Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân rối loạn đường huyết lúc đói và đái tháo đường tại Bệnh viện Thống Nhât

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT NỒNG ĐỘ TESTOSTERONE  <br /> Ở BỆNH NHÂN RỐI LOẠN ĐƯỜNG HUYẾT LÚC ĐÓI  <br /> VÀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHÂT <br /> Lê Đình Thanh*, Cao Thị Vân*, Nguyễn Thị Kim Tiến* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân có Rối loạn đường huyết lúc đói và Đái tháo đường <br /> tại Bệnh Viện Thống Nhất <br /> Phương pháp: Mô tả cắt ngang có phân tích. Thời gian từ 01‐4‐2013 đến 30‐06‐2013 tại Bệnh viện Thống <br /> Nhất. Nhóm nghiên cứu gồm 30 bệnh nhân có đường huyết bình thường, 30 bệnh nhân Đái tháo đường và 50 <br /> bệnh nhân có Rối loạn đường huyết lúc đói. <br /> Kết quả: Nồng độ trung bình của testosterone ở nhóm có đường huyết bình thường là 5,35 ± 1,79 ng/mL. <br /> Nồng  độ  trung  bình  của  testosterone  ở  nhóm  Đái  tháo  đường  là:  3,8  ±  1,8  ng/mL.  Nồng  độ  trung  bình  của <br /> testosterone ở nhóm có Rối loạn đường huyết lúc đói là: 4,33 ± 1,49 ng/mL  <br /> Kết luận: Nồng độ trung bình của testosterone ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường và nhóm bệnh nhân Rối <br /> loạn đường huyết lúc đói thấp hơn so với nhóm không mắc đái tháo đường <br /> Từ khóa: testosterone, rối loạn đường huyết lúc đói, đái tháo đường. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> SURVEY TESTOSTERONE CONCENTRATIONS IN PATIENTS WITH FASTING GLUCOSE <br /> DISORDERS AND DIABETES AT THONG NHAT HOSPITAL <br /> Le Dinh Thanh, Cao Thi Van, Nguyen Thi Kim Tien <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3‐ 2013: 147 ‐ 150 <br /> Background: Survey Testosterone concentrations in patients with Impaired fasting glucose and Diabetes at <br /> Thong Nhat Hospital <br /> Method:  a  cross‐sectional  descriptive  analysis  study  from  4‐2013  to  06‐2013  at  Thong  Nhat  Hospital. <br /> Included  30  patients  with  normal  blood  sugar,  30  patients  diabetes  and  50  patients  with  Impaired  fasting <br /> glucose  <br /> Results: The average concentration of testosterone in patients with normal blood sugar: 5.35 ± 1.79 ng/mL. <br /> The average concentration of testosterone in patients with diabetes: 3.8 ± 1.8 ng/mL. The average concentration of <br /> testosterone in patients Impaired fasting glucose: 4.33 ± 1.49 ng/mL <br /> Conclusion:  The  average  concentration  of  testosterone  in  patients  with  diabetes  and  patients  with <br /> Impaired fasting glucose are lower patients with normal blood sugar <br /> Keywords: Testosterone, Impaired fasting glucose, Diabetes <br /> nhỏ  từ  tuyến  thượng  thận  của  nam  giới.  Nồng <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> độ  testosterone  trong  máu  cao  nhất  vào  buổi <br /> Testosterone  là  horm   one  nội  tiết  tố  nam <br /> sáng  và  thấp  nhất  vào  ban  đêm.  Sự  bài  tiết <br /> được  tiết  ra  chủ  yếu  ở  tinh  hoàn  và  một  phần <br /> testosterone  được  điều  hòa  bởi  Luteinizing <br /> * Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh <br /> Tác giả liên lạc: TSBS.Lê Đình Thanh <br />  ĐT: 0913634383 <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 <br /> <br />  Email: ledinhthanhvmc@yahoo.com.vn  <br /> <br /> 147<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> hormone  (LH),  và  điều  hòa  ngược  thông  qua <br /> tuyến yên và vùng dưới đồi. <br /> Nhiều  nghiên  cứu  cho  thấy  Testosterone  có <br /> vai trò trong việc ngăn chặn tiến triển thành Rối <br /> loạn  đường  huyết  lúc  đói  (RLĐHLĐ)  và  Đái <br /> tháo đường (ĐTĐ)(3,1). Glucose đi vào các tế bào <br /> của cơ thể là nhờ tác dụng của insulin phối hợp <br /> với thụ thể insulin của tế bào. Testosterone giúp <br /> các  thụ  thể  insulin  hoạt  động  có  hiệu  quả  hơn, <br /> qua  đó  giảm  xu  thế  phát  triển  thành  bệnh  đái <br /> tháo đường. <br /> Theo Tan JK và cộng sự (2003) tại Singapore <br /> nghiên  cứu  ghi  nhận  giảm  thấp  nồng  độ <br /> testosterone  cũng  là  yếu  tố  nguy  cơ  làm  tăng <br /> ĐTĐ type 2. Mặt khác ĐTĐ type 2 thường có tỉ <br /> lệ rối loạn lipid cao cũng như tăng glucose máu <br /> làm cho quá trình xơ vữa động mạch tiến triển <br /> nhanh góp phần làm giảm testosterone(4) <br /> Nồng độ testosterone còn liên quan đến tuổi <br /> trong  đó  tuổi  càng  cao  thì  sự  tổng  hợp <br /> testosterone càng giảm(3). <br /> Tại  Việt  Nam  trong  những  năm  gần  đây <br /> nhiều nghiên cứu ghi nhận nồng độ testosterone <br /> trong một số bệnh nhân đái tháo đường cũng có <br /> sự thay đổi. Theo Nguyễn Văn Quýnh (2007) ghi <br /> nhận  nồng  độ  testosterone  huyết  thanh  ở  bệnh <br /> nhân ĐTĐ giảm so với người không bị đái tháo <br /> đường,  sự  giảm  thấp  nồng  độ  testosterone  góp <br /> phần  làm  rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói  và  sự <br /> phát triển của ĐTĐ type 2. <br /> Trong  bối  cảnh  chung  của  toàn  cầu,  Việt <br /> nam  cũng  đang  đối  mặt  với  tỷ  lệ  Đái  tháo <br /> đường ngày một gia tăng. Tại Bệnh Viện Thống <br /> Nhất  TPHCM,  số  lượng  bệnh  nhân  đến  khám <br /> điều trị và được kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng <br /> năm  là  không  nhỏ.  Việc  phòng  bệnh  và  phát <br /> hiện bệnh sớm là vấn đề cần quan tâm tích cực <br /> cho  mọi  đối  tượng  khi  được  đến  khám.  Vì  vậy <br /> đề tài nghiên cứu nồng độ Testosterone ở bệnh <br /> nhân rối loạn đường huyết lúc đói để có hướng <br /> phòng và theo dõi cho những đối tượng tiền đái <br /> tháo đường là rất cần thiết trong cộng đồng hiện <br /> nay. Việc định lượng testosterone máu có vai trò <br /> quan trọng trong bệnh sinh của kháng insulin và <br /> <br /> 148<br /> <br /> điều  trị  thay  thế  bằng  androgen  có  thể  là  một <br /> điều  trị  tiềm  năng  giúp  cải  thiện  kiểm  soát <br /> đường máu, giảm nguy cơ bệnh nhân nam mắc <br /> bệnh ĐTĐ, nhằm cải thiện chất lượng sống cho <br /> bệnh nhân. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân <br /> có  Rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói  và  Đái  tháo <br /> đường tại Bệnh Viện Thống Nhất <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Nghiên  cứu  mô  tả  cắt  ngang  có  phân  tích. <br /> Thời  gian  từ  tháng  04  năm  2013  đến  tháng  6 <br /> năm 2013 tại Bệnh viện Thống nhất <br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Là  những  bệnh  nhân  được  chẩn  đoán  theo <br /> đúng tiêu chuẩn chẩn đoán gồm: <br /> 30  người  có  đường  huyết  lúc  đói  bình <br /> thường <br /> 50 người có rối loạn đường huyết lúc đói <br /> 30 người đái tháo đường <br /> <br /> Tiêu chuẩn chẩn đoán <br /> Chẩn  đoán  Rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói <br /> dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán của Liên đoàn đái <br /> tháo đường quốc tế IDF 2005: <br /> 5,6  mmol/L  ≤  glucose  máu  lúc  đói  70<br /> Ko mắc ĐTĐ 0<br /> 9<br /> 10<br /> 3<br /> 8<br /> <br /> TC<br /> 30<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> Nhóm tuổi 30-40 40-50 50-60 60-70 >70<br /> RLĐHLĐ<br /> 2<br /> 5<br /> 17<br /> 13 13<br /> ĐTĐ<br /> 2<br /> 5<br /> 8<br /> 9<br /> 6<br /> Tổng cộng<br /> 4<br /> 19<br /> 35<br /> 25 27<br /> <br /> TC<br /> 50<br /> 30<br /> 110<br /> <br /> Bảng 2. Thống kê về tuổi trong nhóm nghiên cứu <br /> Số lượng<br /> Tuổi trung bình<br /> Tuổi nhỏ nhất<br /> Tuổi lớn nhất<br /> Độ lệch chuẩn<br /> Khoảng TC 95%<br /> <br /> Ko mắc ĐTĐ<br /> 30<br /> 59,4<br /> 41<br /> 82<br /> 12,1<br /> 4,52<br /> <br /> RLĐHLĐ<br /> 50<br /> 61,2<br /> 32<br /> 91<br /> 12,6<br /> 3,58<br /> <br /> ĐTĐ<br /> 30<br /> 62,2<br /> 39<br /> 81<br /> 11,44<br /> 4,94<br /> <br /> Bảng 3. Nồng độ trung bình của Glucose trong <br /> nhóm nghiên cứu <br /> Trung bình (mmol/L)<br /> Nhỏ nhất (mmol/L)<br /> Lớn nhất(mmol/L)<br /> Trung vị<br /> Độ lệch chuẩn<br /> <br /> Ko mắc ĐTĐ RLĐHLĐ<br /> 4,8<br /> 5,98<br /> 4,1<br /> 5,2<br /> 5,1<br /> 7,0<br /> 4,9<br /> 5,95<br /> 0,27<br /> 0,5<br /> <br /> ĐTĐ<br /> 9,47<br /> 7,1<br /> 17,8<br /> 8,3<br /> 2,89<br /> <br /> Bảng 4. Nồng độ trung bình của Glucose ở các nhóm <br /> trong nghiên cứu <br /> NĐTB<br /> Glucose<br /> <br /> Nhóm ko mắc<br /> RLĐHLĐ<br /> ĐTĐ<br /> n = 50<br /> n = 30<br /> 4,8 ± 0,27<br /> 5,98 ± 0,5<br /> <br /> ĐTĐ<br /> n = 30<br /> <br /> pvalue<br /> <br /> 9,47 ± p = 0,00007<br /> 2,9<br /> <br /> Bảng 5. Nồng độ trung bình của Testosterone trong <br /> nhóm nghiên cứu <br /> Trung bình (mmol/L)<br /> Nhỏ nhất (mmol/L)<br /> Lớn nhất (mmol/L)<br /> Trung vị<br /> Độ lệch chuẩn<br /> <br /> Ko mắc ĐTĐ RLĐHLĐ<br /> 5,35<br /> 4,33<br /> 2,18<br /> 1,0<br /> 9,72<br /> 7,15<br /> 5,18<br /> 4,3<br /> 1,79<br /> 1,49<br /> <br /> ĐTĐ<br /> 3,8<br /> 0,89<br /> 8,2<br /> 3,69<br /> 1,8<br /> <br /> Bảng 6. Nồng độ trung bình của testosterone ở các <br /> nhóm trong nghiên cứu <br /> NĐTB<br /> (ng/mL)<br /> <br /> Nhóm ko mắc ĐTĐ<br /> (n = 30)<br /> <br /> Testosteron<br /> e<br /> <br /> 5,35 ± 1,79<br /> <br /> RLĐHL ĐTĐ pvalue<br /> Đ<br /> n = 30<br /> n = 50<br /> 4,33 ± 3,8 ±<br /> p=<br /> 1,49<br /> 1,8 0,0029<br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Theo  báo  cáo  của  Ban  điều  hành  dự  án <br /> mục  tiêu  quốc  gia  phòng  chống  đái  tháo <br /> đường  (giai  đoạn  từ  2006  đến  2010),  tại  Việt <br /> Nam  hiện  nay  tỷ  lệ  mắc  bệnh  này  chiếm <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> khoảng  4%  số  dân,  tỷ  lệ  người  tiền  đái  tháo <br /> đường chiếm gần 10% dân số. <br /> Khẳng định tầm quan trọng của testosterone <br /> đối với sức khỏe nam giới cũng như bệnh nhân <br /> nam bị ĐTĐ, nhiều nghiên cứu đã ghi nhận sự <br /> suy  giảm  nồng  độ  testosterone  làm  khởi  phát <br /> tình trạng tiền đái tháo đường và sự  phát triển <br /> của ĐTĐ type 2(3,1). <br /> Qua kết quả nghiên cứu trên, ở bảng 1, nhận <br /> thấy  nhóm  RLĐHLĐ  chiếm  tỷ  lệ  50/110 <br /> (45,45%),  nhóm  ĐTĐ  chiếm  tỷ  lệ  30/110,  nhóm <br /> không mắc ĐTĐ chiếm 30/110. Trong đó nhóm <br /> tuổi 50 – 60 là có tỷ lệ RLĐHLĐ nhiều nhất 17/50 <br /> chiếm 34%. <br /> Ở bảng 2, tuổi trung bình ở 3 nhóm: không <br /> mắc ĐTĐ, RLĐHLĐ,  và  nhóm  ĐTĐ  lần  lượt  là <br /> 59,4,  61,2  và  62,2.  Kiểm  định  z‐test  có  sự  khác <br /> biệt  về  tuổi  ở  nhóm  không  mắc  ĐTĐ  và  nhóm <br /> ĐTĐ.  Không  có  sự  khác  biệt  về  tuổi  ở  2  nhóm <br /> RLĐHLĐ và nhóm ĐTĐ. <br /> Theo  kết  quả  nghiên  cứu  bảng  4,  nồng  độ <br /> trung bình của Glucose ở nhóm ĐTĐ cao gấp 2 <br /> lần so với nhóm không mắc ĐTĐ và gấp 1,6 lần <br /> so với nhóm RLĐHLĐ. Kiểm định ANOVA cho <br /> thấy  sự  khác  biệt  có  ý  nghĩa  thống  kê  (p  = <br /> 0,000007). <br /> Ở  bảng  6,  nồng  độ  trung  bình  của <br /> testosterone  ở  nhóm  không  mắc  ĐTĐ  cao  gấp <br /> 1,63 lần so với nhóm mắc ĐTĐ. Nồng độ trung <br /> bình  của  Testosterone  ở  nhóm  RLĐHLĐ  thấp <br /> hơn  1,23  lần  so  với  nhóm  không  mắc  ĐTĐ <br /> nhưng cao hơn 1,32 lần so với nhóm mắc ĐTĐ. <br /> Kiểm  định  ANOVA  cho  thấy  sự  khác  biệt  có  ý <br /> nghĩa thống kê (p = 0,0029). <br /> Trong  những  năm  gần  đây,  nhiều  nghiên <br /> cứu ghi nhận nồng độ testosterone ở bệnh nhân <br /> đái  tháo  đường  giảm  thấp  hơn  so  với  nhóm <br /> không  mắc  đái  tháo  đường.  Theo  Hiệp  hội  đái <br /> tháo  đường  Mỹ,  một  người  đàn  ông  bị  tiểu <br /> đường týp 2 thì có nguy cơ bị thấp testosterone <br /> cao  gấp  đôi  so  với  nam  giới  không  mắc  bệnh <br /> này.  Theo  nghiên  cứu  của  Nguyễn  Thị  Bạch <br /> Oanh và Nguyễn Hải Thủy (2007‐2009) tại Huế <br /> ghi  nhận  nồng  độ  testosteron  huyết  tương  ở <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 <br /> <br /> 149<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> bệnh nhân đái tháo đường týp 2 thấp hơn so với <br /> bệnh nhân không bị đái tháo đường (4,65 ±1,74 <br /> ng/ml  so  với  5,29  ±  2,38  ng/ml,  p