x· héi. 2001, 296 tr.<br /> • NguyÔn §¨ng V÷ng, Kim B¶o Giang: C¸c m« h×nh can thiÖp ®èi víi sù<br /> thiÕu hôt kiÕn thøc vµ c¸c vÊn ®Ò søc kháe sinh s¶n løa tuæi vÞ thµnh niªn.<br /> Nxb. §¹i häc Y Hµ Néi. 1998, 26 tr.<br /> • Lª H÷u Xanh (chñ biªn): T¸c ®éng cña t©m lý lµng x· trong viÖc x©y dùng ®êi<br /> sèng kinh tÕ - x· héi ë n«ng th«n ®ång b»ng B¾c bé n−íc ta hiÖn nay. Nxb.<br /> ChÝnh trÞ quèc gia. 2001, 230 tr.<br /> • NguyÔn ThÞ Phi YÕn: T×m hiÓu vai trß qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi viÖc ph¸t huy<br /> nh©n tè con ng−êi trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia. 2001, 214 tr.<br /> (Xem tiÕp trang 58)<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />