Đánh giá khả năng làm thay đổi số lượng vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi trên bề mặt lưng lưỡi của sữa chua chứa probiotic

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG LÀM THAY ĐỔI SỐ LƯỢNG VI KHUẨN  <br /> SINH HỢP CHẤT SULFUR BAY HƠI TRÊN BỀ MẶT LƯNG LƯỠI  <br /> CỦA SỮA CHUA CHỨA PROBIOTIC <br /> Võ Mạnh Hùng*, Đặng Vũ Ngọc Mai*, Huỳnh Công Nhật Nam* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mở đầu: Probiotic đã được sử dụng trong nhiều lĩnh vực y khoa, bao gồm cả việc điều trị các bệnh nhiễm <br /> khuẩn. Chúng được cho là có khả năng làm giảm một số nguy cơ gây ra bệnh răng miệng. Một số loài vi khuẩn <br /> trong miệng có khả năng sinh ra các hợp chất sulfur bay hơi trong quá trình chuyển hóa, là nguyên nhân gây ra <br /> mùi khó chịu ở miệng <br /> Mục  tiêu: Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá khả năng làm thay đổi số lượng vi khuẩn sinh hợp <br /> chất sulfur bay hơi trên bề mặt lưng lưỡi sau khi ăn sữa chua chứa probiotic trong 2 tuần, so sánh với sữa chua <br /> không có bổ sung probiotic. <br /> Đối tượng ‐ Phương pháp: Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, ngẫu nhiên, mù đôi, bắt chéo. 15 đối tượng <br /> nghiên cứu được chia ngẫu nhiên làm 2 nhóm: nhóm I và nhóm II; và trải qua một quy trình nghiên cứu gồm 4 <br /> giai đoạn. Giai đoạn 1 và 3, hai nhóm trải qua thời kỳ rửa trong vòng 1 tuần. Ở giai đoạn 2, nhóm I ăn sữa chua <br /> thường (không chứa probiotic), nhóm II ăn sữa chua chứa probiotic trong 2 tuần. Đến giai đoạn 4, hai nhóm đổi <br /> loại sữa chua. Trước và sau giai đoạn 2 và 4, lấy mẫu mảng bám trên bề mặt lưng lưỡi các đối tượng nghiên <br /> cứu, sau đó pha loãng, nuôi cấy trong môi trường thạch chọn lọc. Số lượng vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi <br /> trên bề mặt lưng lưỡi được đếm qua số lượng khúm vi khuẩn màu nâu hoặc đen trên bề mặt thạch. <br /> Kết quả: Số lượng vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi trên bề mặt lưng lưỡi giảm có ý nghĩa thống kê ở <br /> nhóm ăn sữa chua chứa probiotic trong 2 tuần (p = 0,003). Trong khi đó, ở nhóm ăn sữa chua thường, số lượng <br /> vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi tăng không có ý nghĩa thống kê (p = 0,776). <br /> Kết luận: Số lượng vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi trên bề mặt lưng lưỡi giảm có ý nghĩa sau khi ăn <br /> sữa chua chứa probiotic trong 2 tuần. <br /> Từ khóa: probiotic, VSCs, sữa chua. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> THE EFFECT OF PROBIOTIC‐CONTAINING YOGURT ON THE NUMBER OF VOLATILE SULFUR <br /> COMPOUNDS‐PRODUCING BACTERIA ON THE DORSAL SURFACE OF TONGUE <br /> Vo Manh Hung, Dang Vu Ngoc Mai, Huynh Cong Nhat Nam  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 347 ‐ 351 <br /> Background: The probiotic bacteria are used in many medical indications, including the treatment of disease <br /> caused by bacteria. They are thought to reduce the risk of some oral diseases. Some bacteria produce volatile sulfur <br /> compounds during their metabolism, which cause oral malodor. <br /> Objectives: The aim of the study was to assess the effect of probiotic‐containing yogurt on the number of <br /> volatile sulfur compounds‐producing bacteria on the dorsal surface of tongue after 2 weeks of daily eating. <br /> Method: A double‐blind, randomized, cross‐over study was performed. 15 healthy subjects were randomized <br /> into two groups: I and II. They followed over four periods. Periods 1 and 3 were 1‐week wash‐out periods. During <br /> * Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP HCM  <br /> Tác giả liên lạc: BS. Võ Mạnh Hùng  ĐT: 0986969471 <br /> <br /> Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Email: vomanhhung.rhm@gmail.com<br /> <br /> 347<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> period  2,  the  subjects  in  group  I  were  given  normal  yogurt  (non‐probiotic)  and  the  subjects  in  group  II  were <br /> given  probiotic‐containing  probiotic  for  2  weeks  (200g  daily).  Being  cross‐over  study,  the  yogurts  were <br /> interchanged in the two group in period 4. At the beginning and the ending of the periods 2 and 4, the plaque <br /> sample on the dorsal surface of tongue was taken, diluted and cultured on selective bacteria growth media. The <br /> number  of  volatile  sulfur  compounds‐producing  bacteria  on  the  dorsal  surface  of  tongue  were  counted  by  the <br /> number of black or brown colonies on the media. <br /> Results:  A  statistically  significant  decrease  (p  =  0.003)  of  the  number  of  volatile  sulfur  compounds‐<br /> producing bacteria on the dorsal surface of tongue was recorded in the group using probiotic‐containing yogurt. <br /> While  in  the  group  using  normal  yogurt,  a  statistically  non‐significant  increase  (p  =  0.776)  of  the  number  of <br /> volatile sulfur compounds‐producing bacteria was recorded. <br /> Conclusion: The number of volatile sulfur compounds‐producing bacteria on the dorsal surface of tongue <br /> decreased statistically after 2 weeks of daily eating probiotic‐containing yogurt. <br /> Keywords: probiotic, VSCs, yogurt. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Một  trong  những  vấn  đề  răng  miệng  được <br /> quan tâm hiện nay chính là hôi miệng. Nguyên <br /> nhân chính gây hôi miệng là do vi khuẩn có khả <br /> năng sinh ra các hợp chất sulfur bay hơi có mùi <br /> trong miệng, chủ yếu là những vi khuẩn trên bề <br /> mặt lưng lưỡi. <br /> Ngày  nay,  probiotic  cũng  như  liệu  pháp <br /> probiotic  được  các  nhà  khoa  học  nhắc  tới  như <br /> một  cách  thức  mới  góp  phần  kiểm  soát  một  số <br /> bệnh  răng  miệng.  Probiotic,  hay  còn  gọi  là  lợi <br /> khuẩn, được định nghĩa là những tổ chức vi sinh <br /> vật  sống,  có  khả  năng  đem  lại  lợi  ích  cho  sức <br /> khỏe  con  người  khi  được  cung  cấp  một  lượng <br /> nhất định(3). <br /> Một  trong  những  sản  phẩm  chứa  probiotic <br /> thông dụng chính là sữa chua. Sữa chua đã được <br /> chứng minh có ảnh hưởng tốt đến sức khỏe con <br /> người  thông  qua  cơ  chế  giữ  hệ  vi  sinh  vật  cân <br /> bằng trong ruột hay cơ chế cạnh tranh giữa các <br /> vi  khuẩn  trong  sữa  chua  với  các  vi  khuẩn  có <br /> hại(2). Sữa chua chứa lợi khuẩn cũng có hiệu quả <br /> nhất định lên hệ vi khuẩn trong miệng, giúp cải <br /> thiện  tình  trạng  bệnh  lý  vùng  miệng  như  nha <br /> chu, sâu răng, hôi miệng... Caglar (2005) đã thực <br /> hiện  một  nghiên  cứu  ngẫu  nhiên,  mù  đôi,  bắt <br /> chéo trên 26 đối tượng, sử dụng sữa chua chứa <br /> Bifidobacterium  animalis  trong  2  tuần,  cho  thấy <br /> sữa  chua  có  khả  năng  làm  giảm  số  lượng <br /> <br /> 348<br /> <br /> Streptococcus  mutans  và  lactobacilli  trong  nước <br /> bọt(1). <br /> Đến  nay,  chưa  có  một  nghiên  cứu  về  khả <br /> năng  của  sữa  chua  chứa  probiotic  sản  xuất  tại <br /> Việt Nam làm thay đổi các chỉ số liên quan đến <br /> tình  trạng  hôi  miệng.  Nghiên  cứu  được  thực <br /> hiện  nhằm  đánh  giá  khả  năng  làm  thay  đổi  số <br /> lượng vi khuẩn sinh hợp chất sulfur bay hơi trên <br /> bề  mặt  lưng  lưỡi  sau  khi  ăn  sữa  chua  chứa <br /> probiotic  trong  2  tuần,  so  sánh  với  sữa  chua <br /> không có bổ sung probiotic với 2 mục tiêu cụ thể <br /> sau: <br /> ‐  So  sánh  số  lượng  vi  khuẩn  sinh  hợp  chất <br /> sulfur bay hơi trên bề mặt lưng lưỡi trước và sau <br /> khi  ăn  sữa  chua  chứa  và  không  chứa  probiotic <br /> trong 2 tuần. <br /> ‐ So sánh sự thay đổi số lượng vi khuẩn sinh <br /> hợp  chất  sulfur  bay  hơi  trên  bề  mặt  lưng  lưỡi <br /> giữa hai nhóm ăn hai loại sữa chua. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu: Khỏe mạnh, không có <br /> bệnh toàn thân; không có bệnh vùng miệng (sâu <br /> răng, viêm nướu từ trung bình đến nặng, viêm <br /> nha chu, các bệnh viêm nhiễm vùng miệng, khô <br /> miệng...); không sử dụng kháng sinh trong vòng <br /> 1  tháng  trước  khi  tham  gia  nghiên  cứu;  không <br /> mang  phục  hình,  khí  cụ  chỉnh  hình;  không  hút <br /> thuốc; không dị ứng với sữa và các sản phẩm từ <br /> sữa. <br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> Trong  suốt  thời  gian  thực  hiện  nghiên  cứu, <br /> loại  trừ  các  đối  tượng  sử  dụng  kháng  sinh,  đồ <br /> uống có cồn; có điều trị các bệnh toàn thân hay <br /> bệnh răng miệng. <br /> Mẫu nghiên cứu cuối cùng gồm 15 sinh viên <br /> khoa Răng Hàm Mặt, độ tuổi từ 18‐24. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, <br /> ngẫu nhiên, mù đôi, bắt chéo. <br /> <br /> Quy trình nghiên cứu: <br /> Nghiên cứu gồm 2 lần thử nghiệm với 1 thời <br /> kỳ rửa trước lần thử nghiệm đầu tiên và 1 thời <br /> kỳ  rửa  xen  kẽ  .  15  đối  tượng  được  chia  ngẫu <br /> nhiên làm 2 nhóm: nhóm I gồm 8 người, nhóm <br /> II gồm 7 người. <br /> Giai đoạn 1: là thời kỳ rửa trước lần thử nghiệm đầu <br /> tiên <br /> 7 ngày trước khi lấy mẫu lần 1, các đối tượng <br /> được cung cấp một tờ cẩm nang hướng dẫn, bàn <br /> chải  không  có  mặt  chải  lưỡi  và  kem  đánh  răng <br /> không  có  chất  kháng  khuẩn,  không  sử  dụng <br /> thêm  các  biện  pháp  vệ  sinh  răng  miệng  khác <br /> như nước súc miệng, chải lưỡi. <br /> Lần lấy mẫu 1: Kể từ lần chải răng cuối cùng <br /> tối  hôm  trước  đến  buổi  sáng  lấy  mẫu,  các  đối <br /> tượng  không  vệ  sinh  răng  miệng,  không  ăn, <br /> không  uống  bất  kì  loại  nước  nào  trừ  nước  lọc. <br /> Các đối tượng được lấy mẫu mảng bám trên bề <br /> mặt lưng lưỡi. Dùng bàn chải răng vô khuẩn đặt <br /> trên  lưng  lưỡi,  sao  cho  đầu  bàn  chải  ở  đỉnh  V <br /> lưỡi, ấn  bàn  chải  nhưng  không  kéo  bàn  chải  di <br /> chuyển.  Hòa  lượng  mảng  bám  dính  trên  bàn <br /> chải vào 20ml dung dịch nước cất vô trùng đựng <br /> trong ống nghiệm. Chuyển các mẫu vào phòng <br /> xét nghiệm vi sinh. <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các đối tượng được nhận sữa chua và ăn mỗi ngày 2 <br /> lần, mỗi lần 1 hộp, khối lượng 100g, sau bữa trưa và <br /> bữa  tối  trong  14  ngày  tiếp  theo.  Các  hộp  sữa  chua <br /> được che nhãn hiệu bằng decal để đối tượng nghiên <br /> cứu không biết đang ăn loại sữa chua nào. Nhóm I ăn <br /> sữa  chua  thông  thường,  nhóm  II  ăn  sữa  chua  chứa <br /> probiotic.  <br /> <br /> Lần lấy mẫu 2: thực hiện vào buổi sáng sau <br /> khi kết thúc 14 ngày ăn sữa chua. Cách thực hiện <br /> tương tự lần lấy mẫu 1. <br /> Giai đoạn 3: là thời kỳ rửa xen kẽ <br /> Tất cả các đối tượng nghiên cứu lặp lại quá <br /> trình rửa tương tự giai đoạn 1. <br /> Lần lấy mẫu 3: thực hiện vào buổi sáng sau <br /> khi kết thúc 7 ngày của giai đoạn 3. <br /> Giai đoạn 4: là lần thử nghiệm lần thứ 2 <br /> Thực  hiện  tương  tự  giai  đoạn  2,  trong  đó  2 <br /> nhóm nghiên cứu đổi loại sữa chua đã ăn trong <br /> giai đoạn 2. <br /> Lần lấy mẫu 4: thực hiện vào buổi sáng sau <br /> khi kết thúc 14 ngày của giai đoạn 4. <br /> Qui trình trong phòng xét nghiệm vi sinh <br /> Pha  loãng  mẫu  với  tỉ  lệ  1/5.  Lấy  50μl  dung <br /> dịch  đã  pha  loãng  cấy  dàn  trải  lên  đĩa  thạch <br /> chứa  môi  trường  nuôi  cấy  chọn  lọc  vi  khuẩn <br /> sinh hợp chất sulfur bay hơi. Ủ trong môi trường <br /> yếm  khí  ở  370C  trong  7  ngày.  Sau  thời  gian  ủ, <br /> đếm  số  khúm  vi  khuẩn  có  màu  nâu  hoặc  đen <br /> mọc  trên  mặt  đĩa  thạch.  Tính  ra  số  đơn  vị  tạo <br /> khúm trên mỗi đơn vị thể tích. <br /> <br /> KẾT QUẢ   <br /> Số  lượng  vi  khuẩn  sinh  hợp  chất  sulfur <br /> bay  hơi  trước  và  sau  khi  ăn  mỗi  loại  sữa <br /> chua <br /> <br /> Giai đoạn 2: là lần thử nghiệm đầu tiên <br /> Bảng 1: Số đơn vị tạo khúm (x105 CFU/ml) trung bình của hai nhóm trước và sau khi ăn hai loại sữa chua. <br /> Loại sữa chua<br /> <br /> n<br /> <br /> Trước (x 105 CFU/ml)<br /> <br /> Sau (x 105 CFU/ml)<br /> <br /> p<br /> <br /> Sữa chua thường <br /> <br /> 15 <br /> <br /> 52,73 ± 41,46 <br /> <br /> 64,20 ± 111,92 <br /> <br /> 00,776* <br /> <br /> Sữa chua probiotic <br /> <br /> 15 <br /> <br /> 64,07 ± 40,07 <br /> <br /> 19,07 ± 12,65 <br /> <br /> 0,003* <br /> <br /> (*) Test Wilcoxon. <br /> <br /> Răng Hàm Mặt <br /> <br /> 349<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Đối với nhóm ăn sữa chua thường, số lượng <br /> vi  khuẩn  sinh  hợp  chất  sulfur  bay  hơi  tăng,  sự <br /> thay đổi này không có ý nghĩa thống kê. Đối với <br /> sữa chua probiotic, số lượng vi khuẩn sinh hợp <br /> <br /> chất sulfur bay hơi giảm, sự thay đổi này rất có ý <br /> nghĩa thống kê (p