Công bằng xã hội trong quan niệm của một số nhà triết học chính trị Mỹ

C«ng b»ng x· héi… 43<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> c«ng b»ng x· héi trong quan niÖm<br /> cña mét sè nhμ triÕt häc chÝnh trÞ mü<br /> <br /> <br /> NguyÔn Minh Hoμn(*)<br /> <br /> <br /> <br /> H iÖn cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ c«ng<br /> b»ng x· héi cña c¸c häc gi¶<br /> cã ®−îc tõ ho¹t ®éng hîp t¸c x· héi cña<br /> mçi c¸ nh©n (1, p.6).<br /> Dùa trªn nÒn t¶ng t− t−ëng “KhÕ<br /> ph−¬ng T©y ®−îc tiÕp cËn theo nhiÒu<br /> h−íng kh¸c nhau, víi nh÷ng cÊp ®é −íc x· héi” cña J. J. Rousseau vμ quan<br /> kh¸c nhau vμ ë nh÷ng lÜnh vùc kh¸c ®iÓm ®¹o ®øc häc cña I. Kant, J. Rawls<br /> nhau. Tuy nhiªn, ®¸ng kÓ nhÊt lμ quan ®· ®i vμo x©y dùng mét lý thuyÕt vÒ<br /> ®iÓm cña John Rawls (1921-2002), nhμ c«ng b»ng x· héi ®−îc «ng coi nh− mét<br /> triÕt häc chÝnh trÞ Mü, ng−êi ®· ®−a ra lý thuyÕt ë tr×nh ®é trõu t−îng cao h¬n<br /> mét lý thuyÕt vÒ c«ng b»ng x· héi, víi ®Ó “thay thÕ cho nh÷ng quan ®iÓm ®·<br /> mong muèn kh¾c phôc ®−îc h¹n chÕ cña thèng trÞ qu¸ l©u trong nÒn triÕt häc<br /> nhiÒu quan ®iÓm tr−íc ®ã vÒ c«ng lý, vμ truyÒn thèng” 1 (1, p.3).<br /> vÒ c«ng b»ng. H¬n n÷a, lý thuyÕt nμy XuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm: “c«ng lý víi<br /> ®−îc J. Rawls coi lμ sù tiÕp nèi vμ ph¸t tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng” (Justice as<br /> triÓn nh÷ng t− t−ëng truyÒn thèng vÒ fairness), J. Rawls ®· so s¸nh víi khÕ<br /> c«ng b»ng x· héi trong lÞch sö, mμ ®Æc −íc x· héi truyÒn thèng, vμ cho r»ng ë<br /> biÖt lμ t− t−ëng "KhÕ −íc x· héi" cña J. “tr¹ng th¸i b×nh ®¼ng nguyªn thuû cña<br /> J. Rousseau vμ nh÷ng t− t−ëng vÒ ®¹o c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng lμ<br /> ®øc häc cña I. Kant. mét sù nhÊt trÝ víi tr¹ng th¸i tù nhiªn<br /> trong khÕ −íc x· héi truyÒn thèng” (1,<br /> Trong t¸c phÈm “A theory of justice” p.11). §−¬ng nhiªn, víi mong muèn x©y<br /> (Lý thuyÕt vÒ c«ng lý), vÊn ®Ò c«ng b»ng dùng ®−îc mét lý thuyÕt trõu t−îng h¬n<br /> vμ b×nh ®¼ng ®· ®−îc J. Rawls nghiªn vÒ c«ng b»ng x· héi nãi trªn, J. Rawls<br /> cøu mét c¸ch hÖ thèng mang tÝnh lý ®· gi¶ ®Þnh vÒ mét tr¹ng th¸i nguyªn<br /> thuyÕt thuÇn tuý, mμ ®èi t−îng cña thuû cho xuÊt ph¸t ®iÓm cña nguyªn t¾c<br /> c«ng b»ng ®· ®−îc «ng x¸c ®Þnh: ®ã c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng.<br /> chÝnh lμ thÓ chÕ x· héi nãi chung, c¸i<br /> quyÕt ®Þnh cho sù lùa chän nguyªn t¾c<br /> ph©n chia quyÒn lîi vμ nghÜa vô c¬ b¶n, (*)<br /> TS. ViÖn TriÕt häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ -<br /> hay ®ã lμ ph−¬ng thøc ph©n phèi lîi Ých Hμnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh<br /> 44 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008<br /> <br /> Tr¹ng th¸i x· héi Êy, theo J. Rawls, hiÖn phÇn nμo cña c«ng lý trong c¸i<br /> kh«ng ph¶i lμ “mét t×nh huèng lÞch sö “c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng” Êy.<br /> cô thÓ” (1, p.11), mμ chØ lμ mét tr¹ng NÕu chuÈn mùc ®Ó x¸c ®Þnh sù c«ng<br /> th¸i gi¶ thuyÕt thuÇn tóy ®Ó ®¹t ®−îc b»ng trong mét thÓ chÕ x· héi cô thÓ<br /> mét sù ®Ò xuÊt cho mét quan ®iÓm míi chÝnh lμ nguyªn t¾c ph©n chia quyÒn lîi<br /> vÒ c«ng b»ng dùa trªn viÖc minh chøng<br /> vμ nghÜa vô cho mçi c¸ nh©n. VËy tiªu<br /> cho nguyªn t¾c c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ<br /> chÝ hμng ®Çu ®Ó x¸c ®Þnh thÓ chÕ x· héi<br /> c«ng b»ng. Cßn vÒ con ng−êi trong tr¹ng<br /> gäi lμ c«ng b»ng Êy ®−îc J. Rawls quan<br /> th¸i nguyªn thuû Êy, theo J. Rawls<br /> quan niÖm, ®ã lμ “con ng−êi lý tÝnh vμ niÖm nh− thÕ nμo?<br /> kh«ng vô lîi” (1, p.12). Theo J. Rawls, tr−íc hÕt c«ng b»ng<br /> Nh− vËy, trong quan niÖm c«ng lý chØ cã ®−îc khi con ng−êi tù nguyÖn<br /> víi tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng cña J. Rawls, cïng tham dù vμo hîp t¸c x· héi ®Ó lμm<br /> th× c«ng lý (®−îc hiÓu lμ lÏ ph¶i, ®iÒu sao cho mçi c¸ nh©n giμnh ®−îc lîi Ých<br /> thiÖn, hay phÈm h¹nh tèi cao cña con nhiÒu h¬n so víi khi hä sèng ®¬n lÎ. Nãi<br /> ng−êi) chÝnh lμ chuÈn mùc cña tr¹ng c¸ch kh¸c, nÕu thÓ chÕ cña mét x· héi lμ<br /> th¸i x· héi lý t−ëng mμ ë ®ã mçi c¸ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc mét nguyªn t¾c<br /> nh©n khi tham dù vμo hîp t¸c x· héi ph©n chia quyÒn lîi vμ nghÜa vô phï<br /> hoμn toμn dùa vμo sù tù nguyÖn, vμ hîp ®èi víi lîi Ých cña mçi c¸ nh©n trªn<br /> ngμy cμng ®¹t ®−îc lîi Ých tèi ®a cña tinh thÇn tù nguyÖn trong quan hÖ hîp<br /> m×nh. Nãi c¸ch kh¸c, khi ë tr¹ng th¸i x· t¸c Êy, th× thÓ chÕ x· héi Êy gäi lμ c«ng<br /> héi lý t−ëng th× c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ b»ng.<br /> c«ng b»ng chØ cßn l¹i gi¸ trÞ c«ng lý. §−¬ng nhiªn, theo J. Rawls, bÊt cø<br /> Tr¹ng th¸i nguyªn thuû mμ J. mét x· héi nμo ®Òu kh«ng thÓ lμ mét c¬<br /> Rawls muèn nãi ®Õn ë ®©y cã mét ®Æc chÕ hîp t¸c thùc sù mang tÝnh tù<br /> tr−ng lμ ë ®ã kh«ng ng−êi nμo biÕt ®−îc nguyÖn v× mçi ng−êi sinh ra ë mét vÞ thÕ<br /> ®Þa vÞ hay th©n phËn cña m×nh, thËm x· héi ®Æc ®Þnh vμ tÝnh chÊt thùc tÕ cña<br /> chÝ còng kh«ng ai biÕt ®−îc vËn may tr¹ng th¸i Êy ®· ¶nh h−ëng tíi mäi mÆt<br /> cña m×nh trong sù ph©n phèi tμi s¶n, vμ ®êi sèng cña mçi c¸ nh©n. ThÕ nh−ng,<br /> thËm chÝ còng kh«ng ai biÕt ®−îc n¨ng nÕu mét x· héi phï hîp víi nguyªn t¾c<br /> lùc, trÝ tuÖ vμ søc m¹nh cña m×nh v.v... c«ng b»ng (theo nghÜa c«ng lý víi tÝnh<br /> Còng ë tr¹ng th¸i x· héi lý t−ëng Êy, J. c¸ch lμ c«ng b»ng), th× nã sÏ ngμy cμng<br /> Rawls cßn gi¶ ®Þnh r»ng: mäi ng−êi ®Òu trë thμnh mét c¬ chÕ hîp t¸c ®−îc mäi<br /> kh«ng ai biÕt ®Õn quan niÖm vÒ c¸i ng−êi thõa nhËn vμ hä míi thùc hiÖn<br /> thiÖn, còng nh− kh«ng ai biÕt ®−îc nghÜa vô cña m×nh mét c¸ch tù nguyÖn<br /> khuynh h−íng t©m lý ®Æc thï cña m×nh. (1, p.12).<br /> Hä lùa chän nguyªn t¾c c«ng lý khi Nh− vËy, xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c<br /> ®øng ®»ng sau bøc mμn cña sù v« tri ph©n chia quyÒn lîi vμ nghÜa vô trong<br /> (ignorance) (1, p.11). tr¹ng th¸i x· héi lý t−ëng lμ c«ng lý, vμ<br /> Ng−îc l¹i, trong mét thÓ chÕ x· héi trong x· héi cô thÓ lμ c«ng b»ng, J.<br /> cô thÓ th× c«ng lý míi chØ cã nghÜa lμ Rawls ®· ®i ®Õn ph©n chia hai nguyªn<br /> c«ng b»ng, hay c«ng b»ng chØ lμ sù thÓ t¾c kh¸c biÖt cña c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ<br /> C«ng b»ng x· héi… 45<br /> <br /> c«ng b»ng: Nguyªn t¾c thø nhÊt, gi¶ r»ng, ph¶i t¹o ra c«ng b»ng vÒ c¬ héi<br /> ®Þnh ®−îc thùc hiÖn trong tr¹ng th¸i x· b»ng c¸ch thùc hiÖn sù bï ®¾p cho<br /> héi lý t−ëng nªn yªu cÇu ph©n chia b×nh nh÷ng ng−êi Ýt cã c¬ héi do nh÷ng thiÖt<br /> ®¼ng quyÒn lîi vμ nghÜa vô. Nguyªn t¾c thßi bÈm sinh ®Ó cã xuÊt ph¸t ®iÓm<br /> thø hai, thùc hiÖn trong tr¹ng th¸i x· ngang nhau víi nh÷ng ng−êi cã lîi thÕ.<br /> héi cô thÓ, vμ v× ë tr¹ng th¸i nμy tån t¹i Lý do mμ J. Rawls kh«ng t¸n thμnh<br /> sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ tμi s¶n vμ n¨ng lùc quan ®iÓm Êy vÉn lμ ë chç viÖc thùc<br /> cña mçi con ng−êi, cho nªn nguyªn t¾c hiÖn b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vμ quyÒn lîi<br /> thø hai nμy chØ dÇn ®¹t ®Õn gi¸ trÞ c«ng c¬ b¶n cho mäi c¸ nh©n kh«ng ph©n biÖt<br /> lý khi nã thùc hiÖn sù bï ®¾p cho nh÷ng sù kh¸c biÖt bÈm sinh vμ ®Þa vÞ x· héi<br /> thμnh viªn x· héi ë vÞ thÕ bÊt lîi nhÊt th× chØ cã thÓ cã ®−îc trong sù gi¶ ®Þnh<br /> (1, p.13). cña tr¹ng th¸i nguyªn thuû (ë x· héi lý<br /> t−ëng); cßn khi thùc hiÖn c«ng b»ng<br /> Tuy nhiªn, xuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm<br /> theo nguyªn t¾c thø hai nμy (trong mét<br /> c«ng lý víi tÝnh c¸ch lμ c«ng b»ng, trong<br /> thÓ chÕ x· héi hiÖn thùc) th× sù c«ng<br /> ®ã c«ng lý theo nghÜa lμ chuÈn mùc cña<br /> b»ng kh«ng ®ßi hái x· héi ph¶i cè g¾ng<br /> mét x· héi lý t−ëng, cßn c«ng b»ng ®−îc<br /> san ph¼ng nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi víi<br /> hiÓu lμ chuÈn mùc cña mét thÓ chÕ x·<br /> mong muèn t¹o ®−îc sù ngang b»ng<br /> héi cô thÓ nãi trªn, nh−ng c¶ hai tr¹ng<br /> gi÷a mäi ng−êi nh− mét sù bÊt chÊp<br /> th¸i nμy ®Òu dùa vμo c¬ chÕ tù nguyÖn,<br /> nhau trong mét cuéc ch¬i (1, p.86).<br /> J. Rawls cho r»ng, b¶n th©n x· héi lý<br /> t−ëng kh«ng ph¶i chØ hoμn toμn ë tr¹ng<br /> Nh− vËy, trong quan niÖm cña J.<br /> th¸i nguyªn thuû mμ phÇn nμo nã ®·<br /> Rawls th× sù c«ng b»ng hay kh«ng c«ng<br /> ®−îc ph¶n ¸nh ë ngay trong mét thÓ chÕ<br /> b»ng trong mét thÓ chÕ x· héi kh«ng<br /> x· héi cô thÓ. V× thÕ, trong mét thÓ chÕ<br /> ph¶i lμ sù kh¸c nhau vÒ xuÊt ph¸t ®iÓm<br /> x· héi, c«ng b»ng sÏ ngμy cμng ®¹t ®Õn<br /> cña mçi c¸ nh©n, mμ chØ chñ yÕu ë chç,<br /> gi¸ trÞ c«ng lý, nÕu chuÈn mùc cña c«ng<br /> khi tham gia vμo hîp t¸c x· héi, cho dï<br /> b»ng b¶o ®¶m ®−îc sù ph©n chia ngμy<br /> cã sù bÊt b×nh ®¼ng v× cã nh÷ng kh¸c<br /> cμng b×nh ®¼ng h¬n gi÷a quyÒn lîi vμ<br /> biÖt bÈm sinh vμ ®Þa vÞ x· héi gi÷a<br /> nghÜa vô, hay ngμy cμng ph¶i h¹n chÕ<br /> ng−êi vμ ng−êi, nh−ng nÕu ®ã lμ sù chÊp<br /> ®−îc sù kh¸c biÖt vÒ xuÊt ph¸t ®iÓm cña<br /> nhËn mang tÝnh tù nguyÖn trong c¬ chÕ<br /> mçi c¸ nh©n khi b−íc vμo tham dù ho¹t<br /> ho¹t ®éng hîp t¸c x· héi chung th× ®ã<br /> ®éng hîp t¸c x· héi.<br /> vÉn lμ c«ng b»ng. V× thÕ, mét thÓ chÕ x·<br /> Theo J. Rawls, ë nguyªn t¾c thø hai, héi chØ lμ kh«ng c«ng b»ng nÕu thÓ chÕ<br /> sù ph©n chia quyÒn lîi vμ nghÜa vô c¬ ®ã bÞ nh÷ng ng−êi ë mét giai cÊp nμy lîi<br /> b¶n cho c¸ nh©n trong mét thÓ chÕ x· dông nh÷ng nh©n tè ngÉu nhiªn ®Ó biÕn<br /> héi cô thÓ ph¶i xuÊt ph¸t tõ sù rÊt kh¸c thμnh ®Æc quyÒn ®Æc lîi cho m×nh, vμ<br /> nhau vÒ kh¶ n¨ng bÈm sinh vμ ®Þa vÞ x· biÕn nã thμnh sù bÊt lîi cho nh÷ng<br /> héi cña mçi c¸ nh©n, chø kh«ng ph¶i lμ ng−êi ë giai cÊp kh¸c mμ hä kh«ng biÕt<br /> sù san b»ng xuÊt ph¸t ®iÓm nh− nhau ®−îc r»ng ®ang cã sù chi phèi cña<br /> cho mçi c¸ nh©n. V× thÕ, J. Rawls ®· nh÷ng yÕu tè ngÉu nhiªn ®ã. Theo J.<br /> kh«ng t¸n thμnh víi quan ®iÓm cho Rawls, ®ã lμ tr−êng hîp cña x· héi n« lÖ<br /> 46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008<br /> <br /> vμ phong kiÕn, v× x· héi ®ã ®· kh«ng Rawls, vμ tiÕp thu c¶ quan ®iÓm vÒ<br /> dùa vμo sù ngang b»ng vÒ nghÜa vô vμ ph−¬ng thøc ph©n phèi cña K. Marx<br /> quyÒn lîi gi÷a giai cÊp nμy vμ giai cÊp trong “Phª ph¸n c−¬ng lÜnh G«-ta” ®Ó<br /> kh¸c (1, p.87). ®−a ra quan ®iÓm cña m×nh vÒ c«ng<br /> Nh÷ng quan ®iÓm trªn ®©y cña J. b»ng x· héi.<br /> Rawls trong t¸c phÈm “Lý thuyÕt vÒ KÕ thõa quan ®iÓm cña J. Rawls vÒ<br /> c«ng lý” phÇn nμo cho thÊy ®ã chÝnh lμ ®èi t−îng cña c«ng b»ng x· héi chÝnh lμ<br /> nh÷ng quan ®iÓm mμ J. Rawls ®· cæ vò sù ph©n chia quyÒn vμ nghÜa vô trong<br /> cho chñ nghÜa tù do míi thËp kû 70 - 80 mét thÓ chÕ x· héi dùa trªn quan hÖ hîp<br /> cña thÕ kû XX theo quan ®iÓm cña t¸c x· héi, Marion Young cho r»ng,<br /> m×nh. Bëi v×, nh÷ng ph©n tÝch cña «ng “nhiÒu lý thuyÕt ph©n phèi c«ng b»ng<br /> vÒ nh÷ng nguyªn t¾c ph©n chia quyÒn tin r»ng, c«ng b»ng lμ kh¸i niÖm chuÈn<br /> lîi vμ nghÜa vô trong mét thÓ chÕ x· héi, mùc c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh mäi h×nh thøc<br /> ®Æc biÖt lμ sù ®Ò cao lîi Ých cña mçi c¸ cña thÓ chÕ x· héi, nh−ng ®ång thêi nã<br /> nh©n trong c¬ chÕ hîp t¸c x· héi ®−îc còng x¸c ®Þnh ph¹m vi ph©n phèi c«ng<br /> x©y dùng trªn c¬ së tù nguyÖn cña mçi b»ng” (2, p.24).<br /> c¸ nh©n. H¬n n÷a, cho dï cã nhÊn m¹nh Tuy nhiªn, ph¹m vi ph©n phèi c«ng<br /> tíi viÖc h¹n chÕ xuÊt ph¸t ®iÓm bÊt b×nh<br /> b»ng mμ Marion Young x¸c ®Þnh kh«ng<br /> ®¼ng b»ng c¸ch thùc hiÖn sù bï ®¾p trë<br /> ph¶i chØ bã hÑp trong viÖc ph©n phèi<br /> l¹i mét phÇn lîi Ých cña nh÷ng ng−êi cã<br /> mäi nguån lùc vËt chÊt vμ thu nhËp cña<br /> lîi thÕ (sau khi nh÷ng ng−êi nμy ®·<br /> mçi c¸ nh©n, mμ Marion Young cho<br /> tho¶ m·n ®−îc lîi Ých cña m×nh) cho<br /> r»ng, “lý thuyÕt ph©n phèi c«ng b»ng cã<br /> nh÷ng c¸ nh©n ë vÞ thÕ bÊt lîi nhÊt<br /> thÓ vμ cÇn ¸p dông cho mäi vÊn ®Ò cña<br /> trong “c¬ chÕ hîp t¸c x· héi” Êy còng<br /> c¬ cÊu x· héi h¬n lμ ph©n phèi cña c¶i,<br /> kh«ng lμm g× ®−îc nhiÒu h¬n ®Ó thu hÑp<br /> thu nhËp vμ mäi nguån lùc” (2, p.24).<br /> c¸i kho¶ng c¸ch vèn ®· qu¸ s©u vμ qu¸<br /> réng trong x· héi mμ chñ nghÜa tù do MÆc dï, xuÊt ph¸t tõ quan niÖm vÒ<br /> míi Êy ®ang thÞnh hμnh. ph©n chia quyÒn vμ nghÜa vô cho mçi c¸<br /> nh©n cña mét thÓ chÕ x· héi trong quan<br /> Còng ®i theo tinh thÇn cña chñ<br /> niÖm cña J. Rawls vÒ c«ng b»ng, nh−ng<br /> nghÜa tù do míi, nhμ triÕt häc x· héi<br /> Marion Young ®· chØ ra nh÷ng thiÕu sãt<br /> ng−êi Mü Iris Marion Young (1949-<br /> trong quan niÖm Êy vμ cho r»ng, kh«ng<br /> 2006) l¹i cã nh÷ng kÕ thõa vμ ph¸t triÓn<br /> thÓ chØ dùa vμo mét thÓ chÕ x· héi ®Ó<br /> quan niÖm cña J. Rawls vÒ c«ng b»ng x·<br /> ®−a ra nguyªn t¾c ph©n chia gi÷a quyÒn<br /> héi theo mét c¸ch kh¸c.<br /> vμ nghÜa vô. Theo Marion Young, mét<br /> Trong t¸c phÈm “Justice and the sè lý thuyÕt chÝnh trÞ d−êng nh− chØ tËp<br /> Politics of Difference” (C«ng b»ng vμ trung vμo viÖc nh÷ng c¬ quan lËp ph¸p<br /> chÝnh trÞ häc vÒ sù kh¸c biÖt), xuÊt b¶n vμ hμnh ph¸p cã xu h−íng ®· t¸ch khái<br /> n¨m 1990, Marion Young xuÊt ph¸t tõ ®êi sèng hμng ngμy cña ng−êi d©n; cßn<br /> sù ph©n tÝch nh÷ng quan ®iÓm vÒ chuÈn nh÷ng quan chøc chÝnh phñ cña nã th×<br /> mùc cña c«ng b»ng x· héi víi nguyªn chØ b»ng quyÒn lùc cña m×nh, ®Ó ®−a ra<br /> t¾c ph©n chia quyÒn vμ nghÜa vô cña J. nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ nh− lμ c¨n<br /> C«ng b»ng x· héi… 47<br /> <br /> cø cho viÖc x¸c ®Þnh ®−îc sù ®óng ®¾n quyÒn... Tuy nhiªn, do qu¸ nhÊn m¹nh<br /> cña nguyªn t¾c ph©n chia gi÷a quyÒn lîi ®Õn viÖc ®ßi hái ph¶i cã sù ®èi xö t«n<br /> vμ nghÜa vô cho mçi ng−êi d©n (2, p.22). träng nh− nhau víi c¸c ®iÒu kiÖn riªng<br /> V× thÕ, Marion Young cho r»ng, vÒ quyÒn tù chñ vμ v¨n ho¸ nh− nh÷ng<br /> “Ph−¬ng thøc ph©n phèi hoμn toμn thÕ m¹nh riªng cña mçi nhãm x· héi<br /> mang tÝnh ®iÒu chØnh x· héi vÒ nh÷ng kh¸c nhau, mμ kh«ng thÊy thùc chÊt<br /> g× mμ mçi c¸ nh©n cã ®−îc, hä cã ®−îc cña sù kh¸c biÖt x· héi Êy gi÷a nh÷ng<br /> bao nhiªu, vμ cã bao nhiªu so víi nh÷ng nhãm céng ®ång d©n c− kh¸c nhau<br /> c¸i mμ ng−êi kh¸c cã ®−îc. §iÒu nμy trong x· héi n−íc Mü (suy cho cïng ®Òu<br /> ®−îc tËp trung vμo quyÒn së h÷u” (2, bÞ quyÕt ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn kinh tÕ vèn<br /> p.110). qu¸ kh¸c biÖt), cho nªn ®©y chÝnh lμ<br /> h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng<br /> ViÖc Marion Young nhÊn m¹nh tíi mong muèn vÒ mét x· héi c«ng b»ng<br /> viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi thùc sù trong quan ®iÓm cña Marion<br /> dùa trªn quyÒn së h÷u Êy thùc ra vÉn lμ Young. Nh− vËy, so víi quan ®iÓm cña<br /> nhÊn m¹nh tíi viÖc thùc hiÖn ph©n phèi J. Rawls, dï Marion Young cã sù tiÕp<br /> mäi nguån lùc vËt chÊt vμ phóc lîi x· cËn víi vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi phÇn<br /> héi. Tuy nhiªn, v× nhÊn m¹nh ®Õn viÖc nμo ®· thÓ hiÖn ®−îc tÝnh thùc tÕ h¬n vÒ<br /> më réng quyÒn tù do ®iÒu chØnh quan hÖ mÆt nguyªn t¾c. Song trªn thùc tÕ,<br /> gi÷a ng−êi víi ng−êi trong x· héi cho nh÷ng môc tiªu ®−îc thùc hiÖn bëi<br /> nªn, Marion Young ®· cho r»ng, muèn nguyªn t¾c mμ cña c¶ J. Rawls vμ<br /> thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi th× bªn c¹nh Marion Young ®−a ra dï ®−îc chÊp<br /> viÖc ph©n chia mäi nguån cña c¶i vËt nhËn hay kh«ng nã vÉn khã cã thÓ trë<br /> chÊt, cßn ph¶i ph©n chia c¶ quyÒn tù thμnh quan ®iÓm chiÕm −u thÕ tr−íc rÊt<br /> chñ cho mçi c¸ nh©n, thùc hiÖn ph©n nhiÒu trμo l−u t− t−ëng kh¸c nhau vÒ<br /> c«ng lao ®éng vμ v¨n ho¸, v× ®©y chÝnh c«ng b»ng trong ®iÒu kiÖn cña chñ<br /> lμ nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n cho mçi c¸ nghÜa tù do míi ®ang ë cao trμo.<br /> nh©n sö dông ®Ó ®iÒu chØnh sù ho¹t<br /> ®éng cña m×nh trong mèi quan hÖ víi<br /> céng ®ång x· héi ®Ó cã ®−îc sù ®èi xö Tμi liÖu tham kh¶o<br /> c«ng b»ng trong x· héi. 1. Rawls, John. A theory of justice.<br /> Nh÷ng quan ®iÓm trªn ®©y cña Revised edition. The Belknap<br /> Marion Young vÒ c«ng b»ng x· héi thùc press of Harvard University press,<br /> ra lμ xuÊt ph¸t tõ lËp tr−êng b¶o vÖ Cambridge, Massachusetts. USA,<br /> nh÷ng phong trμo x· héi c¸nh t¶, nh− 2001.<br /> phong trμo ®Êu tranh cña ng−êi Mü da 2. Young, Iris Marion. Justice and the<br /> ®en, phong trμo cña ng−êi Mü gèc Ên, Politics of Deffirence. Oxford:<br /> ®Æc biÖt lμ phong trμo phô n÷ b×nh Princeton University Press, 1990.<br />