CƠ SỞ MÔI TRƯỜNG ĐẤT, NƯỚC, KHÔNG KHÍ - PHẦN IV MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ - CHƯƠNG 1

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

322
lượt xem 65
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khái quát về môi trường khí quyển 1. Định nghĩa môi trường không khí. Môi trường không khí là môi trường cực kỳ quan trọng trong sự phát triển và sinh tồn của nhân lọai. Là loại môi trường rất nhạy cảm, rất dễ biến đổi và lan truyền, sự lan truyền này không ở trong phạm vi một vài quốc gia, có thể lan rộng khắp cả châu lục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: CƠ SỞ MÔI TRƯỜNG ĐẤT, NƯỚC, KHÔNG KHÍ - PHẦN IV MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ - CHƯƠNG 1

PHÁÖN IV: MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ (AIR ENVIRONMENT ) Chæång 1: Khaïi quaït vãö mäi træåìng khê quyãøn 1. Âënh nghéa mäi træåìng khäng khê. Mäi træåìng khäng khê laì mäi træåìng cæûc kyì quan troüng trong sæû phaït triãøn vaì sinh täön cuía nhán loüai. Laì loaûi mäi træåìng ráút nhaûy caím, ráút dãù biãún âäøi vaì lan truyãön, sæû lan truyãön naìy khäng åí trong phaûm vi mäüt vaìi quäúc gia, coï thãø lan räüng khàõp caí cháu luûc. Mäi træåìng khäng khê tuán theo nhæîng qui luáût vãö mäi træåìng khê háûu riãng cuía noï Mäi træåìng khäng khê laì pháön khäng gian bao quanh traïi âáút. Gäöm nhiãöu táöng khaïc nhau tuìy theo sæû thay âäøi chiãöu cao vaì chãnh lãûch nhiãût âäü. Nàng læåüng tæì màût tråìi chuyãön qua khê quyãøn thäng qua sæû trao âäøi âiãûn tæì, phoïng xaû, âäúi læu, sæû bay håi, vaì cuäúi cuìng laì sæû biãún âäøi nhiãût âäü theo muìa theo âäü cao vaì thåìi gian. 2. Cáúu truïc mäi træåìng khê quyãøn. 2.1. Táöng âäúi læu (Troposphere) Laì táöng tiãúp giaïp våïi bãö màût cuía quaí âáút, åí âäü cao tæì 0-10 km kãø tæì màût âáút. Nhiãt âäü dao âäüng trong khoaíng +40oCâãún -50oC. Trong táöng naìy tuán theo qui luáût nhiãût âäü giaím theo âäü cao mäüt caïch äøn âënh. ÅÍ màût âáút nhiãût âäü trung bçnh khoaíng 15oC lãn âãún 10 km chè coìn -50oC. Trung bçnh lãn cao 1km giaím 6,4oC. Aïp suáút caìng lãn cao caìng giaím dáön. Noïi chung, âáy laì táöng quyãút âënh khê háûu cuía traïi âáút, våïi thaình pháön khê chuí yãúu laì N2, O2, CO2 vaì håi næåïc. Caïc cháút ä nhiãùm sinh ra do hoaût âäüng tæû nhiãn vaì con ngæåìi cuîng dãù daìng bë xaïo träün, gáy ra nhiãöu biãún âäøi trong táöng naìy. 2.2.2. Táöng bçnh læu (Statosphere). Laì táöng tiãúp giaïp tæì táöng âäúi læu, åí âäü cao tæì 10-50 km. Ngæåüc laûi våïi táöng âäúi læu, åí âáy coï sæû gia tàng nhiãût âäü theo chiãöu cao. Sæû tàng nhiãût âäü theo chiãöu cao coï thãø do caìng lãn cao gáön våïi låïp ozon. Låïp ozon xuáút hiãûn åí âäü cao 18-30 km, noï coï nhiãûm vuû laì låïp maìng bao boüc vaì baío vãû traïi âáút do coï khaí nàng háúp thu tia tæí ngoaûi cuía màût tråìi chiãúu xuäúng traïi âáút. Näöng âäü ozon åí táöng bçnh læu cao hån táöng âäúi læu khoaíng 1000 láön. Thaình pháön khê gáön giäúng nhæ táöng âäúi læu, chuí yãúu laì O3, O2, N2 vaì näöng 50
âäü håi næåïc tháúp hån. Aïp suáút khäng khê giaím theo âäü cao. Vç sao coï sæû gia tàng nhiãût âäü trong táöng naìy? 2.2.3. Táöng trung læu (Mesostosphere). Táöng trung læu åí âäü cao trãn 50-90 km. Nhiãût âäü giaím dáön tæì âènh cuía táöng bçnh læu âãún âènh cuía táöng trung læu, täúc âäü giaím laûi nhanh hån táöng âäúi læu vaì coï thãø âaût âãún -100oC. Thaình pháön khäng khê cuîng gáön giäúng nhæ caïc táöng dæåïi. Näöng âäü vaì håi næåïc cuía låïp ozon laûi ráút tháúp. Aïp suáút cuîng giaím dáön theo âäü cao. Vç sao nhiãût âäü trong táöng naìy giaím dáön? 2.2.4. Táöng ngoaìi (Thermosphere). Trãn táöng trung læu laì táöng ngoaìi. Âàûc âiãøm cuía táöng naìy laì nhiãût âäü tàng lãn ráút nhanh vaì khaï cao cho nãn goüi laì táöng nhiãût hay laì táöng ion. Táöng naìy åí âäü cao tæì 90- 100 km, nhiãût âäü tàng tæì -92oC âãún 1200oC. Máût âäü khäng khê loaîng vaì aïp suáút ráút tháúp. 2.3. Mäüt säú tênh cháút quan troüng cuía khê quyãøn. Nhiãût âäü khê quyãøn biãún âäøi theo âæåìng thuíy sinh. Cao åí màût âáút, tháúp åí âènh âäúi læu, laûi cao nháút åí âènh bçnh læu, tháúp nháút âènh trung læu. 2.3.1. Tênh giaím nhiãût trong táöng âäúi læu Táöng âäúi læu ráút gáön våïi cuäüc säúng traïi âáút. Laì nåi che chåí cho traïi âáút. Moüi sæû biãún âäøi âãöu táûp trung åí âáy, vaì noï coï aính hæåíng træûc tiãúp âãún khê háûu vaì mäi træåìng. Mäüt vaìi âiãøm cáön chuï yï vãö tênh giaím nhiãût: · Mäüt khäúi khäng khê khä khi gia tàng âãún giåïi haûn naìo âoï båíi nhiãût âäü cao, seî khäng tàng næîa, âäi khi seî giaím. · Nãúu khäúi khê khä bao quanh khäúi khê khaïc laûnh hån, noï seî tiãúp tuûc biãún âäøi trong mäüt khoaíng thåìi gian ngay sau âoï. Mæïc âäü giaím nhiãût theo chiãöu cao tæì -1oC khi lãn 100 m. Trong âiãöu kiãûn nãúu mæïc giaím nhiãût âäü tháúp hån 2oC/1000 m, luïc naìy seî taûo âiãöu kiãûn dãù daìng cho sæû xám nhiãùm cuía cháút ä nhiãùm, tiãúp theo laì caïc nguyãn nhán gáy ä nhiãùm. 2.3.2. Tênh âaío nhiãût. 51
Tênh âaío nhiãût xuáút hiãûn khi sæû giaím nhiãût cháûm hån bçnh thæåìng theo âäü cao. Tênh âaío nhiãût coï thãø taûo nãn sæû thay âäøi vë trê åí vuìng khê háûu tæì chäø maït meî do taïc duûng phoïng xaû seî laìm cho nhiãût âäü noïng dáön. Tênh âaío nhiãût xuáút hiãûn nhanh maì cuîng dãù biãún máút. Do tênh âaío nhiãût caïc cháút ä nhiãùm hçnh thaình trong khê quyãøn seî taûo nãn caïc trung tám ä nhiãùm, do váûy âæa âãún nhiãöu vuìng ä nhiãùm låïn. 2.3.3. Aính hæåíng khäng khê båíi âëa hçnh. Âëa hçnh aính hæåíng vi khê háûu vaì caïc biãøu hiãûn khaïc nhau cuía mäi træåìng khäng khê. Tuy nhiãn aính hæåíng naìy seî khäng lånï làõm. Khê háûu tæì âäöi cao thung luîng triãön däúc âãöu khaïc nhau. Sæû ghäö ghãö cuía âëa hçnh cuîng laìm ngàn caín caïc xoaïy vaì laìm thay âäøi chiãöu hæåïng cuía caïc nguäön ä nhiãùm. 2.3.4. Quaï trçnh têch tuû trong khê quyãøn. Quaï trçnh naìy coï yï nghéa quan troüng âäúi våïi viãûc taïch cháút hoïa hoüc ra khoíi vuìng khê quyãøn. Quaï trçnh têch tuû coï thãø xaíy ra theo ba caïch: · Làõng âäúi våïi haût coï âæåìng kênh > 10mm. · Têch tuû khä, laì sæû háúp phuû hoàûc háúp thuû khê hoàûc håi båíi caïc pha ràõn trãn bãö màût traïi âáút. · Têch tuû æåït, nhæ mæa råi, maìng chæïa khê vaì håi sau âoï laì kãút tuía. 2.3.5. Phaín æïng quang hoïa trong khê quyãøn. Ráút nhiãöu thaình pháön trong khê quyãøn tham gia phaín æïng quang hoïa. Phaín æïng quang hoïa âæåüc hiãøu laì haìng loaût nhæîng phaín æïng hoïa hoüc xaíy ra trong âoï nàng læåüng cáön thiãút cho phaín æïng âæåüc chuyãøn âãún qua nhæîng tia åí daûng aïnh saïng nhçn tháúy âæåüc hoàûc tia cæûc têm. Mäüt säú âiãöu kiãûn cáön thiãút cho mäüt phaín æïng quang hoïa: · Phaín æïng quang hoïa chè xaíy ra våïi caïc pháön tæí coï khaí nàng háúp thuû caïc phätän maì noï gàûp. · Mäùi phätän âæåüc háúp thuû chè coï thãø kêch thêch hoaût âäüng chè våïi mäüt pháön tæí duy nháút åí quaï trçnh quang hoïa âáöu tiãn. · Caïc phätän âæåüc háúp thuû båíi caïc pháön tæí åí traûng thaïi nàng læåüng tháúp, do váûy nhæîng traûng thaïi kêch âäüng nàng læåüng tháúp ráút thêch håüp cho quaï trçnh quang hoïa. 52
2.3.6. Phaín æïng hoïa hoüc trong khê quyãøn. Caïc thaình pháön trong khê quyãøn khäng chè tham gia phaín æïng quang hoïa, maì coìn tham gia vaìo caïc phaín æïng hoïa hoüc thuáön tuïy dæåïi âiãöu kiãûn nàng læåüng cáön thiãút cho phaín æïng nhiãöu khi tæång âäúi låïn. Näöng âäü cuía caïc cháút tham gia trong phaín æïng hoïa hoüc thæåìng laì khäng âäøi. . 53