Biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả dạy học chuyên ngành âm nhạc hệ trung cấp 4 năm ở học viện âm nhạc Huế

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC<br /> CHUYÊN NGÀNH ÂM NHẠC HỆ TRUNG CẤP 4 NĂM<br /> Ở HỌC VIỆN ÂM NHẠC HUẾ<br /> HỒ THỊ QUỲNH TRÂM<br /> Học viện Âm nhạc Huế<br /> PHÙNG ĐÌNH MẪN<br /> Trung tâm Đào tạo Từ xa – Đại học Huế<br /> Tóm tắt: Nhằm đáp ứng được nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực hoạt động<br /> trong lĩnh vực Văn hóa nghệ thuật và những đòi hỏi của yêu cầu đổi mới<br /> giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay, công tác đổi mới nội dung,<br /> chương trình, đặc biệt tăng cường quản lý hoạt động dạy học của giáo viên<br /> đang là biện pháp hàng đầu của các trường đào tạo văn hóa nghệ thuật trong<br /> cả nước nhằm nâng cao chất lượng dạy học chuyên ngành âm nhạc. Học<br /> viện âm nhạc Huế tuy mới thành lập đã có nhiều cố gắng trong công tác<br /> quản lý hoạt động dạy học chuyên ngành âm nhạc đối với hệ trung cấp 4<br /> năm. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu thực tiễn kinh tế - xã hội (KT-XH), và<br /> tạo nguồn đầu vào chất lượng cho các trường Văn hóa nghệ thuật trong cả<br /> nước, nhà trường cần phải nghiên cứu thực trạng và đề xuất được các biện<br /> pháp quản lý nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giảng dạy chuyên ngành<br /> âm nhạc đối với bậc học này.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đảng ta khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan<br /> trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy<br /> nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và<br /> bền vững”. [1]<br /> Cùng với việc đầu tư phát triển giáo dục – đào tạo, việc “Xây dựng một nền văn hóa<br /> Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc” cũng được coi là “một bộ phận quan trọng của sự<br /> nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta”.<br /> Để đáp ứng được nhu cầu giáo dục và đào tạo nguồn lực hoạt động trong lĩnh vực văn<br /> hóa nghệ thuật, và những đòi hỏi thực tiễn yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo trong<br /> giai đoạn hiện nay, công tác đổi mới nội dung, chương trình, đặc biệt tăng cường quản<br /> lý hoạt động dạy học của giáo viên đang là vấn đề cấp thiết của các trường Văn hóa<br /> nghệ thuật trong cả nước nhằm nâng cao chất lượng dạy học chuyên ngành âm nhạc [3].<br /> Học viện âm nhạc Huế - là cơ sở đào tạo âm nhạc của các tỉnh miền Trung và Tây<br /> Nguyên, cũng không nằm ngoài xu thế đó.Với mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực và tạo<br /> nguồn đầu vào chất lượng cho các trường văn hóa nghệ thuật trong cả nước, Học viện<br /> âm nhạc Huế đã đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng năng khiếu, và nâng cao chất<br /> lượng hiệu quả công tác quản lý hoạt động dạy học chuyên ngành âm nhạc hệ trung cấp<br /> ngắn hạn 4 năm.<br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 03(23)/2012: tr. 124-133<br /> <br /> BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC...<br /> <br /> 125<br /> <br /> Tuy nhiên, để đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, cũng như đáp ứng được<br /> nhu cầu đào tạo, và nhu cầu thực tiễn của nền KT–XH đối với bậc học này. Học viện<br /> âm nhạc Huế cần phải nhìn nhận, đánh giá đúng nguyên nhân của các mặt ưu điểm, hạn<br /> chế trong hoạt động của mình, trên cơ sở đó, tìm kiếm các giải pháp phát triển giáo dục<br /> đào tạo nghệ thuật nói chung, giáo dục và đào tạo chuyên ngành âm nhạc hệ trung cấp<br /> ngắn hạn 4 năm nói riêng.<br /> Nhằm tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy học chuyên ngành âm nhạc hệ Trung<br /> cấp 4 năm ở Học viện âm nhạc Huế, chúng tôi đã sử dụng phối hợp các phương pháp<br /> điều tra, phỏng vấn, quan sát, phân tích và đánh giá, tổng kết kinh nghiệm, lấy ý kiến<br /> chuyên gia… Đặc biệt trong phương pháp điều tra, chúng tôi tiến hành khảo sát bằng<br /> phiếu điều tra 25 CBQL, 55 GV cơ hữu, và 22 GV thính giảng, và 90 học sinh đang<br /> theo học chuyên ngành hệ trung cấp 4 năm. Nội dung khảo sát bao gồm: trình độ năng<br /> lực của GV và CBQL; mức độ thực hiện công tác quản lý quy chế chuyên môn, quản lý<br /> hồ sơ chuyên môn,và quản lý công tác đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy, công tác quản lý hoạt động dạy chuyên ngành âm nhạc hệ<br /> trung cấp 4 năm ở Học viện âm nhạc Huế có những đặc điểm như sau:<br /> 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CHUYÊN NGÀNH ÂM<br /> NHẠC HỆ TRUNG CẤP 4 NĂM Ở HỌC VIỆN ÂM NHẠC HUẾ<br /> 2.1. Về đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý<br /> Hiện nay, Học viện có 168 giảng viên, giáo viên cơ hữu, cán bộ quản lý và nhân viên.<br /> Trong đó, có 2 cán bộ trình độ Cao đẳng, 125 cán bộ trình độ Đại học, 21 Thạc sĩ và 1<br /> Tiến sĩ. Ngoài ra, nhà trường có 3 giáo viên được Nhà nước phong tặng NSƯT. GV<br /> thỉnh giảng tham gia giảng dạy là 61 GV, gồm: 3 giáo sư, 2 Tiến sĩ, 35 Thạc sĩ, 8 Đại<br /> học, 2 dưới Đại học.<br /> Trình độ của giáo viên và cán bộ quản lý: Thống kê cho thấy tỷ lệ cán bộ quản lý có<br /> trình độ cao, học hàm học vị còn thấp so với mặt bằng số lượng GV. Đội ngũ giáo viên<br /> có trình độ Đại học chiếm 72%, trình độ Thạc sĩ chiếm 13,1%, Tiến sĩ chiếm 0,59%.<br /> Cán bộ quản lý có trình độ dưới Đại học còn quá cao 31,34% so với số lượng cán bộ<br /> quản lý nhà trường. Điều này cho thấy đội ngũ CBQL nhà trường còn chưa kinh qua<br /> đào tạo bài bản, ít kinh nghiệm.<br /> 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên<br /> - Quản lý quy chế chuyên môn:<br /> Trong công tác quản lý hoạt động dạy học, trưởng bộ môn quản lý hoạt động tập thể GV<br /> có hiệu quả khi dựa trên Quy chế chuyên môn. Nội dung Quy chế chuyên môn cụ thể và<br /> chặt chẽ thì hiệu quả quản lý hoạt động dạy học mới được nâng cao. Thực trạng công<br /> tác quản lý quy chế chuyên môn được chúng tôi tập trung đánh giá các nội dung chủ<br /> yếu như ở Bảng 1.<br /> <br /> 126<br /> <br /> HỒ THỊ QUỲNH TRÂM – PHÙNG ĐÌNH MẪN<br /> <br /> Bảng 1. Kết quả đánh giá công tác quản lý hoạt động chuyên môn của CBQL và GVCH<br /> Stt<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> Hướng dẫn và kiểm tra GV tự xây dựng kế hoạch<br /> giảng dạy và NCKH trong năm học của cá nhân<br /> Quản lý việc chuẩn bị giảng dạy của GV: Đề cương<br /> bài giảng, kế hoạch và hình thức kiểm tra đánh giá<br /> HP, danh mục tài liệu học tập giới thiệu cho HS…<br /> Tổ chức dự giờ giảng chuyên ngành của GV định kỳ<br /> (theo kế hoạch của Khoa, Bộ môn tổ chức, có sự<br /> tham gia của Hội đồng KH – GD<br /> Quy định quy chế sinh hoạt chuyên môn thường<br /> xuyên để GV trao đổi kinh nghiệm chuyên môn và<br /> nghiệp vụ dạy học.<br /> <br /> MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ %<br /> Trung Chưa<br /> Tốt Khá<br /> bình<br /> tốt<br /> 6,25<br /> <br /> 13,75<br /> <br /> 36,25<br /> <br /> 43,75<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> 16,25<br /> <br /> 45<br /> <br /> 36,25<br /> <br /> 1,25<br /> <br /> 8,75<br /> <br /> 41,25<br /> <br /> 48,75<br /> <br /> 8,75<br /> <br /> 41,25<br /> <br /> 32,5<br /> <br /> 17,5<br /> <br /> Kết quả điều tra ở bảng 1 cho thấy hầu hết phần lớn CBQL, và GVCH được hỏi đều cho<br /> rằng quản lý hoạt động chuyên môn ở nhà trường hiện nay chưa đạt yêu cầu, mức độ<br /> thực hiện chỉ đạt mức trung bình, và chưa tốt. Trong đó công tác tổ chức dự giờ giảng<br /> chuyên ngành của GV theo định kỳ có 48,75% ý kiến đánh giá chưa tốt. Nguyên nhân<br /> dẫn đến thực trạng này là do đặc thù dạy học của ngành âm nhạc là “cá biệt hóa” và thời<br /> gian dạy của GV phụ thuộc vào thời gian học các môn cơ sở của HS, việc tổ chức dự<br /> giờ giảng chuyên ngành theo định kỳ, là điều khó thực hiện. Học viện âm nhạc chưa tổ<br /> chức dự giờ giảng chuyên ngành của giáo viên theo kế hoạch của Khoa và Bộ môn.<br /> Duy nhất có 41,25% ý kiến đánh giá mức độ khá đối với việc thực hiện thường xuyên quy<br /> chế sinh hoạt chuyên môn của CBQL và GVCH. Đây là một hoạt động tốt, giúp GV trao<br /> đổi kinh nghiệm lẫn nhau, nâng cao trình độ giảng dạy nên hằng năm, nhà trường và các<br /> khoa thường xuyên tổ chức các buổi biểu diễn dành cho các GV thông qua các chương<br /> trình văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn, ngày sinh của các nhạc sĩ nổi tiếng…<br /> Vấn đề cấp thiết là nhà trường cần ban hành Quy chế chuyên môn và quy định những hồ<br /> sơ chuyên môn cần thực hiện đối với GV. Trưởng bộ môn thuộc Khoa cần phải thường<br /> xuyên tổ chức, hướng dẫn GV trẻ NCKH, thực hiện chức năng kiểm tra đánh giá việc<br /> chấp hành các quy định về hồ sơ chuyên môn của GV.<br /> Xây dựng được quy chế quản lý chuyên môn sẽ giúp cho Trưởng khoa, bộ môn đánh<br /> giá đúng chất lượng hoạt động dạy học của đội ngũ GV.<br /> - Quản lý hồ sơ chuyên môn của GV:<br /> Hồ sơ chuyên môn chủ yếu là những tài liệu giảng dạy của GV, bắt buộc phải có trong<br /> quá trình dạy học (Kế hoạch giảng dạy và NCKH của cá nhân, đề cương cho tiết học<br /> phần, bài giảng, sổ điểm đánh giá quá trình học tập của HS; chế độ ghi chép và Sổ theo<br /> dõi giảng dạy trên lớp...). Đây là những tài liệu cơ bản nhất để Trưởng Khoa, bộ môn<br /> thông qua đó đánh giá được chất lượng dạy học của GV. Kết quả đánh giá thực trạng<br /> quản lý hồ sơ chuyên môn được thể hiện ở bảng 2.<br /> <br /> BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC...<br /> <br /> 127<br /> <br /> Bảng 2. Kết quả đánh giá công tác quản lý hồ sơ chuyên môn của CBQL và GVCH, GVTG<br /> Stt<br /> <br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> Quy định cụ thể thống nhất tỷ lệ số tiết lên lớp và tự<br /> học chuyên ngành của học sinh để giáo viên tổ chức,<br /> hướng dẫn, điều khiển HS tự học tập và nghiên cứu<br /> khoa học…<br /> Kiểm tra thực hiện NDDH (đề cương bài giảng, bảng<br /> cho điểm đánh giá quá trình học tập)<br /> <br /> MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ %<br /> Trung Chưa<br /> Tốt<br /> Khá<br /> bình<br /> tốt<br /> 35,3<br /> <br /> 32,4<br /> <br /> 24,5<br /> <br /> 7,8<br /> <br /> 17,64<br /> <br /> 39,21<br /> <br /> 40,2<br /> <br /> 2,94<br /> <br /> Qua điều tra và khảo sát thực tế cho thấy nhà trường đã có những quy định cụ thể và<br /> thống nhất về tỷ lệ số tiết lên lớp của GV. Có tới 35,3% ý kiến đánh giá tốt đối với công<br /> tác này. Hiện nay, đối với giờ học chuyên ngành HS lên lớp với giáo viên: 02 tiết/1 tuần<br /> (60 tiết/02 học kỳ/1năm học). Ngoài giờ lên lớp, HS phải tự học: tối thiểu 12 tiết so với<br /> 02 tiết lên lớp với giảng viên/1 tuần, thời gian còn lại, HS dành thời gian cho hoạt động<br /> NCKH, tham khảo tài liệu trên các phương tiện như: Thư viện, phòng nghe nhìn,<br /> Internet…<br /> Tuy nhiên việc kiểm tra quản lý hồ sơ chuyên môn chưa được đánh giá cao. Có 40,2%<br /> đánh giá mức độ thực hiện công tác này chỉ đạt mức trung bình. Điều này cho thấy nhà<br /> trường chưa triển khai kiểm tra thực hiện nội dung dạy học tốt, các Khoa chưa quản lý<br /> đầy đủ, toàn diện việc thực hiện kế hoạch dạy học của GV thông qua kiểm tra hồ sơ<br /> chuyên môn. GV thì còn xem nhẹ việc xây dựng kế hoạch dạy học của bản thân và thực<br /> hiện công tác này theo tính tự phát, chưa theo quy chế chung của nhà trường.<br /> Vì vậy, để quản lý hiệu quả công tác quản lý hồ sơ chuyên môn của GV thì CBQL và<br /> GVCH, GVTG phải thực hiện công tác này một cách nề nếp, không được xem nhẹ, như<br /> thế, mới nâng cao được chất lượng giảng dạy của GV.<br /> - Quản lý công tác đổi mới phương pháp dạy học:<br /> Bảng 3. Kết quả đánh giá quản lý công tác đổi mới phương pháp dạy học<br /> của CBQL và GVCH, GVTG<br /> Stt<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> Chỉ đạo GV dạy học trên quan điểm lấy người học<br /> làm trung tâm,phát huy tích cực, sáng tạo của HS, tổ<br /> chức hướng dẫn, điều khiển HĐ học của HS<br /> Tổ chức và chỉ đạo bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng<br /> cho đội ngũ GV trong việc thực hiện nhiệm vụ đổi<br /> mới PPDH<br /> Định ra tiêu chuẩn đánh giá thi đua đối với GV tích<br /> cực đổi mới PPDH, tạo sự hưởng ứng từ phía GV<br /> Tạo điều kiện thuận lợi cho GV sử dụng cơ sở vật<br /> chất cũng như trang thiết bị dạy học hiện đại<br /> <br /> MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ %<br /> Trung Chưa<br /> Tốt<br /> Khá<br /> bình<br /> tốt<br /> 16,06<br /> <br /> 50<br /> <br /> 27,45<br /> <br /> 5,89<br /> <br /> 3,92<br /> <br /> 37,25<br /> <br /> 46,08<br /> <br /> 12,75<br /> <br /> 6,86<br /> <br /> 25,5<br /> <br /> 50<br /> <br /> 17,64<br /> <br /> 2,94<br /> <br /> 25,5<br /> <br /> 35,29<br /> <br /> 36,27<br /> <br /> 128<br /> <br /> HỒ THỊ QUỲNH TRÂM – PHÙNG ĐÌNH MẪN<br /> <br /> Khảo sát HS Trung cấp 4 năm có 70% ý kiến cho rằng PPDH của GV hiện nay khá tốt,<br /> nội dung hấp dẫn, dễ hiểu và phù hợp với khả năng của HS, 30% còn lại cho rằng<br /> PPDH còn thiếu đổi mới, một số ít GV còn nặng lối dạy truyền nghề, không gây hứng<br /> thú cho HS. Nhưng đa số GV đã thực hiện dạy học theo quan điểm lấy người học làm<br /> trung tâm, phát huy mọi khả năng sáng tạo của HS.<br /> Trong 4 nội dung chúng tôi đưa ra đánh giá, nhà trường chú trọng chỉ đạo GV dạy học<br /> trên quan điểm lấy người học làm trung tâm,phát huy tích cực, sáng tạo của HS, tổ chức<br /> hướng dẫn, điều khiển HĐ học của HS lấy làm chính. Có tới 50% ý kiến cho rằng nhà<br /> trường đã thực hiện tốt công tác này.<br /> Đây một điều khả quan trong việc đổi mới PPDH theo yêu cầu chung của GD&ĐT nghệ<br /> thuật. Bởi lẽ, lâu nay, đặc trưng cơ bản của hoạt động giảng dạy nghệ thuật là GV<br /> hướng dẫn HS là chính. GV vẫn thường sử dụng phương pháp dạy học theo lối “truyền<br /> nghề, thị phạm”, nên đa số HS tiếp thu kiến thức, thực hành tác phẩm một cách thụ<br /> động dựa trên sự truyền thụ của GV mà không phát huy hết khả năng sáng tạo bản thân<br /> mình.<br /> Việc thay đổi PPDH đã giúp GV định hướng, phát hiện tài năng của HS, từ đó hướng<br /> dẫn HS phát huy mọi tiềm năng, nội lực sẵn có của HS một cách hiệu quả nhất<br /> Việc Tạo điều kiện thuận lợi cho GV sử dụng cơ sở vật chất cũng như trang thiết bị dạy<br /> học hiện đại, phần lớn người được hỏi đánh giá chưa tốt 36,27%, trung bình 35,29%.<br /> Nguyên nhân chính mặc dù nhà trường đã tập trung mọi nguồn lực đầu tư cho cơ sở vật<br /> chất và thiết bị dạy học như ưu tiên đầu tư sửa chữa, xây dựng mới phòng học, hội<br /> trường biểu diễn đạt chuẩn yêu cầu dạy và biểu diễn nghệ thuật, mua sắm nhạc cụ mới<br /> tạo điều kiện cho HS rèn luyện tay nghề, cũng như bổ sung tài liệu nghe nhìn ở thư viện<br /> trường tạo điều kiện cho HS tham khảo, nghiên cứu, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được<br /> nhu cầu đào tạo và nhu cầu của dạy của GV và nhu cầu học của HS.<br /> Nhà trường cần đầu tư thỏa đáng hơn nữa, đồng thời chú trọng tính hiện đại, đồng bộ<br /> và chuẩn hóa của trang thiết bị mua sắm.Việc tạo điều kiện cho GV sử dụng CSVC và<br /> TBDH cần được nhà trường quan tâm, chú trọng, đáp ứng kịp thời yêu cầu dạy học của<br /> GV, giúp GV nhanh chóng hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy học của mình.<br /> Thực trạng trên đây đòi hỏi nhà trường phải quyết tâm đổi mới PPDH bằng cách phát<br /> huy mọi hiệu lực của các cấp; xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích, động viên<br /> GV, tăng cường đầu tư trang thiết bị dạy học, tạo ra sự chuyển biến về chất trong hoạt<br /> động dạy học chuyên ngành âm nhạc ở Học viện Âm nhạc Huế.<br /> Từ quá trình tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy công tác quản lý hoạt động giảng dạy hệ<br /> trung cấp 4 năm ở Học viện âm nhạc Huế có những đặc điểm chính sau:<br /> Mặt mạnh:<br /> - Công tác quản lý của các phòng chức năng, Khoa khá tốt, CBQL có trình độ<br /> chuyên môn về công tác đảm nhiệm; có nhận thực cao đối với tầm quan trọng<br /> <br />