Đánh giá sự thay đổi bề mặt ngà vách ống tủy sau khi sử dụng laser diode trong nội nha

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ SỰ THAY ĐỔI BỀ MẶT NGÀ VÁCH ỐNG TỦY<br /> SAU KHI SỬ DỤNG LASER DIODE TRONG NỘI NHA<br /> Phạm Văn Khoa*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá lớp mùn và những thay đổi trên bề mặt ống tủy sau khi sử dụng laser diode công suất<br /> 3W, 4W và 5W, tần số 100Hz.<br /> Phương pháp: 40 răng cửa giữa hàm trên đã nhổ ở người trưởng thành được sửa soạn tới dụng cụ dũa K<br /> số 60 ISO bằng phương pháp bước lùi, chia làm 4 nhóm (1, 2, 3 và 4), mỗi nhóm 10 chân răng. Chiếu laser diode<br /> bước sóng 980 nm với 3 mức công suất 3 W, 4 W và 5 W, chế độ xung, 8 ms mở, tần số 100 Hz lần lượt cho 3<br /> nhóm răng 2, 3 và 4. Cắt dọc răng. Khử nước và xử lý để xem dưới kính hiển vi điện tử quét. Chụp vi ảnh ở mức<br /> cách chóp 2 mm và 10 mm (về phía cổ răng). Hai người quan sát đánh giá lớp mùn và những sự thay đổi trên bề<br /> mặt ngà vách ống tủy chân răng độc lập trên các vi ảnh.<br /> Kết quả: Có khác biệt về điểm số lớp mùn giữa các nhóm thử nghiệm và có sự hình thành ngà kết tinh, các<br /> khối ngà hình cầu, các khối ngà dạng bong bóng sôi vỡ và các vết nứt trên bề mặt ngà răng.<br /> Kết luận: Có sự khác biệt giữa các nhóm thử nghiệm về khả năng làm sạch lớp mùn của laser diode khi sử<br /> dụng ở những mức công suất 3W, 4W và 5W; laser diode công suất 5W tạo ra những thay đổi bề mặt ngà vách<br /> ống tủy chân răng ở vùng phần ba giữa như các khối ngà kết tinh lại, các khối cầu ngà, các dạng bong bóng sôi<br /> vỡ; laser diode ở các mức công suất 3W, 4W và 5W đều tạo ra các vết nứt trên bề mặt ngà vách ống tủy chân<br /> răng ở vùng phần ba chóp.<br /> Từ khóa: laser diode, lớp mùn, nội nha.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF MODIFICATIONS ON THE ROOT CANAL WALLS AFTER DIODE LASER<br /> IRRADIATION IN ENDODONTIC<br /> Pham Van Khoa * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 136 - 143<br /> Objective: To assess the smear layer scores and modifications on the root canal walls after irradiation of<br /> diode laser at 3W, 4W and 5W, frequency 100Hz.<br /> Methods: 40 incisal roots, that were prepared to 60 ISO K-file by step-back technique, were divided into<br /> four groups (group 1, 2, 3 and 4), 10 for each group. Laser irradiation (potency 3W, 4W, 5W at 100Hz, 8ms on)<br /> was applied for 3 groups: 2, 3 and 4. Teeth were longitudinal sectioned. Then teeth were dehydrated and<br /> processed for evaluation using scanning electronic microscope. Microphotographs were taken at 2 mm and 10<br /> mm (coronally) from the apex. Two observers evaluated the smear layer scores and modifications on the root canal<br /> walls using microphotographs independently.<br /> Results: There were significant differences about the smear layer scores among groups and there were<br /> formations of recrystalline dentin, globulars, ebullitions and cracks on the root canal walls.<br /> Conclusions: There were significant differences about the smear layer scores among groups; there were<br /> formations of recrystalline dentin, globulars, ebullitions on the root canal walls of groups applied using laser<br /> * Bộ Môn Chữa Răng – Nội Nha, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phạm Văn Khoa ĐT: 0903342242<br /> <br /> 136<br /> <br /> Email: khoapham1971@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> diode at 5W in middle third; there were formations of cracks on the root canal walls of groups applied using laser<br /> diode at 3W, 4W and 5W in apical third.<br /> Key words: laser diode, smear layer, endodontic.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> Loại bỏ toàn bộ các thành phần có trong ống<br /> tủy chân răng trước khi trám bít ống tủy là một<br /> trong những nguyên tắc quan trọng trong điều<br /> trị nội nha. Sử dụng các loại dụng cụ nội nha tạo<br /> ra lớp mùn trên bề mặt ống tủy gồm những<br /> thành phần như mảnh vụn ngà, các tác nhân<br /> gây bệnh. Ngày nay, việc lấy đi hay để lại lớp<br /> mùn vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi, tuy nhiên,<br /> loại bỏ hoàn toàn lớp mùn là quan điểm được<br /> nhiều tác giả ủng hộ hơn cả(12).<br /> Bên cạnh việc làm sạch lớp mùn, sự thay đổi<br /> cấu trúc bề mặt ngà ống tủy cũng ảnh hưởng<br /> đáng kể đến chất lượng của giai đoạn trám bít.<br /> Có nhiều tác nhân được sử dụng để làm thay<br /> đổi bề mặt ngà ống tủy trong đó có các loại<br /> dung dịch khử khoáng (EDTA, acid citric…) và<br /> mới đây, laser được sử dụng như là một tác<br /> nhân làm sạch và thay đổi bề mặt ngà răng(6,14).<br /> Laser diode có kích thước nhỏ, hiệu suất cao,<br /> giá thành hợp lý, có thể dùng được cho nhiều<br /> mục đích sử dụng khác nhau, sử dụng đầu dẫn<br /> quang nhỏ, mềm dẻo nên ngày càng được dùng<br /> nhiều trong lĩnh vực nội nha. Laser diode<br /> thường được sử dụng ở 2 bước sóng 810 nm và<br /> 980 nm. Mỗi bước sóng có một đặc tính khác<br /> nhau và được ứng dụng trong những lĩnh vực<br /> khác nhau trong nội nha nói chung và trong sửa<br /> soạn hệ thống ống tủy nói riêng.<br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá lớp<br /> mùn và sự thay đổi trên bề mặt ngà vách ống<br /> tủy chân răng sau khi dùng laser diode bước<br /> sóng 980 nm, công suất 3W, 4W và 5W, tần số<br /> 100Hz.<br /> <br /> VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Thử nghiệm in vitro.<br /> <br /> Thiết bị<br /> Kính hiển vi điện tử quét tại Phòng Thí<br /> <br /> Nghiệm Công Nghệ Nano, Đại Học Quốc Gia<br /> Thành Phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Các bước tiến hành<br /> 40 răng cửa giữa hàm trên đã nhổ ở người<br /> trưởng thành được chụp phim tia X, kiểm tra<br /> tình trạng ống tủy. Các răng không có vôi hóa,<br /> không có bất thường ống tủy, chân răng tương<br /> đối thẳng.<br /> Đo chiều dài của răng bằng cách đặt trâm<br /> dũa K số 15 (Dentsply, Maillefer, Switzerland)<br /> vào ống tủy cho đến khi xuất hiện đầu trâm<br /> ngay tại lỗ chóp. Chiều dài làm việc bằng chiều<br /> dài cây trâm lúc này trừ đi 1 mm.<br /> Sửa soạn ống tủy theo phương pháp bước<br /> lùi cho tới trâm dũa K số 60 ISO. Thấm khô ống<br /> tủy chân răng bằng côn giấy. Chia làm 4 nhóm<br /> (1, 2, 3, 4), mỗi nhóm 10 răng.<br /> Chiếu laser diode bước sóng 980 nm ở các<br /> mức công suất 3W, 4W và 5W, tần số 100Hz,<br /> thời gian tác động 8ms, lần lượt cho từng nhóm<br /> 2, 3 và 4. Nhóm 1 không sử dụng laser.<br /> <br /> Quy trình sử dụng laser<br /> Đưa sợi quang vào ống tủy đến mức ngắn<br /> hơn chiều dài làm việc 1 mm.<br /> Kích hoạt laser, rút ra theo đường xoắn ốc về<br /> phía thân răng với tốc độ 2 mm / giây.<br /> Thời gian kích hoạt cho mỗi chu kỳ: từ 5 tới<br /> 8 giây tùy thuộc vào chiều dài của chân răng.<br /> Số chu kỳ sử dụng laser cho mỗi răng: 5 chu<br /> kỳ.<br /> Thời gian nghỉ giữa hai chu kỳ: 20 giây.<br /> Sợi quang được cắt bỏ phần đầu 2 mm sau<br /> mỗi răng hay sau mỗi khi bị cháy.<br /> Trám tạm lối vào ống tủy bằng Cavit G (3M<br /> ESPE AG, Germany).<br /> Cắt dọc theo chiều ngoài trong của răng sao<br /> bằng đĩa cắt kim cương (đường cắt không phạm<br /> vào phần ống tủy chân răng).<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 137<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Tách hai nửa răng ra theo đường cắt ngoài<br /> trong bằng đục.<br /> <br /> 5: Lớp mùn dày nhưng không đồng nhất che<br /> phủ toàn bộ bề mặt vách ống tủy chân răng.<br /> <br /> Chọn một phần trong hai nửa phần răng<br /> một cách ngẫu nhiên.<br /> Ngâm các phần mẫu răng trong cồn lần<br /> lượt có nồng độ 50%, 70%, 90% và 99,97%<br /> trong 20 phút.<br /> Xử lý răng tiếp theo với các giai đoạn phủ<br /> vàng, xem và chụp vi ảnh dưới kính hiển vi điện<br /> tử quét.<br /> Quan sát và chụp vi ảnh ở hai vị trí cho mỗi<br /> phần mẫu răng (ở giữa ống tủy và dọc theo<br /> chiều dài chân răng):<br /> Vị trí đầu tiên cách lỗ chóp 2 mm về phía cổ<br /> răng.<br /> Vị trí thứ hai cách vị trí đầu tiên 10 mm về<br /> phía cổ răng.<br /> Độ phóng đại 1000 lần.<br /> Tổng cộng, có 80 vi ảnh có định dạng là<br /> *.jpg.<br /> Đánh số các vi ảnh.<br /> Rửa các vi ảnh thành các ảnh có kích thước<br /> 9cm x 16cm (Máy tráng rọi ảnh Fuji Minilab,<br /> Japan).<br /> GHI NHẬN KẾT QUẢ<br /> Hai bộ ảnh được gửi cho hai người quan sát.<br /> Đánh giá các vi ảnh được thực hiện độc lập,<br /> điểm được ghi vào các bảng đánh giá.<br /> Sử dụng các vi ảnh trong nghiên cứu của<br /> Hulsmann (1997)(4) làm mẫu. Lớp mùn được<br /> đánh giá bằng điểm số theo tiêu chuẩn của<br /> Hulsmann (1997)(4) (Hình 1). Các điểm số<br /> như sau:<br /> 1: Không có lớp mùn, các ống ngà mở.<br /> 2: Có ít mùn, các ống ngà bị che phủ một phần.<br /> 3: Lớp mùn đồng nhất che phủ vách ống<br /> tủy, chỉ còn một ít ống ngà mở.<br /> 4: Lớp mùn che phủ toàn bộ vách ống tủy,<br /> không còn ống ngà mở.<br /> <br /> 138<br /> <br /> Hình 1. Điểm số lớp mùn theo Hulsmann(4) A:<br /> Không có lớp mùn, các ống ngà mở: 1 điểm B: Có ít<br /> mùn, các ống ngà bị che phủ một phần: 2 điểm C: Lớp<br /> mùn đồng nhất che phủ vách ống tủy, chỉ còn một ít<br /> ống ngà mở: 3 điểm D: Lớp mùn che phủ toàn bộ<br /> vách ống tủy, không còn ống ngà mở: 4 điểm E: Lớp<br /> mùn dày nhưng không đồng nhất che phủ toàn bộ bề<br /> mặt vách ống tủy chân răng: 5 điểm<br /> Lập bảng kết quả bằng Excel (Microsoft<br /> Office 2007, Microsoft Corporation, USA).<br /> <br /> Xử lý<br /> Sử dụng phép kiểm định Kappa để đánh giá<br /> tính thống nhất giữa hai người quan sát. Tính<br /> trọng số theo cột và hàng trong bảng tính<br /> Kappa. Các phép tính Kappa, trọng số Kappa<br /> được thực hiện theo Jacobsson (2005)(5).<br /> Xử lý thống kê dùng phần mềm SPSS 16.0<br /> (SPSS Incorporated, Chicago, Illinois, USA):<br /> Tìm sự khác biệt nếu có về điểm số lớp mùn<br /> giữa các nhóm thử nghiệm bằng kiểm định<br /> Kruskal-Wallis cho 8 nhóm độc lập.<br /> Nếu sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (phép<br /> kiểm định có giá trị p < 0,05), tiếp tục sử dụng<br /> kiểm định Mann-Whitney để so sánh sự khác<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> biệt về điểm số lớp mùn giữa từng cặp nhóm<br /> thử nghiệm.<br /> Quan sát các vi ảnh để tìm ra các thay đổi<br /> (nếu có) về mặt định tính trên bề mặt ngà vách<br /> ống tủy chân răng: Dạng khối kết tinh hình cầu,<br /> dạng bong bóng sôi vỡ (Hình 2); dạng mảng kết<br /> tinh lại (Hình 3), các vết nứt (Hình 4).<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> So sánh giữa vùng phần ba chóp và vùng<br /> phần ba giữa ống tủy chân răng<br /> Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> về mức làm sạch lớp mùn ở vùng phần ba<br /> chóp và phần ba giữa ống tủy chân răng ở<br /> nhóm dùng laser diode công suất 3W (p=0,280)<br /> (Bảng 1).<br /> Bảng 1. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 3W vùng phần ba chóp và<br /> vùng phần ba giữa<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Số<br /> Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 12,00<br /> 120,00<br /> Điểm<br /> 3W<br /> 0,280<br /> Số<br /> Giữa, laser 3W 10<br /> 9,00<br /> 90,00<br /> <br /> Hình 2. A. Dạng khối cầu, C. Dạng bong bóng sôi<br /> vỡ theo Santos (10).<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Vùng phần ba giữa ống tủy chân răng có<br /> điểm số lớp mùn thấp hơn có ý nghĩa thống kê<br /> so với vùng phần ba chóp ống tủy chân răng ở<br /> nhóm sử dụng laser diode công suất 4W<br /> (p=0,002). Như vậy, laser diode công suất 4W<br /> làm sạch lớp mùn ở vùng phần ba giữa hơn ở<br /> vùng phần ba chóp ống tủy chân răng (Bảng 2).<br /> Bảng 2. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 4W vùng phần ba chóp và<br /> vùng phần ba giữa<br /> Biến<br /> số<br /> Điểm<br /> Số<br /> <br /> Hình 3. B. Dạng mảng kết tinh lại theo Santos(10).<br /> <br /> Nhóm<br /> Chóp, laser<br /> 4W<br /> Giữa, laser 4W<br /> <br /> Số<br /> Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> 10<br /> 14,50<br /> 145,00<br /> 0,002<br /> 10<br /> <br /> 6,50<br /> <br /> 65,00<br /> <br /> Vùng phần ba giữa ống tủy chân răng có<br /> điểm số lớp mùn thấp hơn có ý nghĩa thống kê<br /> so với vùng phần ba chóp ống tủy chân răng ở<br /> nhóm sử dụng laser diode công suất 5W<br /> (p=0,005). Như vậy, laser diode công suất 5W<br /> làm sạch lớp mùn ở vùng phần ba giữa hơn ở<br /> vùng phần ba chóp ống tủy chân răng (Bảng 3).<br /> Bảng 3. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 5W vùng phần ba chóp và<br /> vùng phần ba giữa<br /> <br /> Hình 4. Các vết nứt trên bề mặt ngà do laser diode<br /> 3W theo Alfredo(1).<br /> <br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Số<br /> Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 14,10<br /> 141,00<br /> Điểm<br /> 5W<br /> 0,005<br /> Số<br /> Giữa, laser 5W 10<br /> 6,90<br /> 69,00<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> 139<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Các nhóm răng được sử dụng laser diode<br /> công suất 3W và 5W có điểm số lớp mùn ở vùng<br /> phần ba giữa ống tủy thấp hơn rõ rệt so với<br /> điểm số lớp mùn ở vùng phần ba chóp ống tủy<br /> của nhóm răng được sử dụng laser diode công<br /> suất 4W. Như vậy, laser diode công suất 3W và<br /> 5W giúp làm sạch vùng phần ba giữa ống tủy<br /> chân răng hơn so với tác dụng làm sạch của<br /> laser diode công suất 4W ở vùng phần ba chóp<br /> ống tủy chân răng (Bảng 4, 5).<br /> Bảng 4. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 4W vùng phần ba chóp và<br /> công suất 3W vùng phần ba giữa<br /> Biến số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số<br /> Trung<br /> lượng bình hạng<br /> Chóp, laser 10<br /> 14,45<br /> 4W<br /> Điểm Số<br /> Giữa, laser<br /> 10<br /> 6,55<br /> 3W<br /> <br /> Bảng 7. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 5W vùng phần ba chóp và<br /> công suất 4W vùng phần ba giữa<br /> Biến số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số<br /> Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 14,05<br /> 140,50<br /> 0,005<br /> 5W<br /> Điểm<br /> Số<br /> Giữa, laser<br /> 10<br /> 6,95<br /> 69,50<br /> 3W<br /> <br /> Phân tích định tính<br /> Ở mức công suất cao 5W, tần số 100Hz, laser<br /> diode tạo ra các khối cầu ngà, ngà kết tinh lại,<br /> dạng bong bóng sôi vỡ như trong hình (Hình 5).<br /> <br /> Tổng Giá<br /> hạng trị p<br /> 144,50<br /> 65,50<br /> <br /> 0,002<br /> <br /> Bảng 5. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 4W vùng phần ba chóp và<br /> công suất 5W vùng phần ba giữa<br /> Biến số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số<br /> Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 14,45<br /> 144,50<br /> 0,002<br /> 4W<br /> Điểm<br /> Số<br /> Giữa, laser<br /> 10<br /> 6,55<br /> 65,50<br /> 5W<br /> <br /> Tương tự như vậy, các nhóm răng được sử<br /> dụng laser diode công suất 3W và 4W có điểm<br /> số lớp mùn ở vùng phần ba giữa ống tủy thấp<br /> hơn rõ rệt so với điểm số lớp mùn ở vùng phần<br /> ba chóp ống tủy của nhóm răng được sử dụng<br /> laser diode công suất 5W. Như vậy, laser diode<br /> công suất 3W và 4W giúp làm sạch vùng phần<br /> ba giữa ống tủy chân răng hơn so với tác dụng<br /> làm sạch của laser diode công suất 5W ở vùng<br /> phần ba chóp ống tủy chân răng (Bảng 6, 7).<br /> <br /> Hình 5. Bề mặt ngà vách ống tủy chân răng vùng<br /> phần ba giữa, laser diode công suất 5W. Ngà kết tinh<br /> lại (vòng tròn trắng), Khối ngà hình cầu (mũi tên<br /> trắng), Dạng bong bóng sôi vỡ (mũi tên đen)<br /> <br /> Bảng 6. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 5W vùng phần ba chóp và<br /> công suất 3W vùng phần ba giữa<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Số Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, laser 10<br /> 14,05<br /> 140,50<br /> 0,005<br /> 5W<br /> Điểm<br /> Số Giữa, laser<br /> 10<br /> 6,95<br /> 69,50<br /> 3W<br /> <br /> 140<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Hình 6. Các vết nứt trên bề mặt ngà vách ống tủy<br /> chân răng ở vùng phần ba chóp, laser diode công<br /> suất 3W<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br />