intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam Bộ

Chia sẻ: Caygaolon Caygaolon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

29
lượt xem
2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam Bộ với việc xây dựng đô thị, phát triển thương mại Đàng trong.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam Bộ

V1|C SCTD^NC NGUdi HOA COA C A C CHUA N C U Y I N<br /> TRONG CdNG CU0C Md DKT M|£N TAY NAM B0<br /> <br /> <br /> D 6 QUVNH NGA*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Cho dSh khi Dfldng Ng^n Dieh theo si^<br /> C ong eupe md dfi't Dfing Trong n6i<br /> chung vfi mi6~n Tfiy Nam Bp n6i<br /> rieng lfi cong lao ciia bao nhifiu th€^ h$ lao<br /> phfin efing cua chfla NguySn Phdc Tfin di<br /> theo dfldng bi^n vfio cfla Ldi L^p, d€^n djnh<br /> d^ng trong tfi't ca cfic thfinh ph^n xfi h0i cfl 6 Mjf Tho vfio nftm 1679 di khai phfi<br /> dudi th6i cfic chfla NguySn trong d6 c6 vflng dfi't nfiy thi vflng Tfiy Nam B$ Ifin dfiu<br /> ngfldi Hoa, mot Iflc Ifldng chu yfiu mfi cfie tifin mdi dfl^c khai phfi dfldi thdi chua<br /> chfla NguySn da stf dung rfi't e6 hi$u qua NguySn.<br /> trong vi?c xay dflng do thj, phfit trien<br /> Dfldng N g ^ Dieh lfi mpt trong nhflng<br /> thfldng mai ciia Dfing Trong.<br /> vien tfldng cua nhfi Minh khfing chiu thufin<br /> Chinh saeh sif di^ng ngfldi Hoa cua efie phue nhfi Thanh da di cfl d^n nfldc ta, nhd<br /> ehua NguySn 5 Tfiy Nam B§ mfi ci^ th^ lfi ehiia NguySn giup dd. Nfim 1644, tri^u<br /> Dfldng Ngan Dich d My Tho vfi M^c Ctfu Minh bi Man Thanh l$t d^. D^ trin ap<br /> cflng eon chau hp M^c vdi dfi't Hfi Tien dfi nhflng li^e Ifl^ig trung thfinh vdl nhfi Minh,<br /> de lai eho dfi't nfldc mpt di san v^ lanh tho qufin Man Thanh sau khi ehi£fm diiffc Bfic<br /> vfi dan cfl dajig trfin trong vfi ea nhflng gifi Kinh da md e u ^ hfinh qufin cfin qufit vdi<br /> tri ve lieh stt. quy mo ldn k6o dfii nhi^u nfim di binh dinh<br /> efic tinh mi^n Nam Trung Qu6c, ndi c^ thii<br /> I. CHUA N G U Y I N PHUC TAN VC(I<br /> DCdNG NGAN DJCH 6 MY THO (1679- cudi cflng cua m$t li^c Iflc^ng khfi ldn tfin<br /> 1689) qufin nhfi Minh. C u ^ chi€n k ^ dfii gfin 4<br /> th$p ky (1644 - 1683) eho dgn khi qufin<br /> Vflng Tfiy Nam B$ dfl^c chua NguySn Thanh chinh phi^c nhi2ng c u ^ khfing cfl<br /> cung nhfl ngfldi dfin Vi$t chu ^ mu$n hdu cudi cflng trfin dao Dfii Loan do vien tfldng<br /> BO vdi Dong Nam Bp, b6i vi vj tri cfich trfi Trinh Thfinh C6ng chi huy. Nhi^u vo quan<br /> vfi di^u ki§n khai phfi cung kh6 khfin hdn. vfi qufin d$i trung thfinh vdi nhfi Minh da<br /> <br /> <br /> ' ThS. So Khoa hoe vfi Cong ngh^ tinh Bfi Ria - 'Viing Tfiu<br /> Vigc 5i3r dyng ngirtrt Ijoa...<br /> <br /> dfla gia dinh cua hp vflpt bien ra nfldc vien quan cda chfla NguySn da dd^n khai<br /> ngofii nhfim tranh si^ tra thfl cua chfnh phfi vflng dfi't nfiy.<br /> quyen Man Thanh. Dfldng Ng^n Dich sau khi dd'n My Tho<br /> Sfl xufi't hi§n cua Ifle lflt?ng ngfldi Hoa da tid'n hfinh v3 dfi't, xfiy phd, l^p chp di<br /> nfiy 6 Dfing Trong dflpe sit nhfi NguySn ghi di^ng ndn m^t "My Tho d^i phd" sfim ufit<br /> lai: "Ky Miii, ndm thd 31 (1679), mita xudn, quy tp ngfldi Hoa, ngfldi Vi^t, ngfldi<br /> thdng gi&ng, tUdng cu nhd Minh Id Long Khmer. Ong cho nhdm hpp ngfldi Vi^t,<br /> Mdn tdng binh DiiOng Nggn Dich vd phd ngfldi Khmer vfi ngfldi Hoa tid'n hfinh khai<br /> tudng Hodng TUn, Cao Ldi Lidm tdng binh khfin dfi't dai, Ifip trang tr^i vfi thdn fl'p t^o<br /> Trdn ThitOng XuySn vd phd tudng Trdn An ndn aijf chuydn bidn dfing k^ cua vflng dfi't<br /> Binh dem han 3.000 qudn vd hOn SO chiie trfldc dfiy vdn khfi hoang sd nfiy. My Tho<br /> thuyin de'n cdc cda biin Tu Dung vd Dd trd thfinh noi nhpn nhjp, vi^c giao Iflu buon<br /> Ndng, tu trdn Id bd thdn nhd Minh, nghia bfin vdi thfldng nhfin nfldc ngofii trd nen<br /> khdng chiu ldm tdi nhd Thanh ndn din xin thjnh vflpng, thu hut si^ quan tfim eua cfie<br /> ldm tdi td' (1). 'finh th^ nfiy da d$t chfla thfldng thuydn Trung Hoa, Nh^t Ban, Tfiy<br /> NguySn Phflc Tfin diing trfldc su Ifla ebon Dfldng vfi Bd Dfio Nha. "My Tho dgi phd" Id<br /> thdng minh, cudi eflng chua dfi quyS't dinh: mdt thUOng cdng xudt nhdp khdu hdng<br /> "Nay ddt Ddng Phd (ten cd Gia Dinh) nUdc hod. Ndm dge theo sdng Tien, ndi ndo cd<br /> Chdn Lap dong rudng phi nhiiu nghin ddng cU ddn la cd nhdng khu thi td ve tinh<br /> ddm, triiu dinh chUa rdi md kinh ly, chi nhu Cha Ggo, Bin Chiia, Cdi Bi Long Ho,<br /> bang lay sdc cua hg cho din khai khdn de Sa Dec, Cdi Tdu ThUpng, Cdi Tdu Hg, Tdn<br /> d, ldm mgt viic md ldi ba diiu" (2). Chua Chdu, Tdn Ddc vd kin tdn cdc khu thi td<br /> mpt mfit ban cho cac tfldng nhfi Minh ciia Chdn Lap. Nhdng khu thi td ndy ldm<br /> nhflng ehfle nhfl cfl, phong them chflc quan nhiem vu eung cdp nhdng mdt kdng ndng<br /> mdi, mfit khac giii thfl cho vua Chfin Lap sdn, tho sdn cho My Tho dgi phd xudt<br /> yeu cfiu chia cfi'p dfi't dai cho hp. Luc nfiy, khdu, dong thdi cung nhdn hdng hod cua<br /> bien gidi Vipt - Champa ve phia Nam cdn nUde ngodi di phdn phdi vd bdn cho ngUdi<br /> dijfng lai d sdng Phan Rang nen phfldng fin tieu diing " (3).<br /> dfla dofin ngfldi di dfin ngfldi Hoa vflpt bien<br /> Lflc Ifldng ngfldi Hoa ddn vflng dfit My<br /> vfio dfit Chan L^ip lfi mpt each flng xtf linh<br /> Tho cfing ngfiy cfing da dang hdn, ngoai cac<br /> boat vfi khdn ngoan, ddng thdi, cung th^<br /> di thfin nhfi Minh, binh linh, thfldng gia<br /> hi§n uy th^ eiia mdt nfldc ldn doi vdi phidn<br /> edn c6 cac tri thfle Nho gifio, cac nhfi sfl. Da<br /> thfin cua minh.<br /> sd ngfldi Hoa ddn dfiy deu lfi nhflng cfl dan<br /> Binh thuyen cua Dfldng Ng^n Dich tid^n d cac vflng duyfin hai phfa Nam Trung<br /> vao ciia Ldi Lap, theo ciia Dai, cfla Ti^u Qudc nen c6 hieu bidt vfi bifin, gidi vfi giao<br /> ddn dinh cfl d My Tho. Cng ehia qufin thfldng tren bifin, ky thufit ddng thuyen,<br /> thfinh hai nhdm, m^t nhdm do fing dfin dfiu thfinh thao thuy ehifi'n, c6 kinh nghidm<br /> dfla thuyen ch^y vfio cfla Xofii R^P. sau dd trong vide giao lifu, tiep xfle, kifim ke hfing<br /> djnh cfl d dfi't Phien Trfi'n, mpt nhdm do hofi d eac cang bifin. Vdi dia thd vflng dfi't<br /> Hofing Tieh chi huy tieh vfio D ^ Ti^u hai My Tho thu^n lpi cho giao thfldng, budn<br /> khfiu len dinh cfl d M^ Tho. Nhfl v^y, bfin, ngfldi Hoa d vflng dfi't nfiy sdng chii<br /> Dfldng Ng?ui Djch vdi danh nghia lfi m^t ydu bfing nghd budn ban, san xufit thudc<br /> Bflhifln cmi Lich siSr. sg 4.2011<br /> <br /> ddng y, tidu thu cdng nghidp. Dd'n thd ky cfic tfldng Long Mdn vfi cd nhidm vy thu<br /> XVII, My Tho trd thfinh m^t trong hai nhfin sd' dfin cfl qufi ddng dfl^c chuydn tfl<br /> trung tfim thfldng m^i ldn nhfi't Nam Bd luc Trfi'n Bidn vfi Phidn Trfi'n xud'ng. Ngfldi dfln<br /> bfi'y gid (4). d dfiy dfl^c t^o didu ki^n lfim fin, sinh sd'ng<br /> thoai mfii hdn so vdi dfin d Ddng Nam Bp,<br /> Cflng vdi nhflng ho^it d^ng thfldng m^ii,<br /> do nhflng quy djnh edn chfla chfit chd vfi<br /> ddi B^ng tinh thfin ciia ngfldi Hoa cung<br /> chii trfldng khuydn khich ciia ehua NguySn<br /> tha'm dfin vfio manh dfi't nfiy. Ngfldi Hoa da<br /> ndn hp dfl^ tfl do lfim fin vfi khai khfin dfit<br /> du nhfip vfio vflng dfi't nfiy vfin hoa Trung<br /> dai. Thud dfl^ thu theo san phfim nghl<br /> Hoa. hofi cflng vdi vfin hofi Khmer, Vi^t,<br /> nghifip ciia tflng ngfldi; ngfldi lfim rufing thi<br /> Chfim t^o nfin si^ phong phu vd vfin hofi cho<br /> ndp Ifla, ngfldi danh ca thi ndp cfi, ngfldi<br /> manh dfi't nfiy.<br /> lfim rflng thi ndp go ... Dfi thu thud dfin d<br /> Tuy vfiy, ehi 9 nfim sau (1688), s^ tranh My Tho, chua NguySn cung da cho Ifip 9<br /> chfi'p quydn li^c khidn ndi bd lyc dye dfin kho rieng (Quy An, Quy Hda, Canh Dfldng,<br /> ddn v i ^ Dfldng Ng^n Dich bi phd tfldng Thidn Mu, Quan Thao, Hofing L^p, Tam<br /> Hofing Tidn gifit chdt: L^ch, Ba Canh, Tan Thjnh) dfi nhfin dfin b<br /> "Thdng 6, phd tUdng Long Mdn Hodng gfin kho nfio thi dem thud" ddn nap kho dd<br /> TUn giet chit chii tUdng Id DU(Jng Nggn cho tidn.<br /> Dich d eda biin My Tho, tU xUng Id Phdn<br /> Nhfl vfiy tren thfle te, chfla Nguyen da<br /> dUng Ho oai tUdng qudn, thdng linh dU<br /> ed sy khai thae nhfi't djnh ddi vdi My Tho,<br /> chung Long Mdn, ddi don sang Nam KM<br /> nhflng vfi m$t ehlnh danh thi vflng dfi't nfiy<br /> (nay thudc huyen Kiin Hda, tinh Dinh<br /> vfin chfla thupc vfi sfl quan ly cua chfla<br /> Tudng) (5), thu hiim ddp ldy, due dgi bdc,<br /> NguySn. Tuy nhifin, dfiy dflpc xem lfi bfldc<br /> ddng chlin thuyin, thd qudn di cUdp bdc"<br /> ehufin bj quan trpng cho si^ anh hfldng sfiu<br /> (6).<br /> rpng cua cfic chua NguySn trfin vflng dfit<br /> Chua NguySn Phue Trfin sai qufin vfio Tfly Nam Bp trong qufi trinh thidt l^p<br /> danh, nfim 1689 tfldng Mai Van Long da dp ehinh quydn eiia Phien trfin dfldi thdi chiia<br /> dflpc Tien. Hofing Tie'n vfi vp eon deu hi giet NguySn Phue Chu vfio nfim 1698. Cho dfiii<br /> (7). khi dflpc M^c Ciiu dfing phfin dfi't Hfi Tifin<br /> Nhfl vfiy, khdng gidng vdi nhflng thfinh (1708) mfi dng da khai phfl trfldc dd thi<br /> qua mfi Trfin Thflpng Xuyfin da lfim dflpc d chua NguySn mdi bfit dfiu vdi tay tdi midn<br /> Cfl Lao Phd, nhflng no lflc ciia Dfldng Ng^n Tfiy Nam Bp m^t cfich thfle sfl,<br /> Dieh d My Tho bi gifin doan khidn My Tho<br /> rdi vfio eanh dieu tfin. II. CHUA NGUYtN \
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2