Chẩn đoán và điều trị phẫu thuật bướu sau phúc mạc tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> <br /> CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT BƯỚU SAU PHÚC MẠC<br /> TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Ngô Xuân Thái*, Trần Anh Vũ*<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề: Điều trị phẫu thuật bướu sau phúc mạc rất khó khăn do bướu nằm sâu bên trong ổ bụng,<br /> bản chất mô bệnh học đa dạng và triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu. Hiện nay vẫn chưa có một nghiên<br /> cứu hệ thống có số lượng lớn về bướu sau phúc mạc được báo cáo.<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả chẩn đoán và điều trị phẫu thuật bướu sau phúc mạc tại bệnh viện Chợ<br /> Rẫy, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: đây là nghiên cứu hồi cứu, với 127 trường hợp (TH) có kết<br /> quả giải phẫu bệnh là bướu sau phúc mạc được chẩn đoán và phẫu thuật tại bệnh viện Chợ Rẫy trong thời<br /> gian từ 1/2010 đến 3/2015<br /> Kết quả: 57 bệnh nhân nam (44,8%) và 70 bệnh nhân nữ (55,2%). Tuổi trung bình 46,4 ± 18,3. Đau<br /> bụng (66,1%) và đau hông lưng (59,8%) là hai triệu chứng thường gặp nhất. Chẩn đoán sau mổ gồm 66<br /> trường hợp (52%) bướu ác tính và 61 trường hợp (48%) bướu lành tính, trong đó lymphoma (11,8%),<br /> sarcoma mỡ (6,3%) và schwannoma lành tính (11%) là các loại bướu thường gặp nhất. Có 92 TH (72, 4 %)<br /> cắt trọn bướu, trong đó 8 TH (6,3%) được phẫu thuật nội soi. Tỉ lệ sống còn ước tính 5 năm sau phẫu thuật<br /> là 48%.<br /> Kết luận: Phần lớn các TH bướu sau phúc mạc được phát hiện khi bướu đã có kích thước to, bệnh nhân<br /> có triệu chứng do bướu chèn ép hoặc xâm lấn vào các cơ quan lân cận. Thời gian phẫu thuật thường kéo dài<br /> và phẫu thuật viên phải có nhiều kinh nghiệm để xử trí các tạng liên quan.<br /> Từ khóa: Bướu sau phúc mạc.<br /> ABSTRACT<br /> DIAGNOSIS AND MANAGEMENT OF RETROPERITONEAL TUMORS IN CHO RAY HOSPITAL<br /> Ngo Xuan Thai, Tran Anh Vu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 20 - No 1 - 2016: 56 - 61<br /> <br /> Background: Surgical treatment of retroperitoneal tumor is difficult because the tumor is located deep<br /> within the abdomen, histopathological diversity and nonspecific clinical symptoms. In our country,<br /> systematic study of retroperitoneal tumors have been not conducted<br /> Objective: we investigate the diagnosis and surgical management of retroperitoneal tumors.<br /> Material and methods: this is a retrospective study, 127 patients with pathological resulted<br /> retroperitoneal tumors were presented at Cho Ray Hospital from 1/2010 to 3/2015.<br /> Results: 57 male (44.8%) and 70 female (55.2%). The median age was46.4 ± 18.3. Abdominal pain<br /> (66.1%) and flank pain (59.8%) were the two most common symptoms. Post-operative diagnostic included<br /> 66 malignant cases (52%) and 61 benign cases (48%). Complete resection was done in 92 (72.4%) patients<br /> and 8 cases (6.3%) were performed by laparoscopy. The overall 5 years survival rate was 48%.<br /> Conclusion: Most of cases present when the tumors have large size, symptoms cause by tumor<br /> compression or invasion into adjacent organs. The operation takes a lot of time and it requires the surgeon<br /> <br /> * Bộ môn Tiết Niệu Học, Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS Trần Anh Vũ ĐT: 0916234422 Email: trananhvu32@gmail.com<br /> 56 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> have to be skillful and experience to manage the associated organs.<br /> Keywords: Retroperitoneal tumor<br /> ĐẶTVẤNĐỀ bệnh nhân có kết quả giải phẫu bệnh khác nhau<br /> giữa hai lần mổ.<br /> Bướu sau phúc mạc gồm tất cả các loại bướu<br /> xuất phát từ khoang sau phúc mạc và không có Quy trình nghiên cứu<br /> nguồn gốc thực sự từ các tạng sau phúc mạc<br /> (thận, tuyến thượng thận, niệu quản...)(5). Chẩn<br /> đoán bướu sau phúc mạc luôn đặt ra nhiều vấn<br /> đề khó khăn do bệnh nhân không có triệu chứng<br /> lâm sàng đặc hiệu, thường chỉ thể hiện rõ khi<br /> bướu đã đủ lớn(6,8). Điều trị bướu sau phúc mạc<br /> chủ yếu là phẫu thuật, tuy nhiên do bướu<br /> thường liên quan đến nhiều cơ quan, đặc biệt là<br /> các mạch máu lớn nên việc cắt hết bướu mà<br /> không gây tổn thương các cơ quan khác là điều<br /> không dễ dàng. Bên cạnh đó, do bướu có bản<br /> chất mô bệnh học đa dạng nên tiên lượng sau<br /> mổ của mỗi bệnh nhân lại thay đổi tùy theo từng<br /> thể lâm sàng(9)<br /> Trong 5 năm gần đây do sự phát triển của<br /> các phương tiện chẩn đoán hình ảnh và hóa mô<br /> miễn dịch, chẩn đoán và điều trị bướu sau phúc<br /> mạc đã có nhiều thay đổi. Tại Việt Nam, hiện chỉ<br /> Hình 1. Phân vùng khoang sau phúc mạc(1)<br /> có một số ít công trình nghiên cứu về bướu sau<br /> Chúng tôi hồi cứu hồi cứu hồ sơ những bệnh<br /> phúc mạc được thực hiện và báo cáo với số liệu<br /> nhân nhập viện từ ngày 1/1/2010 đến ngày<br /> còn hạn chế.Vì vậy việc cần có một nghiên cứu<br /> 31/3/2015 có đủ tiêu chuẩn chọn bệnh, ghi nhận<br /> để tổng kết, đánh giá hiệu quả điều trị là vô cùng<br /> những đặc tính sau: Tuổi, giới, số lần phẫu thuật,<br /> cần thiết. Đó cũng là lý do chúng tôi tiến hành<br /> triệu chứng lâm sàng, vị trí bướu: chúng tôi dựa<br /> nghiên cứu này với mục tiêu: Đánh giá kết quả<br /> vào hình ảnh trên phim CT- scan và ghi nhận<br /> sớm điều trị phẫu thuật bướu sau phúc mạc tại<br /> của phẫu thuật viên, phân chia bướu vào các<br /> bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> vùng theo hình 1. Cách thức mổ, kết quả gần sau<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU mổ,tình trạng sống còn sau mổ.<br /> Đối tượng nghiên cứu KẾTQUẢ<br /> Chúng tôi tiến hành hồi cứu 127TH được<br /> Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu<br /> chẩn đoán là bướu sau phúc mạc và được<br /> Có 127TH BSPM được phẫu thuật từ 1/2010<br /> phẫu thuật tại bệnh viện Chợ Rẫy từ 1/2010<br /> đến 3/2015 (63 tháng).<br /> đến 3/2015.<br /> Tuổi trung bình của bệnh nhân là 46,4 ±<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> 18,3 (16 – 85).<br /> Tất cả những bệnh nhân được phẫu thuật và<br /> Có 57 bệnh nhân nam (44,8%) và 70 bệnh<br /> có giải phẫu bệnh sau mổ là bướu sau phúc mạc,<br /> nhân nữ (55,2%).<br /> bao gồm cả những TH chỉ sinh thiết bướu.<br /> Chúng tôi không đưa vào nghiên cứu những TH Số lần mổ trung bình là 1,2 ± 0,7 lần.<br /> <br /> <br /> Tiết Niệu Học 57<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> Lâm sàng và cận lâm sàng Triệu chứng Số TH Tỉ lệ %<br /> Bí tiểu 3 2,4%<br /> Bảng 1. Triệu chứng lâm sàng của 127 TH nghiên Tăng huyết áp 1 0,8%<br /> cứu Tuần hoàn Phù chi dưới 8 6,3%<br /> Triệu chứng Số TH Tỉ lệ % ngoại biên Giãn tĩnh mạch chi dưới 6 4,7%<br /> Toàn thân Đau hông lưng 76 59,8 % Thần kinh Đau và yếu chân 9 7%<br /> Sụt cân 32 25,2% Hội chứng Tuần hoàn bàng hệ 5 3,9%<br /> Sốt 14 11% tăng áp lực Tự sờ thấy bướu 32 25,2%<br /> tĩnh mạch cửa Không triệu chứng 12 9,5%<br /> Tiêu hóa Đau bụng 84 66,1%<br /> Bụng chướng 26 20,4% Đau bụng và đau hông lưng là 2 triệu chứng<br /> Rối loạn tiêu hóa 21 16,5%<br /> thường gặp nhất khiến bệnh nhân nhập viện.<br /> Tiết niệu Tiểu máu 8 6,3%<br /> Bảng 2. Đặc tính của bướu trên phim CT-Scan (n=127)<br /> (a) (b)<br /> Đặc tính Lành (n=61) Ác (n=66) OR (Khoảng tin cậy 95%) P<br /> 1/ Tăng Không tăng quang 17 (27,9) 2 (3) 12,3 (2,7 - 56,2) < 0,001<br /> quang Tăng quang 44 (72,1) 64 (97)<br /> 2/ Bờ Đều 45 (73,8) 23 (34,8) 5,2 (2,4 - 11,2)