Khảo sát độ hẹp động mạch nội sọ bằng siêu âm màu xuyên sọ ở bệnh nhân thiếu máu não cục bộ cấp

KHẢO SÁT ĐỘ HẸP ĐỘNG MẠCH NỘI SỌ BẰNG SIÊU ÂM MÀU<br /> XUYÊN SỌ Ở BỆNH NHÂN THIẾU MÁU NÃO CỤC BỘ CẤP<br /> Trương Lê Tuấn Anh*, Vũ Anh Nhị**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Hẹp động mạch nội sọ là một nguyên nhân quan trọng gây thiếu máu não cục bộ, đặc biệt<br /> ở bệnh nhân châu Á. Chúng tôi chẩn đoán và truy tìm tần suất hẹp động mạch nội sọ và các yếu tố nguy cơ<br /> gây hẹp động mạch nội sọ cũng như xác định vai trò của siêu âm mã hóa màu xuyên sọ trong chẩn đoán<br /> mức độ hẹp động mạch nội sọ ở bệnh nhân thiếu máu não cục bộ cấp.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả tiền cứu, trên 196 bệnh nhân thiếu máu não cục bộ cấp<br /> điều trị nội trú ở đơn vị đột quỵ Bệnh viện Nhân dân 115.<br /> Kết quả: Hẹp động mạch nội sọ là nguyên nhân quan trọng, chiếm tỷ lệ đáng kể (39,8%). Các yếu tố<br /> nguy cơ của xơ vữa động mạch nội sọ: tuổi trên 69, tiền sử có cơn thoáng thiếu máu não hay TMNCB, tiền<br /> sử rối loạn Lipid máu, tiền sử hút thuốc lá, huyết áp tâm trương lúc nhập viện (LNV) trên 88 mmHg, LDL<br /> Cholesterol LNV trên 121 mg/dL, điểm NIHSS LNV trên 11. Siêu âm mã hóa màu xuyên sọ có giá trị cao<br /> trong chẩn đoán mức độ hẹp bằng và trên 50% ở các động mạch não giữa, động mạch cảnh trong đoạn trong<br /> sọ và động mạch thân nền.<br /> Kết luận: Hẹp động mạch lớn nội sọ là nguyên nhân quan trọng trong gây thiếu máu não cục bộ và<br /> siêu âm mã hóa màu xuyên sọ là một kỹ thuật không xâm lấn có giá trị trong tầm soát nguyên nhân hẹp<br /> động mạch nội sọ này.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> INVESTIGATION OF INTRACRANIAL STENOSES ARTERY BY TRANSCRANIAL COLORCODED SONOGRAPHY AT PATIENTS WITH ACUTE ISCHEMIC STROKE<br /> Truong Le Tuan Anh, Vu Anh Nhi<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 411 - 418<br /> Background and purpose: Intracranial stenoses is a considerable reason causing ischemic stroke,<br /> especially at Asian patients. In this research, we diagnose and track the frequency of intracranial stenoses<br /> and the risky factors causing intracranial stenoses as well as define the role of transcranial color-coded<br /> sonography (TCCS) in diagnosing the narrowing levels of intracranial stenoses at patients with acute<br /> ischemic stroke.<br /> Method: We prospectively studied 196 patients with acute ischemic stroke in people hospital 115.<br /> Results: Intracranial stenoses is a considerable cause, prevalent among 39.8% of all stroke subtypes.<br /> Risky factors of atherosclerosis are age of over 69, prospection of transient ischemic attack or intracranial<br /> stenoses, prospection of blood lipid turbulence, prospection of smoke, dyastolic pressure at admission over 88<br /> mmHg, LDL Cholesterol at admission over 121 mg/dL, NIHSS score at admission over 11. TCCS has high<br /> value in diagnosing the steno level of 50% and over at midle cerebral artery, intracranial internal carotid<br /> artery and basilar and basilar artery.<br /> Conclusions: Intracranial stenoses is a considerable reason causing ischemic stroke. TCCS is reliable in<br /> * Khoa đột quị, BV Nhân Dân 115 ** Bộ môn Thần kinh, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> <br /> assessment of basal cerebral artery narrowing and prove to be useful for noninvasive management of patients<br /> with acute ischemis stroke.<br /> <br /> ĐẶT VẤNĐỀ<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> <br /> Hẹp động mạch nội sọ là một nguyên nhân<br /> quan trọng gây thiếu máu não cục bộ (TMNCB),<br /> đặc biệt ở bệnh nhân châu Á, nó chiếm tỷ lệ<br /> đáng kể, 40 - 50%. Tỷ lệ tái phát ở những bệnh<br /> nhân này rất cao, lên đến 15 - 25% trong năm<br /> đầu sau thiếu máu não cục bộ. Do đó, việc chẩn<br /> đoán và tầm soát nhóm nguyên nhân này là rất<br /> cần thiết. Để tầm soát hẹp động mạch (ĐM) nội<br /> sọ, siêu âm mã hóa màu xuyên sọ (SAMHMXS)<br /> thường được chỉ định trên lâm sàng vì nhiều ưu<br /> điểm như chính xác so với DSA, không xâm lấn,<br /> rẻ tiền, có thể lặp lại nhiều lần tại giường<br /> bệnh…(24)<br /> <br /> Bệnh nhân TMNCB cấp nhập viện được<br /> hỏi tiền sử, bệnh sử, khám LS và chụp CTscan<br /> / MRI sọ não, ghi nhận: tuổi, giới; tiền sử: tăng<br /> huyết áp, đái tháo đường(20), hút thuốc lá, rối<br /> loạn Lipid máu(10), cơn thoáng thiếu máu não<br /> cục bộ, rung nhĩ .<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Khảo sát tỷ lệ tắc hẹp ĐM nội sọ trong mẫu<br /> nghiên cứu.<br /> Khảo sát giá trị của SAMHMXS trong chẩn<br /> đoán mức độ hẹp ĐM nội sọ.<br /> Tìm các yếu tố nguy cơ có liên quan đến hẹp<br /> ≥ 50% ĐM nội sọ ở bệnh nhân thiếu máu não cục<br /> bộ cấp.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Khảo sát 196 bệnh nhân TMNCB cấp nhập<br /> viện điều trị nội trú tại đơn vị Đột quỵ BVND115 từ tháng 9/2006 đến tháng 8/2007 thỏa<br /> mãn các tiêu chuẩn chọn bệnh và tiêu chuẩn loại<br /> trừ sau.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh:<br /> Tất cả bệnh nhân TMNCB cấp, thuộc chi<br /> phối của tuần hoàn trước và sau, nhập khoa Nội<br /> Thần kinh BVND 115 trong vòng 48 giờ từ lúc<br /> khởi phát TMNCB. Thỏa tiêu chuẩn chẩn đoán<br /> đột quỵ của Tổ chức y tế thế giới.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại ra<br /> CTscan/MRI sọ não có hình ảnh xuất huyết<br /> não, tổn thương não do nguyên nhân khác. Bệnh<br /> nhân có bệnh nội khoa nặng.<br /> <br /> Đánh giá bằng thang điểm đột quỵ của Viện<br /> sức khỏe Hoa Kỳ (NIHSS)(14) LNV và chia nhóm<br /> theo Scott. E. Kasner: ≤ 5 điểm, 6-10 điểm, 11-15<br /> điểm, 16-20 điểm, > 20 điểm(15).<br /> Chia các mức huyết áp theo tiêu chuẩn JNC<br /> VII(13), và các mức Lipid máu theo tiêu chuẩn<br /> ATP III(10).<br /> Bệnh nhân được làm các xét nghiệm thường<br /> quy: CTM, chức năng đông máu toàn bộ, chức<br /> năng gan thận, Lipid máu, X quang tim phổi ...<br /> Tắc hẹp ĐM nội sọ đánh giá trên SAMHMXS<br /> theo<br /> tiêu<br /> chuẩn<br /> Baumgartner(5,16)<br /> và<br /> Alexandrov(2).<br /> Chẩn đoán hẹp ĐM trên hình TOF-3D(7) theo<br /> tiêu chuẩn NASCET(9) và WASID(6).<br /> Bệnh nhân sẽ được xếp vào các nhóm của<br /> phân loại theo TOAST dựa vào tiêu chuẩn tiền<br /> sử, bệnh sử lâm sàng và cận lâm sàng(1).<br /> <br /> Xử lý dữ liệu<br /> Thống kê bằng phần mềm thống kê SPSS<br /> phiên bản 15.0. Tất cả các giá trị của xác suất<br /> được phân tích bằng test 2-đuôi với mức ý nghĩa<br /> thống kê