Giá trị chẩn đoán của procalcitonin trên bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng

GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN CỦA PROCALCITONIN<br /> TRÊN BỆNH NHÂN NHIỄM KÝ SINH TRÙNG<br /> Lê Xuân Trường*, Trần Quang Bính**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Procalcitonin (PCT) tăng cao trong nhiễm trùng. Trong nhiễm ký sinh trùng, xét nghiệm này<br /> chưa thấy đề cập đến. Để tìm hiểu giá trị của xét nghiệm trên nhóm bệnh nhân này, đặc biệt là nhiễm ký sinh<br /> trùng sốt rét. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này.<br /> Đối tượng-Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang trong khoảng thời gian từ tháng 9 năm 2007 đến<br /> tháng 10 năm 2008 tại Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy. Gồm 4 nhóm: Nhóm 1 là những người tình<br /> nguyện khỏe mạnh (n = 30); Nhóm 2 là những bệnh nhân sốt rét ác tính (n = 10); Nhóm 3 là những bệnh nhân<br /> sốt rét thường (n = 6); Nhóm 4 là những bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng khác (n = 5).<br /> Kết quả: Nồng độ trung bình của các xét nghiệm nhóm 1: Bạch cầu huyết = 6.383,33 /mm3; CRP = 0,65<br /> mg/l; PCT = 0,102 ng/ml. Nồng độ trung bình của các xét nghiệm nhóm 2: Bạch cầu huyết = 9.218 /mm3 ;CRP =<br /> 122,30 mg/l; PCT = 110,28 ng/ml. Nồng độ trung bình của các xét nghiệm nhóm 3: Bạch cầu huyết = 5.255,01<br /> /mm3; CRP = 29,60 mg/l; PCT = 0,47 ng/ml. Nồng độ trung bình của các xét nghiệm nhóm 4: Bạch cầu huyết =<br /> 7.326,00 /mm3; CRP = 17,64 mg/l; PCT = 0,12 ng/ml. So sánh kết quả nhóm 2 với nhóm 1: FBC = 1,717, PBC =<br /> 0,198
Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (P > 0,05); FCRP = 196,102, PCRP < 0,001
Sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,001); FPCT = 5,463, PPCT = 0,025
Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,05). So sánh kết<br /> quả nhóm 3 với nhóm 1: FBC = 8,162, PBC = 0,007
Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,05); FCRP = 39,729,<br /> PCRP < 0,001
Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,001); FPCT = 48,260, PPCT < 0,001
Sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,001). So sánh kết quả nhóm 4 với nhóm 1: FBC = 2,440, PBC = 0,128
Sự khác biệt không<br /> có ý nghĩa thống kê (P > 0,05). FCRP = 23,066, PCRP < 0,001
Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,001). FPCT =<br /> 0,339, PPCT = 0,564
Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (P > 0,05).<br /> Kết luận: Nồng độ procalcitonin không tăng trong nhiễm ký sinh trùng trừ trường hợp sốt rét ác tính.<br /> Nồng độ CRP tăng cao trong hầu hết các trường hợp nhiễm ký sinh trùng .<br /> <br /> ABSTRACT:<br /> DIAGNOSTIC EVALUATION OF PROCALCITONIN IN PATIENTS WITH PARASITIC INFECTIONS<br /> Le Xuan Truong, Tran Quang Binh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 204 - 208<br /> Background: Procalcitonin increases in bacterial infection but in parasitic infection this test hasn’t been<br /> researched. The aim of the study is to evaluate procalcitonin concentration in patients with parasitic infection,<br /> especially for malarial parasites.<br /> Material-Method: Series of prospective study are described from September 2007 to October 2008 at<br /> Department of Tropical Diseases in Cho Ray hospital. There are four groups, group 1: healthy volunteers (n =<br /> 30), group 2: severe malaria (n = 10), group 3: uncomplicated malaria (n = 6), group 4: other parasites (n = 5).<br /> PCT quantitative analysis at Department of Biochemistry.<br /> Results: Mean concentration o f tests group 1: white cell count = 6,383.33 /mm3; CRP = 0.65 mg/l; PCT =<br /> * Bộ môn Hóa Sinh Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ** Khoa Bệnh Nhiệt đới Bệnh viện Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0.102 ng/ml; Mean concentration of tests group 2: white cell count = 9,218 /mm3 ; CRP = 122.30 mg/l; PCT =<br /> 110.28 ng/ml; Mean concentration of tests group 3: white cell count = 5,255.01 /mm3; CRP = 29.60 mg/l; PCT =<br /> 0.47 ng/ml; Mean concentration of tests group group 4: white cell count = 7,326.00 /mm3; CRP = 17.64 mg/l;<br /> PCT = 0.12 ng/ml. Compare results between group 2 and group 1:FBC = 1,717, PBC = 0,198
There is no<br /> difference (P > 0,05); FCRP = 196.102, PCRP < 0.001
There is a difference (P < 0.001); FPCT = 5.463, PPCT = 0.025<br />
There is a difference (P < 0,05). Compare results between group 3 and group 1: FBC = 8,162,PBC = 0,007
<br /> There is a difference (P < 0.05); FCRP = 39.729, PCRP < 0,001
There is a difference (P < 0.001); FPCT = 48.260,<br /> PPCT < 0.001
There is a difference (P < 0,001): Compare results between group 4 and group 1: FBC = 2.440, PBC<br /> = 0.128
There is no difference (P > 0.05). FCRP = 23.066, PCRP < 0,001
There is a difference (P < 0.001). FPCT =<br /> 0.339, PPCT = 0.564
There is no difference (P > 0.05).<br /> Conclusion: Serum procalcitonin levels are normal in parasitic infections except severe malaria with<br /> Plasmodium falciparum. CRP increases high in parasitic infections.<br /> - Nhóm 2 là những bệnh nhân sốt rét ác tính;<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Số<br /> lượng<br /> n = 10 TH.<br /> Những năm gần đây procalcitonin được các<br /> phòng xét nghiệm dùng để chẩn đoán. tiên<br /> lượng và hỗ trợ theo dõi việc điều trị kháng sinh<br /> trong nhiễm trùng huyết và choáng nhiễm<br /> trùng(1,2,3,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not<br /> found.,Error!<br /> <br /> Reference<br /> <br /> source<br /> <br /> not<br /> <br /> found.,Error!<br /> <br /> Reference<br /> <br /> source<br /> <br /> not<br /> <br /> found.,8,Error! Reference source not found.)<br /> <br /> . Đây cũng là xét<br /> nghiệm giúp chẩn đoán phân biệt giữa nhiễm<br /> trùng và các nguyên nhân khác. Riêng trong<br /> nhiễm ký sinh trùng, xét nghiệm này chưa được<br /> đề cập đến, nhất là nhiễm ký sinh trùng sốt rét.<br /> Để tìm hiểu giá trị của xét nghiệm<br /> procalcitonin trên nhóm bệnh nhân nhiễm ký<br /> sinh trùng. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> tài này .<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> - Nhóm 3 là những bệnh nhân sốt rét<br /> thường; Số lượng n = 6 TH.<br /> - Nhóm 4 là những bệnh nhân nhiễm sán lá<br /> gan và ký sinh trùng đường ruột; Số lượng n = 5<br /> TH.<br /> Tất cả các bệnh nhân trên đang điều trị tại<br /> Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy. Thời<br /> gian thực hiện đề tài này từ tháng 10 năm 2007<br /> đến tháng 9 năm 2008.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu:<br /> - Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang.<br /> - Phương pháp định lượng: Sử dụng test BR-AH-M-S PCT LIA. Đức. máy Lumat LB 9507<br /> tại Khoa Sinh hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Nhóm 1<br /> <br /> Gồm 51 trường hợp (TH) chia làm 4 nhóm<br /> - Nhóm 1 là những người tình nguyện khỏe<br /> mạnh bình thường. Số lượng n = 30 TH<br /> <br /> Những người tình nguyện khỏe mạnh (n =<br /> 30 TH)<br /> 3<br /> <br /> Stt<br /> <br /> Tổ - Lớp / năm học<br /> <br /> Họ và tên<br /> <br /> Năm sinh<br /> <br /> Bạch cầu (mm )<br /> <br /> CRP (mg/l)<br /> <br /> PCT (ng/ml)<br /> <br /> 01<br /> 02<br /> 03<br /> 04<br /> 05<br /> 06<br /> 07<br /> 08<br /> 09<br /> 10<br /> <br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> <br /> Nguyễn Hoàng D.<br /> Huỳnh Tấn N.<br /> Nguyễn Hữu P.<br /> Lê Minh S.<br /> Dương Thị Thu S.<br /> Nguyễn Hồng T.<br /> Hoàng Thị Thái T.<br /> Lê Văn T.<br /> Trần Thị Anh T.<br /> Nguyễn Văn T.<br /> <br /> 1968<br /> 1982<br /> 1948<br /> 1976<br /> 1977<br /> 1962<br /> 1983<br /> 1972<br /> 1982<br /> 1983<br /> <br /> 5800<br /> 6900<br /> 6100<br /> 6700<br /> 6600<br /> 6200<br /> 6800<br /> 6600<br /> 5300<br /> 6400<br /> <br /> 3,30<br /> 0,20<br /> 1,40<br /> 0,20<br /> 0,30<br /> 0,30<br /> 0,20<br /> 1,90<br /> 0,20<br /> 0,30<br /> <br /> 0,11<br /> 0,19<br /> 0,12<br /> 0,14<br /> 0,08<br /> 0,13<br /> 0,12<br /> 0,08<br /> 0,11<br /> 0,18<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> Stt<br /> <br /> Tổ - Lớp / năm học<br /> <br /> Họ và tên<br /> <br /> Năm sinh<br /> <br /> Bạch cầu (mm )<br /> <br /> CRP (mg/l)<br /> <br /> PCT (ng/ml)<br /> <br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> <br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> THHS-07<br /> <br /> Đặng Đức T.<br /> Nguyễn Vũ U.<br /> Nguyễn Thị Cao V.<br /> Vũ Đức Đ.<br /> <br /> 1981<br /> 1979<br /> 1979<br /> 1974<br /> <br /> 7100<br /> 6800<br /> 6900<br /> 7100<br /> <br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,70<br /> <br /> 0,12<br /> 0,12<br /> 0,27<br /> 0,12<br /> <br /> 15<br /> 16<br /> 17<br /> 18<br /> 19<br /> 20<br /> 21<br /> 22<br /> 23<br /> 24<br /> 25<br /> 26<br /> 27<br /> 28<br /> 29<br /> 30<br /> <br /> Tổ 28. Y06<br /> Tổ 2. Y07<br /> Tổ 29. Y06<br /> Tổ 20. Y06<br /> Tổ 17. Y06<br /> Tổ 22. Y06<br /> Tổ 9. Y06<br /> Tổ 7. Y06<br /> Tổ 2. Y07<br /> Tổ 14. Y06<br /> Tổ 6. Y06<br /> Tổ 18. Y06<br /> Tổ 14. Y06<br /> Tổ 36. Y06<br /> Tổ 36. Y06<br /> Tổ 29. Y06<br /> <br /> Lê Quyết C.<br /> Nguyễn Thị Phương L.<br /> Nguyễn Văn C.<br /> Nguyễn Huy H.<br /> Phạm Thị Phương A.<br /> Lê Hoàng S.<br /> Quan Kim H.<br /> Đặng Thị Ngọc D.<br /> Huỳnh Thế Phước V.<br /> Trần Thị Kim H.<br /> Nguyễn Thị Ngọc Y.<br /> Nguyễn Thị Phương D.<br /> Hoàng Thị Ngọc B.<br /> Kim Thị Minh Y.<br /> Lê Thị Thu T.<br /> Nguyễn Thái D.<br /> <br /> 1988<br /> 1982<br /> 1987<br /> 1988<br /> 1988<br /> 1988<br /> 1984<br /> 1988<br /> 1989<br /> 1988<br /> 1988<br /> 1988<br /> 1987<br /> 1987<br /> 1988<br /> 1988<br /> <br /> 6300<br /> 6800<br /> 6800<br /> 5300<br /> 6300<br /> 5800<br /> 6700<br /> 6300<br /> 5100<br /> 6800<br /> 6200<br /> 6200<br /> 6400<br /> 6300<br /> 6500<br /> 6400<br /> <br /> 0,20<br /> 0,40<br /> 0,20<br /> 1,90<br /> 0,90<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,90<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 0,20<br /> 1,70<br /> 0,40<br /> 2,00<br /> <br /> 0,06<br /> 0,06<br /> 0,06<br /> 0,07<br /> 0,06<br /> 0,09<br /> 0,06<br /> 0,07<br /> 0,07<br /> 0,06<br /> 0,07<br /> 0,07<br /> 0,07<br /> 0,18<br /> 0,06<br /> 0,07<br /> <br /> + Trị số trung bình (XTB) các xét nghiệm<br /> Bạch cầu huyết, CRP, PCT ở nhóm người tình<br /> nguyện khỏe mạnh:<br /> <br /> XTBPCT = 0,102 ± 0,05 ng/ml<br /> <br /> Nhóm 2<br /> Bệnh nhân sốt rét ác tính (n = 10 TH)<br /> <br /> XTBBC = 6383,33 ± 512,65 /mm3<br /> XTBCRP = 0,65 ± 0,78 mg/l<br /> Stt<br /> 01<br /> 02<br /> 03<br /> 04<br /> 05<br /> 06<br /> 07<br /> 08<br /> 09<br /> 10<br /> <br /> SHSBA<br /> 07-90810<br /> 08-1447<br /> 08-66190<br /> 08-60065<br /> 08-60576<br /> 08-56419<br /> 08-65235<br /> 07-102249<br /> 08-52094<br /> 08-74196<br /> <br /> + Trị số trung bình (XTB) các xét nghiệm<br /> Bạch cầu huyết, CRP và PCT ở nhóm bệnh nhân<br /> sốt rét ác tính:<br /> XTBBC = 9218,00 ± 7343,86 /mm3<br /> XTBCRP =<br /> <br /> 3<br /> <br /> KSTSR<br /> P. falciparum (+) : 500KST/170BC<br /> P. falciparum (+): 500 KST/45 BC<br /> P. falciparum (+): 25KST/1000BC<br /> P. falciparum (+): 15KST/1.000BC<br /> P. falciparum (+): 500KST/58BC<br /> P. falciparum (+): 500KST/105 BC<br /> P. falciparum (+): 500KST/620BC<br /> P. falciparum (+) : 500 KST/20 BC<br /> P. falciparum (+) : 500 KST/ 22 BC<br /> P. falciparum (+): 500KST/250BC<br /> <br /> 122,30 ± 45,99 mg/l<br /> <br /> XTBPCT = 110,28 ± 203,97 ng/ml<br /> + So sánh kết quả nhóm 2 với nhóm 1 (nhóm<br /> người tình nguyện khỏe mạnh) ta có:<br /> <br /> BC (mm )<br /> 6380<br /> 5550<br /> 8900<br /> 11500<br /> 5000<br /> 8770<br /> 8800<br /> 5300<br /> 3080<br /> 28900<br /> <br /> PCT (ng/ml)<br /> 13,70<br /> 537,1<br /> 11,09<br /> 28,81<br /> 20,34<br /> 19,05<br /> 1,69<br /> 8,33<br /> 9,58<br /> 453,20<br /> <br /> FBC = 4,645; PBC = 0,038
Sự khác biệt không<br /> có ý nghĩa thống kê (P > 0,05)<br /> FCRP = 221,298;<br /> PCRP < 0,001
Sự khác<br /> biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,001)<br /> FPCT = 9,244; PPCT = 0,004
Sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,05)<br /> <br /> Nhóm 3<br /> Bệnh nhân sốt rét thường (n = 6 TH):<br /> Stt SHSBA<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> CRP (mg/l)<br /> 187<br /> 164<br /> 64<br /> 63<br /> 90<br /> 143<br /> 147<br /> 155<br /> 70<br /> 140<br /> <br /> KSTSR<br /> <br /> BC<br /> <br /> CRP<br /> <br /> PCT<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 01<br /> <br /> 08-2335<br /> <br /> 02<br /> <br /> 08-3967<br /> <br /> 03 08-57397<br /> 04 08-65728<br /> 05 08-74387<br /> 06 08-75625<br /> <br /> P. falciparum<br /> 500KST/250 BC<br /> P. falciparum 500<br /> KST/700BC<br /> P. falciparum (+)<br /> P. falciparum (+)<br /> P. falciparum (+)<br /> 200KST/1000BC<br /> P. falciparum (+)<br /> 480KST/1000BC<br /> <br /> 5210<br /> <br /> 19<br /> <br /> 0,40<br /> <br /> 4800<br /> 6010<br /> 4430<br /> <br /> 73<br /> 2,6<br /> 23<br /> <br /> 0,49<br /> 0,14<br /> 0,61<br /> <br /> 4800<br /> <br /> 28<br /> <br /> 0,40<br /> <br /> + Trị số trung bình (XTB) các xét nghiệm<br /> Bạch cầu, CRP và PCT ở nhóm bệnh nhân sốt rét<br /> thường:<br /> XTBBC = 5255,01 ± 737,20 /mm3<br /> XTBCRP = 29,60 ±<br /> <br /> 23,57 mg/l<br /> <br /> XTBPCT = 0,47 ±<br /> <br /> 0,22 ng/ml<br /> <br /> FBC = 20,934 ; PBC < 0,001
Sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,001)<br /> FCRP = 50,977; PCRP < 0,001
Sư khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,001)<br /> FPCT = 73,060; PPCT 0,05).<br /> FCRP = 23,066<br /> ; PCRP < 0,001
Sư khác<br /> biệt co ý nghĩa thống kê (với P< 0,001).<br /> FPCT = 0,339 ; PPCT = 0,564
Sự khác biệt<br /> không có ý nghĩa thống kê (với P > 0,05).<br /> Tuy nhiên trị số này nằm dưới trị số chẩn<br /> đoán nhiễm trùng (< 0,5 ng/ml)<br /> Theo một số tác giả:<br /> <br /> + So sánh kết quả nhóm 3 với nhóm 1 (nhóm<br /> người tình nguyện khỏe mạnh) ta có :<br /> <br /> Stt SHSBA<br /> <br /> XTBCRP = 17,64 ± 20,93 mg/l<br /> <br /> (mm ) (mg/l) (ng/ml)<br /> 6280<br /> 32<br /> 0,80<br /> <br /> Koksal N, Harmanci R, Cetin Kaya M (5): PCT<br /> tăng sớm và tốt hơn CRP trong nhiễm trùng<br /> huyết trẻ sơ sinh, có giá trị cao trong theo dõi<br /> đáp ứng với điều trị kháng sinh. Không thấy<br /> tăng trong các trường hợp nhiễm ký sinh trùng.<br /> Hausfater P (3): nồng độ trung bình của PCT<br /> trong nhiễm ký sinh trùng khoảng 0,2 ng/ml.<br /> Margaret Ip (7): PCT, CRP tăng cao trong nhiễm<br /> trùng, không tăng trong nhiễm ký sinh trùng<br /> đường ruột. Điều này cũng phù hợp với nghiên<br /> cứu của chúng tôi. Các tác giả trên không thấy<br /> nghiên cứu về sốt rét, nhất là sốt rét ác tính, có lẽ<br /> ở các nước này không còn lưu hành bệnh sốt rét .<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Nồng độ procalcitonin không tăng trong<br /> nhiễm ký sinh trùng trừ trường hợp sốt rét ác<br /> tính. Nồng độ CRP tăng cao trong hầu hết các<br /> trường hợp sốt rét (bao gồm sốt rét thường và<br /> sốt rét ác tính). Sự khác biệt này có ý nghĩa<br /> thống kê.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Brunkhort FM; 1995; Discrimination of infectious and non<br /> infectious aetiologies of the adult respiratory distress<br /> syndrome with procalcitonin immunoreactivity; Clin<br /> Intensive Care 6:3.<br /> Cesur S; 2005; Neopterin: a marker used for monitoring<br /> infections; Mikrobiyol Bul; 2005-Apr; 39 (2): 251-60.<br /> Hausfater P; 2007; Serum procalcitonin measurement as<br /> diagnostic and prognostic marker in febrile adult patients<br /> presenting to the emergency department; Crit Care; 2007 May<br /> 23; 11 (3): R60.<br /> Hà Tấn Đức; 2007; Giá trị tiên lượng của nồng độ<br /> procalcitonin máu trong 72 giờ đầu nhập viện trên bệnh nhân<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> viêm phổi nặng; Luận văn Thạc sĩ Y học; Bộ môn Nội tổng<br /> quát-Đại học Y Dược TP.HCM.<br /> Koksal N; 2007; Role of procalcitonin and C reactive protein in<br /> diagnosis and follow up of neonatal sepsis; Turk J Pediatr;<br /> 2007 Jan-Mar; 49 (1): 21-9.<br /> Lê Xuân Trường; 2008; Nhận xét sơ bộ về sự thay đổi nồng độ<br /> procalcitonin trong nhiễm trùng hô hấp và nhiễm trùng<br /> huyết; Tạp chí Y học TP.Hồ Chí Minh; Tập 12-Phụ bản số 12008; Trang 105-110.<br /> Margaret Ip; 2007; Value of serum procalcitonin, neopterin,<br /> and C reactive protein in differentiating bacterial from viral<br /> etiologies in patients presenting with lower respiratory tract<br /> infections; MargaretIp@cuhk.edu.hk.<br /> Muthiah KA; 2007; Prospective evaluation of procalcitonin in<br /> sepsis in the Illawarra area of Australia: PEPSIA study; Crit<br /> Care Resusc; 2007 Jun; 9 (2): 137-42.<br /> Nguyễn Thị Thanh; 2006; Khảo sát sự thay đổi procalcitonin,<br /> CRP, bạch cầu máu trong hội chứng đáp ứng viêm toàn thân<br /> ở trẻ em tại bệnh viện Nhi đồng 2; Luận án chuyên khoa 2; Bộ<br /> môn Nhi-Đại học Y Dược TP.HCM<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 5<br /> <br />