Vận dụng dạy học theo góc để dạy học chương “cảm ứng” (sinh học 11)

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 428 (Kì 2 - 4/2018), tr 54-60<br /> <br /> VẬN DỤNG DẠY HỌC THEO GÓC<br /> ĐỂ DẠY HỌC CHƯƠNG “CẢM ỨNG” (SINH HỌC 11)<br /> Phan Thị Thanh Hội - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Nguyễn Thanh Dung - Trường Đại học Thủ Đô Hà Nội<br /> Ngày nhận bài: 01/02/2018; ngày sửa chữa: 10/03/2018; ngày duyệt đăng: 14/03/2018.<br /> Abstract: The nature of teaching in corners is that teacher organizes learning corners with different<br /> learning styles, enabling students to learn in their favorite learning styles. By learning in corners,<br /> the learners feel more comfortable and interested in learning, through which the students achieve<br /> their knowledge themselves and develop competency. In this article, authors define the process of<br /> teaching in corners and provide an illustration in teaching chapter “Induction” (Biology grade 11).<br /> Authors also introduce some evaluation forms and preliminary pedagogical experiment results on<br /> teaching in corners.<br /> Keywords: Teaching in corners, learning corner, learning style, induction.<br /> 1. Mở đầu<br /> Dạy học theo góc (DHTG) là một trong những<br /> phương pháp dạy học (PPDH) hiện đại nhằm đáp ứng<br /> mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và được<br /> phát triển mạnh mẽ ở các nước phương Tây từ cuối thế<br /> kỉ XX. Quan điểm “Lớp học phân hóa” của Carol Ann<br /> Tomlinson đã đề cập đến các biện pháp dạy học đáp ứng<br /> các nhu cầu của người học (phong cách học tập - PCHT),<br /> tạo điều kiện để mỗi cá nhân có thể học tập một cách thật<br /> sâu sắc [1], trong đó có PPDH theo góc. Ngoài việc đáp<br /> ứng các PCHT của người học, DHTG còn tạo sự hứng<br /> thú, thoải mái, tăng tính tự giác, tích cực trong học tập<br /> cho người học.<br /> Ở Việt Nam, DHTG đã được một số tác giả nghiên cứu<br /> vào năm 2007 thông qua dự án Việt - Bỉ [2]. Tuy nhiên, việc<br /> nghiên cứu và áp dụng DHTG vào trường phổ thông mới<br /> được thực hiện chủ yếu ở một số môn như Hóa học, Vật<br /> lí,… trong một số tiết dạy thao giảng, hầu hết giáo viên (GV)<br /> còn chưa biết cách vận dụng phương pháp này trong dạy<br /> học, phần lớn do họ chưa hiểu cụ thể về quy trình cũng như<br /> cách thức thực hiện phương pháp. Do vậy, cần có thêm một<br /> số nghiên cứu về cơ sở lí luận cũng như vận dụng trong dạy<br /> học các môn học ở trường phổ thông.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Khái niệm và vai trò của dạy học theo góc<br /> 2.1.1. Khái niệm dạy học theo góc<br /> DHTG có thuật ngữ tiếng Anh là “teaching/ learning<br /> in corners”, “working in corners”, hay “working with<br /> areas”, được dịch là học theo góc, làm việc theo góc hay<br /> là việc theo khu vực. DHTG là GV tổ chức cho học sinh<br /> được học tập theo các góc khác nhau.<br /> <br /> 54<br /> <br /> Theo Nguyễn Tuyết Nga (2010), học theo góc là<br /> phương pháp học mà trong đó GV tổ chức cho học sinh<br /> (HS) thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị tri cụ<br /> thể trong không gian lớp học đảm bảo cho HS học sâu và<br /> hiệu quả [3].<br /> Theo Đỗ Hương Trà (2011), học theo góc là một mô<br /> hình dạy học theo đó HS thực hiện các nhiệm vụ khác<br /> nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học nhưng<br /> cùng hướng tới chiếm lĩnh một nội dung học tập theo các<br /> phong cách học khác nhau [4].<br /> Theo Nguyễn Lăng Bình và cộng sự (2009), DHTG<br /> là một kiểu tổ chức dạy học theo đó HS thực hiện các<br /> nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian<br /> lớp học nhưng cùng hướng tới chiếm lĩnh một nội dung<br /> học tập [5].<br /> Như vậy, khi nói đến DHTG, người dạy cần tạo ra môi<br /> trường học tập đa phong cách, có tính khuyến khích, hỗ trợ<br /> và thúc đẩy HS tích cực tham gia hoạt động học tập.<br /> 2.1.2. Vai trò của dạy học theo góc<br /> Reid (1995) cho rằng: PCHT là những cách thức ưu<br /> thế có tính chất tự nhiên, thói quen của cá nhân khi tiếp<br /> nhận, xử lí và lưu giữ thông tin, kĩ năng mới [6]. Khi học<br /> theo góc, HS sẽ được học theo PCHT yêu thích của mình<br /> mà không bị gò bó ép buộc theo cách học khác. Điều này<br /> tạo được sự hứng thú ngay từ đầu tiết học, HS sẽ có được<br /> một tâm thế thoải mái để đón nhận kiến thức mới. Hơn<br /> nữa, với các PCHT khác nhau trong cùng một bài học,<br /> học theo góc thu hút được sự tham gia của đông đảo HS,<br /> tạo điều kiện để HS tích cực, chủ động tìm hiểu và lĩnh<br /> hội kiến thức trên cơ sở hướng dẫn của GV thông qua<br /> các nhiệm vụ học tập tại các góc. Với đặc điểm, nhiệm<br /> Email:<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 428 (Kì 2 - 4/2018), tr 54-60<br /> <br /> vụ đặt ra ở mỗi góc, HS còn được rèn luyện các kĩ năng cụ thể (Concrete Experiences - CE), từ những quan sát<br /> như quan sát, tìm kiếm thông tin, hoạt động nhóm…<br /> có tính phản hồi (Reflective Observations - RO); từ quá<br /> 2.2. Đặc điểm các góc và mô hình phong cách học tập trình khái niệm hóa trừu tượng (Abstract<br /> Conceptualisations - AC), và từ các trải nghiệm chủ động<br /> của học sinh<br /> Lí thuyết học tập của Kolb (1984) giới thiệu: một chu (Active Experimentations - AE). Theo ông, có 4 PCHT<br /> kì học tập có 4 giai đoạn và 4 kiểu học tập riêng biệt. Việc và 4 phong cách đó tương ứng với các góc học tập như<br /> học hiệu quả cần 4 loại năng lực: học hỏi từ trải nghiệm sau [7]:<br /> Tên góc<br /> Đặc điểm<br /> PCHT<br /> Đối tượng phù hợp<br /> học tập<br /> Là những người thích quan sát hơn hành<br /> Người học quan sát video, tranh<br /> ảnh hay mẫu vật thật, qua đó hình<br /> động, thường sử dụng trí tưởng tượng để giải<br /> thành các kiến thức mới.<br /> quyết vấn đề. Đáp ứng tốt với việc giải thích<br /> Phong<br /> Góc<br /> sự liên quan giữa vật liệu mới với trải nghiệm<br /> Tri thức được hình thành thông<br /> cách<br /> quan sát<br /> qua quan sát phản ánh trực quan của “phân kì” của họ. Họ học từ trải nghiệm, quan sát, động<br /> não và thu thập thông tin. Họ thường sử dụng<br /> các kinh nghiệm cụ thể và được phát<br /> câu hỏi: “tại sao?”<br /> hiện bằng sự sáng tạo và sự đa dạng.<br /> <br /> Góc<br /> phân tích<br /> <br /> Người học sử dụng các nguồn tài<br /> liệu tham khảo lí thuyết như sách giáo<br /> khoa, sách tham khảo, bài báo… để<br /> phân tích, tìm hiểu và thực hiện nhiệm<br /> vụ học tập hình thành kiến thức mới.<br /> Tri thức được tạo ra từ việc liên kết<br /> các quan sát phản ánh với sự trừu<br /> tượng hóa tổng quát.<br /> <br /> Góc<br /> áp dụng<br /> <br /> Người học huy động vốn kiến thức<br /> đã biết của mình trong quá trình thực<br /> hiện các nhiệm vụ học tập nhằm hình<br /> thành kiến thức mới.<br /> Tri thức được tạo ra bằng việc sử<br /> dụng các khái niệm chung cho việc<br /> thực nghiệm tích cực với việc đặt<br /> trọng tâm vào việc đạt được những kết<br /> quả nhất định từ những kiến thức đã có<br /> ban đầu.<br /> <br /> Góc<br /> trải<br /> nghiệm<br /> (thực<br /> hành thí<br /> nghiệm)<br /> <br /> Người học làm các thí nghiệm, dựa<br /> vào kết quả thu được từ các thí nghiệm<br /> để rút ra kết luận cho một vấn đề, từ<br /> đây hình thành kiến thức mới cho<br /> người học.<br /> Tri thức được hình thành bằng việc<br /> sử dụng các kinh nghiệm cụ thể cho<br /> việc thực nghiệm tích cực mà không<br /> thông qua các giai đoạn quan sát phản<br /> ánh và trừu tượng hóa.<br /> <br /> Phong<br /> cách<br /> “đồng<br /> hóa”<br /> <br /> Là những người có cách tiếp cận vấn đề<br /> ngắn gọn và logic. Họ coi trọng ý tưởng và<br /> khái niệm. Thích sự giải thích rõ ràng hơn là<br /> trình bày thực tế. Họ đáp ứng tốt với những<br /> thông tin được trình bày có hệ thống, logic.<br /> Họ cũng cần thời gian để suy ngẫm, quan tâm<br /> nhiều hơn đến ý tưởng và khái niệm trừu<br /> tượng. Bị thu hút bởi các lí thuyết hơn là cách<br /> tiếp cận dựa trên giá trị thực tiễn. Họ thường<br /> sử dụng câu hỏi: “cái gì?”<br /> <br /> Phong<br /> cách<br /> “hội tụ”<br /> <br /> Là những người thích giải quyết vấn đề<br /> và vận dụng kiến thức của họ để tìm giải<br /> pháp cho vấn đề thực tế. Xuất sắc trong việc<br /> áp dụng thực tế cho các ý tưởng và lí thuyết.<br /> Thích thử nghiệm những ý tưởng mới, mô<br /> phỏng và làm việc với các ứng dụng thực tế.<br /> Thích làm việc với các nhiệm vụ thực hành.<br /> Họ học bằng việc thử và sai trong môi trường<br /> cho phép họ thất bại một cách an toàn. Họ<br /> thường sử dụng câu hỏi: “như thế nào?”<br /> <br /> Phong<br /> cách<br /> “điều<br /> chỉnh”<br /> <br /> Là những người dựa trên trực giác nhiều<br /> hơn logic, họ thường sử dụng phân tích của<br /> người khác, thích cách tiếp cận kinh nghiệm<br /> thực tiễn. Họ thường hành động theo bản<br /> năng hơn là phân tích logic. Họ thường sử<br /> dụng câu hỏi: “Điều gì xảy ra nếu?” (người<br /> học “What if”). Họ đáp ứng tốt khi có thể áp<br /> dụng vật liệu mới vào tình huống giải quyết<br /> vấn đề. Họ thường sử dụng câu hỏi: “điều gì<br /> xảy ra nếu…?”<br /> <br /> 55<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 428 (Kì 2 - 4/2018), tr 54-60<br /> <br /> vận dụng cao để có thể phân loại HS, đánh giá mức độ<br /> tiếp thu kiến thức ngay trên lớp. Đồng thời, cần có các<br /> mẫu để HS tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng.<br /> - Bước 3: Tổ chức hoạt động học theo góc<br /> + Chuẩn bị phòng học: GV cần bố trí không gian lớp<br /> học theo các góc học tập đã thiết kế, mỗi góc có các tư<br /> liệu, thiết bị học tập cần thiết phục vụ cho PCHT hoặc<br /> hình thức hoạt động khác nhau tùy thuộc vào nội dung<br /> học tập cụ thể.<br /> + Tổ chức thực hiện các hoạt động học tập:<br /> 1) Đặt vấn đề, tạo tình huống học tập: GV tạo tình<br /> huống có vấn đề để HS hứng khởi vào bài mới. Nêu sơ<br /> lược về nhiệm vụ ở mỗi góc, thời gian tối đa để thực hiện<br /> nhiệm vụ tại các góc; hướng dẫn HS chọn góc xuất phát<br /> theo sở thích. Đưa ra sơ đồ luân chuyển góc để nhóm HS<br /> lựa chọn trước khi bắt đầu học tại các góc, tránh tình<br /> trạng chuyển góc gây ra sự lộn xộn.<br /> 2) Tổ chức cho HS học tập tại các góc và luân chuyển<br /> góc: Trong quá trình học tập, GV thường xuyên theo dõi,<br /> phát hiện khó khăn của HS để hướng dẫn trực tiếp; đồng<br /> thời hướng dẫn HS luân chuyển góc và hoàn thành nhiệm<br /> vụ chuẩn bị báo cáo.<br /> 3) Tổ chức báo cáo: GV tổ chức cho các nhóm báo<br /> cáo và thảo luận kết quả ở góc cuối cùng trước lớp khi<br /> HS luân chuyển đủ qua các góc học tập. Trong một số<br /> trường hợp cần thiết, GV hoặc HS có thể giải thích ngắn<br /> gọn về nội dung học tập và chia sẻ kinh nghiệm để học<br /> tập ở các góc tốt hơn.<br /> - Bước 4: Đánh giá kết quả học tập<br /> GV sử dụng bộ công cụ đánh giá để kiểm tra kiến<br /> thức, kĩ năng mà HS đã rèn luyện được.<br /> 2.4. Vận dụng quy trình dạy học theo góc để dạy học<br /> chương “Cảm ứng” (Sinh học 11)<br /> - Bước 1: Phân tích mục tiêu, cấu trúc nội dung<br /> chương và xác định các nội dung có thể tổ chức hoạt<br /> động theo góc<br /> Thông qua việc phân tích mục tiêu, cấu trúc nội dung<br /> chương, chúng tôi lựa chọn được 3 bài học phù hợp để<br /> DHTG, gồm: Bài 23: Hướng động; Bài 24: Ứng động;<br /> Bài 32: Tập tính của động vật (tiếp theo).<br /> Ví dụ minh họa quy trình DHTG Bài 32: Tập tính<br /> của động vật (tiếp theo)<br /> - Bước 2: Thiết kế các hoạt động học theo góc:<br /> + Xác định mục tiêu bài học:<br /> 1) Kiến thức: Phân biệt được một số hình thức học<br /> tập chủ yếu của động vật; phân biệt được một số dạng tập<br /> tính phổ biến ở động vật. Lấy được ví dụ minh họa; vận<br /> dụng được những hiểu biết về tập tính vào đời sống và<br /> sản xuất.<br /> <br /> 2.3. Quy trình dạy học theo góc<br /> Dựa trên nghiên cứu của Nguyễn Lăng Bình (2010) [5],<br /> chúng tôi xác định quy trình DHTG gồm 4 bước như sau:<br /> - Bước 1: Phân tích mục tiêu, cấu trúc nội dung<br /> chương và xác định các nội dung có thể tổ chức hoạt<br /> động theo góc<br /> Thông qua phân tích mục tiêu và nội dung kiến thức<br /> của toàn chương, xác định được những nội dung, bài học<br /> có thể thực hiện được bằng phương pháp DHTG, đồng<br /> thời cũng phải xác định được những PCHT phù hợp với<br /> từng nội dung của bài học đó.<br /> - Bước 2: Thiết kế các hoạt động học theo góc:<br /> + Xác định mục tiêu bài học: Xác định mục tiêu kiến<br /> thức, kĩ năng, thái độ cho toàn bài và xác định mục tiêu<br /> từng góc học tập.<br /> + Xác định phương pháp và kĩ thuật dạy học: Phương<br /> pháp DHTG là chủ yếu nhưng cũng cần có thêm một số<br /> phương pháp khác phù hợp đã sử dụng như: Phương<br /> pháp thí nghiệm, học tập hợp tác theo nhóm… Kĩ thuật<br /> dạy học bao gồm: khăn trải bàn, sơ đồ tư duy…<br /> + Xác định phương tiện dạy học: GV cần chuẩn bị<br /> thiết bị, phương tiện và đồ dùng dạy học ở mỗi góc tạo<br /> điều kiện để HS tiến hành các hoạt động nhằm đạt mục<br /> tiêu dạy học.<br /> + Xác định tên mỗi góc và thiết kế nhiệm vụ học tập<br /> ở mỗi góc: Căn cứ vào nội dung bài học và điều kiện thực<br /> tế, GV có thể tổ chức thành 3 hoặc 4 góc. GV có thể thiết<br /> kế các góc với các nhiệm vụ khác nhau về cùng một nội<br /> dung kiến thức. Nếu thiết kế theo cách này, mỗi người<br /> học chỉ học theo PCHT của họ và đỡ mất thời gian. Tuy<br /> nhiên, với cách học này, người học khi cần học theo<br /> PCHT khác sẽ gặp khó khăn. Cách thiết kế thứ 2, ở các<br /> góc có các nhiệm vụ khác nhau với nội dung kiến thức<br /> khác nhau nhưng hướng về một nội dung chính. Với cách<br /> thiết kế này HS phải luân chuyển qua các góc nên mất<br /> nhiều thời gian nhưng HS sẽ học được các cách học khác<br /> nhau để trở thành toàn diện. Ở một số nhiệm vụ hoặc ở<br /> góc áp dụng, GV có thể phải thiết kế bảng hỗ trợ kiến<br /> thức làm cơ sở cho việc vận dụng kiến thức của HS.<br /> Ngoài việc thiết kế các nhiệm vụ tại các góc học theo các<br /> PCHT cố định thì GV cần phải thiết kế thêm các nhiệm<br /> vụ bổ sung tại góc tự do để dành cho những HS, nhóm<br /> HS học tốt, hoạt động nhanh, hoàn thành các nhiệm vụ<br /> học tập sớm hơn thời gian quy định. Nhiệm vụ ở góc này<br /> nên thiết kế nhiệm vụ mang tính giải trí.<br /> + Thiết kế công cụ kiểm tra, đánh giá: GV thiết kế<br /> bộ công cụ để kiểm tra, đánh giá mức độ tiếp thu bài học<br /> của HS và giúp HS vận dụng kiến thức. Bộ công cụ đánh<br /> giá phải đảm bảo các mức độ dễ, trung bình, khó, đa dạng<br /> về mặt câu hỏi, đặc biệt phải có các câu hỏi vận dụng và<br /> 56<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 428 (Kì 2 - 4/2018), tr 54-60<br /> <br /> 2) Kĩ năng: Kĩ năng tư duy: phân tích, tổng hợp, so<br /> sánh; kĩ năng học tập: tự học, hợp tác, giải quyết vấn đề;<br /> kĩ năng khoa học: vận dụng kiến thức vào thực tiễn; phân<br /> tích mối quan hệ; quan sát.<br /> 3) Thái độ: Có ý thức bảo vệ các loài động vật trong<br /> tự nhiên; rèn luyện những thói quen tốt: không vứt rác<br /> bừa bãi, tuân thủ luật giao thông, tập thể dục buổi sáng…<br /> + Xác định PPDH và thiết bị dạy học: PPDH sử dụng<br /> xuyên suốt bài học là DHTG, thiết bị dạy học là máy tính,<br /> sách giáo khoa Sinh học 11, các phiếu học tập, các thiết<br /> bị dạy học được sắp xếp cụ thể ở mỗi góc như sau:<br /> Tên<br /> STT<br /> Thiết bị, đồ dùng dạy học<br /> góc<br /> - Máy vi tính có các đoạn video liên<br /> Quan quan đến các dạng tập tính phổ biến<br /> 1<br /> ở động vật<br /> sát<br /> - Phiếu học tập số 1<br /> Phân - Sách giáo khoa Sinh học 11<br /> 2<br /> tích<br /> - Phiếu học tập số 2<br /> Áp<br /> 3<br /> - Phiếu học tập số 3<br /> dụng<br /> Góc<br /> - Phiếu học tập số 4<br /> tự do<br /> + Xác định các góc học tập và thiết kế nhiệm vụ cho<br /> mỗi góc học tập: Trong bài học này, với lượng kiến thức<br /> lớn nhưng không quá khó, song lại khó có thể tiến hành<br /> các thí nghiệm kiểm chứng nên chỉ có thể tổ chức 3 góc<br /> học tập tương ứng với 3 PCHT như bảng trên. Các nhiệm<br /> vụ học tập cho mỗi góc học tập như sau:<br /> * Góc Quan sát<br /> Mục tiêu: Phân tích được đặc điểm của một số dạng<br /> tập tính phổ biến ở động vật, lấy ví dụ và phân biệt được<br /> các dạng tập tính đó.<br /> Nhiệm vụ: Quan sát ảnh, video về dạng tập tính ở<br /> động vật mà GV đã chuẩn bị sẵn và hoàn thiện phiếu học<br /> tập số 1<br /> Phiếu học tập số 1<br /> Góc Quan sát<br /> Câu 1: Xem video và hoàn thiện bảng sau:<br /> Đặc<br /> Dạng tập tính<br /> Ví dụ<br /> điểm<br /> Động vật có hệ thần<br /> Tập tính kinh chưa phát triển<br /> kiếm ăn Động vật có hệ thần<br /> kinh phát triển<br /> Tập tính bảo vệ lãnh thổ<br /> Tập tính sinh sản<br /> <br /> Tập tính di cư<br /> Tập tính Tập tính thứ bậc<br /> xã hội Tập tính vị tha<br /> Câu 2: Điền các tập tính (TT) phù hợp với các hình<br /> ảnh sau:<br /> (TT kiếm ăn, TT bảo vệ lãnh thổ, TT sinh sản,<br /> TT di cư, TT xã hội)<br /> <br /> * Góc Phân tích<br /> Mục tiêu: Phân biệt được một số hình thức học tập ở<br /> động vật và lấy ví dụ.<br /> Nhiệm vụ: Nghiên cứu Sách giáo khoa Sinh học 11<br /> và trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập số 2<br /> Phiếu học tập số 2<br /> Góc Phân tích<br /> Câu 1: Đọc phần IV - Một số hình thức học tập ở động<br /> vật trong Sách giáo khoa và hoàn thiện bảng kiến thức<br /> Hình thức<br /> Khái niệm<br /> Vai trò<br /> Ví dụ<br /> học tập<br /> Quen nhờn<br /> In vết<br /> Điều kiện<br /> hóa đáp ứng<br /> Điều kiện<br /> hóa hành<br /> động<br /> Học ngầm<br /> Học khôn<br /> Câu 2: Các hình thức học tập của các động vật<br /> trong các ví dụ sau đây thuộc những dạng nào?<br /> 57<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 428 (Kì 2 - 4/2018), tr 54-60<br /> <br /> GV xây dựng sơ đồ luân chuyển góc học tập theo<br /> PCHT trong quá trình học để HS có thể thuận tiện luân<br /> chuyển khi học<br /> <br /> 1) Một con mèo đang đói chỉ nghe thấy tiếng bát<br /> đĩa lách cách, nó đã vội vàng chạy xuống bếp.<br /> 2) Có một cậu bé đi sở thú, cậu đùa nghịch đưa<br /> cho con khỉ 1 hộp sữa tươi và thích thú khi thấy con<br /> khỉ sử dụng ống hút để hút hộp sữa mình đưa.<br /> * Góc Áp dụng<br /> Mục tiêu: Vận dụng được các kiến thức tập tính vào<br /> thực tiễn đời sống.<br /> Nhiệm vụ: Hoàn thiện các câu hỏi trong phiếu học tập<br /> số 3<br /> Phiếu học tập số 3<br /> Góc Áp dụng<br /> Câu 1: Ở ngoài tự nhiên, sư tử, cá sấu có thể ăn<br /> thịt người, vậy căn cứ vào cơ sở nào con người có thể<br /> điều khiển sư tử, cá sấu… biểu diễn xiếc trong sở thú?<br /> Câu 2: Lấy ít nhất 2 ví dụ vận dụng tập tính trong<br /> mỗi lĩnh vực sau:<br /> Các lĩnh vực áp<br /> Ví dụ<br /> dụng<br /> Trong giải trí<br /> Trong săn bắn<br /> Trong nông<br /> nghiệp<br /> Trong chăn nuôi<br /> Trong an ninh<br /> quốc phòng<br /> Câu 3: Lấy hai ví dụ về tập tính học được chỉ có ở<br /> người (không có ở động vật)<br /> Câu 4: Tại sao chim và cá có hiện tượng di cư?<br /> Khi di cư, chúng định hướng bằng cách nào?<br /> * Góc Tự do<br /> Mục tiêu: Luyện tập các kiến thức đã học về tập tính<br /> ở động vật.<br /> Nhiệm vụ: Hoàn thiện các câu hỏi trong phiếu học tập<br /> số 4<br /> Phiếu học tập số 4<br /> Góc Tự do<br /> Câu 1: Đặt 10 quả trứng vịt vào lồng cho gà mái<br /> ấp. Hỏi sau khi trứng nở thành vịt con thì các con vịt<br /> con sẽ đi theo vịt đẻ trứng hay gà ấp? Tại sao?<br /> Câu 2: Đây là loài động vật nào? Có những dạng tập<br /> tính nào của loài đó được nhắc tới trong câu đố sau?<br /> Thân em nửa chuột nửa chim<br /> Ngày treo chân ngủ, tối tìm mồi bay<br /> Trời cho tai mắt giỏi thay<br /> Tối đen tối mịt cứ bay vù vù<br /> <br /> Góc Quan sát<br /> <br /> Góc Phân tích<br /> <br /> Góc Áp dụng<br /> Góc Tự do<br /> <br /> + Thiết kế bộ công cụ đánh giá mức độ tiếp thu kiến thức<br /> Câu 1: Khi nói về sự di cư của các loài chim, các nhà<br /> khoa học đã tìm ra được rất nhiều nguyên nhân di cư của<br /> chúng, những phát hiện nào sau đây là đúng?<br /> 1. Tránh rét<br /> 2. Tránh nóng<br /> 3. Tránh cạnh tranh nơi ở 4. Tìm kiếm nguồn thức ăn<br /> 5. Tăng tìm kiến bạn tình 6. Mở rộng lãnh thổ<br /> 7. Tránh thiên địch<br /> Đáp án: 1, 3, 4<br /> Câu 2: Các nhận định sau đây đúng hay sai?<br /> Các nhận định<br /> Đúng/Sai<br /> 1. Điều kiện hóa hành động là kiểu liên<br /> kết một hành vi của động vật với một<br /> phần thưởng (hoặc phạt), sau đó động vật<br /> chủ động lặp lại các hành vi đó<br /> 2. Điều kiện hóa đáp ứng là hình thành<br /> mối liên kết cũ trong thần kinh trung<br /> ương dưới tác động của các kích thích kết<br /> hợp đồng thời<br /> 3. Hình thức học tập đơn giản nhất là in vết<br /> 4. Học ngầm là kiểu học không có ý thức,<br /> sau đó động vật rút kinh nghiệm để giải<br /> quyết được vấn đề tương tự<br /> 5. Học khôn Là kiểu học phối hợp các<br /> kinh nghiệm cũ để tìm ra cách giải quyết<br /> những tình huống mới<br /> Đáp án: 1 - Đúng, 2 - Sai, 3 - Sai, 4 - Sai, 5 - Đúng<br /> Câu 3: Nêu những thành tựu trong việc vận dụng<br /> những hiểu biết về tập tính của động vật vào đời sống của<br /> con người?<br /> Câu 4: Đọc đoạn tin sau và trả lời các câu hỏi:<br /> Các loài chim có xu hướng chọn ấp các quả trứng có<br /> kích cỡ to, có màu sắc, hoa văn hoặc chấm lốm đốm.<br /> Chim tu hú có tập tính đẻ trứng vào tổ của các con chim<br /> khác và nhờ ấp hộ. Trứng của chim tu hú sẫm màu, có<br /> 58<br /> <br />