Khảo sát tác động kháng viêm khớp cấp và mạn tính của bùn khoáng đakai trên chuột nhắt

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> KHẢO SÁT TÁC ĐỘNG KHÁNG VIÊM KHỚP CẤP<br /> VÀ MẠN TÍNH CỦA BÙN KHOÁNG ĐAKAI TRÊN CHUỘT NHẮT<br /> Trần Như Quỳnh*, Lê Thị Xuân Mai**, Đỗ Thị Hồng Tươi*, Trần Thanh Nhãn*, Trần Mạnh Hùng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Hiện nay, bùn khoáng được dùng phổ biến trên thế giới để hỗ trợ điều trị viêm khớp. Trong<br /> nghiên cứu này chúng tôi tiến hành khảo sát tác động kháng viêm của bùn khoáng ĐaKai trên mô hình viêm khớp<br /> cấp và mạn tính ở chuột nhắt.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trên chuột nhắt trắng chủng Swiss<br /> albino; chất thử nghiệm là bùn khoáng ĐaKai và thuốc đối chiếu là Ketoprofen; mô hình thử nghiệm là mô hình<br /> viêm khớp cấp và mạn tính gây bởi Carrageenan 2%.<br /> Kết quả: Trên mô hình gây viêm khớp cấp: bùn khoáng ĐaKai làm giảm mức độ sưng viêm khớp khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê so với lô bệnh vào thời điểm 51h, 75h sau gây viêm. Trên mô hình gây viêm khớp mạn: sau khi<br /> gây viêm khớp trong 21 ngày, bùn khoáng Đakai có tác dụng làm giảm mức độ sưng viêm khớp trong quá trình<br /> điều trị so với lô bệnh. Trên cả 2 mô hình, tác dụng kháng viêm của bùn khoáng Đakai tương đương với<br /> ketoprofen. Bùn khoáng ĐaKai chưa thể hiện tác dụng giảm đau khớp trên cả 2 mô hình.<br /> Kết luận: Bùn khoáng ĐaKai làm giảm sưng viêm khớp trên cả 2 mô hình viêm khớp cấp và mạn tính.<br /> Từ khóa: Bùn khoáng Đakai, Carrageenan, Viêm khớp, chuột nhắt<br /> <br /> ABTRACT<br /> STUDY ON ANTI-INFLAMMATORY EFFECT OF MUD PACK DAKAI<br /> IN THE MOUSE MODEL OF ARTHRITIS<br /> Tran Nhu Quynh, Le Thi Xuan Mai, Do Thi Hong Tuoi, Tran Thanh Nhan, Tran Manh Hung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 4 - 2013: 434 - 439<br /> Introduction: Recently, mud pack has been widely used for supportive treatment of arthritis. In this study,<br /> we investigated the anti-inflammatory effect of mud pack DaKai in mouse models of acute and chronic arthritis.<br /> Materials and Methods: Study was done in Swiss albino mice; anti-inflammatory effect of mud pack<br /> DaKai was compared with ketoprofen in a mouse model of arthritis induced by carrageenan 2%.<br /> Results: In the mouse model of acute arthritis: mud pack DaKai reduced join swelling at 51h and 75h after<br /> the first intra-articular injection of carrageenan. In the mouse model of chronic arthritis: after 21 days inducing<br /> join inflammation, mud pack DaKai reduced join swelling during treatment period. In both model, the antiinflammatory effect of mud pack was similar to ketoprofen. Mud pack DaKai did not reduce pain score.<br /> Conclusions: Mud pack DaKai exerted anti-inflammatory effect manifested by reducing joint inflammation<br /> in both models of acute and chronic arthritis.<br /> Key words: Dakai mud pack, Carrageenan, Arthritis, Mouse<br /> gai cột sống, viêm đa khớp ngày càng trở nên<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> phổ biến ở các nước khí hậu nhiệt đới như Việt<br /> Hiện nay các bệnh về cơ xương khớp nhất là<br /> Nam. Triệu chứng toàn phát thường là khớp bị<br /> thấp khớp, viêm khớp cấp, mạn, thoái hóa khớp,<br /> * Khoa Dược, ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ** Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất Đồng Nai<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Trần Mạnh Hùng ĐT: 0937746596 Email: tranmanhhung@uphcm.edu.vn<br /> <br /> 434<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> viêm sưng, đau, đặc biệt đau nhiều về đêm,<br /> cứng khớp buổi sáng dẫn đến hạn chế vận động.<br /> Việc dùng thuốc hóa dược để điều trị những<br /> bệnh này tồn tại một số nhược điểm nhất định<br /> về vấn đề chi phí cũng như các tác dụng phụ của<br /> thuốc trên dạ dày, ruột… Chính vì thế, hiện nay<br /> người ta có xu hướng dùng lại các phương pháp<br /> thời xưa, gần gũi với thiên nhiên để hỗ trợ điều<br /> trị, giảm số lượng sử dụng, hạn chế tác dụng<br /> phụ của thuốc hóa dược. Một trong những<br /> phương pháp đó là sử dụng nước khoáng và<br /> bùn khoáng(1).<br /> Việt Nam có hơn 400 nguồn nước khoáng<br /> khác nhau với 280 nguồn đã được nghiên cứu<br /> khá đầy đủ về thành phần, tính chất. Trong đó,<br /> ngoài ứng dụng để thư giãn, chăm sóc sắc đẹp,<br /> các nguồn khoáng nóng đã được một số trung<br /> tâm nước khoáng như Mỹ Lâm, Tháp Bà (Khánh<br /> Hòa), Bình Châu (Bà Rịa-Vũng Tàu) hay Tuyên<br /> Quang dùng điều trị bệnh thấp khớp.<br /> Nguồn nước khoáng ĐaKai đã được nghiên<br /> cứu đầy đủ về tính chất lý hóa, vi sinh và đã<br /> được sản xuất ở qui mô công nghiệp làm nước<br /> uống đóng chai từ 1994(4). Tuy nhiên chưa có<br /> nghiên cứu dược lý nào về tác dụng giảm đau,<br /> giảm viêm của bùn khoáng được sản xuất từ<br /> nguồn nước khoáng ĐaKai này.<br /> Từ những lý do nêu trên, chúng tôi tiến hành<br /> đề tài nghiên cứu “Khảo sát tác động kháng<br /> viêm của bùn khoáng ĐaKai trên mô hình viêm<br /> khớp cấp tính và mạn tính’’. Kết quả nghiên cứu<br /> của đề tài này là cơ sở khoa học nhằm hướng<br /> đến triển khai thử nghiệm lâm sàng hiệu quả hổ<br /> trợ điều trị của bùn khoáng ĐaKai trên bệnh<br /> nhân viêm khớp.<br /> <br /> VẬT LIỆU -PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Thú vật thử nghiệm<br /> Chuột nhắt trắng chủng Swiss albino, giống<br /> đực, khỏe mạnh, không có biểu hiện bất thường,<br /> có trọng lượng khoảng 24 ± 2 gam, do Viện<br /> <br /> Vắc-xin và Sinh phẩm Y Tế Nha Trang<br /> cung cấp. Hàng ngày chuột được cung cấp đầy<br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đủ thức ăn và nước uống.<br /> <br /> Hóa chất và thuốc thử nghiệm<br /> Carrageenan được cung cấp bởi Sigma<br /> Aldrich và pha thành hỗn dịch carrageenan 2%;<br /> bùn khoáng ĐAKAI do bộ môn Sinh hóa, Khoa<br /> dược cung cấp. Thuốc đối chiếu: gel Ketoprofen<br /> thoa da (Profenid gel 2,5%, Sanofi Aventis), một<br /> NSAID có tác động kháng viêm, giảm đau, sốt.<br /> <br /> Phương pháp thử nghiệm<br /> Khảo sát tác động kháng viêm khớp cấp tính(3)<br /> Chuột được gây viêm khớp cấp bằng cách<br /> tiêm vào khớp gối ở chân phải sau liều duy nhất<br /> 5 µL hỗn dịch carrageenan 2%. Chu vi khớp gối<br /> được đo trước khi tiêm và ở các thời điểm 3-2751-75 giờ sau khi tiêm carrageenan hoặc dung<br /> dịch sinh lý. Bùn khoáng được đắp lên khớp gối<br /> (100mg, 2 lần/ngày), thuốc đối chứng ketoprofen<br /> 2,5% dạng gel được thoa 10 mg, 2 lần/ngày. Theo<br /> dõi và đánh giá mức độ kháng viêm khớp dựa<br /> vào sự khác biệt của chu vi và mức độ đau của<br /> khớp gối chân vào các thời điểm 3, 27, 51 và 75<br /> giờ sau khi tiêm carrageenan.<br /> Khảo sát tác động kháng viêm khớp mạn tính(2)<br /> Chuột được gây viêm khớp mạn tính bằng<br /> cách tiêm vào khớp gối chân phải sau 5 µL hỗn<br /> dịch carrageenan 2%, 7 liều, cách mỗi 3 ngày<br /> trong 19 ngày. Hiệu quả kháng viêm khớp mạn<br /> tính của bùn khoáng Đakai hoặc thuốc đối<br /> chứng ketoprofen được đánh giá từ ngày 21 đến<br /> ngày 27 (sau khi đắp 100 mg bùn khoáng hoặc 10<br /> mg ketoprofen lên khớp gối, mỗi ngày 2 lần cách<br /> nhau 6 giờ vào thời điểm nhất định trong ngày).<br /> Theo dõi và đánh giá mức độ kháng viêm khớp<br /> dựa vào sự khác biệt của chu vi và mức độ đau<br /> của khớp gối trong 1 tuần sau khi tiêm liều cuối<br /> cùng carrageenan hoặc nước muối sinh lý (từ<br /> ngày 21 đến ngày 27).<br /> Đánh giá mức độ đau(2)<br /> Chuột được đặt trong bocal thủy tinh trong<br /> suốt đường kính 20 cm, cao 30 cm. Đặt máy quay<br /> phim phía dưới bocal sao cho bao quát hết đáy<br /> bocal. Tiến hành quay phim trong 5 phút khi<br /> <br /> 435<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> chuột hoạt động nhiều nhất. Đánh giá độ đau<br /> của khớp theo thang điểm như sau:<br /> 0 = lực đặt chân bình thường, trọng lượng<br /> đặt trên 2 chân như nhau.<br /> 1 = lực đặt lên chân nhẹ, bàn chân đặt hoàn<br /> toàn trên sàn nhưng các ngón chân không trải<br /> đều.<br /> 2 = lực đặt lên chân trung bình, bàn chân<br /> cong với một phần chân chạm nhẹ lên đáy bocal.<br /> 3 = đau nặng, chân hoàn toàn đưa lên khỏi<br /> đáy bocal.<br /> Điểm 0,5-1,5- 2,5 cho biểu hiện ở giữa các<br /> mức đã mô tả.<br /> <br /> Phân tích kết quả và thống kê<br /> Kết quả được trình bày dưới dạng giá trị<br /> trung bình ± sai số chuẩn của giá trị trung bình<br /> (Mean ± SEM) và được đánh giá ý nghĩa thống<br /> kê bằng phép kiểm Mann-Whitney.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Khảo sát tác động kháng viêm khớp cấp<br /> của bùn khoáng Đakai<br /> Chuột thí nghiệm được chia thành 4 lô sau:<br /> - Lô chứng: tiêm vào khớp gối chân phải sau<br /> liều duy nhất 5 µL dung dịch NaCl 0,9%<br /> <br /> - Lô gây viêm khớp: tiêm vào khớp gối chân<br /> phải sau liều duy nhất 5 µL hỗn dịch<br /> Carrageenan 2%.<br /> <br /> - Lô bùn khoáng Đakai: chuột được tiêm<br /> vào khớp gối chân phải sau liều duy nhất 5<br /> µL hỗn dịch carrageenan 2% + đắp 100 mg<br /> bùn khoáng lên khớp gối (2 lần/ngày).<br /> - Lô ketoprofen: chuột được tiêm vào<br /> khớp gối chân phải sau liều duy nhất 5 µL<br /> hỗn dịch carrageenan 2% + thoa 10 mg<br /> ketoprofen 2,5% dạng gel lên khớp gối chân<br /> (2 lần/ngày).<br /> Độ giảm chu vi khớp gối chân chuột ở lô<br /> chứng, lô bệnh, lô thử và lô đối chứng tại các<br /> thời điểm 3 giờ, 27 giờ, 51 giờ, 75 giờ sau khi<br /> tiêm carrageenan hoặc nước muối được thể hiện<br /> ở hình 1.<br /> Sau khi gây viêm chúng tôi nhận thấy chu vi<br /> khớp gối chân chuột ở lô gây viêm bằng<br /> carrageenan tăng vào thời điểm 27 giờ, sau đó có<br /> xu hướng giảm xuống. Còn ở lô đắp bùn khoáng<br /> và lô bôi ketoprofen chu vi khớp gối chân chuột<br /> thể hiện xu hướng giảm ngay sau khi tiêm<br /> carrageenan 3 giờ.<br /> <br /> Hình 1. Mức độ giảm chu vi khớp gối tính từ thời điểm 3 giờ sau khi gây viêm và bôi thuốc ở các lô thử nghiệm<br /> <br /> 436<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> Độ giảm chu vi khớp gối chân chuột giữa lô<br /> gây viêm và lô đắp bùn khoáng khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (P