Đánh giá các yếu tố tiên lượng trong phẫu thuật vá nhĩ

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 1 * 2013<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG TRONG PHẪU THUẬT VÁ NHĨ<br /> Phạm Kiên Hữu*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Khảo sát giá trị của các yếu tố tiên lượng tốt trên trên tỉ lệ thành công sau phẫu thuật vá nhĩ.<br /> Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân đã phẫu thuật chỉnh hình tai giữa tại bệnh viện Đại học Y Dược từ 2007<br /> đến nay.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu mô tà hàng loạt ca. Các tiêu chí cần đánh giá là các yếu tố được xem<br /> như có giá trị tiên lượng kết quả sau mổ: tuổi, giới, các bệnh hệ thống kèm theo, vị trí kích thước lỗ thủng màng<br /> nhĩ, thời gian tai khô, tình trạng xơ nhĩ, tình trạng tai đối bên.<br /> Kết quả: Tỉ lệ thành công chung là 73,4 %. Phân tích đa biến các biến số độc lập cho kết quả giá trị của các<br /> yếu tố tiên lượng tốt là: 95% lỗ thũng trung tâm, kích thước lỗ thủng < 50% (OR: 8,11), tai đối bên bình thường<br /> (OR: 5,64), tai khô trên 3 tháng (OR: 2,21), không có xơ nhĩ (OR: 4,01).<br /> Kết luận: Lỗ thủng trung tâm, kích thước lỗ thũng (3 tháng<br /> là những biến số độc lập có ý nghĩa tiên lượng trong phẫu thuật chỉnh hình tai giữa.<br /> Từ khóa: vá nhĩ, viêm tai giữa, yếu tố tiên lượng<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ACCESS THE VALUE OF PROGNOSTIC FACTORS ON THE SUCCESS OF TYMPANOPLASTY<br /> Pham Kien Huu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - No 1 - 2013: 58 - 61<br /> Objectives: To evaluate the value of prognostic factors on the success of tympanoplasty.<br /> Subjects: Patients with otitis media whom have been sustained from tympanoplasty since 2007 up to now.<br /> Methods: Retrospective study on consecutive surgical cases. The following significant prognostic factors<br /> (age, sex, presence of systemic diseases, location and size of perforation, duration of dry period, myringosclerosis,<br /> the opposite ear condition) have been studied.<br /> Results: the overall success rate was 73,4%, multivariate analysis was carried out on significant prognostic<br /> factors to obtain independent variables and yielded the following results: 95% central perforation, size of<br /> perforation ( 3 months of dry period (OR: 2,21).<br /> Conclusion: Size of the perforation (50%), healthy opposes ear, absence of myringosclerosis, more than 3<br /> months dry period, and low middle ear risk index were found to be significant independent prognostic factors<br /> Keywords: tympanoplasty, otitis media, prognosis factors<br /> tai mũi họng hiểu rõ hơn về bệnh viêm tai giữa,<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> dù rằngđiều kiện, trang thiết bị đã và đang được<br /> Từ khi ra đời cho đến nay phẫu thuật tai<br /> cải tiến ngày một tinh tế, hiệu quả hơn thì việc<br /> luôn được nghiên cứu hoàn thiện nhằm đảm bảo<br /> đúnh giá, tiên lượng kết quả sau mổ cũng là một<br /> các yêu cầu quan trọng là: tái tạo tình trạng tai<br /> vấn đề không dễ dàng với các phẫu thuật viên<br /> khô, sạch bệnh tích và phục hồi thính giác cho<br /> tai. Đã có nhiều nghiên cứu đánh giá kết quả sau<br /> người bệnh(2). Tuy nhiên, dù rằng các nghiên cứu<br /> phẫu thuật cũng như khảo sát các yếu tố tiên<br /> về sinh lý, sinh lý bệnh ngày càng giúp các bác sĩ<br /> * Bộ môn Tai Mũi Họng – Đại Học Y Dược Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS. Phạm Kiên Hữu<br /> ĐT: 01.212.233.010<br /> <br /> 58<br /> <br /> Email: drphuchuu@yahoo.com<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 1 * 2013<br /> lượng sau phẫu thuật chỉnh hình tai giữa(15). Đối<br /> với tỉ lệ thành công sau phẫu thuật chỉnh hình tai<br /> giữa các tác giả ghi nhận tỷ lệ thành công của<br /> phẫu thuật chỉnh hình tai giữa dao động từ 60 –<br /> 99% ở người lớn(11). Đối với các yếu tố tiên lượng,<br /> các nghiên cứu của các tác giả như Belluci,<br /> Austin, Black(5) đề xuất gần đây Kartush đã đề<br /> xuất chỉ số nguy cơ tai giữa (MERI)(3), các chỉ số<br /> này được bổ sung hoàn chỉnh vào năm 2011 bởi<br /> Becvarovski và Kartush(6) trong đó các yếu tố<br /> nguy cơ đã được đánh giá bằng các điểm số<br /> tương ứng. Tuy nhiên hiện nay trong nước vấn<br /> đề đánh giá các yếu tố giúp tiên lượng kết quả<br /> phẫu thuật chỉnh hình tai giữa hiện nay vẫn còn<br /> chưa rõ ràng.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> tai trước đây và các bệnh nhân không tuân thủ<br /> lịch khám và đánh giá sau mổ bị loại khỏi lô<br /> nghiên cứu.<br /> Các bệnh nhân được vá nhĩ bằng kỹ thuật<br /> underlay, với mảnh ghép là cân cơ thái dương<br /> dưới gây mê toàn thể trong đó có 82 được mổ<br /> qua đường rạch da trong tai (Shambaugh) và 50<br /> bệnh nhân được mổ qua đường rạch sau tai.<br /> Quyết định phương pháp mổ là vá nhĩ đơn<br /> thuần hay kết hợp mở sào bào, khoét xương<br /> chũm phụ thuộc việc đánh giá tình trạng bệnh<br /> trước và trong khi phẫu thuật.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong lô nghiên cứu có 86 nam và 114 nữ.<br /> Các bệnh nhân đều có tuổi đời bằng hoặc trên 16<br /> tuổi, trong độ tuổi từ 16 đến 59 tuổi<br /> <br /> Chúng tôi thực hiện công trình nghiên cứu<br /> tiến cứu này nhằm khảo sát yếu tố tiên lượng tốt<br /> khi phẫu thuật chỉnh hình tai giữa.<br /> <br /> Các phẫu thuật thực hiện<br /> <br /> ĐỐITƯỢNGVÀPHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> <br /> Bảng 1: Kỹ thuật mổ<br /> <br /> Tiến cứu, mô tả hàng loạt ca trên 132 bệnh<br /> nhân viêm tai giữa mạn tính có chỉ định phẫu<br /> thuật chỉnh hình màng nhĩ tại bệnh viện Đại Học<br /> Y Dược Tp. HCM từ tháng 7 năm 2009 đến<br /> tháng 11 năm 2011.<br /> Thời gian theo dõi sau mổ trung bình 10,6<br /> tháng (trong khoảng 6 tháng đến 3 năm).<br /> Sau mổ, các bệnh nhân được tái khám theo<br /> hẹn ở thời điểm 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng<br /> sau mổ. màng nhĩ lành tốt sau mổ, hòm tai giữa<br /> được tái tạo tốt được xem là tiêu chí thành công<br /> của phẫu thuật.<br /> <br /> Các tiêu chí cần đánh giá<br /> Yếu tố tiên lượng<br /> Tuổi, giới, các bệnh hệ thống kèm theo, vị trí<br /> kích thước lỗ thủng màng nhĩ, thời gian tai khô,<br /> tình trạng xơ nhĩ, tình trạng tai đối bên, tình<br /> trạng hốc mũi (phồng cuốn giữa, vẹo vách<br /> ngăn), phương pháp mổ và các yếu tố nguy cơ<br /> tai giữa (MERI) cũng được đánh giá.<br /> Các bệnh nhân có bệnh lý mũi xoang (vẹo<br /> vách ngăn, quá phát cuốn dưới), các bệnh nhân<br /> chảy tai, các trường hợp đã được mổ cùng bên<br /> <br /> Kỹ thuật mổ<br /> Vá màng nhĩ ñơn thuần<br /> SBTN vá nhĩ<br /> SBTN hở vá nhĩ<br /> <br /> Số ca<br /> 41<br /> 51<br /> 30<br /> <br /> Tỉ l ệ%<br /> 31<br /> 39<br /> 30<br /> <br /> Tỉ lệ màng nhĩ lành giữa 2 nhóm vá nhĩ<br /> đơn thuần và sào bào thượng nhĩ + vá nhĩ<br /> Bảng 2:<br /> Màng nhĩ lành<br /> Số ca Số ca thành công Tỉ lệ<br /> Vá màng nhĩ ñơn thuần<br /> 55<br /> 50<br /> 91%<br /> SBTN vá nhĩ<br /> 67<br /> 46<br /> 69%<br /> <br /> Tỉ lệ thành công của các tiêu chí có thể giúp<br /> dự đoán kết quả tốt sau mổ<br /> Bảng 3:<br /> Tiêu chí<br /> <br /> Vị trí lỗ thũng<br /> Trước<br /> Sau<br /> Trung tâm<br /> Kích thước lỗ thủng<br /> 50%<br /> Tình trạng tai ñối bên<br /> Bình thường<br /> Viêm tai giữa<br /> <br /> Số bệnh<br /> nhân<br /> (N=132)<br /> <br /> Số ca<br /> thành<br /> công<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> P<br /> thành value<br /> công<br /> <br /> 46<br /> 26<br /> 60<br /> <br /> 30<br /> 18<br /> 50<br /> <br /> 79<br /> 53<br /> <br /> 65<br /> 40<br /> <br /> 76<br /> 56<br /> <br /> 63<br /> 35<br /> <br /> (63%)<br /> 0,024<br /> (71%)<br /> (84%)<br /> 0,001<br /> (82%)<br /> (64%)<br /> 0.00<br /> (83%)<br /> (63%)<br /> <br /> 59<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Tiêu chí<br /> <br /> Số bệnh Số ca<br /> nhân<br /> thành<br /> (N=132)<br /> công<br /> Thời gian tai khô<br /> Trên 3 tháng<br /> 87<br /> 70<br /> Dưới 3 tháng<br /> 46<br /> 30<br /> Tình trạng xơ nhĩ<br /> Có<br /> không<br /> Kỹ thuật mổ<br /> Kín<br /> Hở<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> P<br /> thành value<br /> công<br /> 0,003<br /> (80%)<br /> (65%)<br /> 0,027<br /> <br /> 22<br /> 110<br /> <br /> 149<br /> 88<br /> <br /> (63%)<br /> (80%)<br /> 0,010<br /> <br /> 92<br /> 40<br /> <br /> 73<br /> 24<br /> <br /> (79%)<br /> (60%)<br /> <br /> Như vậy các tiêu chí có ý nghĩa thống kê<br /> giúp tiên lượng kết quả sau phẫu thuật là:<br /> Thủng nhĩ trung tâm (P=0,022), kích thước<br /> lỗ thủng < 50% (P=0,001), tai đối bên bình<br /> thường (P=0,000), thời gian tai khô trên 3<br /> tháng (0,003), không có tình trạng xơ nhĩ<br /> (P=0,027) và phẫu thuật kín (để lại tường dây<br /> VII và cầu thượng nhĩ) (P=0,010).<br /> <br /> Phân tích đa biến các yếu tố tiên lượng<br /> Bảng 4:<br /> Biến số<br /> Vị trí lỗ thủng<br /> Thủng dưới<br /> 50%<br /> Tai ñối bên<br /> bình thường<br /> Tai khô trên 3<br /> tháng<br /> Không xơ nhĩ<br /> Mổ kín<br /> <br /> β<br /> SE<br /> 0,038 0,585<br /> 2,094 0,834<br /> <br /> Sig.<br /> OR X xuất 95%<br /> 0,949 1,038 0,33 -3,27<br /> 0,012 8,115 1,58 – 41,6<br /> <br /> 1,730 0,536<br /> <br /> 0,001 5,641 1,972 -16,13<br /> <br /> 1,519 0, 529<br /> <br /> 0,004 2,219 0,078 – 0,61<br /> <br /> 1, 390 0,564<br /> 0,274 0,698<br /> <br /> 0,011 4,015 1,378, 11,70<br /> 0,694 1,315 0,335-5,16<br /> <br /> Các yếu tố khác không có ý nghĩa thống kê<br /> giúp đưa ra tiên lượng sau mổ chỉnh hình tai<br /> giữa. Chúng tôi thực hiện phân tích đa biến để<br /> đánh giá độ quan trọng tương đối của các biến<br /> số độc lập trên và ghi nhận được kết quả như<br /> sau: kích thước lỗ thủng