Hiệu quả của điều trị nội tiết tố ở phụ nữ tiền mãn kinh mãn kinh ở Thành phố Hồ Chí Minh

HIỆU QUẢ CỦA ĐIỀU TRỊ NỘI TIẾT TỐ Ở PHỤ NỮ<br /> TIỀN MÃN KINH-MÃN KINH Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Nguyễn Duy Tài*, Trần Sơn Thạch**, Hà Tố Nguyên***, Nguyễn Vũ Mỹ Linh**,<br /> Phạm Thanh Hải***, Nguyễn Thị Mộng Loan***, Võ Thị Thùy Diệu**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Thời tiền mãn kinh - mãn kinh gây nhiều biến đổi bất ứng ảnh hưởng chất lượng cuộc sống cho người phụ<br /> nữ. Nội tiết tố ngoại sinh góp phần khắc phục những rối loạn sinh lý này tuy nhiên có khả năng tăng nguy cơ<br /> ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung hay huyết khối tĩnh mạch sâu trong liệu trình nội tiết dài hạn (1).<br /> Mục tiêu-Phương pháp: Một nghiên cứu đoàn hệ tiền cứu qua 1235 phụ nữ sử dụng nội tiết tố ngoại sinh<br /> với liệu trình 6 tháng tại bệnh viện Từ Dũ và bệnh viện Hùng Vương được thực hiện từ 01/2006 – 12/2007<br /> nhằm đánh giá hiệu quả của điều trị nội tiết tố.<br /> Kết quả: gần 90% các đối tượng được chỉ định sử dụng nội tiết tố do có rối loạn triệu chứng tiền mãn kinh mãn kinh. Trong đó, phần lớn các đối tượng được sử dụng nội tiết tố vì các triệu chứng rối loạn vận mạch, trong<br /> đó triệu chứng bốc hỏa chiếm tỉ lệ cao nhất 63%. Các rối loạn tâm lý (cáu gắt, mệt mỏi) cũng chiếm tỉ lệ khá cao,<br /> kế đến là rối loạn sinh dục (giao hợp đau). Các triệu chứng rối loạn vận mạch cải thiện rất tốt sau 6 tháng điều<br /> trị. Trong đó, nhóm sử dụng nội tiết tố điều trị loại phối hợp có hiệu quả tốt nhất, nhóm thảo dược có hiệu quả<br /> thấp nhất. Nội tiết tố điều trị đường uống có giá trị hơn đường đặt âm đạo trong cải thiện các triệu chứng bốc<br /> hỏa và khó ngủ.<br /> Kết luận: liệu trình nội tiết tố ngắn hạn 6 tháng có khả năng giải quyết khá tốt các triệu chứng rối loạn tiền<br /> mãn kinh - mãn kinh cho phụ nữ Việt Nam. Các hậu quả trên tuyến vú, nội mạc tử cung chưa được rút ra do<br /> thời gian theo dõi chưa đủ dài. Các nghiên cứu sâu cần được tiến hành để có thể cho ra các khuyến cáo thực hành.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EFFECTS OF HORMONAL THERAPY IN PERI-MENOPAUSAL WOMEN IN HOCHIMINH CITY<br /> Nguyen Duy Tai, Tran Son Thach, Ha To Nguyen, Nguyen Vu My Linh, Pham Thanh Hai, Nguyen Thị<br /> Mong Loan, Vo Thi Thuy Dieu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 – Supplement of No 1 - 2009: 170 – 179<br /> Peri-menopausal time causes uncomfortable changes affecting women’s life quality. Exogenous endocrines<br /> have ability to overcome these physiologic disorders but to increase risk of breast cancer, endometrial cancer or<br /> venous thrombosis after long treatment period (1).<br /> Objectives-Methods: A prospective cohort study of 1235 women receiving exogenous endocrines for 6<br /> months at Từ Dũ hospital and Hùng Vương hospital was conducted from 01/2006 – 12/2007 to evaluate effects of<br /> hormonal therapy in peri-menopausal women in Hochiminh city.<br /> Results: Approximately 90% of peri-menopausal women indicated of hormonal therapy had climacteric<br /> symptoms. The majority of women receiving hormonal therapy due to vasomotor symptoms (hot flushes, night<br /> sweats, thrilling, sleep disturbances); the prevalence of hot flushes were found to be highest 63%. Psychological<br /> disturbances (mood disturbances, tiredness) had relatively high percentages, next was sexual dysfunction.<br /> Vasomotor symptoms were very well ameliorated after 6 months. Group receiving combined hormones had the<br /> best outcomes; group receiving herb remedies obtained the lowest positive effects. Oral hormones ameliorated hot<br /> flushes and sleep disturbances better than vaginal ones.<br /> * Bộ môn Sản, Đại học Y Dược Tp. HCM ** Bệnh viện Hùng Vương *** Bệnh viện Từ Dũ<br /> <br /> Chuyên Sản Phụ Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> Conclusion: These results indicate that the short-term 6 month period of hormonal therapy has the ability to<br /> well ameliorate climacteric symptoms in Vietnamese peri-menopausal women. The effects on breast and<br /> endometrium have not been drawn out because of limited follow-up period. Further studies should be conducted<br /> for practicing recommendations.<br /> đang phát triển với các đặc điểm về tuổi mãn<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> kinh và sự phân bố các triệu chứng mãn kinh<br /> Chăm sóc sức khỏe ở phụ nữ tiền mãn kinh khác hẳn với các đặc điểm của các nước đã phát<br /> mãn kinh là vô cùng quan trọng và đang được<br /> triển. Các nghiên cứu xuyên quốc gia đã đưa ra<br /> xã hội đặc biệt quan tâm hiện nay. Bước vào tuổi<br /> kết luận rằng các số liệu tìm được từ các nghiên<br /> tiền mãn kinh - mãn kinh, người phụ nữ phải<br /> cứu ở các nước đã phát triển về mãn kinh không<br /> chịu nhiều thay đổi sinh lý khó chịu gây ra bởi<br /> thể khái quát hóa và áp dụng đối với các phụ nữ<br /> sự suy yếu và mất dần chức năng hoạt động nội<br /> sống ở các vùng khác trên thế giới không cùng<br /> tiết của buồng trứng, các rối loạn này ảnh hưởng<br /> điều kiện về kinh tế xã hội(3,4). Hơn nữa, trên tinh<br /> rất nhiều đến chất lượng cuộc sống.<br /> thần “y khoa chứng cứ” cho đến hiện tại vẫn<br /> Quan trọng hơn, tuổi thọ trung bình của phụ<br /> chưa có một khuyến cáo thống nhất về sử dụng<br /> nữ ngày càng tăng, tuổi thọ trung bình hiện nay<br /> nội tiết tố thay thế. Chính vì vậy, nhằm có được<br /> là 80 và tuổi mãn kinh trung bình là 51(7). Như<br /> những thông tin xác thực phù hợp với nhân<br /> vậy, phụ nữ phải sống thêm ít nhất 30 năm nữa,<br /> chủng học người Việt Nam trong việc sử dụng<br /> khoảng một phần ba cuộc sống còn lại trong tình<br /> nội tiết tố thay thế của phụ nữ tiền mãn kinh trạng thiếu hụt estrogen với những biểu hiện bất<br /> mãn kinh, công tác đánh giá lại việc sử dụng nội<br /> ứng của nó.<br /> tiết tố tại Thành phố Hồ Chí Minh rất cần được<br /> May mắn thay, với sự tiến bộ của y học tuổi,<br /> nghiêm túc thực hiện. Do đó, đề tài “Hiệu quả<br /> sự ra đời của nội tiết tố ngoại sinh trong 50 năm<br /> của điều trị nội tiết tố ở phụ nữ tiền mãn kinh nay đã góp phần khắc phục những rối loạn sinh<br /> mãn kinh tại Thành phố Hồ Chí Minh” được<br /> lý này. Tại Việt Nam, khoảng 10 năm trở lại đây,<br /> thực hiện với mong muốn:<br /> điều trị nội tiết tố thay thế ở phụ nữ tiền mãn<br /> Xác định đặc điểm nhân khẩu xã hội học, chỉ<br /> kinh - mãn kinh cũng đã được sử dụng một cách<br /> định điều trị ở phụ nữ tiền mãn kinh - mãn kinh<br /> rộng rãi. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của<br /> sử dụng nội tiết tố thay thế.<br /> Women’s Health Initiative WHI năm 2002<br /> Xác định hiệu quả làm giảm các triệu chứng<br /> khuyến cáo về nguy cơ ung thư vú, ung thư nội<br /> và các tác dụng ngoại ý của liệu pháp nội tiết tố.<br /> mạc tử cung hay huyết khối tĩnh mạch sâu khi<br /> nhằm làm rõ nét việc sử dụng nội tiết tố điều<br /> dùng nội tiết tố kết hợp giữa estrogen và<br /> (21)<br /> trị cho phụ nữ tiền mãn kinh - mãn kinh tại<br /> progestin trong liệu trình nội tiết dài hạn .<br /> Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Khuyến cáo này đã làm cho các nhà lâm sàng lẫn<br /> phụ nữ tiền mãn kinh - mãn kinh hết sức quan<br /> tâm. Sau cột mốc đấy, tại Mỹ, nơi mà nội tiết tố<br /> thay thế được ghi toa nhiều nhất, số phụ nữ<br /> chấp nhận theo dõi điều trị lâu dài giảm xuống<br /> chỉ còn 15-40%.<br /> Mặc dù trên thế giới có khá nhiều đề tài<br /> nghiên cứu về các vấn đề liên quan với tuổi mãn<br /> kinh, đặc biệt là hiệu quả của nội tiết tố dành cho<br /> các đối tượng mãn kinh - mãn kinh, nhưng các<br /> nghiên cứu này đa số tập trung ở các nước đã<br /> phát triển. Nước ta là một trong những nước<br /> <br /> Chuyên Sản Phụ Khoa<br /> 2<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯÚ<br /> Dân số nghiên cứu là phụ nữ ≥ 45 tuổi có chỉ<br /> định sử dụng nội tiết tố do có rối loạn vận mạch,<br /> rối loạn tâm lý, rối loạn niệu-dục, triệu chứng<br /> thần kinh trung ương, các triệu chứng cơ xương<br /> khớp đến khám tại bệnh viện Từ Dũ và bệnh<br /> viện Hùng Vương từ 01/2006 – 12/2007. Các đối<br /> tượng bị loại ra khỏi nghiên cứu nếu có bệnh lý<br /> phụ khoa như u xơ TC; tiền sử bản thân và gia<br /> đình có bất cứ bệnh lý tuyến vú gì trước đó hoặc<br /> có chống chỉ định sử dụng nội tiết tố.<br /> <br /> Các bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu sẽ<br /> được tư vấn mục tiêu và mời tham gia vào<br /> nghiên cứu. Nếu đồng ý tham gia, các nghiên<br /> cứu viên sẽ phỏng vấn bảng câu hỏi thông tin<br /> chung và tư vấn cho bệnh nhân lựa chọn các<br /> thuốc nội tiết tố thay thế. Các bệnh nhân được<br /> thăm khám và xét nghiệm đầy đủ trong khâu<br /> sàng lọc để đảm bảo tính an toàn (thử máu, lipid<br /> huyết tương, tầm soát ung thư cổ tử cung, siêu<br /> âm, nhũ ảnh,…). Sau khi sử dụng thuốc, bệnh<br /> nhân sẽ được tư vấn tái khám hàng tháng để<br /> đánh giá hiệu quả cũng như tác dụng phụ của<br /> thuốc. Trong nghiên cứu này, sở dĩ chúng tôi<br /> chọn thời điểm sau 6 tháng điều trị để đánh giá<br /> hiệu quả thuốc vì qua loạt ca tiến hành làm pilot,<br /> chúng tôi nhận thấy hiệu quả điều trị thật sự<br /> thay đổi sau 6 tháng. Nhũ ảnh sẽ được chụp sau<br /> 6 tháng sử dụng thuốc để khảo sát tỷ lệ bất<br /> thường trên nhũ ảnh sau dùng nội tiết tố thay<br /> thế. Sự cải thiện các triệu chứng (bốc hỏa, đổ mồ<br /> hôi đêm, hồi hộp, rối loạn giấc ngủ, hay cáu gắt,<br /> mệt mỏi, tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ, giao<br /> hợp đau) được đánh giá sau 6 tháng điều trị.<br /> Nếu không cải thiện (4 điểm), giảm 30% (3<br /> điểm), giảm 50% (2 điểm), giảm 80% (1 điểm),<br /> khỏi hoàn toàn (0 điểm) và xuất hiện triệu chứng<br /> mới (4 điểm). Các cách cho điểm này dựa vào<br /> thước đo thang định tính mức độ triệu chứng.<br /> Nhập và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS<br /> 11.5. Dùng phép kiểm phi tham số với độ tin cậy<br /> 95% để khảo sát hiệu quả thuốc cũng như tác<br /> động của thuốc.<br /> <br /> KẾT QUẢ - BÀN LUẬN<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Để khảo sát được ảnh hưởng của hormon<br /> điều trị lên sức khỏe phụ nữ tiền mãn kinh - mãn<br /> kinh, mô hình chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> theo kiểu đoàn hệ là phù hợp nhất. Tuy nhiên,<br /> mặt giới hạn của thiết kế nghiên cứu là không có<br /> nhóm chứng. Thời gian nghiên cứu đánh giá tác<br /> động của nội tiết tố giới hạn trong vòng 6 tháng<br /> vì thế có những tác động lên các cơ quan chưa<br /> đủ thời gian để biểu hiện (tim mạch, loãng<br /> xương, chuyển hóa lipid, thuyên tắc huyết khối<br /> <br /> Chuyên Sản Phụ Khoa<br /> <br /> tĩnh mạch). Do đó, nghiên cứu bước đầu chỉ ghi<br /> nhận một số tác động trong chừng mực cho<br /> phép. Đây là các điểm giới hạn của đề tài.<br /> Một sai lệch có thể ảnh hưởng quan trọng<br /> đến kết quả nghiên cứu đó là sai lệch do người<br /> được phỏng vấn nếu họ biết mục tiêu nghiên<br /> cứu và hướng kết quả phỏng vấn theo ý kiến<br /> của mình. Để giảm thiểu sai lệch này chúng tôi<br /> không trực tiếp phỏng vấn mà huấn luyện cho<br /> các nữ hộ sinh không nắm mục tiêu nghiên<br /> cứu tiến hành phỏng vấn. Đó là mặt ưu thế của<br /> đề tài.<br /> <br /> Nhân khẩu học<br /> Đa số đối tượng sử dụng nội tiết tố trong<br /> nghiên cứu tập trung nhóm tuổi 46-55 tuổi<br /> chiếm tỷ lệ 80%. Đây cũng chính là độ tuổi xuất<br /> hiện các rối loạn tiền mãn kinh - mãn kinh. Độ<br /> tuổi này cũng phù hợp với các nghiên cứu khác.<br /> Thật vậy theo Chim H (Singapore) tuổi mãn<br /> kinh là 49 tuổi(5), của Ismael NN.A (Malaysia) là<br /> 50.7 tuổi(6), phụ nữ Thái là 50,13(7), Thổ Nhĩ Kỳ là<br /> 47,8(8), của Nguyễn Thị Ngọc Phượng (TPHCM)<br /> là 47,5(9).<br /> Các đối tượng có nghề nghiệp với khả<br /> năng đón nhận thông tin truyền thông dễ<br /> (công nhân, công nhân viên) lại chiếm tỷ lệ<br /> thấp trong việc sử dụng nội tiết tố thay thế.<br /> Gần hai phần ba đối tượng nghiên cứu có học<br /> vấn dưới cấp 3, điều này không thuận lợi cho<br /> công tác tư vấn trong điều trị nội tiết tố thay<br /> thế. Đây là điều khác biệt so với các đối tượng<br /> sử dụng nội tiết tố ngoại sinh ở các nước khác,<br /> do đó chúng ta cần đặc biệt lưu tâm vấn đề<br /> này nhằm hỗ trợ những kiến thức nhất định<br /> cho các đối tượng khi sử dụng nội tiết tố. Thật<br /> vậy, đối với các đối tượng khả năng nhận thức<br /> phù hợp, việc thông tin cũng như sự tuân thủ<br /> theo các chỉ dẫn trong quá trình sử dụng là<br /> một lợi thế. Ngược lại, đối với các đối tượng có<br /> trình độ giới hạn, họ thường có khuynh hướng<br /> chạy theo đám đông, khả năng tiếp nhận thông<br /> tin không đầy đủ thì việc sử dụng nội tiết tố<br /> quả thật là một con dao hai lưỡi, hậu quả đáng<br /> tiếc có thể xảy ra nếu coi nhẹ các tác dụng ngoại<br /> <br /> 3<br /> <br /> ý. Do đó, việc thông tin cũng như việc tư vấn<br /> cặn kẽ về liệu trình sử dụng nội tiết tố đối các<br /> đối tượng tiền mãn kinh - mãn kinh trong hoàn<br /> cảnh xã hội ta hiện nay là một việc hết sức quan<br /> trọng nhằm nâng cao chất lượng sống được<br /> mong đợi một cách đúng nghĩa.<br /> Đa số các đối tượng đang sống với chồng.<br /> Hơn 20% (23,6%) đối tượng trong nghiên cứu<br /> không cho con bú, một trong những yếu tố<br /> làm gia tăng nguy cơ ung thư vú khi dùng<br /> thuốc nội tiết tố. Gần 11% (10,6%) đối tượng<br /> nghiên cứu không sanh con, đây là dữ liệu rất<br /> cần được quan tâm vì nguy cơ ung thư vú và<br /> nội mạc tử cung sẽ tăng bội. Bên cạnh đó, hơn<br /> 40% đối tượng sanh nhiều lần cần phải tầm<br /> soát ung thư cổ tử cung. Gần 40% đối tượng<br /> nghiên cứu thừa cân rất cần được quan tâm vì<br /> các yếu tố này sẽ làm tăng nguy cơ ung thư vú<br /> và nội mạc tử cung. Hơn phân nửa (58,5%) các<br /> đối tượng có chỉ số khối trong giới hạn bình<br /> thường. Hầu hết họ có thói quen truyền thống<br /> Việt nam: nuôi con bằng sữa mẹ chiếm tỉ lệ cao<br /> (khoảng 80%), tuy nhiên đa phần chỉ cho bú<br /> trong một năm đầu tiên (63%). Hầu hết các đối<br /> tượng này không có tiền sử sử dụng thuốc<br /> tránh thai trong quá khứ (95,4%).<br /> <br /> Các triệu chứng rối loạn tiền mãn kinh mãn kinh<br /> 87,9% các đối tượng trong nghiên cứu<br /> được chỉ định sử dụng nội tiết tố do có rối loạn<br /> triệu chứng tiền mãn kinh - mãn kinh. Trong<br /> đó, phần lớn các đối tượng được sử dụng nội<br /> tiết tố vì các triệu chứng rối loạn vận mạch<br /> (bốc hỏa 63.2%, vã mồ hôi 45,8%, hồi hộp<br /> 38.7%, khó ngủ 47,1%), trong đó triệu chứng<br /> bốc hỏa chiếm tỉ lệ cao nhất 63,2%. Các rối loạn<br /> tâm lý (cáu gắt 40,3%, mệt mỏi 64,6%) cũng<br /> chiếm tỉ lệ khá cao, kế đến là rối loạn sinh dục<br /> (giao hợp đau 38,6%) (Bảng 1).<br /> Bảng 1: Sự phân bố các đặc điểm rối loạn tiền mãn<br /> kinh<br /> Triệu chứng<br /> Bốc hỏa<br /> Vã mồ hôi<br /> <br /> N<br /> 781<br /> 566<br /> <br /> Chuyên Sản Phụ Khoa<br /> 4<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 63,2<br /> 45,8<br /> <br /> Hồi hộp<br /> Khó ngủ<br /> Cáu gắt<br /> Mệt mỏi<br /> Tiểu lắt nhắt<br /> Són tiểu<br /> Giao hợp đau<br /> Nhức mỏi<br /> <br /> 478<br /> 582<br /> 498<br /> 798<br /> 34<br /> 197<br /> 477<br /> 220<br /> <br /> 38,7<br /> 47,1<br /> 40,3<br /> 64,6<br /> 2,8<br /> 16,0<br /> 38,6<br /> 17,8<br /> <br /> So với các nghiên cứu khác tỉ lệ các dạng<br /> biểu hiện triệu chứng thay đổi giữa các nghiên<br /> cứu.Thật vậy, 82% phụ nữ Thái ở Bangkok có<br /> triệu chứng bốc hỏa(11). Nghiên cứu ở Đài Loan<br /> cho thấy mất ngủ 42%, hồi hộp 34%, rối loạn<br /> kinh nguyệt 34%, đau đầu và chóng mặt 28%,<br /> mệt mỏi 26%, trầm cảm 20%, tiểu không tự chủ<br /> 16%(12). So với một nghiên cứu khác ở Chile cho<br /> thấy các triệu chứng mất ngủ 82%, bốc hỏa 46%,<br /> tiểu khó 45%, giảm ham muốn tình dục 58%,<br /> triệu chứng tâm lý 17,8%, loãng xương 11,1%,<br /> các vấn đề kinh nguyệt 6,3%(13).<br /> Nghiên cứu về những triệu chứng viêm teo<br /> âm đạo ở phụ nữ mãn kinh tại Los Angeles<br /> (Mỹ) của Greendale GA đã ghi nhận khi khám<br /> mỏ vịt 905 phụ nữ mãn kinh không sử dụng<br /> nội tiết tố thay thế có biểu hiện niêm mạc<br /> mỏng, 45% có ngứa và 50% có tình trạng khô<br /> và giao hợp đau(10).<br /> Phụ nữ tiền mãn kinh trong một nghiên cứu<br /> ở Australia ít biểu hiện triệu chứng nhất và phụ<br /> nữ quanh mãn kinh có nhiều triệu chứng nhất(11).<br /> Tần suất và độ nặng của các triệu chứng mãn<br /> kinh gia tăng trong thời kỳ chuyển tiếp và tăng<br /> cao ở nhóm phụ nữ hậu mãn kinh(12).<br /> Ở Việt Nam, theo nghiên cứu của Phạm Gia<br /> Đức tiến hành trong năm 1998, các triệu chứng<br /> vận mạch và tâm lý thường gặp nhất trong<br /> nhóm mãn kinh. 60% phụ nữ mãn kinh có nóng<br /> phừng mặt, 62% đổ nhiều mồ hôi, 67% có chóng<br /> mặt, tỷ lệ phụ nữ tiểu khó là 31%, 19% và 39%<br /> lần lượt trong 3 nhóm phụ nữ tiền mãn kinh,<br /> quanh mãn kinh và mãn kinh(13).<br /> Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Ngọc<br /> Phượng và cộng sự về các triệu chứng mãn kinh<br /> và hiệu quả điều trị nội tiết tố thay thế trên 710<br /> phụ nữ mãn kinh ở các tỉnh thành phía nam đến<br /> <br /> khám tại bệnh viện phụ sản Từ Dũ. Tần suất các<br /> triệu chứng vận mạch, tâm lý và các triệu chứng<br /> về niệu, sinh dục lần lượt là 76,1%, 69,2%, 63,7%<br /> và 24,8%. Các triệu chứng thường gặp nhất là<br /> bốc hỏa và mất ngủ(14).<br /> Trong nghiên cứu của Nguyễn Châu Mai<br /> Phương và cộng sự, triệu chứng bốc hỏa có tỷ lệ<br /> cao nhất ở nhóm mãn kinh dưới 5 năm. Tuổi có<br /> kinh lần đầu, số lần sanh, tình trạng rối loạn<br /> kinh nguyệt từ nhỏ không ảnh hưởng đến tuổi<br /> mãn kinh trung bình(14).<br /> Một lần nữa, các nghiên cứu đã khẳng định<br /> các triệu chứng rối loạn tiền mãn kinh - mãn<br /> kinh rất thay đổi không chỉ giữa các sắc tộc, giữa<br /> các cá thể khác nhau mà còn tùy vào bối cảnh<br /> kinh tế xã hội, trình độ văn hóa, nghề nghiệp và<br /> tình trạng hôn nhân được, đặc biệt là những<br /> thay đổi về tâm lý(16). Có nhiều giải thích cho sự<br /> khác biệt này. Có các ý kiến cho rằng mãn kinh<br /> là một việc không quan trọng vì có nhiều sự kiện<br /> khác trong cuộc sống ở tuổi trung niên gây stress<br /> cho họ hơn(17). Green và Cooke (1980) cho rằng<br /> áp lực trong cuộc sống có thể ảnh hưởng đến các<br /> triệu chứng tâm lí và bản thể. Các sự kiện ở tuổi<br /> trung niên có vai trò quan trọng bao gồm số con,<br /> số con xa nhà, bệnh tật hoặc cái chết của một<br /> thành viên trong gia đình.<br /> Các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng trên các<br /> triệu chứng bản thể, là các triệu chứng được điều<br /> hòa chủ yếu bởi sự thay đổi nội tiết tố trong quá<br /> trình mãn kinh. Theo các kết quả nghiên cứu gần<br /> đây, gánh nặng tâm lý có thể ảnh hưởng đến<br /> nồng độ nội tiết tố sinh dục trong suốt giai đoạn<br /> mãn kinh và hậu mãn kinh(18).<br /> Bên cạnh đó, sự than phiền về các triệu<br /> chứng ở tuổi mãn kinh phụ thuộc vào nền văn<br /> hoá xã hội khác nhau, với mỗi đặc điểm văn hoá<br /> xã hội khác nhau, các triệu chứng mãn kinh<br /> cũng thay đổi. Ở các nước phương Tây, người ta<br /> đánh giá vai trò phụ nữ qua vẻ đẹp, khả năng<br /> sinh sản và nuôi con. Do đó phụ nữ có quan<br /> niệm tiêu cực với mãn kinh vì mãn kinh đồng<br /> nghĩa với mất khả năng sinh sản, giảm sức khỏe<br /> <br /> Chuyên Sản Phụ Khoa<br /> <br /> và mất quyền lực với con cái (các con lớn không<br /> còn nghe lời họ). Chính vì vậy, hầu hết triệu<br /> chứng mãn kinh xảy ra trong các trường hợp<br /> này. Ngược lại, trong các xã hội không sử dụng<br /> phổ biến thuốc ngừa thai, mãn kinh đồng nghĩa<br /> với chấm dứt tuổi sinh sản và giải thoát phụ nữ<br /> khỏi lo lắng của việc có thai, do đó các triệu<br /> chứng tâm lí của mãn kinh ít xảy ra và thời mãn<br /> kinh của họ đi qua một cách rất nhẹ nhàng.<br /> Cũng vậy, ở Mexico người ta quan niệm kinh<br /> nguyệt là một giai đoạn nguy hiểm và dơ bẩn,<br /> do đó phụ nữ phải giới hạn các hoạt động xã hội<br /> trong chu kì kinh nguyệt. Do đó, phụ nữ Mexico<br /> có khuynh hướng chào đón sự mãn kinh như<br /> một giai đoạn tự do hoạt động. Chỉ một số ít phụ<br /> nữ Mexico có triệu chứng mãn kinh.<br /> <br /> Hiệu quả của nội tiết tố điều trị<br /> Qua 1235 các trường hợp sử dụng nội tiết tố<br /> trong nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy đa phần<br /> sử dụng nội tiết tố điều trị loại phối hợp<br /> (estrogen và progestin) chiếm khoảng 87,5%, kế<br /> đến nhóm nội tiết tố chỉ chứa estrogen 5,4% và<br /> đặc biệt có một tỉ lệ không thể bỏ qua có chỉ định<br /> sử dụng thảo dược trong điều trị các rối loạn tiền<br /> mãn kinh - mãn kinh 7,1%.<br /> Các thuốc nội tiết tố được sử dụng có một<br /> phần khác biệt so với các nghiên cứu trên thế<br /> giới, đó là việc sử dụng thảo dược trong điều trị<br /> các rối loạn tiền mãn kinh - mãn kinh. Mặc dù số<br /> các trường hợp sử dụng thảo dược chiếm tỉ lệ<br /> không cao, gần 10% nhưng đây cũng phản ánh<br /> một phần thái độ dè dặt trong việc sử dụng nội<br /> tiết tố của các nhà lâm sàng. Giải thích cho sự<br /> cân nhắc đầy thận trọng này vì thời điểm tiến<br /> hành nghiên cứu này sau các các công bố của<br /> nghiên cứu WHI năm 2002 về nguy cơ ung thư<br /> vú, thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch cũng như<br /> đột quị khi sử dụng nội tiết tố thay thế.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, trên 80%<br /> các trường hợp sử dụng nội tiết tố điều trị loại<br /> phối hợp (estrogen và progestin); khoảng 98%<br /> sử dụng nội tiết tố dưới dạng đường uống.<br /> <br /> 5<br /> <br />