Đánh giá hiệu quả kỹ thuật cắm niệu quản vào bàng quang tân tạo theo phương pháp Abol-Enein trong điều trị ung thư bàng quang

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CẮM NIỆU QUẢN<br /> VÀO BÀNG QUANG TÂN TẠO THEO PHƯƠNG PHÁP ABOL-ENEIN<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ BÀNG QUANG<br /> Ngô Xuân Thái*, Phạm Đức Minh*, Thái Kinh Luân**<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Phẫu thuật tạo hình bàng quang bằng hồi tràng là điều trị tiêu chuẩn trên bệnh nhân ung thư<br /> bàng quang được cắt bàng quang tận gốc. Kỹ thuật cắm niệu quản vào bàng quang tân tạo cần có cơ chế chống<br /> ngược dòng giúp bảo vệ được đường tiết niệu trên. Chúng tôi báo cáo hiệu quả của kỹ thuật cắm niệu quản bằng<br /> cách tạo đường hầm ngoài thành mạc theo phương pháp Abol-Enein.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tất cả các trường hợp (TH) được phẫu thuật cắt bàng quang<br /> tận gốc, tạo hình bàng quang bằng hồi tràng và cắm niệu quản vào bàng quang tân tạo theo phương pháp<br /> Abol-Enein tại bệnh viện Chợ Rẫy từ 1/2012 đến 12/2017. Các biến số ghi nhận gồm: tuổi, giới tính, BMI,<br /> giai đoạn ung thư bàng quang, chỉ số creatinin huyết thanh. Kết quả phẫu thuật gồm các biến chứng sớm<br /> phẫu thuật cắm niệu quản, chức năng thận, tỷ lệ ngược dòng bàng quang – niệu quản, hẹp niệu quản sau 6 tháng.<br /> Kết quả: Mẫu nghiên cứu gồm 33 trường hợp. Tuổi trung bình 57,4  9,6. Tỷ lệ nam nữ 5,6. Chỉ số khối cơ<br /> thể trung bình 21,11  2,22 kg/m2. Chỉ số Creatinin huyết thanh trước và sau mổ thay đổi không đáng kể. Không<br /> có TH nào bị suy thận cấp sau mổ, không TH nào bị hẹp niệu quản hay rò nước tiểu qua miệng nối niệu quản<br /> ruột sau mổ. Chúng tôi theo dõi được 22/33 TH, trong đó có 2 TH tử vong trước 6 tháng, những TH còn lại tiếp<br /> tục theo dõi. Thời gian theo dõi trung bình 31,49  22,19 tháng. Một TH suy thận trong quá trình theo dõi. Tỷ lệ<br /> ngược dòng bàng quang niệu quản là 5,1% và tỷ lệ hẹp niệu quản là 2,6% tính theo số đơn vị thận – niệu quản.<br /> Kết luận: Kỹ thuật cắm niệu quản có cơ chế chống ngược dòng bằng cách tạo đường hầm ngoài thanh mạc<br /> theo Abol-Enein có hiệu quả tốt. Phương pháp này giúp bảo vệ đường tiết niệu trên thông qua cơ chế chống<br /> ngược dòng bàng quang niệu quản và tỷ lệ hẹp niệu quản thấp, tương đương với các phương pháp không chống<br /> ngược dòng khác.<br /> Từ khóa: cắm niệu quản, bàng quang tân tạo, Abol-Enein<br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF URETERAL REIMPLANTATION WITH SEROUS-LINED EXTRAMURAL TUNNEL IN<br /> ORTHOTOPIC ILEAL NEOBLADDER: PROCEDURE OF ABOL-ENEIN<br /> Ngo Xuan Thai, Pham Duc Minh, Thai Kinh Luan<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 53 - 58<br /> Objective: Orthotopic ileal neobladders have become the standard of care after radical cystectomy in patients<br /> with bladder cancer. To protect the upper urinary tract, ureteral reimplantation technique needs an antireflux<br /> mechanism. We report the results of ureteral reimplantation with serous-lined extramural tunnel, Abol-Enein<br /> procedure, in orthotopic ileal neobladder.<br /> Materials and Methods: 33 cases were performed Abol-Enein ureteral reimplantation in orthotopic ileal<br /> neobladder following radical cystectomy from 1/2012 to 12/2017 at Cho Ray hospital. We analyze the<br /> demographic data, BMI, preoperative and postoperative serum creatinin, complications, vesicoureteral reflux and<br /> <br /> *Bộ môn Tiết Niệu Học, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh **Bệnh viện Chợ Rẫy, TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phạm Đức Minh ĐT: (+84) 937 392 789 Email: phamducminh159@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 53<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> ureteral stricture rate.<br /> Results: Mean age 57.4  9.6, ratio of male/female 5.6, mean BMI 21.11  2.22 kg/m2. Preoperative and<br /> postoperative serum creatinin did not change stastically. There was no acute renal failure, ileoureteral stricture or<br /> ileoureteral leakage. Twenty two patients ware followed up, 2 cases died before 6 months. Mean follow up was<br /> 31.49  22.19 months. One case had renal failure. Ureteral reflux was observed in 2 renal units (5.1%),<br /> ileoureteral stricture in 1 renal unit (2.6%).<br /> Consclusions: Abol-Enein procedure of ureteral reimplation with serous-lined extramural tunnel in<br /> ileal orthotopic neobladder has good results. This technique can protect the upper urinary tract via<br /> vesicoureteral antireflux and low rate of ileoureteral stricture, comparable with reflux ureteral reimplatation methods.<br /> Keywords: ureteral implantaion, orthotopic neobladder, Abol-Enein<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Qua nhiều năm áp dụng phương pháp Abol-<br /> Enein và theo dõi bệnh nhân tại bệnh viện Chợ<br /> Phẫu thuật tạo hình bàng quang bằng hồi<br /> Rẫy, chúng tôi báo cáo những kết quả đạt được<br /> tràng ngày càng được chọn lựa trên những bệnh<br /> để đánh giá tính an toàn và hiệu quả của<br /> nhân được cắt bàng quang do bệnh lý ung thư<br /> phương pháp này.<br /> bàng quang. Phương pháp này dần thay thế<br /> những hình thức chuyển lưu khác và trở thành ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> điều trị tiêu chuẩn tại các trung tâm Tiết Niệu Đây là báo cáo mô tả hàng loạt trường hợp.<br /> lớn trên thế giới(16). Một trong những mục tiêu Tất cả bệnh nhân ung thư bàng quang được chỉ<br /> quan trọng nhất của phương pháp tạo hình là định cắt bàng quang tận gốc và được tạo hình<br /> phải bảo vệ được chức năng đường tiết niệu bàng quang bằng hồi tràng và cắm lại niệu quản<br /> trên. Vì vậy, trên bàng quang bằng hồi tràng có theo phương pháp Abol-Enein tại bệnh viện Chợ<br /> áp lực thấp thì có cần cơ chế chống ngược dòng Rẫy từ 01/01/2012 đến 31/12/2017.<br /> khi cắm lại niệu quản vẫn còn đang tranh cãi. Các biến số ghi nhận gồm: tuổi, giới tính,<br /> Nhiều phương pháp cắm niệu quản có cơ BMI, giai đoạn ung thư bàng quang, chỉ số<br /> chế chống ngược dòng đã được phát triển theo creatinin huyết thanh. Kết quả phẫu thuật gồm<br /> thời gian và chứng minh được tính hiệu quả như các biến chứng sớm phẫu thuật cắm niệu quản,<br /> làm giảm tỷ lệ suy thận, nhiễm khuẩn ngược chức năng thận, tỷ lệ ngược dòng bàng quang –<br /> dòng và sẹo trên thận(5). Tuy nhiên, cũng có niệu quản, hẹp niệu quản sau 6 tháng.<br /> nhiều bằng chứng cho thấy không có sự khác Trường hợp bệnh nhân có triệu chứng bế tắc<br /> biệt giữa có hay không có cơ chế chống ngược đường tiểu dưới hoặc thể tích nước tiểu tồn lưu<br /> dòng khi cắm lại niệu quản trên bàng quang hồi cao (RUV>100ml): thăm dò niệu đạo, soi niệu<br /> tràng(4,17), mặt khác nó còn có nguy cơ gây hẹp đạo bàng quang để đánh giá hẹp niệu đạo, hẹp<br /> miệng nối niệu quản – bàng quang(11,13). miệng nối niệu đạo bàng quang hay bướu bàng<br /> Năm 2001, tác giả Abol-Enein đã phát triển quang tái phát.<br /> kỹ thuật cắm niệu quản vào bàng quang hồi Ngược dòng bàng quang – niệu quản: xác<br /> tràng bằng cách tạo đường hầm ngoài thanh định bằng phim chụp niệu đạo bàng quang khi<br /> mạc cho thấy những kết quả khả quan. Tỷ lệ rặn tiểu (VCUG) sau khi loại trừ nguyên nhân bế<br /> ngược dòng bàng quang - niệu quản từ 0% đến tắc đường tiểu dưới (nếu có).<br /> 3% và tỷ lệ hẹp miệng nối niệu quản từ 0,5% đến Hẹp niệu quản: khi giãn niệu quản tăng lên<br /> 3,8%(2,9), tương đương với hầu hết các kỹ thuật so với trước phẫu thuật hoặc tăng creatinin sau<br /> không chống ngược dòng khác(11). phẫu thuật, bệnh nhân được soi bàng quang<br /> Tại Việt Nam, vẫn chưa có nhiều nghiên cứu để loại trừ nguyên nhân bế tắc đường tiết niệu<br /> chứng minh tính hiệu quả của kỹ thuật này(8,21). dưới nếu thể tích tồn lưu cao và chụp phim<br /> <br /> <br /> 54 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> niệu đạo bàng quang không thấy hình ảnh trong đó có 2TH tử vong, 20 TH còn lại tiếp<br /> ngược dòng bàng quang - niệu quản, xác định tục theo dõi đến thời điểm nghiên cứu. Thời<br /> bằng CT-scan dựng hình hệ niệu và xạ hình gian theo dõi trung bình 31,49  22,19 tháng (3-<br /> thận với thuốc lợi tiểu. 74). Chỉ số Creatinin huyết thanh thay đổi<br /> Các biến số được phân tích bằng phần không đáng kể sau mổ và trong thời gian theo<br /> mềm thống kê SPSS 22.0, khác biệt có ý nghĩa dõi. Có 1 TH suy thận trong quá trình theo dõi.<br /> khi p