Đặc điểm về lâm sàng và siêu âm tim trong chẩn đoán thông liên nhĩ tại Bệnh viện Chợ Rẫy từ 01/2010-09/2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM VỀ LÂM SÀNG VÀ SIÊU ÂM TIM TRONG CHẨN ĐOÁN<br /> THÔNG LIÊN NHĨ TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY TỪ 01/2010 – 09/2010<br /> Nguyễn Thị Tuyết Hằng*, Bùi Phú Quang*, Nguyễn Thị Hậu**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá đặc điểm lâm sàng và giá trị của siêu âm tim trong chẩn đoán thông liên nhĩ.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu tiền cứu, mô tả cắt ngang. Từ tháng 01/2010 đến<br /> tháng 09/2010, 72 bệnh nhân đã được chẩn đoán thông liên nhĩ bằng siêu âm tim và phẫu thuật tại khoa Hồi sức<br /> – Phẫu thuật tim BV Chợ Rẫy.<br /> Kết quả: phần lớn các trường hợp bệnh thông liên nhĩ đều phát hiện muộn ( 60<br /> <br /> Số lượng<br /> 2<br /> 2<br /> 35<br /> 13<br /> 2<br /> <br /> So sánh lỗ thông liên nhĩ trên siêu âm tim<br /> qua thành ngực và phẫu thuật:<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 2,7<br /> 2,7<br /> 48,6<br /> 18,1<br /> 2,7<br /> <br /> Trung bình<br /> Nhỏ nhất<br /> Lớn nhất<br /> <br /> Số lượng<br /> 72<br /> 25<br /> 11<br /> 13<br /> 4<br /> 3<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 100<br /> 34,7<br /> 15,2<br /> 18<br /> 5,5<br /> 4,1<br /> <br /> Thông liên nhĩ nguyên phát<br /> Thông liên nhĩ thứ phát<br /> <br /> + Thông liên nhĩ lỗ nguyên phát: 8/72 (11%).<br /> + Thông liên nhĩ lỗ thứ phát: 64/72 (89%).<br /> - Đường kính lỗ thông đo trên siêu âm:<br /> 21,88 ± 7,22.<br /> Đường kính nhỏ nhất: 10 mm.<br /> Đường kính lớn nhất: 43mm.<br /> - Tổn thương phối hợp: 46/ 72 (63,8%)<br /> Tỉ lệ (%)<br /> 22<br /> 54,1<br /> 8,3<br /> 5,5<br /> 7<br /> <br /> - Tỉ lệ QP/QS: 4,87 ± 3,52<br /> Tác giả<br /> Chúng tôi<br /> Trương Thanh Hương<br /> Marx<br /> Dubough<br /> <br /> 468<br /> <br /> Tỉ lệ Qp/Qs<br /> 3,87 ± 2,52<br /> 2,86 ± 1,71<br /> 2,00 ± 0,60<br /> 2,86 ± 0,88<br /> <br /> Phẫu<br /> thuật<br /> 8<br /> 64<br /> <br /> Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân<br /> thông liên nhĩ<br /> <br /> - Vị trí:<br /> <br /> Số lượng<br /> 16<br /> 39<br /> 6<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> SAT qua thành<br /> ngực<br /> 8<br /> 64<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Đặc điểm về hình ảnh siêu âm tim<br /> <br /> Tổn thương phối hợp<br /> Hở van 2 lá<br /> Hở van 3 lá<br /> Hẹp van động mạch phổi<br /> Bất thường tĩnh mạch phổi<br /> Còn ống động mạch<br /> <br /> Đường kính lỗ thông liên nhĩ<br /> Gía trị<br /> p<br /> SATQTN (mm) Phẫu thuật (mm)<br /> 21,88 ± 7,22<br /> 24,40 ± 6,65 P= 0,07<br /> 10<br /> 10<br /> 43<br /> 42<br /> <br /> Phù hợp về vị trí giữa siêu âm tim và phẫu<br /> thuật:<br /> <br /> Đặc điểm điện tâm đồ<br /> Đặc điểm ECG<br /> Nhịp xoang<br /> Bloc nhánh phải<br /> Dầy thất phải<br /> Trục phải<br /> Ngoại tâm thu nhĩ<br /> Bloc A-V độ 1<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 5,6<br /> 11,1<br /> 48,6<br /> 23,6<br /> <br /> Đối chiếu với phẫu thuật<br /> <br /> Triệu chứng thực thể<br /> Triệu chứng thực thể<br /> Phù chi dưới<br /> Gan to<br /> Âm thổi tâm thu<br /> T2 mạnh, tách đôi<br /> Tím<br /> <br /> Số lượng<br /> 4/72<br /> 8/72<br /> 35/72<br /> 17/72<br /> <br /> - 72 bệnh nhân của chúng tôi tuổi trung<br /> bình là 28,79 ± 15,17 (3- 57 tuổi), trong đó có 27%<br /> nam, nữ chiếm tỉ lệ 73% (nữ / nam = 2,7). Điều<br /> này hoàn toàn phù hợp với các nghiên cứu của<br /> các tác giả trong và ngoài nước: theo nghiên cứu<br /> của Nguyễn Lân Hiếu: độ tuổi trung bình 30,75<br /> (từ 3-58 tuổi).<br /> - Các triệu chứng cơ năng thường không<br /> điển hình, khó thở gắng sức (70,8%), mệt<br /> (83,3%). Đặc điểm này không khác biệt nhiều so<br /> với nhận xét của Trương Thanh Hương (khó thở<br /> gắng sức 64,5%). Điều này cho thấy rằng, nếu<br /> được theo dõi sức khỏe một cách toàn diện sẽ<br /> giúp phát hiện và điều trị bệnh sớm hơn.<br /> - Tất cả các trường hợp vẫn duy trì nhịp<br /> xoang (100%). Biểu hiện khác trên điện tâm đồ<br /> của bệnh nhân thông liên nhĩ là Bloc nhánh phải<br /> (34,7%), dầy thất phải (15,2%), trục lệch phải<br /> (18%). Đây là biểu hiện của tăng gánh thể tích<br /> thất phải do bệnh lý ASD tiến triển gay nên, kết<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> quả này không khác biệt nhiều so với nhận xét<br /> của các tác giả khác.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Siêu âm tim<br /> <br /> Một số thông số trên siêu âm qua thành<br /> ngực<br /> <br /> Đa số là thông liên nhĩ lỗ thứ phát (89%) và<br /> tăng áp động mạch phổi mức độ trung bình<br /> (48,6%).<br /> <br /> - Chúng tôi nhận thấy có sự tăng kích thước<br /> buồng tim phải (80,5%).<br /> <br /> Tăng kích thước buồng tim phải (80,5%) và tỉ<br /> lệ Hở van 3 lá cao (54,1%).<br /> <br /> - Tỉ lệ QP/QS dùng để đánh giá lưu lượng<br /> shunt qua lỗ thông liên nhĩ, kết quả trung bình<br /> của chúng tôi là 4,87 ± 3,52. Kết quả này của<br /> chúng tôi cao hơn các tác giả khác<br /> <br /> So sánh với kết quả sau phẫu thuật, có sự<br /> phù hợp về phân loại và kích thước lỗ<br /> thông qua siêu âm tim thành ngực.<br /> <br /> - Đa số có áp lực ĐMP từ trung bình đến cao<br /> do đặc điểm bệnh nhân phát hiện bệnh muộn và<br /> có nhiều bệnh lý đi kèm.<br /> <br /> Tóm lại, siêu âm tim là phương tiện giữ vai<br /> trò quan trọng trong chẩn đoán thông liên nhĩ,<br /> đánh giá huyết động học và các tổn thương đi<br /> kèm. Dựa vào các thông số đo được, phẫu thuật<br /> viên có thể tiên lượng kết quả bệnh nhân được<br /> phẫu thuật.<br /> <br /> Vai trò của siêu âm tim<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> - Áp lực động mạch phổi tâm thu của chúng<br /> tôi có kết quả trung bình là 52,5 ± 13,89.<br /> <br /> - Siêu âm tim qua thành ngực cho kết quả<br /> kích thước lỗ thông liên nhĩ trung bình là 21,88 ±<br /> 7,22, so với kích thước lỗ thông đo khi phẫu<br /> thuật là 24,40 ± 6,65. Sự khác biệt giữa các kết<br /> quả thu được là không có ý nghĩa thống kê.<br /> - Trong nghiên cứu của chúng tôi, đường<br /> kính lỗ thông liên nhĩ đo trên phẫu thuật lớn<br /> nhất và luôn lớn hơn so với siêu âm tim qua<br /> thành ngực và cũng giống như một số tác giả<br /> khác, nguyên nhân có thể do cơ tim bị mất<br /> trương lực khi bị làm liệt bởi tuần hoàn ngoài<br /> cơ thể.<br /> - Ngoài ra siêu âm tim ghi nhận tỉ lệ Hở van<br /> 3 lá cao (54,1%) có thể do tình trạng dãn thất<br /> phải do tăng áp phổi tiến triển<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Qua quá trình nghiên cứu, chúng tôi nhận<br /> thấy rằng:<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Lâm sàng<br /> <br /> 9.<br /> 10.<br /> <br /> Phần lớn các trường hợp thông liên nhĩ đều<br /> phát hiện muộn (< 16 tuổi chiếm 18%) và thường<br /> gặp ở bệnh nhân nữ.<br /> <br /> 11.<br /> 12.<br /> <br /> Đa số bệnh nhân nhập viện với triệu chứng<br /> mệt (83,3%) và khó thở khi gắng sức (70,8%).<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Phạm Nguyễn Vinh, Siêu âm tim và bệnh lý tim mạch- Nhà<br /> xuất bản Y học, tr 49- 55<br /> Vũ Quỳnh Nga (1998).”Góp phần chẩn đoán, đánh giá biến<br /> đổi hình thái và huyết động trong thông liên nhĩ kiểu lỗ thứ<br /> hai bằng siêu âm Doppler tim và siêu âm cản âm”. Luận án<br /> tốt nghiệp bác sĩ nội trú.<br /> Trương Thanh Hương (2006). “ Vai trò của siêu âm Doppler<br /> tim trong chẩn đoán và điều trị bệnh thông liên nhĩ”. Hội<br /> thảo khoa học: Ứng dụng kỹ thuật mới trong siêu âm tim<br /> mạch tại Việt nam. Hội Tim Mạch học quốc gia Việt Nam.<br /> Nguyễn Lân Việt (2003).” Thông liên nhĩ ”. Thực hành bệnh<br /> tim mạch.Nhà xuất bản Y học, tr 475- 484.<br /> Nguyễn Lân Hiếu (2004). “Kết quả bước đầu và sau một năm<br /> theo dõi ở các bệnh nhân đóng lỗ thông liên nhĩ qua da bằng<br /> dụng cụ Amplatzer tại Viện Tim mạch quốc gia Việt nam ”.<br /> Kỷ yếu toàn văn các đề tài khoa học. Hội Tim Mạch học quốc<br /> gia Việt Nam, tr 423-432.<br /> Faletra F, Scarpini S et al (1991) Color Doppler<br /> echocardiographic assessment of atrial septal defect size:<br /> correlation with surgical measurements. J Am Soc<br /> echocardiogr, 4 (5): p 429-34<br /> Murphy JG, Gersh BJ et al (1990). Long- term outcome after<br /> surgical repair of isolated atrial septal defect. Follow- up at 27<br /> to 32 years. N Engl J Med, Dec 13; 323(24): p1645-50<br /> Abraham R: Congenital diseases of the Heart. ClinicalPhysiological Considerations.: p 290- 299.<br /> MK. Park Pediatric cardiology for Practitioners.: p 410- 456<br /> Pediatric cardiology. The essential pocket guide. Walter<br /> Johnson and James Moller ; p 325-341.<br /> Snider R. in Cardiac imaging, 1991, p 479-510.<br /> Maatouk F, Ben Farhat M et al (2001). Right ventricular<br /> dilatation and intraventricular septal motion after surgical<br /> closure of atrial septal defect. Arch Mal Coeur Vaise, Mar ; 94<br /> (3): p 204-210<br /> <br /> 469<br /> <br />