Kế hoạch đào tạo và những nội dung cần lưu ý trong lớp HLND về nông nghiệp hữu cơ (OA-FFS)

Chia sẻ: Nguyễn Thị Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

150
lượt xem 56
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kế hoạch đào tạo và những nội dung cần lưu ý trong lớp HLND về nông nghiệp hữu cơ (OA-FFS) trình bày các chuyên đề sau: nông nghiệp hữu cơ; hệ sinh thái; đất và dinh dưỡng; sinh lý cây trồng; quản lý sâu bệnh và cỏ dại; luân, xen canh và đa dạng sinh học; chuyển đổi; ứng dụng sinh học trong bảo vệ thực vật và các bài tập động lực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kế hoạch đào tạo và những nội dung cần lưu ý trong lớp HLND về nông nghiệp hữu cơ (OA-FFS)

K HO CH ÀO T O Và nh ng n i dung c n lưu ý trong l p HLND v nông nghi p h u cơ (OA-FFS)
N I DUNG ÀO T O CANH TÁC H U CƠ TRONG CÁC L P HU N LUY N NÔNG DÂN (OA-FFS) Tu n Cây u Cây cà chua C ib p 1 - Khai gi ng - Khai gi ng - Khai gi ng. - Ki m tra u khoá - Ki m tra u khoá - Ki m tra u khoá 2 - Gi i thi u v HST - Gi i thi u v HST - Gi i thi u v HST - Nông nghi p h u cơ là gì - Nông nghi p h u cơ là gì - Nông nghi p h u cơ là gì - Các nguyên t c c a OA - Các nguyên t c c a OA - Các nguyên t c c a OA 3 - Hư ng d n i u tra, v . - Hư ng d n i u tra, v . - Hư ng d n i u tra, v . - H th ng t ( 4) - H th ng t - H th ng t ( 4) - Phân h u cơ và cách qu n lý - Phân h u cơ và cách qu n lý - Phân h u cơ và cách qu n lý - Luân canh - Luân canh - Luân canh 4 - Hư ng d n phân tích HST - Hư ng d n phân tích HST - Hư ng d n phân tích HST - a d ng sinh h c - a d ng sinh h c - a d ng sinh h c - Cây phân xanh - Cây phân xanh - Cây phân xanh 5 - Khai thác dinh dư ng - Sinh lý cà chua giai o n cây con - Sinh lý c i b p giai o n cây con - Dinh dư ng a lư ng cây tr ng - Dinh dư ng a lư ng cho cây tr ng - Dinh dư ng a lư ng cây tr ng - BT L: V khuân m t ngư i - Tăng v t ch t h u cơ trong t - Tăng v t ch t h u cơ trong t - Qu n lý sâu b nh trong NNHC - Hư ng d n nuôI côn trùng - Hư ng d n nuôI côn trùng 6 - phân trong OA - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Che ph t - Sinh lý cà chua giai o n h i xanh - Che ph t -Qu n lý sâu ho c b nh (lo i sâu/b nh c th ) - Khai thác dinh dư ng - Khai thác dinh dư ng - Qu n lý sâu b nh trong NNHC - Qu n lý sâu b nh trong NNHC 7 - Gi ng u t t và phương pháp gieo - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Qu n lý b nh h i - Gi i thi u v phân NNHC - Sinh lý b p c i giai o n h i xanh - Th c hành phân - Che ph t - Gi i thi u v phân NNHC 8 - Tăng v t ch t h u cơ cho t - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Xen canh - Qu n lý b nh m c sương - Qu n lý b nh th i nhũn - Hư ng d n nuôI côn trùng - Th c hành phân - Th c hành phân 9 - Sinh lý u giai o n cây con - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Qu n lý c d i - Xen canh - Xen canh - Báo cáo k t qu nuôI côn trùng - Sinh lý cà chua giai o n phát tri n thân lá - Sinh lý băp c i giai o n phát tri n thân lá - Ki m tra phân - Ki m tra phân - Ki m tra phân 10 - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - BT L: G bom nguyên t - Sinh lý giai o n hoa r - Sinh lý băp c i giai on tr i lá bàng - Thu c BT và Th o m c - Qu n lý c d i - Qu n lý c d i 11 - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Sinh lý u giai o n phát tri n thân lá - Sinh lý cà chua giai o n qu con -Thu c BT/ thu c th o m c - Báo cáo k t qu BT - Thu c BT/ thu c th o m c - Hư ng d n i u ch thu c th o m c - Hư ng d n i u ch thu c th o m c - Hư ng d n i u ch thu c th o m c - Vòng i và chu i th c ăn 12 - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - HST trang tr i - HST trang tr i - Sinh lý c i băp giai o n vào cu n - i u tra phân tích trang tr i - Báo cáo k t qu BT - HST trang tr i và Báo cáo k t qu BT 13 - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Sinh lý u ra hoa - i u tra phân tích trang tr i - i u tra phân tích trang tr i - Vòng i và m ng lư i th c ăn - Qu n lý sâu c qu - Qu n lý sâu c qu 14 - i u tra v phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - i u tra v phân tích HST - Cân i dinh dư ng trong trang tr i - Cân i dinh dư ng trong trang tr i - Ki m soát n i b : Thanh tra ch ng nh n - Ki m soát n i b : Thanh tra ch ng nh n - Sinh lý cà chua giai o n thu ho ch - Cân i dinh dư ng trong trang tr i -Ki m soát n i b : Thanh tra ch ng nh n 15 - i u tra phân tích HST - i u tra phân tích HST - i u tra v , phân tích HST - Sinh lý u giai o n thu ho ch - Vòng i và chu i th c ăn - Sinh lý c i băp giai o n thu ho ch - Ôn t p và chu n b HN B - Ôn t p và chu n b HN B - Ôn t p và chu n b HN B 16 - i u tra phân tích HST - i u tra phân tích HST - i u tra phân tích HST -T ng h p k t qu các thí nghi m và Ki m tra cu i khoá - T ng h p k t qu các thí nghi m và Ki m tra cu i khoá - T ng h p k t qu các thí nghi m và Ki m tra cu i khoá 17 H i ngh u b H i ngh u b H i ngh u b 1
HƯ NG D N M L P (FFS) I. Các yêu c u khi m l p Hu n luy n nông dân (FFS) Trư c khi l p k ho ch hu n luy n nông dân v nông nghi p h u cơ t i a phương, THV ph i ph i h p v i lãnh o ê kh o sát, cân nh c t t c các y u t khách quan và ch quan a phương d a vào các tiêu chu n và nguyên t c trong canh tác h u cơ. Các i m tr ng tâm c n chú ý trong khi kh o sát: - Nông dân a phương có mong mu n làm NNHC không? -Khu v c s n xu t có m b o v t ai, ngu n nư c, kh năng ô nhi m vv theo tiêu chu n nông nghi p h u cơ không -Các ngu n u vào s n xu t có s n: phân bón ng v t, phân , cây phân xanh, v t li u xanh, rơm r , lo i cây tr ng, ngu n gi ng vv.. 1. Ch n a i m m l p: m b o các yêu c u sau - a i m h c g n nương/ru ng th c nghi m c a l p h c -Thu n ti n cho h c viên i h c: - L p h c có không gian cho ho t ng nhóm hi u qu -Có các i u ki n thu n l i ph c v h c t p ( B ng vi t, gh ng i…) 2. Ch n ru ng/nương h c t p -Ch ru ng c a 2 ru ng th c nghi m ph i là ngư i nhi t tình, ham h c h i - a hình và ch t lư ng c a ru ng i di n cho a hình c a a phương -G n a i mh ct p - Thu n ti n cho vi c i l i c a h c viên -M i l p FFS ch n ru ng h c t p ph i m b o yêu c u di n tích ư c chia làm 3 ph n h c t p: M t ph n ru ng làm theo phương pháp canh tác h u cơ, m t ph n làm theo canh tác thông thư ng c a nông dân t i a phương, m t ph n l p ti n hành các thí nghi m mà h c viên mu n nghiên c u: i v i l p trên cây rau: có di n tích t i thi u là 720 m2 i v i l p trên cây ăn qu (v i/bư i): t i thi u là 20 cây ang trong giai o n kinh doanh i v i l p trên cây chè: t i thi u là 720 m2 ang trong giai o n kinh doanh - so sánh k t qu khách quan gi a 2 bi n pháp canh tác. Ch n ru ng h c t p ph i chú ý sau: i v i rau: Ch n 2 ru ng riêng bi t có 2 ch ru ng khác nhau, g n nhau và có các i u ki n tương ng Hai ch ru ng ph i tham gia h c t p trong l p FFS. ADDA office in Vietnam 2 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
i v i cây ăn qu : Có th ch n 1 ch vư n, ư c chia 2 ph n có hàng rào ch n b o v s ô nhi m t bên ph n di n tích khác i v i chè: Ch n 2 ch ru ng ho c có th 1ch ru ng tùy i u ki n th c t nhưng ph i m b o không b nhi m b n t bên ngoài và các i u ki n canh tác h u cơ khác -C hai bi n pháp canh tác h u cơ và canh tác thông thư ng u ư c t p th l p th o lu n và nh t trí ưa ra hàng tu n d a trên phân tích h sinh thái. Ch ru ng h u cơ và ch ru ng thông thư ng là h c viên tham gia h c t p trong l p, ch u trách nhi m th c hi n các bi n pháp ã ư c t p th l p th ng nh t trên ru ng c a mình 3. Ch n h c viên tham gia l p h c Do phương pháp h c t p c a l p h c là phương pháp cùng tham gia h c t p - làm vi c - chia s dư i s hư ng d n c a gi ng viên nông dân. l p h c t hi u qu cao, vi c ch n h c viên c n có s ph i h p ch t ch gi a H i nông dân xã và các gi ng viên. Vi c l a ch n này ph i m b o các yêu c u sau: - H c viên là nh ng ngư i nhi t tình, ham h c h i, có i u ki n tham gia l p h c. - H c viên ph i là ch h , tr c ti p tham gia s n xu t và có quy n quy t nh các công vi c s n xu t và bi n pháp x lý trên nương c a gia ình - Có kh năng tuyên truy n cho các nông dân khác - Ch n m t s h c viên có năng khi u văn ngh - S h c viên cho 1 l p là 20-25 ngư i, ưu tiên i tư ng n - N u i tư ng h c viên là cán b ch ch t c a chính quy n ho c oàn th xã thì m i l p ch nên có nhi u nh t t 1 n 2 ngư i thu c i tư ng này (chi m 5-10 %). N u l p h c có nhi u i tư ng là cán b , h s không th tham gia h c t p y trong khi ph i hoàn thành công tác chuyên môn c a h - Có th có nh ng h c viên l n tu i (60-70) nhưng còn s c kh e tham gia h c t p l p h c h i nh ng kinh nghi m s n xu t quý báu c a h . - Có th có nh ng h c viên tr tu i (16-20) nhanh nh n, hăng hái, ham h c h i, ti p thu nh ng ki n th c m i, nh ng kinh nghi m c truy n áp d ng vào s n xu t t i a phương. Ưu tiên l a ch n nh ng h c viên tu i trung bình t 23-50 là nh ng lao ng chính quy t nh các bi n pháp x lý trên ng ru ng c a gia ình. H có kinh nghi m s n xu t, m nh d n, s n sàng chia s nh ng ý ki n trong quá trình th o lu n, t o không khí sôi n i cho l p h c và s áp d ng tr c ti p nh ng ki n th c m i v nông nghi p h u cơ vào s n xu t c a gia ình ngay trong th i gian h c t p. - H c viên có th là nh ng ngư i không bi t ch , nhưng không nên vư t quá 5 ngư i trong 1 l p - S h c viên n nên chi m t 60-70% t ng s ngư i tham gia h c t p c a l p ADDA office in Vietnam 3 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
4. Các quy nh khác - Toàn b chi phí cho m t l p FFS do ADDA chi tr sau khi có s th ng nh t k ho ch hu n luy n ư c l p b i các xã. ADDA s chuy n kinh phí theo nh m c cho HND/cơ quan qu n lý các ho t ng c a d án t i a phương (bao g m c kinh phí cho c p t nh, xã). H i nông dân/cơ quan qu n lý s chuy n kinh phí t i HND/cơ quan qu n lý c p xã ti n hành th c hi n các ho t ng. H i nông dân xã /cơ quan th c hi n d án t i a phương cùng nhóm gi ng viên ch u trách nhi m l p k ho ch hu n luy n theo mùa v t i xã sau ó g i 1 b n v BQL d án c p trên và m t b n g i v văn phòng ADDA. - m b o v t li u cho l p h c v s lư ng, úng v ch ng lo i và ch t lư ng, BQL d án c p trên s chu n b v t li u h c t p cho các l p h c (theo danh m c quy nh) và chuy n n các xã có k ho ch m l p trư c khi các l p khai gi ng mb o l p h c có v t li u yêu c u cho h c t p. Gi ng viên ph trách các l p HLND t i các xã này s ch u trách nhi m qu n lý v t li u h c t p c a l p ch ng trong gi ng d y. - H i nông dân t nh/cơ quan c p trên s thanh toán tr c p bu i gi ng và tr c p i l i cho gi ng viên trên cơ s s bu i gi ng th c t mà gi ng viên ã ti n hành. - HND xã s quy t toán tr c ti p v i BQL d án c p trên các kho n kinh phí th c hi n l p FFS khi k t thúc t m l p c a m i v theo hưóng d n c a ADDA. II. Phân công trách nhi m 1. i v i H i nông dân xã - Báo cáo ng u , UBND xã v vi c th c hi n d án. Ph i h p ch t ch v i các ban ngành oàn th a phương trong vi c th c hi n d án. - Phân công cán b cùng v i gi ng viên t ch c th c hi n các l p HLND theo yêu c u d án t ra (các công vi c c th như: làm vi c v i lãnh o các ban ngành a phương chu n b nương h c t p, l a ch n h c viên, a i m h c…). - Tr c ti p ký văn b n tho thu n v i ch ru ng ( i v i xã có l p HLND). - Theo dõi, ôn c và qu n lý l p h c. - Phân công 1 cán b ph i h p cùng v i gi ng viên tri n khai các ho t ng c a l p HLND, giám sát và ôn c các h gia ình ã ký tho thu n làm ru ng IPM th c hi n úng các bi n pháp k thu t mà l p h c ra. - Cùng v i gi ng viên t ng h p, ánh giá k t qu các l p HLND báo cáo BQL d án, HND t nh và lãnh o xã. - Cùng v i cán b ph trách d án và HND c p trên gi i quy t nh ng v n n y sinh trong quá trình th c hi n d án. - Ch u trách nhi m thanh quy t toán tr c ti p v i HND t nh các kho n kinh phí cho 1 l p HLND ư c chuy n cho H i như: ti n n bù t, khai gi ng, h i ngh u b , chi phí qu n lý. ADDA office in Vietnam 4 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
2. i v i gi ng viên - Ch u s qu n lý tr c ti p c a HND c p trên trong vi c th c hi n các ho t ng theo yêu c u c a d án. - Ch ng báo cáo HND t nh, HND xã v k ho ch t ch c và th c hi n các ho t ng c a l p HLND và các v n phát sinh trong quá trình th c hi n. - Ch ng cùng v i cán b HND xã th ng nh t t ch c các l p h c theo yêu c u d án t ra (các công vi c c th như: chu n b nương h c t p, chu n b h c viên, a i m h c…). - Th c hi n úng các cam k t trong h p ng ã ký. - Cùng v i HND xã giám sát và ôn c các h gia ình ã ký tho thu n làm ru ng IPM th c hi n úng các bi n pháp k thu t mà l p h c ra. - Hàng tu n thu th p và t ng h p các s li u v ru ng FP, IPM và các thí nghi m. Khi k t thúc khoá h c, t ng h p s li u và vi t báo cáo v k t qu h c t p c a l p. - Ch u trách nhi m qu n lý các d ng c d y và h c c a l p - Cùng v i HND xã t ng h p, ánh giá k t qu các l p HLND báo cáo d án, HND c p trên và lãnh o xã. ADDA office in Vietnam 5 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
CÁC CHUYÊN I/ Nông nghi p h u cơ ........................................................................................ 7 1. Nông nghi p h u cơ là gì 2. Các nguyên t c c a nông nghi p h u cơ II/ H sinh thái......................................................................................................11 3. Gi i thi u v H sinh thái nông nghi p (AE) - Bài t p 29 4. Phương pháp phân tích h sinh thái (AEA) - Bài t p 32 III/ t và dinh dư ng.........................................................................................18 5. Phân h u cơ và cách qu n lý trong nông nghi p h u cơ 6. Qu n lý t (h th ng t là gì?) 7. Phân và phương pháp phân 8. Phân xanh 9. Dinh dư ng a lư ng 10. Cân i dinh dư ng trong trang tr i IV/ Sinh lý cây tr ng..............................................................................................40 11. Các bài gi ng sinh lý cây rau 12. Các bài gi ng sinh lý cây ăn qu 13. Tiêu chu n gi ng và thi t l p khu tr ng m i cây ăn qu h u cơ V/ Qu n lý sâu b nh và c d i...............................................................................52 14. Nuôi côn trùng (gi i thi u v thiên ch và sâu h i) 15. Sâu b nh, qu n lý hay di t tr (phòng hay ch ng?) 16. Phòng ng a sâu b nh và c d i 17. Qu n lý c d i 18. Tam giác b nh 19. Vòng i và chu i th c ăn 20. Thu c BVTV sinh h c 21. Thu c th o m c VI/Luân, xen canh và a d ng sinh h c................................................................69 22. Luân canh 23. Xen canh/tr ng cây kèm nhau 24. a d ng sinh h c VII/ Chuy n i .......................................................................................................77 25. Phân tích trang tr i 26. L p k ho ch chuy n i sang nông nghi p h u cơ 27. Che ph và ki m soát xói mòn 28. Maketing 29. Thanh tra và ch ng nh n (ICS) VIII/ ng d ng sinh h c trong b o v th c v t...................................................91 30. i u ch th o m c và các ngu n nguyên li u t nhiên 31. T i và cách ng d ng 32. Các bi n pháp ng d ng sinh h c khác 33. Danh m c m t s cây i u ch th o m c IX/ Các bài t p ng l c.......................................................................................100 ADDA office in Vietnam 6 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
NÔNG NGHI P H U CƠ (S d ng bài t p 02 và 03) ADDA office in Vietnam 7 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
BÀI T P 2: NÔNG NGHI P H U CƠ LÀ GÌ? Gi i thi u Nông nghi p h u cơ nên ư c hi u theo quan i m bao trùm nh t. Nó mang m t ý nghĩa l n hơn r t nhi u so v i ý nghĩa ch xem h u cơ là “không phun thu c hóa h c” và “không bón phân hóa h c”. Canh tác h u cơ c g ng làm vi c cùng thiên nhiên nhi u t i m c có th . nh hư ng này áp d ng cho c cây tr ng và v t nuôi nh m t o n n móng b n v ng cho s s ng c a con ngư i cũng như cho môi trư ng thiên nhiên xung quanh. M c tiêu Giúp h c viên hi u rõ nh ng c i m c a nông nghi p h u cơ là gì. V t li u Nh ng th gi y nh , bút d Thime: 1 ti ng Các bư c 1. THV gi i thi u ch và các bư c trong bài t p 2. Chia h c viên thành các nhóm nh (4-5 ngư i) 3. Các nhóm nh th o lu n v nh ng c i m chính c a nông nghi p h u cơ là gì 4. M i nhóm li t kê nh ng c i m ã ư c xác nh trên nh ng th gi y (m i th vi t m t c i m) 5. M i nhóm c to th c a mình, THV g n các th lên b ng (nhóm các ý ki n tương t l i cùng nhaug) 6. THV hư ng d n th o lu n k t qu cùng c l p 7. THV tóm t t các k t qu Gi ng viên chú ý: THV hư ng d n th o lu n h c viên hi u NNHC không ch là thay th u vào vô cơ Sau khi các nhóm li t kê các c i m, gi ng viên s cùng t t c h c viên t p h p các c i m l i theo các nhóm nguyên t c chính ư c g i ý như sau: B o v và c i t o phì nhiêu c a t B o t n và làm tăng s a d ng c a các ngu n gen, loài sinh v t trong trang tr i/nơi s n xu t và môi trư ng xung quanh nơi s n xu t D a vào quy lu t c a t nhiên. Làm xáo tr n môi trư ng ít nh t có th Tránh gây ô nhi m t i môi trư ng s ng áp ng nh ng i u ki n và nhu c u tuân theo cách s ng t nhiên c a ng v t nuôi Tăng tính t l c c a ngư i s n xu t Khép kín chu trình dinh dư ng trong nơi s n xu t (s d ng l i các ngu n v t li u s n có ho c ư c t o ra trong quá trình s n xu t) ** Nông nghi p h u cơ là m t phương pháp canh tác ph i h p toàn di n, ưa v t nuôi sinh trư ng phát tri n trong m t h th ng canh tác t nhiên Hãy gi i thích h c viên hi u rõ vi c không s d ng phân bón và thu c tr sâu hóa h c vì chúng phá h y phì c a t và các chu trình t nhiên khác. Gi ng viên l y ví d nào ó v m i quan h qua l i gi a sâu h i và thiên ch (ho c n n chu t phá ho i hoa màu hi n nay do mèo và r n là các con thiên ch c a chu t ã và ang b con ngư i tiêu di t và ăn th t) ADDA office in Vietnam 8 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
BÀI T P 3:CÁC NGUYÊN T C VÀ TIÊU CHU N C A NÔNG NGHI P H U CƠ Gi i thi u Trong bài t p"Nông nghi p h u cơ là gì” h c viên ã ư c h c nh ng nguyên t c chính c a nông nghi p h u cơ. Tuy nhiên, hư ng d n cách s n xu t h u cơ, các nguyên t c này c n ph i ư c chuy n vào trong “các quy nh” nào ó nông dân th c hi n theo. Có nhi u tiêu chu n h u cơ u c vi t ra v i r t, r t nhi u trang nhưng m c ích c a chúng tôi là tóm t t chúng thành nh ng i m chính cho ơn gi n d s d ng. Tuy nhiên, i v i nông dân vi c ch làm theo tiêu chu n h u cơ là chưa mà h còn ph i hi u t i sao nh ng tiêu chu n này l i t n t i. Trong bài t p này, h c viên s h c các “quy nh” chính c a s n xu t h u cơ và có th k t h p chúng v i các nguyên t c h u cơ c th . M c tiêu Sau bài này, h c viên s hi u ư c các tiêu chu n cơ b n trong nông nghi p h u cơ và bi t g n k t các tiêu chu n này v i các nguyên t c chính c a h u cơ bài trư c V t li u: Gi y kh to, bút d d u, tài li u các tiêu chu n h u cơ phát Th i gian: 1 gi Các bư c 1. H c viên ư c chia thành nhóm nh và m i ngư i ư c phát 1 t các tiêu chu n h u cơ 2. c t tóm t t các tiêu chu n và xác nh nh ng m c nào chưa rõ ràng 3. Liên h các tiêu chu n khác nhau v i các nhóm nguyên t c h u cơ (s d ng k t qu th o lu n c a bài “Nông nghi p h u cơ là gì?” 4. Các nhóm trình bày k t qu và th o lu n m . 5. THV làm rõ nh ng i m chính và tóm t t k t qu . Tham kh o cho t p hu n viên Nguyên t c c a nông nghi p h u cơ ư c phát tri n b i IFOAM Nông nghi p h u cơ ư c d a trên 4 nguyên t c cơ b n sau: 1/S c kh e: NNHC c n ph i duy trì và làm tăng s c kh e c a t, th c v t, ng v t, con ngư i và hành tinh cùng v i nhau ch không tách r i. Nguyên t c này nh n m nh r ng, s c kh e c a cá th và c ng ng kh ng th tách r i kh i s c kh e c a h sinh thái. t kh e s t o cho cây tr ng kh e và s làm tăng s c kh e c a con ngư i và ng v t. 2/Sinh thái: NNHC d a vào h sinh thái s ng ng và chu trình t nhiên c a chúng, làm vi c, tranh ua và duy trì chúng. Nguyên t c này g n NNHC sâu vào trong h sinh thái năng ng. Nó cho th y s n xu t ph i ư c d a vào các ti n trình c a sinh thái và s tái sinh. có ư c th c ăn và s c kh e t t ph i thông qua sinh thái c a môi trư ng s n xu t c th . Ví d như i v i cây tr ng thì c n có m t môi trư ng t s ng ng, i v i ng v t nuôi c n có h sinh thái trang tr i, i v i cá và các sinh v t bi n là môi trư ng nư c. 3/Công b ng: NNHC c n xây d ng trên m i quan h m b o tính công b ng cùng v i s quan tâm n môi trư ng chung và nh ng cơ h i s ng cho t t c các sinh v t S công b ng ư c mô t như là s h p tình h p lý, s tôn tr ng, ngay th ng và t n tình i v i con ngư i và c v i nh ng m i quan h c a các i s ng khác xung quanh. Nguyên t c này nh n m nh r ng t t c nh ng gì có liên quan n nông nghi p h u cơ c n i x trong m i quan h như con ngư i m b o công b ng t i t t c các t ng l p và các bên liên quan: NÔNG DÂN-CÔNG NHÂN-TRÍ TH C-NHÀ PHÂN PH I-THƯƠNG NHÂN và ADDA office in Vietnam 9 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
NGƯ I TIÊU DÙNG. Nó cũng bao hàm r ng các v t nuôi h u cơ c n ư c tôn tr ng và ư c cung c p nh ng i u ki n và cơ h i s ng theo b n năng, t p tính t nhiên và vui kh e. 4/Quan tâm chăm sóc: NNHC c n ư c qu n lý theo cách phòng ng a và có trách nhi m b o v môi trư ng, s c kh e và h nh phúc c a các th h hi n t i và tương lai. ó là nh ng quan tâm chính trong vi c l a ch n cách qu n lý, phát tri n và áp d ng công ngh trong nông nghi p h u cơ. NNHC c n ngăn ng a nh ng kh năng r i ro trư c khi áp d ng công ngh và không ch p nh n s d ng nh ng công ngh không th d oán ư c nh ng h u qu c a nó như công ngh gen ch ng h n Trên cơ s 4 nguyên t c NNHC c a IFOAM, nông dân h u cơ c n chú ý phát tri n khu v c s n xu t h u cơ c a mình theo nh ng công vi c c th sau ây B o toàn sinh thái trang tr i/vùng s n xu t Vi c s d ng hóa ch t nông nghi p trong canh tác ang t o ra nh ng thi t h i nghiêm tr ng cho môi trư ng và sinh thái c a vùng s n xu t, và là nguyên nhân gây ra các v n như làm tăng m n, làm nghèo dinh dư ng t, t b vón ch t, xói mòn, gi m tính a d ng sinh thái trong ng ru ng, suy ki t m c nư c ng m, vv.. B o toàn sinh thái vùng s n xu t b ng vi c ch m d t s d ng hóa ch t nông nghi p, c bi t là thu c tr sâu và phân bón hóa h c, có th làm xoay chuy n nh ng tác ng tiêu c c này. B o t n môi trư ng xung quanh và các loài th c v t a phương ang có trong vùng s n xu t cũng s có l i cho vi c c i thi n a d ng sinh h c. Làm phong phú h sinh thái nông nghi p hơn Ngoài vi c b o toàn sinh thái, các nguyên t c nông nghi p h u cơ yêu c u nông dân n l c c i thi n m i cân b ng sinh thái và dinh dư ng t. Các nguyên t c này t o ra s khác bi t rõ r t gi a nông nghi p h u cơ v i nông nghi p t do hóa ch t ho c “nông nghi p an toàn”. Bi n pháp chính c i thi n sinh thái vùng s n xu t là c i thi n t b ng các v t li u h u cơ và làm tăng tính a d ng sinh h c. C i thi n dinh dư ng t, tăng tính a d ng sinh h c trong ng ru ng là m t y u t ch o trong sinh thái nông tr i b n v ng. ó là vì các sinh v t a d ng s ng bên c nh nhau s t o i u ki n cho cân b ng sinh thái phát tri n. Có nhi u cách làm tăng a d ng sinh h c như xen canh, luân canh cây tr ng, tr ng cây to ho c cung c p nh ng di n tích t nhiên trong ph m vi ho c xung quanh tr i/vùng s n xu t. Làm vi c v i quy lu t t nhiên Các nguyên t c c a nông nghi p h u cơ ư c xác nh d a trên m t n n canh tác b n v ng phù h p v i quy lu t t nhiên, ví d như i u ki n khí h u, chu trình dinh dư ng, và s ho t ng tích c c c a các qu n th côn trùng. Nông nghi p b n v ng không l y m c ích s n xu t c u tranh l i v i thiên nhiên, nhưng c g ng h c t thiên nhiên và i u ch nh h th ng canh tác phù h p v i các quy lu t c a t nhiên. Nh ng ti n trình t nhiên tr ng y u i v i nông nghi p h u cơ bao g m: chu trình dinh dư ng, i u ki n khí h u, ánh sáng, m i quan h sinh thái và tính cân b ng (Trong ng ru ng và chu i th c ăn) Ngăn ng a s ô nhi m t bên ngoài M c dù nông nghi p h u cơ c m s d ng hóa ch t t ng h p trong s n xu t, nhưng môi trư ng xung quanh nơi canh tác h u cơ có th ã b nhi m b n t s ô nhi m và t s n xu t h u cơ vào tình th có s d ng nh ng tàn dư không mong mu n, c trong ngu n nư c cũng như không khí ho c ngay chính trong t. Vì th , nông dân h u cơ ph i c g ng ngăn ng a s nhi m b n t bên ngoài vào khu v c s n xu t c a h . Vi c ngăn ng a có th t o nh ng vùng ranh gi i xung quanh nơi s n xu t ho c thi t l p vùng m. Tuy nhiên, lo i tr toàn b s nhi m b n t ngu n hóa ch t gây ô nhi m hi n th y kh p nơi trong môi trư ng là r t khó. Ví d như trang tr i h u cơ có th ph i dùng chung ngu n nư c v i trang tr i thông thư ng và nó có nghĩa r ng s n xu t h u cơ ít nhi u ã b nhi m hóa ch t. Vì v y, ADDA office in Vietnam 10 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
nông dân h u cơ nên c g ng t i m c t i a ngăn ng a s nhi m b n nhưng ng th i ng bao gi òi h i s n xu t h u cơ có th thoát kh i s nhi m b n hoàn toàn. Bên c nh vi c ngăn ng a s nhi m b n t bên ngoài, canh tác h u cơ cũng quy nh r ng nông dân ph i h n ch ho c ngăn ch n s nhi m b n có th x y ra t ngay quá trình s n xu t h u cơ c a trang tr i. Ví d như ph i xây d ng m t h th ng ch a ng x lý rác th i nhà b p và nư c c ng trư c khi chúng ư c th i ra ngoài tr i s n xu t. Ngoài ra nh ng v t li u có th b nhi m b n cũng b c m s d ng làm v t ng s n ph m h u cơ. T c p v t li u s n xu t và khép kín vòng dinh dư ng Trong nông nghi p h u cơ, nông dân ph i s d ng m t s v t li u s n xu t như phân bón h u cơ, h t gi ng vv…Nông nghi p h u cơ có m t nguyên t c là nông dân nên t làm ra t i m c t i a nh ng v t li u này ngay trong tr i s n xu t c a h . Tuy nhiên, trong tru ng h p nông dân không có kh năng t s n xu t u vào, (ví d khi không có di n tích ho c yêu c u u tư cao s n xu t nh ng v t li u c n thi t cho s n xu t) nông dân có th mua ho c thu nh ng v t li u ngoài vùng s n xu t c a mình, nhưng nh ng v t li u này nên s n có trong khu v c c a a phương ADDA office in Vietnam 11 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
Tóm t t các tiêu chu n PGS cơ b n Các tiêu chu n này ư c tham chi u theo: Tiêu chu n nhà nư c v s n xu t và ch bi n các s n ph m h u cơ (10TCN 602-2006) Do B nông nghi p và phát tri n nông thôn (MARD) ban hành ngày 30 tháng 12 năm 2006. 1. Ngu n nư c ư c s d ng trong canh tác h u cơ ph i là ngu n nư c s ch, không b ô nhi m (theo quy nh trong tiêu chu n s n xu t rau an toàn c a TCVN 5942-1995) 2. Khu v c s n xu t h u cơ ph i ư c cách ly t t kh i các ngu n ô nhi m như các nhà máy, khu s n xu t công nghi p, khu v c ang xây d ng, các tr c ư ng giao thông chính… 3. C m s d ng t t c các lo i phân bón hóa h c trong s n xu t h u cơ. 4. C m s d ng các lo i thu c b o v th c v t hóa h c. 5. C m s d ng các ch t t ng h p kích thích sinh trư ng. 6. Các thi t b phun thu c ã ư c s d ng trong canh tác thông thư ng không ư c s d ng trong canh tác h u cơ 7. Các d ng c ã dùng trong canh tác thông thư ng ph i ư c làm s ch trư c khi ưa vào s d ng trong canh tác h u cơ. 8. Nông dân ph i duy trì vi c ghi chép vào s t t c v t tư u vào dùng trong canh tác h u cơ. 9. Không ư c phép s n xu t song song: Các cây tr ng trong ru ng h u cơ ph i khác v i các cây ư c tr ng trong ru ng thông thư ng. 10. N u ru ng g n k có s d ng các ch t b c m trong canh tác h u cơ thì ru ng h u cơ ph i có m t vùng m ngăn c n s xâm nhi m c a các ch t hóa h c t ru ng bên c nh. Cây tr ng h u cơ ph i tr ng cách vùng m ít nh t là m t mét (01m). N u s xâm nhi m x y ra qua ư ng không khí thì c n ph i có m t lo i cây ư c tr ng trong vùng m ngăn ch n b i phun xâm nhi m. Lo i cây tr ng trong vùng m ph i là lo i cây khác v i lo i cây tr ng h u cơ. N u vi c xâm nhi m x y ra qua ư ng nư c thì c n ph i có m t b t ho c rãnh thoát nư c tránh b xâm nhi m do nư c b n tràn qua. 11. Các lo i cây tr ng ng n ngày ư c s n xu t theo tiêu chu n h u cơ tr n v n m t vòng i t khi làm t n khi thu ho ch sau khi thu ho ch có th ư c bán như s n ph m h u cơ. 12. Các lo i cây tr ng lâu năm ư c s n xu t theo tiêu chu n h u cơ tr n v n m t vòng i t khi k t thúc thu ho ch v trư c cho n khi ra hoa và thu ho ch v ti p theo có th ư c bán như s n ph m h u cơ. 13. C m s d ng t t c các v t tư u vào có ch a s n ph m bi n i gen GMOs. 14. Nên s d ng h t gi ng và các nguyên li u tr ng h u cơ s n có. N u không có s n, có th s d ng các nguyên li u gieo tr ng thông thư ng nhưng c m không ư c x lý b ng thu c b o v th c v t hóa h c trư c khi gieo tr ng. 15. C m t cành cây và rơm r , ngo i tr phương pháp du canh truy n th ng. 16. C m s d ng phân ngư i. 17. Phân ng v t ưa vào t bên ngoài trang tr i ph i ư c nóng trư c khi dùng trong canh tác h u cơ. 18. C m s d ng phân ư c làm t rác th i ô th . 19. Nông dân ph i có các bi n pháp phòng ng a xói mòn và tình tr ng nhi m m n t. 20. Túi và các v t ng v n chuy n và c t gi s n ph m h u cơ u ph i m i ho c ư c làm s ch. Không ư c s d ng các túi và v t ng các ch t b c m trong canh tác h u cơ. 21. Thu c b o v th c v t b c m trong canh tác h u cơ không ư c phép s d ng trong kho c t tr s n ph m h u cơ. 22. Ch ư c phép s d ng các u vào nông dân ã có ăng ký v i PGS và ư c PGS ch p thu n. ADDA office in Vietnam 12 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
H SINH THÁI (S d ng bài t p 29 và 32) ADDA office in Vietnam 13 #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
M TS LƯU Ý I/Gi i thi u v h sinh thái: -THV s d ng bài t p s 29 -Yêu c u THV s d ng k năng t câu h i d n d t h c viên hình dung ư c toàn c nh v m t h sinh thái ng ru ng c th (rau ho c qu ...) và m t HST nông nghi p nói chung trư c khi ưa ra nh nghĩa v HST. Các y u t cơ b n trong HST: -G m t t c các loài sinh v t t n t i trong ph m vi không trung, bên trên và dư i ru ng Th c v t: cây tr ng (rau c i b p, cà chua hay cây ăn qu ) Sinh v t ăn th c v t: Sâu, b nh, chu t, c sên vv... Sinh v t ăn ng v t: Các lo i thiên ch, r n, cóc, chu n chu n, ki n... Sinh v t ăn xác ch t và tàn dư: Sinh v t phân h y, giun, r t, m i vv... Các lo i c d i -Cùng t n t i trong m t môi trư ng t Nư c Không khí Ánh sáng Nhi t N ng/mưa -Cùng ch u s tác ng b i y u t ch quan c a con ngư i: Ch ru ng: khai thác HST II/ nh nghĩa H sinh thái ng ru ng: Là s t n t i và tác ng qua l i c a t t c các loài sinh v t (s ng trong không trung, trên ru ng và dư i t) ch u s chi ph i c a cùng m t môi trư ng nh t nh (nhi t , n ng mưa, dinh dư ng, con ngư i...) III/M c ích i u tra HST Hi u rõ tình tr ng sinh tru ng t t hay x u c a cây tr ng Xem xét các y u t nh hư ng n cây tr ng: th i ti t, dinh dư ng, d ch h i, t ai, c d i... Làm cơ s ưa ra bi n pháp qu n lý thích h p cho cây tr ng phát tri n t t m b o cân b ng sinh thái trên ng ru ng IV/Phương pháp i u tra và phân tích HST: Vi c phân tích HST ng ru ng là m t ho t ng ch ch t xuyên su t th i gian h c t p. Nó có nghĩa là ánh giá HST theo ý ki n ch quan c a con ngư i. Mu n ánh giá HST úng ưa ra bi n pháp x lý ng ru ng úng, vi c i u tra HST có s li u ng ru ng tin c y giúp cho vi c phân tích úng là bư c quan tr ng u tiên không th b qua. 1/Cách i u tra : Vi c i u tra HST l n lư t theo th t ưu tiên như sau Vi c u tiên ph i làm khi ra ru ng là quan sát t ng th cánh ng, xa trư c-g n sau Quan sát và o m thu th p s li u c a các sinh v t bay nh y trư c-ch m ch p sau ( ng trư c-tĩnh sau cho c sâu h i cà thiên ch) Quan sát và o m ch tiêu sinh trư ng c a s cây/cành m u theo quy nh c a l p. Quan sát và thu th p s li u v t ai ( m, màu s c, tơi x p, c u trúc, vi sinh v t...), dinh dư ng, c d i, th i ti t.... 2/ Cách phân tích HST: theo bài t p 32: Sau khi quan sát thu th p s li u, vi c phân tích HST s ư c gi ng viên hư ng d n theo bài t p 32. 14 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
BÀI T P 29: GI I THI U H SINH THÁI NG RU NG Gi i thi u Công tác b o v th c v t trong nông nghi p h u cơ d a trên tương quan sinh thái gi a môi trư ng, cây tr ng, loài ăn th c v t (sâu, b nh, chu t) và thiên ch (nh n, loài ký sinh, r n, ect…). S c s ng c a cây ph thu c vào môi trư ng (th i ti t, t, dinh dư ng) và các loài ăn th c v t. Các loài ăn th c v t ư c cân b ng b i các thiên ch. Nhi u h sinh thái nông nghi p Vi t Nam ã ti n hóa qua hơn hàng trăm ho c hàng nghìn năm. Có nhi u m i tương quan ã ư c phát tri n lâu hơn th và có th chúng ã b phá h y do vi c ưa vào s n xu t thâm canh cao trong nông nghi p v i m t th i gian dài. Cân b ng gi a th c v t và t là m t m i tương quan. S cân b ng gi a loài ăn th c v t và thiên ch c a chúng là m t tương quan khác. Phân bón có th áp ng hi u qu v dinh dư ng cho cây tr ng t t hơn nhưng thu c tr sâu có th tri t phá các loài thiên ch. i v i nông nghi p h u cơ, chúng ta c n ph i xem xét h sinh thái nông nghi p b t u t quan i m là làm th nào tăng l i ích c a chúng ta t i m c t i a mà không phá h y h sinh thái. Chúng ta c n ph i hi u rõ các thành ph n trong h sinh thái và m i tương quan c a chúng trong h sinh thái ó. Trong bài t p này chúng ta s xem xét các m i tương quan cơ b n trong h sinh thái. M c tiêu Có th gi i thích s cân b ng c a các thành ph n trong h sinh thái nông nghi p. V t li u: Bút d , keo dán, kéo, gi y kh l n. Th i gian: 120 phút Các bư c (Cho các nhóm có s thành viên trong m i nhóm là 5) 1. Ra ng trong vòng 30 phút và ghi chép t t c các lo i th c v t, côn trùng, và nh n vv…th y ư c trên ng. N u c n, s d ng m t cái lư i b t thêm các côn trùng nh hơn và loài ong nh nh t. 2. Quay v l p h c và vi t tên c a t t c các v t tìm th y trên ng lên m t m u gi y nh (2 cm x 5 cm). 3. Làm thêm các t gi y có tên "n ng", "mưa", "nhi u phân", "ít phân". 4. Các thành viên trong nhóm th o lu n xem phương th c tác ng qua l i c a các thành ph n th nào. Dán tên các thành ph n c a h sinh thái lên gi y to và v các ư ng n i gi a t t c các thành ph n nào có tác ng n nhau. Hãy gi i thích ý nghĩa c a các ư ng n i. 5. Th o lu n ti p h u qu c a nh ng tình hu ng sau ây. Hãy gi i thích xem i u gì s x y ra i v i m i thành ph n trong v gieo tr ng. (a) Phun thu c tr sâu gi t t t c côn trùng và nh n. Sau ó sâu h i di chuy n t i s ng trên ru ng, i u gì s x y ra? (b) Th c v t kháng l i t t c các lo i sâu, vì th không có sâu trên ru ng. i u gì s x y ra? (c) Cây ư c bón nhi u phân và có nhi u ánh n ng, i u gì s x y ra? (d) Cây ư c bón nhi u phân và tr i nhi u mây, có mưa, i u gì s x y ra? (f) Cây b ch t, i u gì s x y ra? 6. Trình bày k t qu th o lu n c a nhóm cùng c l p 15 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
BÀI T P 32: PHÂN TÍCH H SINH THÁI Gi i thi u có quy t nh qu n lý ng ru ng t t òi h i ph i d a vào vi c phân tích h sinh thái. Chúng ta ã th o lu n nh ng bài t p trư c và hi u v các thành ph n c a h sinh thái và m i tương quan gi a chúng v i nhau th nào. Bây gi chúng ta b t u s d ng phương pháp Phân tích H sinh thái th o lu n và ưa ra quy t nh x lý ng ru ng t t. Phân tích H sinh thái s ư c th c hi n hàng tu n, sau khi ki m tra và nghiên c u các thành ph n trong h sinh thái cây tr ng. Các k t qu i u tra ng ru ng s ư c v lên m t t gi y l n theo các quy nh c th ư c ưa ra dư i ây. B c tranh sau ó s ư c s d ng th o lu n. Có các câu h i ư c so n th o lu n trong m i giai o n sinh trư ng c a cây tr ng. Sau khi th o lu n i u quan tr ng là các k t qu ph i ư c báo cáo t i các nhóm khác. T t c m i ngư i c n tham gia vào vi c quan sát, i u tra, v và báo cáo. Thay i ngư i báo cáo hàng tu n có ý nghĩa quan tr ng m b o có s tham gia c a t t c m i ngư i. M c ích M c ích c a ho t ng này là phân tích tình tr ng ng ru ng b ng vi c quan sát, v và th o lu n. Sau khi k t thúc th o lu n, các nhóm ưa ra quy t nh nh ng ho t ng nào s ư c th c hi n ti p theo trên ng ru ng. Th i gian 120 phút V t li u (m i nhóm): Gi y A4, gi y to, bút chì, sáp màu, bút d u, túi nilon. Các bư c 1. Ra ru ng. i qua ru ng theo ư ng chéo và ch n ng u nhiên m t s i m quan sát. S i m quan sát tùy thu c vào cây tr ng nhưng luôn ít nh t là 5 i m. i v i m i i m quan sát, th c hi n ti n trình i u tra ã ư c th ng nh t và ghi l i nh ng s li u quan sát c a các b n. Công vi c này s ư c ti n hành trên t ng ru ng. S phát tri n c a cây: o kích thư c cây. m s lá, hoa và qu m i cây. Ghi l i có bao nhiêu lá vàng và nâu. Côn trùng: Quan sát và m các côn trùng khác nhau và/ho c d u v t gây h i c a chúng các v trí khác nhau trên cây. Quan sát c t dư i g c cây. Hãy thu m u b t kỳ côn trùng nào mà b n không bi t. Thiên ch: m t ng s m i loài ăn m i và sâu non b ký sinh ho c b b nh. Quan sát t dư i g c cây và thu th p côn trùng t các h b y ư c t trên ng (n u có th ). Hãy thu các m u c a thiên ch b n không bi t. B nh: Quan sát các lá và thân cành. Có s thay i màu s c do b nh hay không? (Th o lu n v i gi ng viên n u chưa ch c ch n). m s lá/thân cành b b nh. Ư c t l % di n tích lá/thân b nhi m b nh. Chu t: m s cây ho c nhánh b chu t h i. Cây che ph : m các lo i c khác nhau trên ng và ghi chép quy mô c a chúng. Có th ch n cách khác là ư c tính t l % m t t ư c c che ph . i v i cây che ph m t t (cây h u) ghi l i loài cây, cao, và giai o n phát tri n. Hãy ghi l i 16 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
nh ng cây d n d ho c cây b y ư c tr ng trên ng (ghi chú s phát tri n cũng như s lư ng và lo i côn trùng trên các cây này) Tình tr ng v nư c: Quan sát và ghi chép tình tr ng nư c trên ng ru ng. Th i ti t: Ghi l i i u ki n th i ti t trong th i gian quan sát. t: Quan sát i u ki n t phía trên cũng như phía dư i m t t Phía trên m t t Các loài cây, c , Quan sát và ánh giá các loài th c v t trên m t t, m xem có bao th c v t s ng trên nhiêu loài, màu s c?, cao t i a?, kh năng sinh trư ng c a chúng?, m t t nh ng bi u hi u t t và không t t?... m Quan sát b ng m t và bóp b ng tay ánh giá xem m t?, c n quan sát ít nh t 15 cm trên b m t và 15 cm phía dư i áy c a t t c các i m quan sát. Màu s c ánh giá chung m c t i-----sáng nhưng không quá thiên v ý ki n ch quan. Côn trùng m xem có bao nhiêu loài côn trùng i m quan sát và ch c năng c a chúng là gì? có giun không? – b ng ch ng gì? Ví d : phân giun trên m t t? nhi u hay ít? S phân h y l p Xem có nhi u tàn dư th c v t b phân h y không? M c phân h y ph , v t li u th c nhanh hay ch m? n u nhanh nghĩa là có ho t ng tích c c c a vi sinh v t. v t. Tìm ki m xem có d u hi u c a các loài côn trùng nh bé hơn? Li u chúng v n còn ang s ng hay không? C u trúc t Quan sát các m u t v n. B n có nhìn th y các l h ng trong t không? chúng có nhi u hay ít? to hay nh ? S t n t i các l h ng ó ch ng t i u gì? Phía du i m t t ( ào sâu xu ng 15cm) C u trúc Cách quan sát các m u t v n phía dư i sâu tương t như trên m t t m xem có bao nhiêu loài côn trùng i m quan sát? ch c năng c a Côn trùng chúng là gì? Có giun không? nhi u hay ít? d u hi u gì?, s có m t c a các côn trùng khác óng vai trò gì? có l i hay gây h i? R cây Có th y nhi u r cây không? tìm th y r ăn sâu nh t là bao nhiêu cm? R có màu gì? ánh giá s c kh e c a các r cây i m quan sát. N u có cây h u, hãy quan sát các n t s n c nh m c a r ? N t s n nhi u hay ít? màu s c?... ( giai o n trư ng thành) V t ch t h u cơ Nh ng d u hi u gì cho th y có v t ch t h u cơ trong t? nhi u hay ít? Vì sao? (s chuy n màu c a t có màu t i ho c en do giun tr n các v t ch t h u cơ t phía trên b m t t xu ng phía dư i). m Quan sát b ng m t và bóp m t n m t và ánh giá m. (như trên) 17 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
2. Tìm m t nơi có bóng mát ng i thành nhóm ho c tr v phòng h c. T ng nhóm nên ng i cùng nhau thành vòng tròn, s d ng bút chì, sáp màu, nh ng s li u thu th p t m i ru ng (h u cơ, FP) và b c tranh sinh thái t tu n trư c. 3. V m t b c tranh lên gi y l n cho m i m nh ru ng ã ư c quan sát (h u cơ i l i v i t p h p các t p quán a phương). T t c m i ngư i nên ư c tham gia vào vi c v tranh. Có m t s quy nh v tranh như sau: V cây v i úng s lá bình quân. Vi t s lá trên cây v trí nào ó trên gi y. N u cây kh e, cây có màu xanh. N u cây b b nh ho c b thi u dinh dư ng (bón ít phân) khi ó cây có màu vàng. V cây b ch t ho c lá s p ch t có màu vàng. i v i các cây che ph , v m t và quy mô tương i c a c , cây b y, cây che ph m t t (cây h u) trong m i tương quan v i quy mô c a cây tr ng. V lo i cây và giai o n phát tri n c a lo i cây b y, cây che ph và c d i (lo i có lá ph r ng hay có lá ng như c ). Bi u hi n côn trùng ho c tr ng trên cây b y. iv im t sâu h i, v các côn trùng khác nhau khi ư c tìm th y trên ng v phía bên ph i c a cây. Vi t s bình quân bên c nh côn trùng. Cũng vi t c tên a phương c a côn trùng bên c nh hình v nó. iv im t thiên ch, v côn trùng và nh n khi ư c tìm th y trên ng v phía bên trái cây. Vi t s bình quân c a thiên ch và tên a phương c a chúng bên c nh hình v . i v i chu t, vi t s bình quân cây b chu t h i. i v i t, ưa chi ti t v l p ph và v t li u th c v t, màu t, sâu và i u ki n c a r , giun, vv.. vào b c tranh N u th i ti t trong khi quan sát ph n l n có n ng, v thêm m t tr i. N u cùng có n ng và mây, v m t m t tr i nhưng ư c che i m t n a v i màu mây t i. N u th i ti t có mây c ngày thì m t tr i ch có màu t i c a mây. N u ru ng ư c bón phân trong tu n trư c, khi ó hãy v vào b c tranh m t bàn tay ang ném phân , phân ng v t, phân m urê vv… vào trong ru ng tùy theo lo i phân ã ư c s d ng. N u có s d ng thu c sâu (th o m c), v m t bàn tay ho c vòi bình x t (tùy thu c vào bi n pháp phun) và vi t lo i thu c sâu ã phun bên c nh. Vi t chi ti t v s phát tri n c a cây tr ng m i m nh ru ng phía dư i b c v 4. So sánh b c tranh c a tu n này v i b c tranh t tu n trư c xem li u có s khác nhau hay tương t và lý do có s khác nhau. 5. Bây gi hãy th o lu n tình tr ng c a h sinh thái d a trên các giai o n phát tri n c a cây tr ng t i th i i m quan sát. So sánh gi a ru ng h u cơ và ru ng theo t p quán nông dân. M t ngư i trong nhóm ư c ch nh làm ngư i ch t v n. (Thay i ngư i m i tu n). Ngư i này s t câu h i v ng ru ng. Hãy xem xét t t c các y u t c a h sinh thái theo m t phương pháp có h th ng. (Hãy s d ng ví d trang ti p theo hư ng d n th o lu n). Vi t tóm t t th o lu n lên gi y và các quy t nh qu n lý ư c ưa ra cho m i m nh ru ng. 6. M i nhóm s trình bày các k t qu c a mình (b c tranh, tình tr ng ng ru ng, m i quan h gi a các nhân t , so sánh gi a các ru ng và v i tu n trư c, các gi i pháp) và các nhóm khác t các câu h i hi u rõ hơn. M i tu n báo cáo s là m t ngư i khác trong nhóm. 18 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn
7. D a trên phân tích và th o lu n, h c viên s quy t nh m t gi i pháp th ng nh t cho t t c các nhóm trong tu n t i. (Làm gì?ai s làm?) 8. Gi b c v c a b n so sánh v i các tu n ti p theo sau trong v . Du i ây là nh ng ví d v các câu h i hư ng d n th o lu n phân tích h sinh thái. Tuy nhiên, nh ng câu h i ư c ưa ra ây là r t cơ b n và vi c th o lu n h sinh thái hàng tu n không nên ch ư c gi i h n trong các câu h i riêng r này. Cũng như v y, h c viên nên ưa c các k t qu t các ho t ng khác h ã làm vào trong th o lu n c a h như các nghiên c u ng ru ng ho c nuôi côn trùng. 1. Th i ti t: Th i ti t hôm nay như th nào (n ng, mưa, nhi t , m )? t có nư c không? ho c có quá nhi u nư c hay thi u nư c? Th i ti t tác ng t i h sinh thái trong giai o n này th nào? 2. Cây: Chi u cao cây và so sánh v i tu n trư c thì nó th nào? Có bao nhiêu lá trên cây? Màu s c c a chúng? Cây ã ra cành chưa? Có bao nhiêu cành? Cành m c t âu? Các nhân t gì liên quan t i s xu t hi n các cành: m t cây, th i ti t, dinh dư ng? Có ch i n và hoa nào chưa? Cây có v thi u dinh dư ng không? B n mong mu n cây phát tri n th nào trong tu n t i? B n có th y có n t s n nào không ( i v i cây h u)?nh ng n t s n này có vai trò gì i v i cây nói riêng và v i vi c tái tr ng tr t trên ng ru ng nói chung? 3. Sâu hai và thiên ch: Lo i sâu gì xu t hi n trên ng? Chúng có nhi u hay ch có ít? Lo i nào gây h i nh t? Có nhi u thiên ch trên ng không? Kh năng ki m soát sâu h i c a chúng th nào? M c cây có th n bù thi t h i do sâu gây ra trong giai o n này là gì? M t sâu h i và thiên ch so v i tu n trư c? B n mong mu n m t sâu h i và thiên ch phát tri n th nào trong nh ng ngày t i? 4. B nh h i: B nh gì ang xu t hi n trên ng? Chúng có nhi u hay ít? Lo i b nh gì nên chú ý hơn? M c cây có th n bù thi t h i do b nh gây ra trong giai o n này th nào? Tác ng c a b nh so v i tu n trư c th nào? B n mong mu n b nh phát tri n như th nào trong các ngày t i? 3. Cây che ph /cây b y: B n có tr ng cây che ph hay cây d n d ho c cây b y nào không? Các cây này phát tri n th nào? Có sâu ho c tr ng nào trên cây b y ho c cây d n d không? Hãy so sánh s côn trùng và tr ng c a cùng loài sâu h i b n nhìn th y trên cây tr ng? Cây che ph ang phát tr ên th nào? B n có nhìn th y n t s n nào không?(cho cây h u)? Các n t s n này có vai trò gì i v i cây nói riêng và i v i vi c tái tr ng tr t trên ng nói chung? 4. C d i: C gì chi m ưu th ? C d i che ph gì? M t c so v i tu n tru c th nào? B n mong mu n m t c d i th nào i v i s phát tri n c a sâu và thiên ch trong nh ng ngày t i? 5. Các i u ki n t và nư c: Tình tr ng c a t th nào? Có d u hi u ho t ng nào c a các vi sinh v t ho c giun không? T l phân h y c a l p ph ho c các v t li u th c v t khác trên m t t? Ru ng có m không? Nh ng yêu c u gì v t và nư c cho cây tr ng giai o n này? 6. Nh ng quy t nh qu n lý: Có c n thi t bón thêm phân không? n u c n thì lo i phân nào và bón bao nhiêu? Có c n ph i tư i nư c không? Có c n làm c không? B n làm gì qu n lý sâu? b n làm gì qu n lý b nh? Thu th p côn trùng và các tr ng trên cây d n d /cây b y có c n thi t không? B n có nên ti p t c quan sát không? Công vi c chu n b gì? Ai làm? 19 ADDA office in Vietnam #605-606 NARENCA building, 85 Nguyen Chi Thanh, Ba Dinh District, Hanoi, Vietnam Tel: +84.43.7623533 * Fax: +84.43.7623534 * Email: addahanoi@vnn.vn