Vai trò của y tế cơ sở trong công tác mổ đục thể thuỷ tinh và phát triển chương trình phòng chống mù loà cho nhân dân tỉnh Gia Lai

2. Nhãn khoa cộng đồng<br /> <br /> VAI TRÒ CỦA Y TẾ CƠ SỞ TRONG CÔNG TÁC MỔ ĐỤC<br /> THỂ THUỶ TINH VÀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH<br /> PHÒNG CHỐNG MÙ LOÀ<br /> CHO NHÂN DÂN TỈNH GIA LAI<br /> KHOA MẮT - TRUNG TÂM PCBXH GIA LAI<br /> <br /> Những năm trước 2004, Khoa mắt-<br /> <br /> I-<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM CHUNG:<br /> Gia Lai là một trong 5 tỉnh Tây<br /> Nguyên có địa hình tương đối phức tạp<br /> <br /> Trung tâm PCBXH Gia Lai với biên chế<br /> 03 bác sỹ (2 bác sỹ CKI) có 1 bác sỹ học<br /> <br /> kèm theo khí hậu ảnh hưởng của dãy<br /> Trường Sơn cho nên việc đi lại của nhân<br /> <br /> lớp cao học, 3 y sĩ (2 chuyên khoa), 1 y<br /> sĩ kiêm nhiệm thủ quỹ, cho nên mỗi năm<br /> <br /> dân trong tỉnh cũng rất khó khăn, nhất là<br /> vào mùa mưa. Với diện tích: 15.578<br /> <br /> chỉ thực hiện được khoảng 300 ca.<br /> Đến năm 2004, được sự chỉ đạo của<br /> <br /> Km2, dân số khoảng 1,1 triệu người,<br /> đồng bào dân tộc thiểu số: Jarai, Banar<br /> <br /> Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thường trực<br /> UBND tỉnh với những chỉ thị 15 CT/TU<br /> <br /> chiếm khoảng 45% còn lại số ít là đồng<br /> bào Tày, Nùng, Mường di cư từ các tỉnh<br /> <br /> ngày 02/02/2004 và chỉ thị 177 CT/UB –<br /> VX, các ban ngành và các tổ chức chính<br /> <br /> phía Bắc vào sinh sống, mật độ dân số<br /> khoảng 68 người/km2, cho nên có những<br /> <br /> trị – xã hội của tỉnh đã vào cuộc kết hợp<br /> với sự hỗ trợ đầy nhiệt huyết của Hội bảo<br /> <br /> bản làng cách xa Trung tâm huyện tới 70<br /> km đường rừng, đường tạm. Vì vậy việc<br /> <br /> trợ bệnh nhân nghèo TP. Hồ Chí Minh<br /> và Bệnh viện Mắt TW với phương châm:<br /> <br /> tiếp cận với nhân dân ngoài già làng,<br /> trưởng thôn thì cán bộ y tế thôn bản đóng<br /> <br /> quyết tâm đưa ánh sáng cho bệnh nhân<br /> mù đục thể thuỷ tinh nghèo của tỉnh. Ban<br /> <br /> vai trò hết sức quan trọng trong công tác<br /> chăm sóc sức khoẻ ban đầu cũng như<br /> <br /> chỉ đạo giải phóng mù loà đã được thành<br /> lập ngay sau khi có chỉ thị của BTV Tỉnh<br /> <br /> chăm sóc mắt ban đầu.<br /> <br /> uỷ và thường trực UBND tỉnh, ở tỉnh đ/c<br /> Phó Chủ tịch UBND làm trưởng Ban,<br /> <br /> II- CÔNG TÁC TỔ CHỨC MỔ<br /> ĐỤC THỂ THUỶ TINH GIẢI<br /> <br /> Giám đốc Sở y tế làm phó Ban thường<br /> trực, các uỷ viên: Giám đốc các Trung<br /> <br /> PHÓNG MÙ LOÀ:<br /> <br /> tâm PCBXH, UBDS – KHHGĐ & TE,<br /> <br /> 80<br /> <br /> Trung tâm TTGDSK, Đài PT và TH, Hội<br /> chữ thập đỏ…, thì tại cấp huyện, xã cũng<br /> thành lập Ban chỉ đạo với mô hình như<br /> <br /> bệnh nhân đến Trung tâm y tế huyện để<br /> làm thủ tục, xét nghiệm cơ bản và để<br /> ngày sau tiến hành phẫu thuật với cách<br /> <br /> vậy. Đ/c Giám đốc Trung tâm PCBXH<br /> thường trực BCĐ trực tiếp làm trưởng<br /> đoàn phẫu thuật đến cơ sở để tiếp cận với<br /> <br /> làm dây chuyền của 2 bộ phận: Khám và<br /> chỉ định phẫu thuật với bộ phận phẫu<br /> thuật - hậu phẫu, cho nên không có sự<br /> <br /> từng bệnh nhân mù ở các vùng xa xôi,<br /> hẻo lánh nhất trong từng thôn bản của tất<br /> cả các xã huyện trong tỉnh (có 1840 làng,<br /> 195 xã, 15 huyện thị thành phố). Dưới sự<br /> <br /> ùn tắc bệnh nhân chờ mổ, sử dụng tối đa<br /> khả năng có thể của các giường bệnh tại<br /> Trung tâm y tế huyện mà còn giảm rất<br /> nhiều thời gian lưu trú cho các y, bác sỹ<br /> <br /> dẫn đường, vận động của cán bộ y tế<br /> thôn bản, già làng, trưởng thôn, nên theo<br /> dự kiến chương trình giải phóng mù loà<br /> cho bệnh nhân nghèo là hơn 1.100 người<br /> <br /> đoàn phẫu thuật. Kết quả trong 7 tháng<br /> số lượng bệnh nhân mổ đạt như sau:<br /> Bảng biểu 1: (xem phụ lục trang<br /> sau)<br /> <br /> và sẽ tổng kết vào ngày Quốc khánh 2/9,<br /> nhưng đến ngày 15/8 chúng tôi đã mổ<br /> được 1689 ca/15 huyện, TP (trong đó<br /> đoàn phẫu thuật Bệnh viện mắt TP. Hồ<br /> <br /> IV- KẾT LUẬN:<br /> Để đẩy mạnh công tác mổ đục thể<br /> thuỷ tinh trên địa bàn tỉnh Gia Lai, ngoài<br /> <br /> Chí Minh mổ được 323 ca, khoa mắt<br /> Bệnh viện tỉnh mổ được 210 ca).<br /> III- CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH THU<br /> <br /> sự chỉ đạo trực tiếp của các cấp uỷ Đảng,<br /> chính quyền và các đoàn thể chính trị xã<br /> hội theo tinh thần NQ TW VII đã nêu:<br /> Phấn đấu để mọi người được quan tâm<br /> <br /> NHẬN BỆNH NHÂN ĐỤC THỂ<br /> THUỶ TINH:<br /> Sau khi hội nghị được tổ chức tại<br /> các huyện giữa các đ/c trong Ban chỉ đạo<br /> <br /> chăm sóc sức khoẻ và “Sự nghiệp chăm<br /> sóc sức khoẻ là trách nhiệm của cộng<br /> đồng và của mọi người dân, là trách<br /> nhiệm của các cấp uỷ Đảng, chính<br /> <br /> của tỉnh với các BCĐ các huyện kết thúc,<br /> thì cán bộ y tế cơ sở cũng được tập huấn<br /> sơ bộ về cách tiến hành khám và phát<br /> hiện bệnh đục thuỷ tinh thể và thống nhất<br /> <br /> quyền, các đoàn thể nhân dân và các tổ<br /> chức xã hội” thì tỉnh Gia Lai phải được<br /> sự ủng hộ của cộng đồng: y tế hướng về<br /> cộng đồng, phát huy được các sức mạnh<br /> <br /> lịch làm việc cụ thể cho từng xã. Chính<br /> họ là người trực tiếp cùng với y tế thôn<br /> bản đưa các bác sỹ CK đến từng làng,<br /> từng cụm dân cư… khám và chỉ định<br /> <br /> của hệ thống mạng lưới y tế cơ sở. Theo<br /> bác sỹ Măng Đung – GĐ Sở y tế Gia Lai:<br /> “Vấn đề kỹ thuật mổ bây giờ không còn<br /> đáng lo ngại mà vấn đề cốt lõi làm sao<br /> <br /> phẫu thuật cho những ai có đủ điều kiện,<br /> cùng lúc xe ô tô chuyển thương sẽ mời<br /> <br /> đưa được người bệnh từ các bản làng về<br /> các Trung tâm y tế”. Cho nên công tác<br /> <br /> 80<br /> <br /> đào tạo và đào tạo lại cho các y bác sỹ<br /> tuyến cơ sở nhất là lực lượng y tế thôn<br /> bản về công tác chăm sóc mắt ban đầu là<br /> <br /> Tiếp tục triển khai công tác truyền<br /> thông GDSK về chăm sóc mắt ban đầu<br /> bằng nhiều hình thức phong phú hơn.<br /> <br /> hết sức quan trọng (đây chính là khâu<br /> mấu chốt để giải quyết chương trình giải<br /> phóng mù loà hiện tại cũng như lâu dài).<br /> <br /> Duy trì và đẩy mạnh công tác tập huấn<br /> chăm sóc mắt ban đầu, lồng ghép trong<br /> chương trình CSSKBĐ, đưa thông tin<br /> <br /> Tiếp đến là vấn đề tuyên truyền bằng<br /> mọi hình thức, đặc biệt là trên phương<br /> tiện thông tin đại chúng để từng bước<br /> nâng cao mặt bằng dân trí cho nhân dân,<br /> <br /> cần thiết về công tác giải phóng mù loà<br /> đến với cộng đồng thông qua các các đối<br /> tượng có chức sắc tại thôn bản như: già<br /> làng, trưởng bản và đặc biệt là đội ngũ y<br /> <br /> nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa,<br /> vùng biên giới…<br /> Ngoài ra một vấn đề hết sức quan<br /> trọng nữa là sự quan tâm giúp đỡ của<br /> <br /> tế thôn bản cho các xã. Xây dựng chương<br /> trình phát thanh và truyền hình miễn phí<br /> 1 lần/ 1 tuần trên các phương tiện thông<br /> tin đại chúng bằng 3 thứ tiếng với nội<br /> <br /> Bệnh viện mắt TW, Hội bảo trợ bệnh<br /> nhân nghèo TP Hồ Chí Minh, tổ chức<br /> CBM và các tổ chức từ thiện khác.<br /> <br /> dung đơn giản, dễ hiểu, thời lượng ngắn.<br /> Về nhân lực hoạt động tuyến xã:<br /> phụ trách công tác PCML cần được<br /> chuyên biệt hơn và hạn chế tình trạng<br /> <br /> V- CÁC GIẢI PHÁP TRONG<br /> THỜI GIAN TỚI ĐỂ PHÁT TRIỂN<br /> BỀN VỮNG CHƯƠNG TRÌNH MỔ<br /> ĐỤC THỂ THUỶ TINH VÀ PHÒNG<br /> <br /> thuyên chuyển.<br /> Đẩy mạnh công tác khám phát hiện,<br /> khám có chỉ điểm qua nghi ngờ của cán<br /> bộ y tế thôn bản, già làng, trưởng thôn,<br /> <br /> CHỐNG MÙ LOÀ TẠI TỈNH GIA<br /> LAI:<br /> Củng cố và xây dựng xã hội hoá<br /> công tác giải phóng mù loà. Công tác này<br /> <br /> tập trung công tác khám cho các vùng<br /> sâu, vùng xa biên giới…<br /> Tranh thủ sự hỗ trợ về mọi mặt của<br /> Bệnh viện mắt TW, Hội bảo trợ bệnh<br /> <br /> tiếp tục được duy trì có tính bền vững và<br /> lâu dài. Cần tranh thủ được sự ủng hộ<br /> của các cấp uỷ Đảng và chính quyền<br /> trong công tác vận động các ngành, các<br /> <br /> nhân nghèo TP Hồ Chí Minh, tổ chức<br /> CBM và các tổ chức từ thiện khác nhằm<br /> triển khai tốt công tác GPML tại tuyến<br /> cơ sở.<br /> <br /> tổ chức có liên quan cùng tham gia và<br /> cùng chia sẻ công việc.<br /> <br /> 80<br /> <br /> ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC MỔ ĐỤC THỂ THUỶ TINH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG<br /> CHỐNG MÙ LOÀ CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC<br /> NGUYỄN MẠNH HÙNG<br /> <br /> Bệnh viện Mắt tỉnh Thái Nguyên<br /> ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH CHUNG<br /> Thái Nguyên là tỉnh miền núi, nằm<br /> ở vùng Đông Bắc Việt Nam, diện tích:<br /> <br /> Tuyến tỉnh: 3 Bệnh viện đa khoa;<br /> 4 Bệnh viện chuyên khoa; 1 khu điều trị<br /> phong; 1 Bệnh viện điều dưỡng; 3 Trung<br /> <br /> 3541 km2, dân số: 1.083.779 người (số<br /> liệu tính đến 31/12/2002). Mật độ dân số<br /> trung bình: 306người/km2 (vùng cao: 73<br /> người/km2,<br /> thành<br /> phố:<br /> 1.323<br /> <br /> tâm y tế thuộc hệ thống dự phòng; 1<br /> trường trung học y tế; 1 công ty dược.<br /> Ngoài ra có 1 Bệnh viện đa khoa TW và<br /> 1 Bệnh viện 91 của quân đội, 1 trường<br /> <br /> người/km2). Cơ cấu dân tộc theo điều tra<br /> năm 1999 (7 dân tộc): Kinh 75,24%; Tày<br /> 10,16%; Nùng 5,22%; Sán Dìu 3,57%;<br /> H’mông, Sán Chay 3,26%; Dao 2,09%.<br /> <br /> Đại học y đóng trên địa bàn.<br /> Tuyến huyện: 9 trung tâm y tế<br /> huyện (7 Bệnh viện và 2 nhà hộ sinh), 14<br /> phòng khám đa khoa khu vực và 180<br /> <br /> Đơn vị hành chính bao gồm 7 huyện,<br /> trong đó có 1 huyện vùng cao, 1 thành<br /> <br /> trạm y tế xã, phường. 1-2 y tế thôn bản.<br /> Tỷ lệ giường bệnh/10.000 = 21,3<br /> <br /> phố và 1 thị xã; 180 xã phường (có 36 xã<br /> thuộc diện đặc biệt khó khăn). Tỷ lệ hộ<br /> <br /> -<br /> <br /> nghèo năm 2003 là 9,3% (theo tiêu chí<br /> mới).<br /> <br /> (chưa tính số cán bộ của Bệnh viện<br /> ĐKTW, Bệnh viện quân đội, y tế các cơ<br /> <br /> Thái Nguyên có hệ thống y tế khá<br /> phát triển:<br /> <br /> quan, đơn vị đóng trên địa bàn).<br /> Bác sỹ: 892 người; Y sĩ 655 người;<br /> <br /> -<br /> <br /> Nhân lực:<br /> Tỷ lệ cán bộ y tế/10.000 = 26,39<br /> <br /> Y tá TH, NHS: 957 người; cán bộ khác:<br /> 271 người.<br /> <br /> Cơ sở y tế:<br /> <br /> 80<br /> <br /> Thái Nguyên là tỉnh có dự án CBM từ<br /> năm 1991 đến nay.<br /> <br /> Kinh phí:<br /> Trung ương cấp: 17 tỷ VN đồng<br /> (không tính Bệnh viện ĐKTW)<br /> -<br /> <br /> 1.<br /> Hệ thống chăm sóc mắt:<br /> Cơ sở vật chất: 1 Bệnh viện mắt 50<br /> giường bệnh + 2 khoa mắt 54 giường<br /> bệnh.<br /> <br /> Địa phương hỗ trợ: 53 tỷ VN đồng<br /> HỆ THỐNG CHĂM SÓC MẮT<br /> VÀ CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG<br /> <br /> Thái Nguyên là một tỉnh đã phát<br /> <br /> Trang thiết bị: Hiển vi phẫu thuật,<br /> siêu âm, Javal, thị trường. Có một máy<br /> Phaco của khoa mắt Bệnh viện ĐKTW.<br /> Nhân lực: Bác sỹ chuyên khoa mắt<br /> <br /> triển qua 3 mô hình mắt trong 8 mô hình<br /> mắt hiện nay: từ trạm mắt lên trung tâm<br /> PCML và hiện tại là Bệnh viện mắt. Bên<br /> cạnh đó, Thái Nguyên có Bộ môn mắt<br /> <br /> 36 người (Thạc sỹ: 2; CKII: 2; CKI: 22;<br /> CK, ĐH 12; y tá, y sĩ chuyên khoa mắt:<br /> 17).<br /> Kinh phí (TTPCML): Địa phương<br /> <br /> Đại học y khoa và hai khoa mắt Bệnh<br /> viện ĐKTW và Bệnh viện tỉnh.<br /> <br /> 500 triệu/năm. CBM 200 triệu/năm.<br /> Cộng đồng: 50 triệu /năm.<br /> <br /> MÙ LOÀ<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Tình hình phòng chống mù loà (2000 - 2001):<br /> <br /> Mổ đục thể thuỷ tinh<br /> <br /> 900 – 1000 ca<br /> <br /> Tỷ lệ đặt thể thuỷ tinh nhân tạo<br /> <br /> 98%<br /> <br /> Tỷ lệ mổ đục thể thuỷ tinh/ 100.000 dân<br /> <br /> 100 ca<br /> <br /> Tỷ lệ thành công<br /> <br /> 96%<br /> <br /> Mổ lác, sụp mi<br /> <br /> 250 ca (trong 3 năm)<br /> <br /> Mổ quặm<br /> <br /> 500 ca<br /> <br /> Đào tạo CSMBĐ<br /> <br /> 100 số xã (210 cán bộ)<br /> <br /> Khiếm thị<br /> <br /> 18 trường hợp<br /> <br /> Tật khúc xạ<br /> <br /> Bắt đầu triển khai<br /> <br /> Vitamin A<br /> <br /> 7000 – 9000 viên/năm<br /> <br /> Mắt hột<br /> <br /> Không có chương trình<br /> <br /> MỘT SỐ BÀI HỌC THỰC HIỆN<br /> CHƯƠNG TRÌNH MỔ ĐỤC TTT XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN<br /> <br /> 1.<br /> Đánh giá về chương trình mổ<br /> đục TTT ở cộng đồng:<br /> Mặc dù chất lượng phẫu thuật<br /> <br /> CHƯƠNG TRÌNH PCML Ở CÁC<br /> TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC<br /> <br /> ngày càng nâng cao, trình độ dân trí và<br /> điều kiện sống của người bệnh ngày một<br /> <br /> 80<br /> <br />