viêm quanh khớp vai - chẩn đoán và điều trị: phần 2

Chương 2<br /> HỘI CHỨNG VIÊM QUANH KHỚP VAI<br /> ĐẠI CƯƠNG VỀ VIÊM QUANH KHỚP VAI<br /> 1. Định nghĩa<br /> Viêm quanh khớp vai (periartheritis of the<br /> shoulder) là thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh viêm,<br /> đau khớp vai do tổn thưong phần mềm (gân cơ, dây<br /> chằng, bao hoạt dịch, bao khớp) mà không có tổn<br /> thương ở sụn và xương khớp vai, không do nhiễm<br /> khuẩn. Đặc trưng lâm sàng là đau khớp vai, kèm theo<br /> có hoặc không có hạn chế vận động khớp vai.<br /> Định nghĩa này không bao gồm các bệnh gây<br /> tổn thương sụn khớp, tổn thương xương và chấn<br /> thương mới khớp vai, các tổn thương khớp vai do<br /> nhiễm khuẩn.<br /> 2. Nguyên nhân<br /> Nguyên nhân của viêm quanh khớp vai có thế do:<br /> + Thoái hóa và viêm gân cơ chóp xoay ở các mức<br /> độ khác nhau:<br /> - Nhẹ là thoái hóa<br /> - Trung bìrứi là viêm hoại tử có hoặc không có<br /> lắng đọng calci.<br /> - Nặng là rách đứt không hoàn toàn hoặc rách đứt<br /> hoàn toàn gân cơ chóp xoay.<br /> 50<br /> <br /> + Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai<br /> + Viêm túi hoạt dịch gân co nhị đầu<br /> + Viêm gân dài co nhị đầu cánh tay<br /> + Viêm dính bao khớp ổ chảo-cánh tay (đông<br /> cứng khớp vai)<br /> + Loạn dưỡng do phản xạ thần kinh giao cảm (hội<br /> chứng vai-tay).<br /> 3. Phân loại<br /> Về lâm sàng, đa số các tác giả chia viêm quanh<br /> khớp vai làm ba thể;<br /> + Viêm quanh khớp vai thông thường<br /> (periartheritis of the shoulder). Thể này gặp do các<br /> nguyên nhân:<br /> - Thoái hóa và viêm gân co chóp xoay ở các mức<br /> độ khác nhau (nhẹ là thoái hóa, trung bình là viêm<br /> hoại tử có hoặc không có lắng đọng calci, nặng là rách<br /> điit không hoàn toàn hoặc rách đứt hoàn toàn gân co<br /> chóp xoay).<br /> - Viêm bao hoạt dịch dưói mỏm cùng vai<br /> - Viêm túi hoạt dịch gân cơ nhị đầu<br /> - Viêm gân dài cơ nhị đầu cánh tay<br /> + Viêm quanh khớp vai thể đông cứng, hay còn<br /> gọi là đông cứng khớp vai (frozen shouder).<br /> 51<br /> <br /> + Hội chiing vai-tay (shouder-hand syndrome),<br /> hay còn gọi là hội chihìg loạn dưỡng thần kinh<br /> giao cảm phản xạ (reflex sympathetic dystrophy<br /> syndrome).<br /> Những trường hợp viêm quanh khớp vai có lắng<br /> đọng calci được một số tác giả xếp thành một thể riêng<br /> gọi là thể viêm quanh khớp vai có lắng đọng calci.<br /> Những trường hợp viêm quanh khớp vai có khó khăn<br /> khi khởi đầu động tác dạng cánh tay (do đứt hoàn<br /> toàn gân co trên gai) được một số tác giả gọi là thể giả<br /> liệt. Nhưng nếu xét theo cơ chế sirh bệnh học, thì cả<br /> hai trường hợp trên chỉ là mức độ tiến triển nặng của<br /> thoái hóa và viêm gân cơ chóp xoay chứ không phải là<br /> một thể bệnh riêng. Vì vậy, theo quan điểm của chúng<br /> tôi, cả hai trường hợp trên đều thuộc thế viêm quanh<br /> khớp vai thông thường. Chúng tôi cũng sẽ trình bày<br /> rõ vấn đề này trong phần cơ chế bệnh sirửì của thể<br /> viêm quanh khớp vai thông thường.<br /> 4. Sự thường gặp<br /> Viêm quanh khớp vai rất thường gặp ở những<br /> người 40-60 tuổi, chiếm tỉ lệ khoảng 3-5% số người<br /> ở độ tuổi này. Hai thể viêm quanh khớp vai thông<br /> thường và viêm quanh khớp vai thể đông ciing, tỉ lệ<br /> nam gặp nhiều hơn nữ. Riêng hội chứng loạn dưỡng<br /> thần kinh giao cảm phản xạ (hội chứng vai-tay), nữ<br /> chiếm 70%, nam chỉ chiếm 30%. Viêm quanh khớp vai<br /> chỉ thấy ở một bên, không thấy cả hai bên cùng bị.<br /> 52<br /> <br /> Viêm quanh khớp vai tuy không nguy hiểm đến<br /> tính mạng, nhưng ảnh hưởng nhiều đến khả năng lao<br /> động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong<br /> đó, hội chiing vai-tay nếu không được điều trị có thể<br /> dẫn đến mất chức năng tay và tay bị bệnh trở thành<br /> tàn phế.<br /> 5. Bệnh sinh<br /> Bệrửi sinh của viêm quanh khớp vai chưa thật<br /> rõ, nhưng người ta thấy có những cơ chế liên quan<br /> như sau:<br /> + Thoái hóa gân cơ do thiểu dưỡng, do vi chấn<br /> thương, như thoái hóa gân cơ chóp xoay, thoái hóa<br /> gân cơ nhị đầu.<br /> + Yếu tố miễn dịch: viêm bao hoạt dịch dưới cơ<br /> delta, viêm túi hoạt dịch gân cơ rứiị đầu, viêm dính<br /> bao khớp ổ chảo cánh tay.<br /> + Rối loạn thần kinh giao cảm phản xạ (hội chúmg<br /> vai-tay).<br /> <br /> 53<br /> <br /> VIÊM QUANH KHỚP VAI THỂ THÔNG THƯỜNG<br /> <br /> 1. Đại cương<br /> 1.1. Định nghĩa<br /> Viêm quanh khớp vai thông thường (periartheritis<br /> of the shoulder), là bệnh lý đặc trưng bởi đau khớp vai,<br /> không kèm theo hạn chế vận động khớp vai hoặc chỉ<br /> hạn chế vận động do đau. Nguyên nhân do thoái hóa<br /> gân, viêm các tổ chức phần mềm quanh khớp (gân cơ,<br /> dây chằng, bao hoạt dịch) không có tổn thương sụn và<br /> xương khớp vai, không do chấn thương mới khớp vai<br /> và không do vi khuẩn.<br /> Viêm quanh khớp vai thông thường là thể hay<br /> gặp nhất của hội chứng viêm quanh khớp vai, chiểm<br /> khoảng 90% số bệnh nhân bị viêm quanh khớp vai.<br /> Định nghĩa trên không bao gồm viêm dính bao khóp<br /> ổ chảo-cánh tay, đây là thể bệnh riêng.<br /> 1.2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ<br /> 1.2.1. Nguyên nhân<br /> <br /> + Thoái hóa gân, viêm gân chóp xoay, có thế có<br /> hoặc không có lắng đọng calci, có thể rách, đứt gân<br /> chóp xoay không hoàn toàn hoặc hoàn toàn.<br /> + Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai<br /> + Viêm bao hoạt dịch và viêm gân dài cơ nhị đầu<br /> cánh tay.<br /> 54<br /> <br />