Kết quả điều trị rò hậu môn móng ngựa tại Bệnh viện Việt Đức

Chia sẻ: Ngân Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm mô tả đặc điểm và hình thái đường rò/apxe hậu môn móng ngựa; đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật rò/apxe hậu môn móng ngựa tại Trung tâm phẫu thuật đại trực tràng và tầng sinh môn Bệnh viện Việt Đức.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kết quả điều trị rò hậu môn móng ngựa tại Bệnh viện Việt Đức

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ RÒ HẬU MÔN MÓNG NGỰA TẠI BỆNH VIỆN VIỆT ĐỨC Nguyễn Ngọc Ánh1,2, Nguyễn Xuân Hùng2, Phạm Thị Thanh Huyền2, Lê Nhật Huy2, Nguyễn Thị Thu Vinh2, Trần Thu Hà, Phạm Phúc Khánh2, Nguyễn Đắc Thao2 1 Bộ môn Giải phẫu – Trường Đại học Y Hà Nội Trung tâm Phẫu thuật Đại trực tràng và Tầng sinh môn – Bệnh viện Việt Đức Hà Nội 2 Rò hậu môn móng ngựa là dạng rò hiếm gặp trong đó đường rò lan rộng vòng quanh chu vi sang hai bên của trực tràng - ống hậu môn. Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả đặc điểm và đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật rò/apxe hậu môn móng ngựa tại Trung tâm Phẫu thuật Đại trực tràng và Tầng sinh môn Bệnh viện Việt Đức. Chúng tôi lựa chọn 40 bệnh nhân được phẫu thuật tại Trung tâm Phẫu thuật Đại trực tràng và Tầng sinh môn Bệnh viện Việt Đức với chẩn đoán trong mổ là rò/apxe hậu môn móng ngựa từ 01/2016 đến 06/2017. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tình trạng cấp tính apxe liên cơ thắt – móng ngựa 30/40 (75%); phẫu thuật mở ngỏ làm sạch apxe ± dẫn lưu: 32/40 (80%); đặt dẫn lưu: 27/40 (67,5%); thời gian nằm viện trung bình: 7,67 ± 2,63 ngày; 2/40 (5%) có tổn thương viêm lao; thời gian liền vết mổ: 11,25 ± 6 tuần; tái phát mổ lại: 7/40 (17,5%). Phương pháp mở ngỏ kết hợp với hệ thống dẫn lưu Kehr qua đường rò và bơm rửa tại chỗ đem lại hiệu quả cao trong điều trị apxe/rò hậu môn móng ngựa. Từ khóa: Rò hậu môn móng ngựa, apxe móng ngựa, rò hậu môn phức tạp I. ĐẶT VẤN ĐỀ Nguyễn Văn Xuyên (2007) gặp 19,8% trong Rò hậu môn hình móng ngựa là dạng rò nhóm bệnh nhân rò hậu môn tái phát [5]. Rò hậu môn hiếm gặp trong đó đường rò lan rộng hậu môn móng ngựa đã được mô tả từ lâu vòng quanh chu vi sang hai bên của trực tràng trong y văn nhưng còn ít những nghiên cứu - ống hậu môn [1 - 3]. Nghiên cứu của V.de về kết quả của các phương pháp điều trị Parades đánh giá trên 1876 bệnh nhân mổ rò bệnh lý phức tạp này [1 - 5]. Do vậy, nghiên hậu môn tại Paris từ tháng 11/2004 đến tháng cứu được thực hiện nhằm mục tiêu: Mô tả 03/2011 tổng kết tỉ lệ rò hậu môn móng ngựa đặc điểm và hình thái đường rò/apxe hậu là 4,4% (82 trường hợp), gặp chủ yếu ở nam môn móng ngựa. Đánh giá kết quả điều trị giới (72%) và có tuổi trung bình là 46. Đường phẫu thuật rò/apxe hậu môn móng ngựa tại rò nguyên phát thường là rò xuyên cơ thắt Trung tâm phẫu thuật đại trực tràng và tầng cao, chiếm 90% [1]. Ở Việt Nam, theo nghiên sinh môn Bệnh viện Việt Đức. cứu của Nguyễn Hoàng Hoà (2016), rò hậu môn móng ngựa chiếm 25% trong nhóm bệnh lý rò hậu môn phức tạp [4]. Nghiên cứu của Địa chỉ liên hệ: Nguyễn Ngọc Ánh, Bộ môn Giải phẫu, II- ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 1. Đối tượng 40 bệnh nhân được mổ rò hậu môn phức Trường Đại học Y Hà Nội tạp hoặc apxe cạnh hậu môn tại Trung tâm Email: ngocanhmd82@yahoo.com.vn phẫu thuật Đại trực tràng và Tầng sinh môn – Ngày nhận: 09/5/2018 Bệnh viện Việt Đức với chẩn đoán trong mổ là Ngày được chấp thuận: 15/8/2018 rò hậu môn móng ngựa hoặc áp xe hậu môn TCNCYH 113 (4) - 2018 23 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC hình móng ngựa trong thời gian 18 tháng từ tháng 01/2016 đến tháng 06/2017. 2. Phương pháp - Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, hồi cứu. - Thu thập số liệu: Theo mẫu phiếu bệnh án nghiên cứu, thu thập thông tin kết quả xa sau mổ qua khám lại và phỏng vấn qua điện thoại. + Trung bình: không bị tái phát, mất tự chủ hậu môn độ I không hồi phục sau 3 tháng, kèm theo sẹo hẹp, biến dạng nhẹ hậu môn. + Kém: bị tái phát, mất tự chủ hậu môn từ độ II trở nên mà không hồi phục. 3. Xử lý số liệu: phần mềm SPSS 16.0. 4. Đạo đức nghiên cứu Nghiên cứu được tiến hành dựa trên việc đảm bảo các nguyên tắc đạo đức trong nghiên - Rò/apxe hậu môn móng ngựa trong cứu y sinh học, cam kết không có xung đột lợi nghiên cứu được định nghĩa là ổ apxe hoặc ích trong nhóm nghiên cứu. Đảm bảo tính bí đường rò mủ với các ngách có đi qua đường mật của thông tin về bệnh nhân. Tiến hành giữa 6h hoặc 12h để lan sang 2 bên phải và nghiên cứu trung thực, khoa học và chính xác. trái quanh chu vi ống hậu môn. Các số liệu thu thập được sử dụng cho nghiên - Phân loại rò/apxe móng ngựa thành 2 thể cứu và không sử dụng vào bất cứ mục đích nào khác. [2]: + Loại trước: Ít gặp hơn, đường rò nguyên phát từ phía trước hậu môn lan quanh chu vi phía trước hậu môn qua đường giữa (vị trí 12h) trong khoang đáy chậu nông dưới da về phía gốc bìu, bìu (nam). + Loại sau: Điển hình, thường gặp, từ lỗ III. KẾT QUẢ 1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu - Tuổi trung bình: 39,5 ± 12,02. Tuổi nhỏ nhất 19. Tuổi cao nhất 61. trong, đường rò lan theo hướng vòng quanh, - Giới: Nam chiếm 90% (36/40), nữ 10% (4/40). liên cơ thắt, xuyên cơ thắt, đến khoang sau - Nghề nghiệp: Cán bộ/hành chính sự hậu môn nông và sâu, có thể lan ra hố ngồi trực tràng hai bên, thông nhau qua đường giữa vị trí 6h. - Quy trình khám lại sau mổ đánh giá kết nghiệp/tri thức: 15 (37,5%); Công nhân: 3 (7,5%); Nông dân: 7 (17,5%); Học sinh, sinh viên: 2 (5,0%); Tự do: 10 (25%); Lái xe: 3 (7,5%) quả: theo dõi định kỳ 2 tuần sau khi ra viện, 1 - Tiền sử bệnh: 23/40 (57,5%) bệnh nhân tháng/lần sau lần khám lại đầu tiên cho đến có tiền sử mổ apxe/rò hậu môn cũ, trong đó 11/23 đã mổ ở tuyến dưới, 12/23 đã mổ ở khi lành vết mổ, 6 tháng/lần khi vết mổ đã lành và phỏng vấn qua điện thoại theo thời gian thực. - Phân loại kết quả chung: theo tiêu chuẩn của Van Koperen P. J. [6]. tuyến trung ương. 14/23 bệnh nhân từng mổ 1 lần và 9 bệnh nhân đã từng mổ từ 2 - 4 lần. 2. Đặc điểm, hình thái rò/apxe hậu môn móng ngựa + Tốt: không bị tái phát, không có mất tự - Lâm sàng: Thời gian mắc bệnh: 12,21 ± chủ hậu môn, không hẹp, biến dạng hậu môn. 19,65 tháng (nhỏ nhất 4 ngày, cao nhất 72 24 TCNCYH 113 (4) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC tháng). Sốt 5/40 (12,5%). Lỗ ngoài chảy mủ: một lỗ ngoài thứ hai (bảng 1). Apxe cạnh hậu 27/40 (67,5%), trong đó 4 trường hợp có thêm môn không lỗ ngoài: 13/40 (32,5%). Bảng 1. Đặc điểm vị trí lỗ ngoài Lỗ ngoài Vị trí n Tỉ lệ (%) 1h 2 5 2h 2 5 3h 6 15 4h 4 10 5h 2 5 6h 2 5 7h 5 12,5 8h 2 5 9h 1 2,5 11h 1 2,5 13 32,5% Apxe không lỗ ngoài Lỗ ngoài thứ 2 5h (1) - 8h (1) - 9h (1) - 12h (1) Tổng 4/40 40 100% Vị trí Số lượng Tỉ lệ (%) Không xác định 12 30 1h 2 5 2h 2 5 5h 1 2,5 6h 21 52,5 12h 2 5 40 100% 11h (1) 1/40 Bảng 2. Đặc điểm vị trí lỗ trong Lỗ trong Tổng Lỗ trong thứ 2 (rò kép) - Cận lâm sàng: Số lượng bạch cầu: tăng trong 22/40 (55%), bình thường: 18/40 (45%). Có 27/40 (67,5%) trường hợp có chụp cộng hưởng từ tiểu khung. TCNCYH 113 (4) - 2018 25 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Thương tổn trong mổ Tình trạng rò mạn tính 10/40 (25%): Đường rò: xuyên cơ thắt trung gian 3 (7,5%), cao 4 (10%), trên cơ thắt 1 (2,5%), ngoài cơ thắt 1 (2,5%), không xác định được lỗ trong 1 (2,5%). Tình trạng cấp tính apxe liên cơ thắt – móng ngựa 30/40 (75%). Độ sâu ổ apxe có thể lan theo thành trực tràng lên cao nhất đến 10 cm. Tìm thấy lỗ trong: 28/40 (70%) bằng bơm oxy già, xanh methylen và phẫu tích theo đường rò. Một trường hợp có hai lỗ trong (rò kép), trong đó vị trí 6h là lỗ nguyên phát của đường rò móng ngựa, vị trí 11h là lỗ nguyên phát của đường rò xuyên cơ thắt thấp (bảng 1). Lỗ trong ở vị trí 6h chiếm 21/40 (52,5%). Rò/apxe hậu môn móng ngựa kiểu trước: 10/40 (25%), kiểu sau 30/40 (75%). 3. Kết quả điều trị phẫu thuật 3.1. Tình huống phẫu thuật: Mổ phiên 35/40 (87,5%), mổ cấp cứu 5/40 (12,5%). 3.2. Các phương pháp mổ Bảng 3. Các phương pháp mổ rò/apxe móng ngựa Các phương pháp mổ n % Mở ngỏ làm sạch apxe ± dẫn lưu bơm rửa 32 80 Đặt chỉ chờ Seton 2 5 Lấy đường rò nguyên phát 4 10 Đóng lỗ trong 2 5 Tổng số 40 100% - Đặt dẫn lưu: 27/40 (67,5%) trong đó 4/27 Kết quả sau khi ra viện: Thời gian liền vết là dẫn lưu nhựa 6 - 14 Fr, 23/27 là hệ thống bơm rửa bằng dẫn lưu Kehr 18Fr với thân mổ: 11,25 ± 6 tuần (nhỏ nhất là 4 tuần, cao chính qua lỗ trong và hai ngành của chữ T được đặt vào đường rò/ổ apxe ở hai phía bên bình là 2,5 ± 1,2 tuần. qua đường giữa, bơm rửa ngày 3 lần. 3.3. Kết quả sớm sau mổ (trong thời gian (với hơi và thỉnh thoảng phân lỏng) sau mổ lấy nằm viện): Thời gian nằm viện sau mổ trung toàn bộ đường rò, làm sạch apxe móng ngựa bình: 7,67 ± 2,63 ngày. Không gặp trường hợp nào tai biến trong mổ. Tai biến trong thời - rò xuyên cơ thắt trung gian cao.. nhất là 32 tuần). Thời gian rút dẫn lưu trung Có 1 trường hợp mất tự chủ hậu môn độ II Tái phát sau mổ: 7/40 (17,5%) trường hợp, gian nằm viện: 1 trường hợp chảy máu vết mổ số lượng nhiều vào ngày thứ ba sau mổ, xử trí gặp ở thời điểm 4 tháng sau mổ (3 - 6 tháng) bằng băng ép. 3 trường hợp có viêm tấy lan tỏa sau mổ, điều trị bằng kháng sinh. 26/40 (65%), lõm: 2 (5%), co kéo gây hẹp nhẹ: Giải phẫu bệnh: 2/40 (5%) trường hợp tổn thương viêm lao đặc hiệu, có chỉ định điều trị phác đồ lao sau khi ra viện. 26 phải điều trị phẫu thuật. Sẹo mổ: bình thường: 3 (7,5%), nhức: 3 (7,5%), chảy dịch 6 (15%). Kết quả chung: Tốt: 72,5% (29/40); Trung bình: 10%(4/40); Kém: 17,5% (7/40). TCNCYH 113 (4) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC IV. BÀN LUẬN Trong nghiên cứu này, tuổi trung bình là 39,5 và 90% là bệnh nhân nam. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu khác trên thế giới. Năm 2012, nghiên cứu của V. de Pa- apxe móng ngựa cấp (bạch cầu tăng cao, sốt, đau vùng hậu môn) và 31/41 trường hợp biểu hiện bệnh cảnh rò hậu môn mạn tính có lỗ rò ngoài hoặc apxe đã vỡ mủ [3]. Những bệnh nhân có thời gian khởi bệnh 5 - 7 ngày rades trên 82 ca rò móng ngựa, tuổi trung bình là 46 và 72% là bệnh nhân nam [1]. Năm thường có apxe lan rộng ra hố ngồi - trực 2014, nghiên cứu của Ibrahim F.N. (2014) trên 28 bệnh nhân rò móng ngựa loại sau, tuổi hoặc apxe đã vỡ mủ có thời gian mắc bệnh từ trung bình là 43 và nam giới chiếm 71,4% [2]. Có 27/40 hồ sơ có chụp cộng hưởng từ Bệnh lý rò hậu môn móng ngựa gặp trong nhóm đối tượng ở độ tuổi lao động và có xu (MRI) tiểu khung (67,5%). Chụp MRI tiểu hướng liên quan đến các hoạt động của nhóm ngành nghề phải ngồi nhiều: 37,5% trường trường hợp thăm khám lâm sàng hướng đến hợp là cán bộ trí thức; công nhân, lái xe và cộng hưởng từ giúp gợi ý vị trí lỗ trong, hướng nghề tự do chiếm 40%. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, chúng tôi không đi sâu nghiên cứu mối liên quan với nghề nghiệp và căn nguyên bệnh. Về tiền sử bệnh, 57,5% (23/40) bệnh nhân có tiền sử mổ apxe/rò hậu môn cũ. Năm 1976, trong nghiên cứu tổng kết 10 năm áp dụng phương pháp mổ rò móng ngựa kinh điển của Patrick Hanley trên 41 bệnh nhân từ 1963 đến 1973, số bệnh nhân có tiền sử mổ cũ chiếm 39%, trong đó 8 bệnh nhân mổ 1 lần, 8 bệnh nhân đã mổ từ 2 - 10 tràng. 31 bệnh nhân có rò hậu môn mạn tính 2 tuần đến 5 năm. khung được chúng tôi chỉ định trong những chẩn đoán apxe/rò hậu môn phức tạp. Phim đi của đường rò, phân loại đường rò, vị trí và kích thước các ổ apxe. Theo một số nghiên cứu, độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán rò/apxe hậu môn móng ngựa lên tới 100% [2]. Tuy nhiên, chúng tôi không chỉ định chụp cộng hưởng từ thường quy vì có thể xác định thương tổn qua thăm khám và trong quá trình mổ. Thương tổn trong mổ: Trong nghiên cứu này, tình trạng apxe cấp tính chiếm tới 75%, lần [3]. Điều này cho thấy rò hậu môn móng ngựa là thể rò hậu môn phức tạp và thách phần lớn là apxe liên cơ thắt với đường rò lan thức điều trị. Theo Gordon (1999), tái phát sau rò mạn tính: xuyên cơ thắt trung gian: 3/10, lần đầu tiên mổ apxe cạnh hậu môn gặp ở khoảng 35-50% bệnh nhân [7]. xuyên cơ thắt cao: 4/10, trên cơ thắt: 1/10, Lâm sàng - cận lâm sàng: Thời gian mắc Nghiên cứu của V. De Parades cho thấy tỉ lệ bệnh: 12,21 ± 19,65 tháng (nhỏ nhất 4 ngày, rò xuyên cơ thắt cao chiếm 90% [1]. Ibrahim cao nhất 72 tháng). 12,5% bệnh nhân có sốt. nghiên cứu trên 28 bệnh nhân rò hậu môn Lỗ ngoài chảy mủ chiếm 67,5%, trong đó 4 móng ngựa có 78,6% là rò xuyên cơ thắt cao theo hình móng ngựa. 10 trường hợp đường ngoài cơ thắt: 1/10, không xác định: 1/10. trường hợp có thêm một lỗ ngoài thứ hai. [2]. Apxe/rò hậu môn móng ngựa kiểu sau Apxe cạnh hậu môn không lỗ ngoài: 32,5%. chiếm đa số với tỉ lệ 75%. Các nghiên cứu Số lượng bạch cầu: tăng trong 22/40 (55%). trước đây cũng đã cho thấy rò móng ngựa Nhóm bệnh nhân trong nghiên cứu của Han- kiểu sau thường gặp hơn kiểu trước. Nghiên ley có 10/41 trường hợp biểu hiện bệnh cảnh cứu của V. De Parades, tỉ lệ này là 66% và TCNCYH 113 (4) - 2018 27