Xây dựng tiêu chí giá trị văn hóa công nghiệp của sinh viên ngành kinh tế

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 445 (Kì 1 - 1/2019), tr 14-19<br /> <br /> XÂY DỰNG TIÊU CHÍ GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÔNG NGHIỆP<br /> CỦA SINH VIÊN NGÀNH KINH TẾ<br /> Nguyễn Thị Huyền - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân<br /> Ngày nhận bài: 25/09/2018; ngày sửa chữa: 18/11/2018; ngày duyệt đăng: 20/11/2018.<br /> Abstract: Determining the criteria of industrially cultural values of economic specialized students<br /> is not only theoretical but also deeply practical meaning, which not only helps students to identify<br /> their objective and goal, but also helps universities build curriculum framework consistent with the<br /> integrated trend. The article is based on the study of scientific basis to propose criteria of industrial<br /> culture value for economic specialized students.<br /> Keywords: Value, criteria of cultural value, industrial culture, Economics.<br /> 1. Mở đầu<br /> Sự tiến bộ về khoa học công nghệ là công cụ đắc lực<br /> để đẩy mạnh quá trình CNH, HĐH đất nước [1]. Ngày<br /> càng nhiều các doanh nghiệp nước ngoài, tập đoàn xuyên<br /> quốc gia đầu tư vào Việt Nam hay xuất khẩu lao động ra<br /> nước ngoài là những cơ hội tốt để giải quyết vấn đề việc<br /> làm. Tuy nhiên, hiện nay lực lượng lao động của Việt<br /> Nam chưa đáp ứng được nhu cầu của công nghệ, máy<br /> móc hiện đại; không thích nghi được với môi trường,<br /> phương pháp làm việc công nghiệp. Thực trạng giá trị<br /> văn hóa công nghiệp (VHCN) ở con người Việt Nam nói<br /> chung, thế hệ trẻ Việt Nam nói riêng hiện nay còn nhiều<br /> bất cập như tác phong làm việc tùy tiện, không đạt hiệu<br /> quả kinh tế, ngại thay đổi,...<br /> Có nhiều công trình nghiên cứu lí luận và thực tiễn<br /> về văn hóa, giá trị, VHCN, mối quan hệ giữa văn hóa và<br /> nhân cách; giữa văn hóa và nguồn nhân lực,... đã được<br /> triển khai ở trong và ngoài nước. Các kết quả cho thấy,<br /> đây không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà cũng là vấn đề<br /> của hầu hết các nước trên thế giới [2], [3], [4]. Vai trò của<br /> giáo dục trong việc định hướng giá trị VHCN cho thế hệ<br /> trẻ đã được khẳng định ở những nước công nghiệp phát<br /> triển. Ở nước ta, điều này đã được thể hiện trong các văn<br /> kiện của Đảng, Nhà nước, Bộ GD-ĐT.<br /> Bài viết dựa trên nghiên cứu các cơ sở khoa học để<br /> đề xuất tiêu chí giá trị VHCN cho sinh viên (SV) ngành<br /> Kinh tế.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Cơ sở đề xuất tiêu chí giá trị văn hóa công nghiệp<br /> của sinh viên ngành Kinh tế<br /> 2.1.1. Cơ sở lí luận<br /> * Một số khái niệm cơ bản:<br /> - Giá trị:<br /> Trong tất cả các loại giá trị, “giá trị tinh thần” là loại<br /> giá trị quan trọng nhất, chi phối các loại giá trị khác.<br /> <br /> 14<br /> <br /> Phẩm chất tinh thần là phẩm chất quan trọng nhất, là hạt<br /> nhân cốt lõi của khái niệm “giá trị”.<br /> Tsunesaburo Makiguchi hết sức quan tâm đến giáo<br /> dục giá trị. Trong cuốn “Giáo dục vì cuộc sống sáng tạo”,<br /> ông đã đưa ra định nghĩa: “Giá trị là sự thể hiện có tính<br /> định hướng mối quan hệ giữa chủ thể đánh giá và đối<br /> tượng của việc đánh giá” [5]. Ông cũng là người đầu tiên<br /> đưa ra phương pháp tiếp cận giá trị vào giáo dục, ông<br /> thấy hết giá trị của giáo dục là nhằm giáo dục các giá trị<br /> tốt đẹp cho con người, giáo dục sáng tạo ra giá trị.<br /> Theo Phạm Minh Hạc, giá trị trước hết được hiểu là:<br /> 1) Giá trị là sản phẩm vật chất và tinh thần của con người,<br /> nhóm người, cộng đồng dân tộc và nhân loại làm ra;<br /> 2) Giá trị là phẩm giá, phẩm chất của con người, nhóm<br /> người, cộng đồng, dân tộc và loài người; 3) Giá trị là biểu<br /> hiện mối quan hệ của con người dưới góc độ lợi ích, đánh<br /> giá đối với tồn tại chung quanh [6].<br /> Kế thừa những quan điểm khác nhau về giá trị, trong<br /> phạm vi bài viết, giá trị được hiểu là: 1) Sản phẩm tinh<br /> thần của con người, nhóm người, cộng đồng dân tộc và<br /> loài người làm ra; 2) Phẩm giá, phẩm chất của con người,<br /> nhóm người, cộng đồng dân tộc và loài người làm ra;<br /> 3) Biểu hiện mối quan hệ của con người dưới góc độ lợi<br /> ích, đánh giá với tồn tại xung quanh. Giá trị là sự duy lí<br /> hóa - đánh giá hành động của mình và của người khác<br /> theo lập trường lợi ích của chủ thể mang giá trị, tức là<br /> theo mong muốn, đòi hỏi, hứng thú, nhu cầu, khát vọng,<br /> quan tâm đối với giá trị này hay giá trị khác.<br /> - Văn hóa:<br /> Có nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa (culture).<br /> Trên cơ sở phân tích những định nghĩa đó, có thể hiểu,<br /> văn hóa là toàn bộ giá trị vật chất và tinh thần đã được<br /> nhân loại sáng tạo ra trong quá trình hoạt động thực<br /> tiễn lịch sử - xã hội, thể hiện mối quan hệ phổ quát của<br /> con người đối với thế giới, mối quan hệ mà thông qua<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 445 (Kì 1 - 1/2019), tr 14-19<br /> <br /> đó con người sáng tạo ra thế giới và sáng tạo ra chính<br /> bản thân mình”.<br /> - VHCN:<br /> VHCN (Industrial Culture) là một khái niệm đã ít<br /> nhiều được đề cập đến trong các bài viết, các công trình<br /> nghiên cứu lí luận ở Việt Nam. Muốn xác định được khái<br /> niệm “VHCN”, cần xuất phát từ thuật ngữ “CNH” và “xã<br /> hội công nghiệp”.<br /> Theo một số học giả Mĩ, CNH là đại từ mang nghĩa<br /> hẹp của HĐH (HĐH kinh tế), và có liên quan tới sự<br /> chuyển biến của 4 phương diện là: Công nghệ (chuyển<br /> từ công nghệ thủ công sang nền công nghệ lấy tri thức<br /> khoa học làm nền tảng); Nông nghiệp (chuyển từ nền<br /> kinh tế tiểu nông tự cung tự cấp sang nền kinh tế nông<br /> nghiệp hàng hóa); Công nghiệp (chuyển lao động chân<br /> tay sang thao tác máy móc); đời sống xã hội (chuyển từ<br /> đời sống nông thôn sang trung tâm đô thị). “CNH” được<br /> hiểu là quá trình nâng cao giá trị tuyệt đối sản lượng<br /> công nghiệp. CNH là nội dung cơ bản và là động lực của<br /> HĐH, bởi nó làm thay đổi nhanh chóng phương thức sản<br /> xuất, phương thức đời sống xã hội và mối quan hệ giữa<br /> người với người. CNH gắn với phát triển văn hóa và xã<br /> hội để đạt tới xã hội công nghiệp. Xã hội công nghiệp là<br /> xã hội đặc trưng ở sự phát triển cao của khoa học, công<br /> nghệ... do đó đòi hỏi ở con người sống trong xã hội đó<br /> những phẩm chất tương ứng. Ở nước ta, “CNH” là quá<br /> trình chuyển đổi cơ bản, toàn diện các hoạt động sản xuất<br /> kinh doanh, quản lí kinh tế, quản lí xã hội từ dựa vào lao<br /> động thủ công là chính sang dựa vào lao động kết hợp<br /> cùng với phương tiện, phương pháp, công nghệ kĩ thuật<br /> tiên tiến hiện đại để tạo ra năng suất lao động cao.<br /> Các nghiên cứu trong nước và nước ngoài về lí luận<br /> và thực tiễn có thể cung cấp nhiều gợi ý quan trọng để từ<br /> đó đề xuất một định nghĩa về “VHCN”. Theo đó,<br /> “VHCN” được hiểu là toàn bộ những giá trị vật chất và<br /> tinh thần được con người sáng tạo ra trong xã hội công<br /> nghiệp, thể hiện ở cách suy nghĩ, cách ứng xử của con<br /> người trong các mối quan hệ khác nhau (với bản thân,<br /> với công việc, với những người khác, với môi trường tự<br /> nhiên). Một số mặt biểu hiện chủ yếu của “VHCN” là: tư<br /> duy, lối sống, tác phong, ứng xử.<br /> - Ngành Kinh tế:<br /> Từ xa xưa, ngành Kinh tế vẫn được coi yếu tố cốt lõi<br /> nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhân lực ngành Kinh tế<br /> là lực lượng đi đầu trong bối cảnh hội nhập. Ngành Kinh<br /> tế có 03 nhóm chuyên ngành: nhóm chuyên ngành liên<br /> quan đến quản trị, nhóm chuyên ngành tài chính và nhóm<br /> chuyên ngành kế toán và kiểm toán.<br /> SV ngành Kinh tế cũng có những đặc điểm tâm lí<br /> mang tính đặc trưng như khả năng nhanh nhạy, năng<br /> <br /> 15<br /> <br /> động, thích dấn thân lập nghiệp, ưa mạo hiểm và đặc<br /> biệt là đối tượng được trang bị vốn kiến thức, kĩ năng<br /> nghề nghiệp.<br /> * Giá trị VHCN cho SV ngành Kinh tế:<br /> SV ngành Kinh tế là lực lượng lao động tiên phong<br /> thời kì hội nhập. Việc xác định các tiêu chí giá trị văn hóa<br /> nghề nghiệp ngành Kinh tế giúp SV có được mục tiêu<br /> phấn đấu, tích lũy và rèn luyện các phẩm chất đạo đức<br /> nhằm đáp ứng nhu cầu của nhà tuyển dụng. Do đó, xác<br /> định giá trị VHCN cho SV cũng tương tự như việc giáo<br /> dục nhân cách con người đã được nhiều tác giả đề cập<br /> đến như một cách tiếp cận phát triển con người bền vững,<br /> bởi văn hóa là những giá trị bền chặt, một khi đã được<br /> “bén rễ” thì sẽ khó thay đổi.<br /> Do đó, trong bài viết này, việc đặt vấn đề giá trị<br /> VHCN cho SV thực chất là muốn đề cập đến giáo dục<br /> nhân cách cho các em theo định hướng của xã hội công<br /> nghiệp hiện đại mà đất nước ta đang hướng tới. Qua<br /> nghiên cứu các tài liệu liên quan, chúng tôi cho rằng:<br /> - Giá trị VHCN là toàn bộ những giá trị vật chất và<br /> tinh thần được con người sáng tạo ra trong xã hội công<br /> nghiệp, thể hiện cách suy nghĩ, cách ứng xử của con<br /> người trong quan hệ với bản thân, với công việc, với<br /> những người khác, với môi trường tự nhiên thông qua hệ<br /> thống chuẩn mực gồm: tư duy công nghiệp, tác phong<br /> công nghiệp, ứng xử và đạo đức công nghiệp, trách<br /> nhiệm xã hội;<br /> - Giá trị VHCN cho SV ngành Kinh tế là việc xác định<br /> các chuẩn mực giá trị văn hóa nhân cách thông qua<br /> khung chương trình đào tạo, các hoạt động từ phía nhà<br /> trường nhằm hình thành các chuẩn mực VHCN cho SV<br /> kinh tế đáp ứng yêu cầu của xã hội công nghiệp, được thể<br /> hiện trong mối quan hệ ứng xử với bản thân, công việc<br /> học tập và với môi trường xung quanh.<br /> 2.1.2. Cơ sở thực tiễn tìm hiểu thực trạng giá trị văn hóa<br /> công nghiệp<br /> * Kết quả hồi cứu thực trạng biểu hiện giá trị VHCN<br /> ở người lao động và SV ngành Kinh tế qua các công trình<br /> nghiên cứu thực tiễn:<br /> Dù ở thời đại nào, nguồn nhân lực cũng được xem là<br /> yếu tố quan trọng nhất quyết định sức mạnh của một<br /> quốc gia bởi mọi giá trị vật chất, tinh thần đều được làm<br /> ra từ bàn tay và trí óc con người. Trong giai đoạn đẩy<br /> mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, nguồn lực con<br /> người Việt Nam càng trở nên có ý nghĩa quan trọng,<br /> quyết định sự thành công của công cuộc xây dựng đất<br /> nước. Yêu cầu phát triển kinh tế không chỉ đòi hỏi số<br /> lượng mà còn đòi hỏi chất lượng cao về nguồn nhân lực.<br /> Kết quả các nghiên cứu thực tiễn về biểu hiện từng mặt<br /> của VHCN ở người lao động và SV nước ta khá phong<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 445 (Kì 1 - 1/2019), tr 14-19<br /> <br /> phú và rất quan trọng để tham khảo, cho dù tiếp cận<br /> nghiên cứu trong từng công trình có thể khác nhau tùy<br /> theo mục đích của nghiên cứu (Tìm hiểu, giải quyết các<br /> vấn đề về lao động việc làm, về ổn định trật tự xã hội, về<br /> xây dựng các chính sách đối với nông nghiệp nông thôn,<br /> đối với đội ngũ công nhân...) [6], [7], [8].<br /> - Hiện nay, nước ta có nguồn nhân lực dồi dào với số<br /> người trong độ tuổi lao động tăng nhanh và chiếm tỉ lệ<br /> cao. Cơ cấu dân số vàng ở nước ta bắt đầu xuất hiện từ<br /> năm 2010 và kết thúc vào khoảng năm 2040. Tuy nhiên,<br /> các nghiên cứu gần đây cho thấy, mặc dù tỉ lệ dân số<br /> trong độ tuổi lao động là cao, nhưng ở tất cả các lĩnh vực<br /> của nền kinh tế, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp so<br /> với nhiều nước trong khu vực. Đa số người lao động<br /> không đáp ứng yêu cầu công việc, làm ảnh hưởng đến<br /> năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Tình hình sức khỏe,<br /> tư duy công nghiệp, tác phong công nghiệp, năng lực<br /> sáng tạo còn hạn chế, dễ bị kích động do hạn chế trong<br /> trình độ nhận thức pháp luật và trình độ nhận thức chính<br /> trị,... Có nhiều nguyên nhân được đưa ra: trình độ học<br /> vấn thấp; trình độ kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp thấp;<br /> sự am hiểu kĩ thuật, công nghệ còn thấp; thiếu sự nhạy<br /> cảm và thích ứng với cái mới; tác phong làm việc thiếu<br /> chuyên nghiệp,...<br /> - Để nâng cao chất lượng đội ngũ lao động ngành<br /> Kinh tế, các nghiên cứu gợi ý cần giáo dục để loại bỏ dần<br /> những thói quen, tập quán lạc hậu, đồng thời hình thành,<br /> phát triển những phẩm chất của nhân cách văn hóa như:<br /> tính kỉ luật; tính ham học hỏi, cầu thị; tác phong làm việc<br /> chuẩn mực; cởi mở, lịch thiệp trong quan hệ với những<br /> người xung quanh,...<br /> - Một loạt chương trình nghiên cứu quy mô về nhân<br /> cách đã đưa ra những đánh giá quan trọng, góp phần<br /> định hướng cho công tác giáo dục nhân cách học sinh,<br /> SV Việt Nam:<br /> + Một số mặt biểu hiện khác nhau của VHCN ở SV<br /> và người lao động: - Chất lượng nguồn nhân lực được<br /> đánh giá theo 3 tiêu chí: trình độ đào tạo (trình độ tay<br /> nghề); phẩm chất trí tuệ; phẩm chất tâm lí (sự cần cù,<br /> năng động, tác phong làm việc). - Đặc trưng nhân cách<br /> con người Việt Nam được thể hiện trên 3 mặt cơ bản:<br /> định hướng giá trị nhân cách; tiềm năng, khả năng của<br /> nhân cách; phẩm chất, hành vi, nếp sống, thói quen của<br /> nhân cách.<br /> + Ưu điểm nguồn nhân lực của nước ta: khả năng<br /> thích nghi cao, nhanh nhẹn, tháo vát, có đầu óc thực tiễn,<br /> dám mạo hiểm, cần cù, tự lập. Bên cạnh đó, điểm yếu<br /> nhất là tư duy và tác phong nông nghiệp còn nặng nề;<br /> thiếu hoài bão, ước mơ, chỉ thiên về thỏa mãn những nhu<br /> cầu trước mắt. Đây là nguyên nhân dẫn đến kỉ luật lao<br /> động kém.<br /> <br /> 16<br /> <br /> + Xác định có 6 giá trị nhân cách nổi bật của con<br /> người thời kì đổi mới là: Trình độ học vấn rộng; Sống<br /> tình nghĩa; Khả năng tổ chức, quản lí; Trách nhiệm, tận<br /> tâm; Sáng tạo; Biết nhiều nghề, thạo một nghề [9].<br /> + Mô hình nhân cách con người Việt Nam thế kỉ XXI<br /> do các nhà nghiên cứu đề xuất bao gồm nhiều khía cạnh,<br /> trong đó có những biểu hiện của VHCN như: Tư duy<br /> sáng tạo và óc thực nghiệm; Kĩ năng thực hành giỏi, tay<br /> nghề cao; Tác phong công nghiệp; Tính tổ chức và kỉ<br /> luật; Tinh thần trách nhiệm cao; Tính hợp tác; Năng<br /> động, thích ứng; Tinh thần pháp luật; Ý thức bảo vệ môi<br /> sinh [10].<br /> - Việc đề xuất các giá trị chuẩn mực ứng xử cũng<br /> được các nhà giáo dục quan tâm nhằm giúp giải quyết<br /> hài hòa, hợp lí các mối quan hệ: giữa bổn phận và quyền<br /> lợi, giữa cá nhân và xã hội, giữa con người và thiên<br /> nhiên,... trong xã hội hiện đại:<br /> + Một số nhà nghiên cứu gợi ý về những giá trị then<br /> chốt, có ý nghĩa định hướng hành động, làm cơ sở để cá<br /> nhân điều chỉnh cách suy nghĩ, lối sống, khắc phục<br /> những biểu hiện không phù hợp ở bản thân như: tự lực,<br /> khiêm tốn, giản dị, tiết kiệm, lịch sự, trung thực, hợp tác,<br /> tôn trọng, trọng tri thức, kỉ luật, trách nhiệm, sáng tạo...<br /> + Các biểu hiện của tác phong công nghiệp được chỉ<br /> ra khá phong phú, tập trung. Ví dụ: chuyên nghiệp; hiệu<br /> quả; khách quan; dám nghĩ, dám làm; cập nhật, cầu thị,<br /> cầu tiến; trách nhiệm; kế hoạch; linh hoạt/thích ứng; kỉ<br /> luật; phong cách gọn gàng, lịch sự; nhanh nhẹn...<br /> * Kết quả “nghiên cứu sơ bộ” về thực tiễn biểu hiện<br /> giá trị VHCN ở người lao động ngành Kinh tế hiện nay<br /> - Khách thể và phương pháp nghiên cứu:<br /> + Khách thể nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành<br /> trên 200 người lao động hiện đang sinh sống và làm việc<br /> thuộc lĩnh vực kinh tế (quản trị nhân sự) trên địa bàn Hà<br /> Nội (bảng 1):<br /> Bảng 1. Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu<br /> Tiêu chí<br /> Giới tính<br /> Thời gian<br /> làm việc<br /> <br /> Biết về<br /> yêu cầu<br /> của VHCN<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> Dưới 1 năm<br /> Từ 1-3 năm<br /> Trên 3 năm<br /> Biết đầy đủ<br /> Biết ít<br /> Bình thường<br /> Không biết<br /> Không<br /> quan tâm<br /> <br /> Số lượng<br /> 85<br /> 115<br /> 30<br /> 90<br /> 80<br /> 40<br /> 70<br /> 20<br /> 30<br /> <br /> %<br /> 42,5<br /> 57,5<br /> 15<br /> 45<br /> 40<br /> 20<br /> 35<br /> 10<br /> 15<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 445 (Kì 1 - 1/2019), tr 14-19<br /> <br /> cho rằng, A2 - Hệ thống pháp luật còn lỏng lẻo chiếm<br /> Dưới 5 triệu<br /> 15<br /> 7,5<br /> 82,5%, tiếp đến là A3 - Chất lượng giáo dục đã được cải<br /> Từ 5-10 triệu<br /> 120<br /> 60<br /> Mức lương<br /> tiến nhưng còn chậm 82,3%. Vì vậy, để quá trình hội<br /> hiện tại/tháng Từ 10-15 triệu<br /> 40<br /> 20<br /> nhập hiệu quả, cần phải tiến hành hệ thống luật pháp chặt<br /> Trên 15 triệu<br /> 25<br /> 12,5<br /> chẽ đáp ứng, thúc đẩy quá trình hội nhập và nội dung<br /> + Phương pháp nghiên cứu: Thang đo bao gồm 32 chương trình đào tạo cho SV ngành Kinh tế cần sát với<br /> items với các thang điểm định dạng theo thang Likert ở thực tế yêu cầu của doanh nghiệp và yêu cầu của bối cảnh<br /> nhiều mức độ khác nhau. Điểm số càng cao cho thấy mức chung toàn cầu hóa.<br /> độ cần thiết của các phẩm chất người lao động càng cao.<br /> Tiếp đến là các yếu tố A10 - Bảo thủ (ĐTB = 4,11);<br /> Câu hỏi được đặt ra cho các đối tượng nghiên cứu là:<br /> A9 - Tính hợp tác yếu (ĐTB= 4,10); A5 - Thái độ và tác<br /> Câu 1: Những điểm yếu nhất gây cản trở CNH, HĐH phong công nghiệp chưa cao (ĐTB = 4,07); A7 - Ý thức<br /> ở Việt Nam là gì?<br /> chấp hành kỉ luật nội quy lao động hạn chế; A8 - Thiếu<br /> Câu 2: Để xây dựng CNH, HĐH đất nước, người lao tầm nhìn, thực dụng, suy nghĩ hạn hẹp. Chỉ có số ít khách<br /> thể được hỏi cho rằng A6 - khả năng làm việc nhóm<br /> động ngành Kinh tế cần có những phẩm chất gì?<br /> Câu 3: Làm thế nào để hình thành, phát triển được (ĐTB =3,99); A1- thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao<br /> (ĐTB=3,9) và A4 - trình độ dân trí (ĐTB = 3,4) ảnh<br /> các phẩm chất đó?.<br /> Mức độ biểu hiện: Rất không đồng ý (1); Không đồng hưởng đến quá trình CNH, HĐH. Điều này một lần nữa<br /> ý (2); Bình thường (3); Đồng ý (4); Rất đồng ý (5). Thang khẳng định các yếu tố cản trở quá trình CNH, HĐH là rất<br /> đo gồm 3 tiểu thang đo cụ thể như sau: Những điểm yếu quan trọng.<br /> + Thực trạng những phẩm chất cần có để thực hiện<br /> gây cản trở CNH, HĐH ở Việt Nam: 11 items; Tiểu<br /> thang đo những phẩm chất cần có của người lao động CNH, HĐH:<br /> trong thời kì CNH, HĐH gồm 17 items và để hình thành<br /> Với ĐTB chung thu được là 4,10, kết quả phân tích<br /> và phát triển các phẩm chất đó gồm 4 items. Kết quả số liệu cho thấy: nhìn chung khách thể khảo sát rất đồng<br /> kiểm định độ tin cậy cho thấy thang đo có mức độ tin cậy ý và đồng ý với các phẩm chất của người lao động<br /> cao trên nhóm khách thể nghiên cứu (ɑ=0,85).<br /> ngành kinh tế. Số liệu cụ thể được thể hiện ở biểu đồ 1<br /> - Kết quả nghiên cứu:<br /> (trang bên):<br /> + Thực trạng những điểm yếu cản trở CNH, HĐH:<br /> Biểu đồ 1 cho thấy, những phẩm chất cần thiết của<br /> Với điểm trung bình (ĐTB) là 3,90, kết quả phân tích người lao động ngành Kinh tế là sự thông minh sáng tạo,<br /> số liệu cho thấy: nhìn chung, đối tượng tham gia khảo sát linh hoạt (ĐTB = 4,14) là yếu tố vô cùng cần thiết. Tiếp<br /> đồng ý và rất đồng ý với những khó khăn gây cản trở quá đến, các yếu tố như trung thực/ dũng cảm; tiết kiệm; ứng<br /> xử lịch thiệp; lòng nhân ái; cần cù; yêu nghề; tác phong<br /> trình CNH, HĐH. Số liệu cụ thể hiện ở bảng 2.<br /> Bảng 2. Các yếu tố cản trở CNH, HĐH<br /> <br /> Trung<br /> Bình<br /> Độ lệch<br /> chuẩn<br /> Tổng<br /> <br /> Các yếu tố cản trở CNH, HĐH<br /> A4<br /> A5<br /> A6<br /> <br /> A1<br /> <br /> A2<br /> <br /> A3<br /> <br /> A7<br /> <br /> A8<br /> <br /> A9<br /> <br /> A10<br /> <br /> 3,9000<br /> <br /> 4,1250<br /> <br /> 4,1150<br /> <br /> 3,4400<br /> <br /> 4,0750<br /> <br /> 3,9950<br /> <br /> 4,0700<br /> <br /> 4,0700<br /> <br /> 4,1050<br /> <br /> 4,1100<br /> <br /> .86820<br /> <br /> .62557<br /> <br /> .63545<br /> <br /> 1.27850<br /> <br /> .64143<br /> <br /> .62202<br /> <br /> .62212<br /> <br /> .63807<br /> <br /> .62121<br /> <br /> .64027<br /> <br /> 780,00<br /> <br /> 825,00<br /> <br /> 823,00<br /> <br /> 688,00<br /> <br /> 815,00<br /> <br /> 799,00<br /> <br /> 814,00<br /> <br /> 814,00<br /> <br /> 821,00<br /> <br /> 822,00<br /> <br /> Bảng 2 cho thấy, đa số khách thể được hỏi đều cho<br /> rằng, 10 yếu tố đều ảnh hưởng đến quá trình CNH, HĐH<br /> đất nước như: Thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao; Hệ<br /> thống luật pháp còn lỏng lẻo; Chất lượng GD-ĐT có cải<br /> tiến nhưng chậm; Trình độ dân trí chưa cao; Thái độ/tác<br /> phong công nghiệp chưa cao; Khả năng làm việc nhóm<br /> hạn chế; Ý thức chấp hành kỉ luật, nội quy lao động hạn<br /> chế; Thiếu tầm nhìn, thực dụng, suy nghĩ hạn hẹp; Tính<br /> hợp tác yếu; Bảo thủ. Tuy nhiên, mỗi yếu tố cản trở quá<br /> trình CNH, HĐH có sự khác nhau. Đa số khách thể đều<br /> <br /> công nghiệp; kỉ luật và ý chí; tôn trọng pháp luật; tiết<br /> kiệm; cầu tiến, học hỏi; kiên nhẫn; trung thực; trách<br /> nhiệm; tính tổ chức; trọng tri thức; tự đánh giá và đánh<br /> giá khách quan; can đảm, dũng cảm.<br /> + Con đường hình thành và phát triển những phẩm<br /> chất của người lao động ngành Kinh tế:<br /> Để hình thành, phát triển các phẩm chất đó, hầu hết<br /> các đối tượng đều cho rằng, vai trò quan trọng thuộc về<br /> giáo dục nhà trường, bởi nhân cách của con người không<br /> <br /> 17<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 445 (Kì 1 - 1/2019), tr 14-19<br /> <br /> 4.15<br /> 4.14<br /> 4.14<br /> 4.13<br /> 4.12<br /> <br /> 4.12<br /> <br /> 4.12<br /> <br /> 4.12<br /> 4.11<br /> <br /> 4.11<br /> <br /> 4.11<br /> 4.10<br /> <br /> 4.10<br /> <br /> 4.10<br /> <br /> 4.10<br /> 4.09<br /> 4.08<br /> <br /> 4.08<br /> <br /> 4.08<br /> 4.07<br /> 4.06<br /> 4.05<br /> B19 -- B24<br /> B13yêu<br /> B14 -B15 -- B16<br /> B16<br /> B17 -B18 -B24<br /> B25 -B14<br /> B13B15<br /> - Kỷ<br /> B17<br /> B18<br /> B19<br /> - Tự<br /> B25<br /> Cầu<br /> Yêu<br /> Tác<br /> Kỉ luật,<br /> Tôn<br /> Kiếm<br /> Tự<br /> Dũng<br /> Ứng xử<br /> Tác<br /> nghề<br /> Ứng<br /> Tôn<br /> Kiếm<br /> tiến đánh<br /> dũng<br /> phong<br /> trọng<br /> lịchxử luật,<br /> nghề<br /> ý chíý<br /> tiền Càutiến<br /> đánh giá<br /> giá<br /> cảm<br /> phong<br /> thiệp chí trọng<br /> tiền<br /> cảm<br /> công lịch<br /> phápPL<br /> thiệp<br /> nghiệp<br /> luật<br /> CN<br /> <br /> B26 -B27 -B26<br /> B27<br /> Trung<br /> Sáng<br /> Trung<br /> thực Sáng<br /> tạotạo<br /> thực<br /> <br /> Biểu đồ 1. Những phẩm chất của người lao động ngành Kinh tế<br /> tự nhiên có mà phải được giáo dục từ rất sớm, trong đó,<br /> Những kết quả nghiên cứu sơ bộ trên đây là một cơ<br /> nhấn mạnh vai trò của giáo dục nhà trường. Giáo dục nhà sở thực tiễn quan trọng để xác định hệ tiêu chí giá trị<br /> trường phải cung cấp kiến thức và tổ chức rèn luyện kĩ VHCN ở SV nói chung và SV ngành Kinh tế nói riêng.<br /> năng để giáo dục cho SV những giá trị truyền thống và<br /> * Kết quả hồi cứu tư liệu nước ngoài:<br /> hiện đại; ý thức pháp luật, kỉ luật; hành vi ứng xử văn<br /> Khi nghiên cứu về những thay đổi của con người<br /> hóa; các phẩm chất “Trung thực”, “Hợp tác”, “Trách trong tiến trình HĐH, nhà chính trị học người Mĩ<br /> nhiệm”, “Ý chí vượt khó” và rèn luyện các kĩ năng mềm. Huntington nhận định, HĐH là một tiến trình đa diện bao<br /> Còn giáo dục gia đình và giáo dục xã hội nhằm kết nối, gồm những thay đổi của con người trong các lĩnh vực tư<br /> phối hợp để xây dựng môi trường thực hành cho những tưởng và hành động. Khi xem xét cấu trúc của HĐH,<br /> kết quả mà SV thu nhận được từ giáo dục trong nhà Alex Inkers đã phát hiện rằng, HĐH có cấu trúc 3 tầng<br /> trường (biểu đồ 2).<br /> là: vật chất, chế độ và quan niệm hành vi. Trong đó, tầng<br /> quan niệm hành vi là tầng sâu của HĐH. HĐH con<br /> người, HĐH hành vi con người chỉ có thể có được thông<br /> C28 - Nhà trường (nội qua hai con đường là: tiến vào hoạt động công nghiệp và<br /> dung, chương trình…)<br /> 1.38<br /> tiếp thu giáo dục. Nghiên cứu của nhóm Alex Inkers cho<br /> C29 - Gia đình, bạn bè<br /> thấy, con người hiện đại có các đặc điểm sau: Sẵn sàng,<br /> 4.13<br /> vui vẻ tiếp thu quan niệm, phương thức hành vi mới; Sẵn<br /> 4.10<br /> C30 - Các giá trị hiện sàng tiếp thu biến đổi xã hội; Tư tưởng thông thoáng, tôn<br /> trọng suy nghĩ, ý kiến khác nhau; Quan tâm hiện tại và<br /> đại<br /> 4.13<br /> C31 - Các giá trị truyền tương lai, đúng giờ và quý thời gian; Tự tin, chú trọng<br /> hiệu suất, cảm quan mạnh về hiệu quả cá nhân; Công<br /> thống<br /> việc và cuộc sống có kế hoạch; Tôn trọng tri thức, dốc<br /> hết khả năng thu nhận tri thức; Trách nhiệm đối với công<br /> việc; Chú trọng kĩ thuật chuyên ngành; Dám thách thức<br /> Biểu đồ 2. Con đường hình thành và phát triển<br /> những phẩm chất của người lao động ngành Kinh tế<br /> với nội dung giáo dục và trí tuệ truyền thống; Hiểu biết,<br /> <br /> 18<br /> <br />