Kết quả phẫu thuật chỉnh hình thẩm mỹ cằm

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CHỈNH HÌNH THẨM MỸ CẰM<br /> Nguyễn Văn Hóa*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị phẫu thuật (PT) biến dạng cằm bằng thủ thuật trượt cằm, dựa<br /> trên phân tích các chỉ số nhân trắc trên phim sọ, nêu kỹ thuật mổ và đánh giá kết quả thẩm mỹ.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu được thực hiện trên 25 bệnh nhân được phẫu thuật trượt cằm (gồm 22 nữ, 3<br /> nam), tuổi từ 18- 38 được điều trị phẫu thuật tại bệnh viện RHM thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Xương được đưa về vị trí giải phẫu nên các chỉ số sọ mặt trở về giá trị chuẩn hơn, hầu hết BN đều<br /> hài lòng về kết quả thẩm mỹ<br /> Kết luận: Kết quả của loạt các trường hợp nghiên cứu này cho thấy rằng phẫu thuật chỉnh hình trượt cằm<br /> với cố định cứng là phương pháp khả thi để sửa chữa một loạt các biến dạng khác nhau của cằm.<br /> Từ khóa: Phẫu thuật cằm, biến dạng cằm, dị dạng xương hàm dưới, lẹm cằm,<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF GENIOPLASTY<br /> Nguyen Van Hoa * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 151 - 154<br /> Objective: Diagnosis and surgical treatment planning of a chin deformity by a sliding genioplasty based on<br /> hard and tissue analysis. Technique selection and easthetic results evaluation.<br /> Method: The sample of 25 pateints (22 women và 3 men) was treatmented in Odonto Maxillofacial Hospital<br /> Ho Chi Minh City. They were surgical treatmented by Osteotomy for sliding repostioning.<br /> Results: Bones are repositioned to more anatomical positions, therefore craniofacial indices returned to more<br /> normal values. All patients are satisfied with the aesthtic results.<br /> Conclutions: The results of this case series indicate that genioplasty with rigid fixation is feasible for<br /> correction of variety of chin deformities.<br /> Keywords: Genioplasty, dentofacial diformities, chin hypoplasia, chin protrution.<br /> cho được kết quả thẩm mỹ tự nhiên ngoài mong<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> đợi. Chúng tôi tiến hành đề tài này với mục tiêu:<br /> Một khuôn mặt hài hòa là khuôn mặt có các<br /> Phân tích các chỉ số sọ mặt trước PT.<br /> tỉ lệ giữa 3 tầng mặt bằng nhau và sự cân xứng ở<br /> Trình bày các bước trong kỹ thuật mổ trượt<br /> mỗi tầng phù hợp với vị trí của mỗi cơ quan<br /> cằm.<br /> theo 1 tỉ lệ chiều ngang nhất định, thường thì 1<br /> Đánh giá kết quả thẩm mỹ.<br /> biến dạng ở 1/3 tầng dưới mặt sẽ dễ nhận biết<br /> hơn và ảnh hưởng rất lớn đến đường viền<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN<br /> khuôn mặt, một khuôn mặt đẹp thì không thể<br /> CỨU<br /> gắn với xương cằm quá lẹm hay quá thô, trong<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> khi can thiệp phẫu thuật ở tầng mặt dưới đơn<br /> giản hơn, an toàn hơn các tầng giữa (Vùng có<br /> Nghiên cứu thực hiện trên 25 bệnh nhân<br /> nhiều cơ quan chức năng) và tầng trên nhưng<br /> được xác định có biến dạng xương hàm, được<br /> * Bộ môn Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ - Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Nguyễn Văn Hóa. ĐT: 0904397979. Email: phd.hoanguyen@yahoo.com<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012<br /> <br /> 151<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> điều trị phẫu thuật từ năm 2007-2009.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiền cứu, mô tả lâm sàng, theo<br /> dõi dọc. Mẫu nghiên cứu gồm 25 bệnh nhân tất<br /> cả được chụp hình ảnh: ở tư thế thẳng, nghiêng,<br /> các loại phim Xquang như: phim sọ nghiêng,<br /> phim sọ thẳng, phim toàn cảnh với mục đích:<br /> Phân tích các chỉ số mô mềm: góc cổ cằm<br /> môi, góc nếp gấp môi dưới, tỉ lệ các tầng mặt,<br /> khoảng cách cổ cằm.<br /> Phân tích các chỉ số mô cứng: góc lồi mặt,<br /> chiều dài xương hàm dưới (XHD), tỉ lệ chiều dài<br /> của tầng mặt giữa và XHD.<br /> Các chỉ số nhân trắc trên hình ảnh và trên<br /> phim sọ được đo đạt và so sánh với các chỉ số<br /> nhân trắc của một số phân tích chuẩn: Steiner(3),<br /> Mc Namara(5), Hoàng Tử Hùng và Hồ Thị Thùy<br /> Trang(2) để: Đánh giá tương quan theo chiều<br /> trước sau, chiều đứng dọc của khối sọ mặt bao<br /> gồm: Nền sọ, xương hàm trên (XHT), XHD.<br /> Ngoài ra phân tích phim sọ giúp lập trình dựng<br /> hình trên không gian 3 chiều để dự đoán kết quả<br /> sau phẫu thuật.<br /> Các bước kỹ thuật: Phẫu thuật cắt XHD theo<br /> kỹ thuật BSSO được tiến hành trong điều kiện<br /> gây mê giảm huyết áp có hô hấp điều khiển với<br /> ống nội khí quản đặt qua mũi.<br /> <br /> Kỹ thuật cắt chỉnh hình trượt cằm<br /> Đường rạch niêm cốt mạc ở vị trí thấp của<br /> đáy hành lang được mở rộng băng qua đường<br /> giữa mặt từ R34-R44. Bóc tách vạt niêm cốt mạc<br /> đến đỉnh cằm, phẫu tích mạch máu và thần kinh<br /> cằm. Đánh dấu đường cắt xương, khoan những<br /> lỗ nhỏ đối xứng dọc theo đường đánh dấu bằng<br /> mũi khoan tròn, dùng lưỡi cưa dao động cắt<br /> ngang chỏm cằm giữa các cặp lỗ đã khoan. Di<br /> chuyển chỏm cằm về phía trước đến vị trí đã<br /> định, cố định chỏm cằm bằng chỉ thép hay nẹp<br /> vít. Đóng niêm mạc vết mổ bằng chỉ vicryl 3.0.<br /> Phương pháp đánh giá kết quả<br /> Đánh giá kết quả dựa vào bảng câu hỏi đánh<br /> giá dành cho bệnh nhân.<br /> <br /> 152<br /> <br /> Đánh giá kết quả dựa vào các chỉ số phân<br /> tích trên phim sọ.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Bảng 1. Phân bố mẫu nghiên cứu theo nhóm tuổi (n<br /> =25).<br /> Tuổi<br /> 18 – 28<br /> 29 – 38<br /> >38<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số lượng bệnh nhân.<br /> 19<br /> 5<br /> 1<br /> 25<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 76 %<br /> 20%<br /> 4%<br /> 100 %<br /> <br /> Trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi số<br /> bệnh nhân có nhu cầu phẫu thuật chỉnh sửa các<br /> biến dạng xương hàm còn khá trẻ, chủ yếu tập<br /> trung ở tuổi từ 18-28, chiếm 76%. Sở dĩ số bệnh<br /> nhân ở lứa tuổi này được điều trị chiếm tuyệt<br /> đại đa số là vì ở lứa tuổi này đã qua giai đoạn<br /> tăng trưởng và phát triển xương và hết khả năng<br /> điều chỉnh bằng biện pháp chỉnh nha, hơn nữa<br /> bệnh nhân đã ý thức được những ảnh hưởng<br /> nặng nề của các biến dạng xương hàm trong<br /> cuộc sống hàng ngày.<br /> Ở lứa tuổi >38 chiếm tỉ lệ rất thấp 4%. có lẽ<br /> do những người ở độ tuổi này đã lập gia đình<br /> nên ít lo lắng, chăm sóc bản thân. Hơn nữa, có<br /> một số người còn nghĩ họ đã quá già để chịu<br /> một cuộc phẫu thuật mà họ cho rằng không cần<br /> thiết.<br /> Còn một thực tế nữa là chúng tôi có khuynh<br /> hướng chọn bệnh nhân trẻ tuổi, vì trên những<br /> bệnh nhân tuổi trẻ thì hạn chế nhiều các nguy cơ<br /> tai biến trong quá trình phẫu thuật cũng như<br /> những biến chứng sau phẫu thuật, thời gian liền<br /> xương và phục hồi diễn ra nhanh hơn. Đây là<br /> các yếu tố chính góp phần cho thành công của<br /> phẫu thuật chỉnh sửa xương hàm.<br /> Theo Ylikontiola L. (2000)(6) khi tìm hiểu yếu<br /> tố ảnh hưởng đến các biến chứng sau phẫu<br /> thuật nhận thấy: ở lứa tuổi trẻ thường ít có biến<br /> chứng, nếu có cũng mau chóng được bình phục.<br /> Đặc biệt về tình trạng rối loạn cảm giác được<br /> phục hồi nhanh trên các bệnh nhân trẻ hơn.<br /> <br /> Về giới<br /> Bảng 2. Phân bố mẫu nghiên cứu theo giới (n =25)<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Giới<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 3<br /> 22<br /> 25<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 12 %<br /> 88 %<br /> 100 %<br /> <br /> Trong mẫu nghiên cứu bệnh nhân được điều<br /> trị ngẫu nhiên, nhưng bảng 2 cho thấy tỉ lệ nữ<br /> giới chiếm khá cao (88%) trong khi nam giới chỉ<br /> 12%, Điều này có lẽ do nhu cầu thẩm mỹ của nữ<br /> giới cao hơn, mặt khác do yếu tố tâm lý của các<br /> bậc phụ huynh thường lo lắng và quan tâm về<br /> thẩm mỹ cho con gái hơn con trai, đây cũng là<br /> yếu tố góp phần làm cho tỉ lệ bệnh nhân nữ cao<br /> hơn nam. Tỉ lệ của chúng tôi cao hơn kết quả<br /> thống kê của Bộ môn nắn chỉnh hàm trường Đại<br /> Học Răng Hàm Mặt và Khoa nắn hàm Viện<br /> Răng Hàm Mặt quốc gia, phái nữ chiếm 71,4%(1).<br /> <br /> Kết quả phục hồi giải phẫu trên phim Xquang<br /> Bảng 3.Giá trị các số đo TB của biến dạng thiểu sản<br /> XHD (n =25).<br /> Các số đo nhân trắc Trước PT<br /> Góc cổ cằm môi<br /> Góc lồi mặt<br /> <br /> 0<br /> <br /> 137,8<br /> <br /> 0<br /> <br /> -28,1<br /> <br /> Sau PT<br /> <br /> Giá trị BT<br /> <br /> 0<br /> <br /> 110<br /> <br /> 0<br /> <br /> -9,28<br /> <br /> 118,6<br /> -16,5<br /> <br /> Chiều dài tầng giữa 87,5 / 104,2 87,5 / 113,7<br /> mặt / Chiều dài XHD (1/1,19)<br /> (1/1,33)<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1/1,3<br /> <br /> Góc cổ-cằm-môi được tạo bởi đường tiếp<br /> tuyến bờ dưới cằm và đường nối từ điểm nhô<br /> cằm với điểm giữa đường viền môi dưới. Khi<br /> thiểu sản XHD thì giá trị TB góc này tăng cao<br /> (1370) (2) và chiều dài XHD ngắn nên tỷ lệ chiều<br /> dài tầng giữa mặt/ chiều dài XHD tăng (1/1,19),<br /> bình thường tỷ lệ này là: 1/1,3(3). Góc lồi mặt<br /> được tạo bởi các đường vẽ từ điểm G’đến điểm<br /> Sn và từ điểm Sn đến điểm Pog’, có giá trị trung<br /> bình là: -120  40(2), -9,280(1). Nhưng ở nhóm<br /> nghiên cứu giá trị trung bình của góc này giảm<br /> là: -28,10.<br /> Sau Phẫu thuật góc cổ cằm môi, góc lồi mặt<br /> được cải thiện. Đây là kết quả của việc thay đổi<br /> vị trí cằm sau PT, kỹ thuật trượt cằm cũng làm<br /> chiều dài XHD tăng lên từ: 104,2mm -113,7mm.<br /> Trong quá trình phẫu thuật 25 bệnh nhân<br /> với biến dạng cằm, chúng tôi không gặp các tai<br /> biến như: chảy máu thứ phát hay có dấu hiệu<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhiễm khuẩn vùng mổ. Đứt động mạch và thần<br /> kinh cằm, đứt động mạch và thần kinh lưỡi, tổn<br /> thương mô mềm vùng lân cận, gãy xương<br /> không mong muốn.<br /> Sở dĩ chúng tôi không gặp những tai biến<br /> trong phẫu thuật cũng còn do: Khâu tiếp nhận<br /> chọn lựa bệnh nhân có chọn lọc, kỹ thuật phẫu<br /> thuật đơn giản. Hơn nữa cơ sở chuyên khoa<br /> được trang bị khá đầy đủ dụng cụ chuyên biệt<br /> cho các loại phẫu thuật này.<br /> Theo Satoh K. (2004)(4) khi chỉnh sửa tật lẹm<br /> cằm và những trường hợp quá sản hàm dưới ở<br /> mức độ nhẹ, kỹ thuật cắt chỉnh hình trượt cằm,<br /> thì việc tạo dáng cho vùng cằm và/hoặc bao<br /> gồm đặt lùi khối trước XHD là biện pháp khá<br /> đơn giản mà kết quả đạt đươc thỏa đáng về mặt<br /> thẩm mỹ.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Về đặc điểm giải phẫu<br /> Qua 25 trường hợp Biến dạng thiểu sản<br /> XHD được PT tạo hình cằm các chỉ số sọ mặt trở<br /> về giá trị chuẩn: số đo trung bình góc cổ cằm<br /> môi tăng (137,80); góc lồi mặt giảm (-28,10); tỉ lệ<br /> chiều dài tầng giữa mặt/chiều dài XHD tăng<br /> (1/1,19).<br /> <br /> Về thẩm mỹ<br /> Các đường mổ đều được thực hiện qua<br /> đường trong miệng nên không để lại sẹo xấu<br /> Đây là 1 kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả<br /> rỏ rệt, làm thay đổi tỉ lệ các tầng mặt theo chiều<br /> đứng, tăng chiều dài XHD, Khung xương cân<br /> đối là nền tảng quan trọng cho tính thẩm mỹ<br /> của hệ thống mô mềm bên trên, đường nét<br /> khuôn mặt trở nên hài hòa. Về thẩm mỹ có thể<br /> thấy cải thiện ngay sau phẫu thuật, hầu hết bệnh<br /> nhân và gia đình đều hài lòng về kết quả điều<br /> trị.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Hà Minh Thu, Đỗ thị Hiếu, Nguyễn Lê Thanh (1996), "Nghiên<br /> cứu qua tổng kết 1000 bệnh nhân đến khám và nắn chỉnh ở<br /> khoa chỉnh răng Viện Răng Hàm Mặt Hà Nội", Tạp chí Y Học<br /> Việt Nam, tr. 14-16.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012<br /> <br /> 153<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 154<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Hoàng Tử Hùng, Hồ Thị Thùy Trang (2000) " Những đặc trưng<br /> của khuôn mặt hài hòa qua ảnh chụp và phim sọ nghiêng", Số<br /> đặc biệt hội nghị khoa học, Trường ĐH Y Dược Tp. HCM, tr.128-38.<br /> Reyneke JP. (2003), "Diagnosis and treatment planning", "Basic<br /> guidelines for the diagnosis and treatment of specific dentofacial<br /> deformities", Essentials of Orthognathic surgery, pp. 151-246.<br /> McNamara J.A. (1984), "A method of cephalometric evaluation",<br /> Am.J.Orthod, 86, pp. 449-470.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Saitoh K. (2002), "Mandibular sympyseal contouring in mild<br /> mandibular prognathism", Aesthetic Plast. Surg, 26 (6), pp. 401406.<br /> Ylikontiola L., Kinnunen J., Oikarinen K. (2000), “Factors<br /> affecting neurosensory disturbance after mandibular bilateral<br /> sagittal split osteotomy", J. Oral Maxillofac. Surg, 58 (11), pp.<br /> 1234-1239.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012<br /> <br />