Giáo trình phân tích ứng dụng kỹ thuật tổ chức phát triển tài nguyên thiên nhiên vùng tây nam bộ p7

Chia sẻ: Dasda Asdfa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

66
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình phân tích ứng dụng kỹ thuật tổ chức phát triển tài nguyên thiên nhiên vùng tây nam bộ p7', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích ứng dụng kỹ thuật tổ chức phát triển tài nguyên thiên nhiên vùng tây nam bộ p7

DiÖn tÝch ®Êt chñ yÕu lµ ®Êt ®á bazan, tÇng phong ho¸ dµy, ®Þa h×nh l−în sãng nhÑ t¹o thµnh c¸c cao nguyªn ®Êt ®á nh− cao nguyªn Bu«n Ma Thuét, Pl©ycu, §¨k N«ng, Kon Tum chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 1 triÖu ha, thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c©y cao su, cµ phª, chÌ, hå tiªu, ®iÒu... vµ rõng; §Êt ®á vµng diÖn tÝch kho¶ng 1,8 triÖu ha, kÐm mµu mì h¬n ®Êt ®á bazan nh−ng gi÷ Èm tèt vµ t¬i xèp nªn thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång. Ngoµi ra cßn cã ®Êt x¸m ph©n bè trªn c¸c s−ên ®åi tho¶i phÝa T©y Nam vµ trong c¸c thung lòng, ®Êt phï sa ven s«ng, thÝch hîp cho trång c©y l−¬ng thùc. Tuy nhiªn diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc chiÕm tíi 1,4 triÖu ha vµ ®ang bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng (®Êt bazan tho¸i ho¸ tíi 71,7%; diÖn tÝch ®Êt bÞ tho¸i ho¸ nÆng chiÕm tíi 20%). * Tµi nguyªn rõng T©y nguyªn lµ mét trong nh÷ng vïng cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc rÊt cao cña ViÖt Nam. Rõng T©y Nguyªn giµu vÒ tr÷ l−îng, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i: Tr÷ l−îng rõng gç chiÕm tíi 45% tæng tr÷ l−îng rõng gç cña c¶ n−íc.DiÖn tÝch rõng T©y Nguyªn lµ 3015,5 ngh×n ha chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. C¸c c©y d−îc liÖu quÝ ®−îc t×m thÊy ë ®©y nh− s©m bæ chØnh, sa nh©n, ®Þa liÒn, thiªn niªn kiÖn. hµ thñ « tr¾ng,... vµ c¸c c©y thuèc quÝ cã thÓ trång ®−îc ë ®©y nh− atis«, b¹ch truËt, t« méc, xuyªn khung... HÖ ®éng vËt hoang d· còng rÊt phong phó cã ý nghÜa kinh tÕ vµ khoa häc. Cã tíi 32 loµi ®éng vËt quÝ hiÕm nh− voi, bß tãt, tr©u rõng, hæ, gÊu, c«ng, gµ l«i... * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Chñng lo¹i kho¸ng s¶n Ýt. §¸ng kÓ nhÊt lµ quÆng b«xit víi tr÷ l−îng dù b¸o kho¶ng 10 tû tÊn, chiÕm 90% tr÷ l−îng b«xit c¶ n−íc, ph©n bè chñ yÕu ë §¾c N«ng, Gia Lai Kon Tum. ViÖc khai th¸c quÆng sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp cña vïng. Vµng: cã 21 ®iÓm vµng tr÷ l−îng kho¶ng 8,82 tÊn ph©n bè ë Kon Tum, Gia Lai. Ngoµi ra cßn c¸c lo¹i ®¸ quÝ, c¸c má sÐt g¹ch ngãi ph©n bè ë Ch−sª - Gia Lai vµ B¶n §«n - §¾c L¾c, than bïn vµ than n©u ph©n bè ë BiÓn Hå, lµng Bua, lµng VÖ - Gia Lai, Ch− §¨ng - §¾c L¾c. c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: D©n sè ph©n bè kh«ng ®Òu chñ yÕu tËp trung ë c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, ven trôc ®−êng giao th«ng. MËt ®é d©n sè ë thÞ x· Bu«n Ma Thuét lµ 1.500 ng−êi/ km 2, ë 147
thÞ x· Pl©ycu lµ 2200 ng−êi / km2, thÞ x· Kon Tum lµ 1400 ng−êi; ë nh÷ng vïng nói cao mËt ®é d©n sè b×nh qu©n chØ 12-13 ng−êi/km2. C¬ cÊu d©n téc gåm h¬n 37 d©n téc, trong ®ã ng−êi kinh chiÕm tíi 60% d©n sè. C¸c d©n téc ë T©y Nguyªn sèng xen kÏ nhau, tuy nhiªn cã mét sè c− tró riªng biÖt. C¸c d©n téc Ýt ng−êi nh− £®ª, Giarai, Xª ®¨ng… Mçi d©n téc cã ®Æc tr−ng truyÒn thèng v¨n ho¸ riªng nh− lÔ héi ®©m tr©u, ®µn ®¸, ®µn t¬r−ng, móa gi· g¹o... ®Òu mang ®Ëm s¾c th¸i d©n téc, ph¶n ¸nh t×nh yªu lao ®éng, yªu ®Êt n−íc, ý chÝ quËt c−êng cña d©n téc. C¶nh quan hÊp dÉn víi th¸c n−íc trªn s«ng Kr«ng Ana, BiÓn Hå, Hå L¾c, th¸c Trinh n÷... 6.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh n«ng-l©m nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy lµ mét trong nh÷ng thÕ m¹nh cña vïng, bao gåm c¸c c©y trång: - Cµ phª: diÖn tÝch trång 240,5 ngh×n ha, chiÕm 80% diÖn tÝch cµ phª c¶ n−íc. H×nh thµnh hai vïng chuyªn canhlín lµ vïng cµ phª Bu«n Ma Thuét, Kr«ng Pach, §¨cmin, Kr«ng Ana, Kr«ng Bóc vµ vïng cµ phª Gia Lai. S¶n l−îng cµ phª nh©n toµn vïng n¨m 1997 lµ 343,6 ngh×n tÊn, chiÕm 85% s¶n l−îng cµ phª cña c¶ n−íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª n¨m 1995 cña vïng ®¹t 450 triÖu USD. - Cao su: HiÖn cã kho¶ng 71.650 ha, t¨ng 50.000 ha so n¨m 1984. Do míi khai th¸c nªn n¨ng suÊt cao su cßn thÊp, s¶n l−îng ®¹t 18.133 tÊn mñ. ViÖc trång cao su ë T©y Nguyªn 10 n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña c©y cao su trong vïng. - C©y chÌ: C©y chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu n−íc vµ n¾ng nãng khèc liÖt. DiÖn tÝch chÌ ®ang gi¶m dÇn ë Gia Lai. HiÖn diÖn tÝch chÌ kinh doanh chØ cßn 12.500 ha, tËp trung ë BiÓn Hå, BÇu C¹n, s¶n l−îng chÌ bóp t−¬i trªn 50.000 tÊn. - C©y hå tiªu: míi ®−îc trång ë T©y Nguyªn, n¨m 1994 diÖn tÝch hå tiªu ®¹t 1.208 ha chiÕm 24% diÖn tÝch hå tiªu c¶ n−íc, s¶n l−îng ®¹t 1.315 tÊn ®øng thø hai sau vïng §«ng Nam Bé. Trong vïng, hå tiªu ph©n bè nhiÒu ë §¾c N«ng - §¾c L¾c. 148
- D©u t»m: H×nh thµnh vïng d©u t»m tËp trung lín nhÊt cña c¶ n−íc, diÖn tÝch kho¶ng 10.000 ha d©u, s¶n l−îng t¬ ®¹t trªn d−íi 1.200 tÊn chiÕm trªn 80% s¶n l−îng t¬ c¶ n−íc. Tuy nhiªn tõ n¨m 1993 ®Õn nay diÖn tÝch d©u kh«ng t¨ng, riªng ë §¾c L¾c gi¶m do gi¸ t¬ xuÊt khÈu gi¶m. - C©y ¨n qu¶: ChiÕm tû lÖ thÊp trong c¸c c©y dµi ngµy ë T©y Nguyªn. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh− xoµi, hång xiªm, sÇu riªng, b¬, chuèi... C©y ¨n qu¶ ph©n bè ë hÇu hÕt c¸c tØnh. Tuy nhiªn vïng ch−a chó träng ®Çu t− nghiªn cøu t¹o gièng, kü thuËt canh t¸c, t¹o nguån n−íc, tæ chøc tiªu thô. - C©y l−¬ng thùc: T©y Nguyªn còng coi träng ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, diÖn tÝch ®Õn n¨m 1995 lµ 220,7 ngh×n ha, trong ®ã 151,5 ngh×n ha lóa, b×nh qu©n l−¬ng thùc ®¹t 247,6 kg/ng−êi. - Ch¨n nu«i: ThÕ m¹nh lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc mµ chñ yÕu lµ ®µn bß. N¨m 2001, ®µn bß 435,4 ngh×n con chiÕm 11,2% ®µn bß c¶ n−íc, ngoµi ra cßn nu«i tr©u, dª. * Ngµnh l©m nghiÖp Tæng diÖn tÝch rõng T©y Nguyªn chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. Kh©u chÕ biÕn l©m s¶n chñ yÕu ë d¹ng s¬ chÕ. DiÖn tÝch rõng lµ 3.015,5 ngh×n ha n¨m 2001, trong ®ã rõng trång lµ 96 ngh×n ha chiÕm h¬n 3% cßn l¹i lµ rõng tù nhiªn. Tuy nhiªn tû lÖ rõng sèng chØ ®¹t 40-50%. S¶n l−îng gç khai th¸c ®¹t 385,5 ngh×n m3/n¨m, chñ yÕu ®−îc vËn chuyÓn vÒ §«ng Nam Bé vµ vïng Nam Trung Bé ®Ó chÕ biÕn. - Ngµnh c«ng nghiÖp: §i theo h−íng khai th¸c lîi thÕ cña vïng, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu phôc vô tiªu dïng, s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ ®êi sèng nh©n d©n. Ngoµi ra s¶n phÈm mñ cao su phôc vô nhu cÇu vïng kh¸c vµ xuÊt khÈu. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh− chÕ biÕn gç vµ l©m s¶n chiÕm 24,7% gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp; c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 24,4%; s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng chiÕm 13,41%; c¬ khÝ 14,7%. HiÖn nay ®· cã mét sè dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp: chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu, dÖt may, chÕ biÕn gç, rau qu¶. b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ Bao gåm 2 thµnh phè vµ c¸c thÞ x·, thÞ trÊn lµ c¸c trung t©m chÝnh trÞ, v¨n ho¸, 149
kinh tÕ, khoa häc kü thuËt thuéc c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh, chñ yÕu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - Thµnh phè Bu«n Ma Thuét lµ ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 26, cã s©n bay néi ®Þa Bu«n Ma Thuét; lµ trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ cña tØnh vµ cña vïng. - Thµnh phè Pl©ycu n»m trªn ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 19, gi÷ vÞ trÝ quan träng ë B¾c T©y Nguyªn vµ lµ trung t©m cña tØnh Gia Lai vµ B¾c T©y Nguyªn. - ThÞ x· Kon Tum lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña tØnh Kon Tum. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i Trong vïng bao gåm c¸c quèc lé QL14 lµ tuyÕn däc ch¹y xuyªn suèt c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ cã thÓ coi lµ x−¬ng sèng cña vïng; QL 24 nèi tõ Qu¶ng Ng·i sang Kon Tum; QL 40 tõ §¾cT« ®i Pl©ycu sang Lµo, QL19 nèi vïng víi c¶ng Quy Nh¬n; QL25, QL26, QL27, QL28 nèi liÒn c¸c tØnh cña vïng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quèc phßng. Cã 2 s©n bay ®ang ®−îc khai th¸c lµ Pl©ycu víi c¸c tuyÕn bay ®i thµnh phè HCM vµ §µ N½ng, s©n bay Bu«n Ma Thuét víi c¸c tuyÕn bay ®i Hµ Néi (trung chuyÓn qua §µ N½ng) vµ thµnh phè HCM. 6.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) Ngµnh n«ng, l©m nghiÖp: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn lîi thÕ cña vïng vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu: ph¸t triÓn c¸c vïng chuyªn canh c©y cµ phª, hå tiªu, cao su; c©y ¨n qu¶... Chó ý b¶o vÖ m«i tr−êng. Thùc hiÖn ®Çu t− th©m canh, kÕt hîp n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt , d©n sinh vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, lÊy ch¨n nu«i gia ®×nh lµ chÝnh. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp theo h−íng t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ, c¶i t¹o tu bæ rõng tù nhiªn hiÖn cã nhÊt lµ rõng ®Çu nguån, rõng ®Æc dông, rõng phßng hé. Coi tränglîi Ých b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i kÕt hîp víi lîi Ých l©m sinh. b) Ngµnh c«ng nghiÖp: Chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp sö dông c¸c nguån nguyªn liÖu t¹i chç nh− 150
chÕ biÕn n«ng s¶n, c«ng nghiÖp thùc phÈm, vËt liÖu x©y dùng, giÊy, sµnh sø, ph¸t triÓn c¬ khÝ söa ch÷a; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Tõng b−íc ®Çu t− c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña c¸c vïng chuyªn canh. TËp trung c¸c ngµnh c«ng nghiÖp víi quy m« thÝch hîp, −u tiªn viÖc øng dông c«ng nghÖ ®ßi hái Ýt vèn. c) Ngµnh dÞch vô: Ph¸t triÓn m¹ng l−íi chî nh»m më réng giao l−u hµng ho¸. Chó träng h−íng dÉn vµ qu¶n lý m¹ng l−íi th−¬ng nghiÖp ®Ó cung cÊp vµ thu mua hµng ho¸ kÞp thêi cho nh©n d©n, nhÊt lµ ®ång bµo d©n téc Ýt ng−êi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia l−u th«ng nh»m t¹o ®éng lùc cho s¶n xuÊt. X©y dùng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè, thÞ x· ®Ó trao ®æi hµng ho¸, giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸ víi c¸c vïng kh¸c, víi Lµo, Th¸i Lan, Campuchia. X©y dùng c¸c khu du lÞch: Suèi Vµng, L¸c ThiÖn, Bu«n Hå... h×nh thµnh c¸c tuyÕn du lÞch néi vïng vµ liªn vïng víi §«ng Nam Bé, Duyªn h¶i miÒn Trung, §ång b»ng s«ng Cöu Long. d) HÖ thèng gi¸o dôc vµ y tÕ: N©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ n©ng cao chÊt l−îng cña lùc l−îng lao ®éng lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng. Chó träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c truyÒn thèng, b¶n s¾c d©n téc. VII. Vïng §«ng Nam Bé Vïng bao gåm thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c tØnh: B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc, T©y Ninh, Bµ RÞa- Vòng Tµu, L©m §ång, Ninh ThuËn, B×nh ThuËn, §ång Nai. DiÖn tÝch tù nhiªn 34733 km2, chiÕm 10,55% diÖn tÝch c¶ n−íc. D©n sè 12361,7 ngh×n ng−êi, chiÕm 15,71% d©n sè c¶ n−íc (n¨m 2001). 7.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÝ ®Þa lý: §«ng Nam Bé lµ vïng ®Êt míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, khu vùc tËp trung nhiÒu ®« thÞ n»m gi÷a c¸c tØnh Nam Trung Bé vµ Nam T©y Nguyªn lµ nh÷ng vïng giµu tµi nguyªn ®Êt ®ai, rõng vµ kho¸ng s¶n. 151
PhÝa T©y vµ T©y - Nam gi¸p ®ång b»ng s«ng Cöu Long n¬i cã tiÒm n¨ng lín vÒ n«ng nghhiÖp, lµ vùa lóa lín nhÊt n−íc ta; phÝa §«ng vµ §«ng Nam gi¸p biÓn §«ng, giµu tµi nguyªn h¶i s¶n, dÇu má vµ khÝ ®èt vµ thuËn lîi x©y dùng c¸c c¶ng biÓn t¹o ra ®Çu mèi liªn hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ quèc tÕ; phÝa T©y B¾c gi¸p víi Campuchia cã cöa khÈu T©y Ninh t¹o mèi giao l−u réng r·i víi Cam puchia, Th¸i Lan, Lµo, Mianma. Víi vÞ trÝ nµy §«ng Nam Bé lµ ®Çu mèi giao l−u quan träng cña c¸c tØnh phÝa Nam víi c¶ n−íc vµ quèc tÕ. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §«ng Nam Bé n»m trªn vïng ®ång b»ng vµ b×nh nguyªn réng, chuyÓn tiÕp tõ cao nguyªn Nam Trung Bé ®Õn §ång b»ng s«ng Cöu Long. §é cao ®Þa h×nh thay ®æi tõ 200 ®Õn 600 mÐt, r¶i r¸c cã mét vµi ngän nói trÎ. Nh×n chung ®Þa h×nh cña vïng t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp , ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ, x©y dùng hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i,... * KhÝ hËu N»m trong miÒn khÝ hËu phÝa Nam, §«ng Nam Bé cã ®Æc ®iÓm cña vïng khÝ hËu cËn xÝch ®¹o víi nÒn nhiÖt ®é cao vµ hÇu nh− kh«ng thay ®æi trong n¨m. §Æc biÖt cã sù ph©n ho¸ s©u s¾c theo mïa, phï hîp víi ho¹t ®éng cña giã mïa. L−îng m−a dåi dµo trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 1500 - 2000 mm. KhÝ hËu cña vïng t−¬ng ®èi ®iÒu hoµ, Ýt cã thiªn tai. Tuy nhiªn vÒ mïa kh«, l−îng m−a thÊp g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. * §Êt ®ai: §Êt n«ng nghiÖp lµ mét thÕ m¹nh cña vïng. Trong tæng quü ®Êt cã 27,1% ®ang ®−îc sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp. Cã 12 nhãm ®Êt víi 3 nhãm ®Êt rÊt quan träng lµ: §Êt n©u ®á trªn nÒn bazan, ®Êt n©u vµng trªn nÒn bazan, ®Êt x¸m trªn nÒn phï sa cæ. Ba nhãm ®Êt nµy cã diÖn tÝch lín vµ chÊt l−îng tèt thuËn lîi cho nhiÒu lo¹i c©y trång ph¸t triÓn nh− cao su, cµ phª, ®iÒu, l¹c, mÝa, ®ç t−¬ng vµ c©y l−¬ng thùc. §Êt ch−a sö dông chiÕm 26,7% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn (so víi c¶ n−íc lµ 42,98%). Tû lÖ ®Êt sö dông trong n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng vµ ®Êt thæ c− kh¸ cao so víi møc trung b×nh cña ®Êt n−íc. 152