Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

Thêm vào BST

Báo xấu

262
lượt xem 74
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn tham khảo những nội dung về cơ sở lý luận của quản lí công tác chủ nhiệm lớp; thực trạng quản lí công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai; các biện pháp quản lí công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai thông qua luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ___________________ Phan Duy Khánh LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH _________________ Phan Duy Khánh Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ THU MAI Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Trần Thị Thu Mai. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn này trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả Phan Duy Khánh
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, khoa Tâm lý-giáo dục, các Phòng Ban chức năng khác của trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Quý thầy, cô đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự cộng tác giúp đỡ của tập thể quý thầy, cô giáo ở ba trường THPT: Xuân Mỹ, Sông Ray, Võ Trường Toản. Đặc biệt tôi xin trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Tiến sĩ Trần Thị Thu Mai, người đã có nhiều công sức tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2011 Phan Duy Khánh
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÍ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP ................................................................................................................... 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................... 7 1.2. Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu ..................................................... 10 1.2.1. Các khái niệm cơ bản về quản lí và quản lí giáo dục ................... 10 1.2.2. Trường trung học phổ thông ......................................................... 16 1.2.3. Chức năng quản lý của Hiệu trưởng trường THPT ...................... 21 1.2.4. Công tác chủ nhiệm lớp ................................................................ 22 1.2.5. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT ................................................................................. 31 1.2.6. Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp................................... 32 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CẨM MỸ, TỈNH ĐỒNG NAI.......... 36 2.1. Khái quát tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội và giáo dục huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai và tổ chức nghiên cứu thực trạng ................................. 36 2.1.1. Tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội................................................ 36 2.1.2. Tổng quan về các trường THPT ở huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai .................................................................................................................. 38
2.1.3. Tổ chức nghiên cứu thực trạng....................................................... 42 2.2. Thực trạng quản lí công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai .............................................................................. 43 2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về công tác chủ nhiệm lớp ................................................................................................. 43 2.2.2. Thực trạng về việc xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lí công tác chủ nhiệm lớp của cán bộ quản lí và giáo viên ....................... 48 2.2.3. Thực trạng việc tổ chức chỉ đạo thực hiện công tác chủ nhiệm lớp của cán bộ quản lí và giáo viên ..................................................... 53 2.2.4. Thực trạng quản lí nội dung triển khai công tác chủ nhiệm lớp ... 64 2.2.5. Thực trạng quản lí việc phối hợp các lực lượng giáo dục ............ 69 2.2.6. Thực trạng quản lí việc kiểm tra đánh giá .................................... 70 2.2.7. Những khó khăn khi thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ............... 73 2.3. Đánh giá chung về thực trạng và nguyên nhân .................................... 75 2.3.1. Mặt mạnh........................................................................................ 75 2.3.2. Mặt hạn chế .................................................................................... 76 2.3.3. Nguyên nhân .................................................................................. 77 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 78 Chương 3 : CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CẨM MỸ, TỈNH ĐỒNG NAI ......................................................................................... 80 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp góp phần quản lí hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ..................................................................................................... 80 3.1.1. Cơ sở pháp lí ................................................................................. 80 3.1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................. 81 3.1.3. Các nguyên tắc khi xây dựng biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ...................................................................................... 82
3.2. Đề xuất các biện pháp quản lí công tác chủ nhiệm lớp ........................ 82 3.2.1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp cho các lực lượng giáo dục ........................................................... 82 3.2.2. Thành lập tổ chủ nhiệm lớp .......................................................... 84 3.2.3. Kế hoạch hoá công tác chủ nhiệm lớp .......................................... 86 3.2.4. Huy động các nguồn lực để thực hiện nội dung công tác chủ nhiệm lớp ................................................................................................. 89 3.2.5. Đổi mới công tác chủ nhiệm lớp................................................... 94 3.2.6. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp ....................................................................................................... 96 3.3. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................... 98 Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 104 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 108
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : cán bộ quản lý CNH : công nghiệp hóa CNV : công nhân viên CSVC : cơ sở vật chất ĐLTC : độ lệch tiêu chuẩn GD : giáo dục GD&ĐT : giáo dục và đào tạo GV : giáo viên GVCN : giáo viên chủ nhiệm HĐH : hiện đại hóa HS : học sinh HT : hiệu trưởng QL : quản lý QLGD : quản lý giáo dục TB : trung bình THPT : trung học phổ thông THCS : trung học cơ sở
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng lớp, học sinh THPT năm học 2011 - 2012 ...............................38 Bảng 2.2. Kết quả đánh giá xếp loại HS năm học 2011-2012 .................................39 Bảng 2.3. Kết quả đánh giá CBQL, GV trường THPT theo chuẩn nghề nghiệp năm học 2011 – 2012.......................................................................................41 Bảng 2.4. Vai trò của GVCN trong QLGD học sinh ...............................................44 Bảng 2.5. Đánh giá tác động của những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh .................................................................45 Bảng 2.6. Đánh giá của GVCN về những lỗi học sinh vi phạm ..............................46 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL về chất lượng GVCN .............................................47 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL về các tiêu chí khi phân công giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp ..........................................................................................49 Bảng 2.9. Đánh giá của học sinh về nội dung phù hợp đối với GVCN lớp .............50 Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL về mức độ thực hiện công tác nhân sự ở trường cho GVCN ......................................................................................................51 Bảng 2.11. Đánh giá của CBQL và GVCN về việc lập kế hoạch quản lý công tác chủ nhiệm ở trường..................................................................................51 Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL về việc lập kế hoạch của GVCN .................................................................................................................52 Bảng 2.13. Đánh giá của CBQL và GVCN về việc tổ chức chỉ đạo công tác chủ nhiệm ở trường ........................................................................................53 Bảng 2.14. Đánh giá việc thực hiện những nhiệm vụ của GVCN .................................................................................................................54 Bảng 2.15. Đánh giá của GVCN về việc thực hiện những công việc trong công tác chủ nhiệm lớp ..........................................................................................58 Bảng 2.16. Đánh giá của GVCN về hoạt động thường diễn ra trong giờ sinh hoạt lớp ............................................................................................................60
Bảng 2.17. Đánh giá của HS về mức độ hoạt động được GVCN tổ chức trong giờ sinh hoạt lớp.............................................................................................61 Bảng 2.18. Đánh giá của CBQL và GVCN về những nội dung hướng dẫn, tập huấn cho GVCN ...............................................................................................63 Bảng 2.19. Đánh giá của GVCN về Hiệu trưởng thực hiện việc bồi dưỡng về công tác chủ nhiệm lớp .....................................................................................64 Bảng 2.20. Đánh giá của CBQL và GVCN về việc thực hiện công tác chủ nhiệm của nhà trường .........................................................................................65 Bảng 2.21. Đánh giá của CBQL về công tác tìm hiểu và nắm tình hình công tác chủ nhiệm lớp .................................................................................................66 Bảng 2.22. Đánh giá của CBQL về việc xử lý sau khi nắm bắt tình hình công tác chủ nhiệm lớp ..........................................................................................67 Bảng 2.23. Đánh giá của học sinh về hoạt động GVCN thực hiện để giáo dục HS ..........68 Bảng 2.24. Đánh giá về sự phối hợp với những lực lượng để làm công tác quản lý, giáo dục học sinh .....................................................................................69 Bảng 2.25. Đánh giá của CBQL và GVCN về việc thực hiện công tác kiểm tra đánh giá ở trường ..............................................................................................71 Bảng 2.26. Đánh giá của GVCN về hình thức Hiệu trưởng kiểm tra công tác chủ nhiệm .......................................................................................................72 Bảng 2.27. Đánh giá của CBQL về cơ sở để biểu dương khen ngợi GV trong công tác chủ nhiệm lớp .....................................................................................73 Bảng 2.28. Đánh giá mức độ ảnh hưởng tiêu cực trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp .................................................................................................74 Bảng 3.1a: Thống kê kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVCN về mức độ cần thiết của 6 biện pháp đề xuất ...................................................................99 Bảng 3.1b: Thống kê kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVCN về tính khả thi của 6 biện pháp đề xuất .........................................................................101 Bảng 3.2: Thống kê kết quả của CBQL và GVCN về nội dung hướng dẫn, bồi dưỡng và tập huấn cho GVCN hàng năm ..............................................102
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và kinh tế tri thức, giáo dục đào tạo trở thành nền tảng của sự phát triển khoa học công nghệ, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại và đóng vai trò chủ yếu trong việc nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm của các thế hệ tương lai. Hiện nay Đảng và Nhà nước ta luôn luôn coi trọng sự nghiệp giáo dục và đào tạo, chăm lo đến việc “trồng người” vì lợi ích của đất nước. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI đã xác định: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập Quốc tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời”[4]. Để thực hiện được sứ mệnh này, vấn đề cấp thiết đặt ra cho giáo dục là phải tiếp tục thay đổi toàn diện các hoạt động giáo dục nhằm hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh theo mục tiêu phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Điều 27, luật giáo dục 2010 đã nêu: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo,
2 hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. [19] Ở mọi bậc học, đội ngũ giáo viên quyết định chất lượng giáo dục của nhà trường. Ngoài việc giảng dạy thì người giáo viên còn phải kiêm thêm công tác chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông nói chung và trường trung học phổ thông nói riêng có vị trí đặc biệt quan trọng trong công tác giáo dục của nhà trường. Họ thay mặt Hiệu trưởng làm công tác quản lý và giáo dục toàn diện học sinh của một lớp học, là cố vấn cho các hoạt động tự quản của tập thể học sinh, là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Như vậy, giáo viên chủ nhiệm là một thành phần quan trọng trong mạng lưới thông tin của nhà trường. Qua những kênh thông tin này, người quản lý nắm được tình hình thực hiện kế hoạch cũng như những thông tin cơ sở để từ đó có những quyết định đúng đắn và chính xác. Công tác chủ nhiệm lớp giúp trường THPT hoàn thành nhiệm vụ trang bị tri thức phổ thông cơ bản, phát triển và hoàn thiện các kỹ năng học tập nhận thức cùng với các kỹ năng xã hội, xây dựng phát triển nhân cách tốt đẹp cho học sinh. Để nâng cao chất lượng giáo dục theo quan điểm mới như hiện nay, người giáo viên không đơn thuần chỉ dạy học mà còn làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, nhằm tổ chức, điều khiển, hướng dẫn học sinh học tập tích cực, chủ động và sáng tạo. Vì vậy, tăng cường công tác quản lý chủ nhiệm lớp để nâng cao chất lượng giáo dục ở trường THPT là yêu cầu tất yếu hiện nay. Trong thời gian qua, công tác quản lý chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai đã có nhiều cố gắng và đi vào nề nếp, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế. Việc quản lý còn mang tính hình thức, chủ yếu là hồ sơ, sổ sách, ít đi vào thực chất, thậm chí có trường xem
3 nhẹ công tác chủ nhiệm. Hiện nay, tình trạng đạo đức của học sinh xuống cấp ngày càng nhiều, thiếu trách nhiệm trong học tập, ngỗ nghịch, lười học, ham chơi…Đặc biệt có nhiều em sa vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè, trò chơi trực tuyến mang tính tiêu cực, nghiện hút hay truy cập những thông tin xấu trên mạng máy tính toàn cầu…Những mặt xấu trong xã hội đã bắt đầu vượt qua rào cản len lỏi vào trường học. Mặt khác, do áp lực thi cử ngày càng đè nặng lên tâm lý của giáo viên, học sinh và cán bộ quản lý, nên họ chỉ tập trung vào hoạt động dạy và học trên lớp; công tác chủ nhiệm lớp cũng chưa được các cán bộ quản lý thực sự quan tâm. Xuất phát từ những lý do trên, người viết chọn đề tài: “Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai” với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao hiệu quả quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ. 2. Mục đích nghiên cứu Khảo sát thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, từ đó đề xuất một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai.
4 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn nhiều bất cập, như việc thực hiện các chức năng quản lý công tác chủ nhiệm lớp chưa được quan tâm đúng mức; chưa có các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm phát huy tính chủ đạo của giáo viên. Nếu xác định được các biện pháp quản lý một cách phù hợp thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng trường THPT. - Khảo sát thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận - Tiếp cận quan điểm hệ thống - cấu trúc, người nghiên cứu xem việc quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai như là một thành tố của hệ thống công tác quản lý nhà trường trung học phổ thông. Qua đó phân tích được các nội dung của việc quản lý công tác chủ nhiệm lớp và chỉ ra được mối liên hệ chặt chẽ giữa quản lý công tác chủ nhiệm lớp với các hoạt động quản lý khác. - Tiếp cận quan điểm lịch sử, người nghiên cứu xác định phạm vi thời gian, không gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu của đề tài.
5 - Tiếp cận quan điểm thực tiễn, người nghiên cứu bám sát thực tế công tác quản lý công tác chủ nhiệm của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai để tìm ra những mâu thuẫn, tồn tại, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm của Hiệu trưởng phù hợp với thực tiễn ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Sưu tầm, phân tích và tổng hợp tài liệu; đọc và nghiên cứu các văn bản về chủ trương chính sách của Nhà nước, các văn bản của ngành giáo dục nhằm tìm hiểu cơ sở lý luận, cơ sở pháp lí, lịch sử nghiên cứu của đề tài. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Tìm hiểu thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai bằng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn sau: - Phương pháp quan sát: Dự giờ sinh hoạt lớp của giáo viên chủ nhiệm tại các trường được nghiên cứu để tìm hiểu về thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp. - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động: Xem và phân tích các kế hoạch của nhà trường, các loại báo cáo sơ kết, tổng kết, báo cáo chuyên đề, các loại số liệu và kế hoạch công tác chủ nhiệm của một số giáo viên để đánh giá đúng thực trạng về công tác chỉ đạo và nội dung chủ nhiệm lớp. - Phương pháp điều tra: Sử dụng bằng bảng hỏi để điều tra thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. Đối tượng điều tra là Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm lớp và học sinh.
6 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, tác giả sử dụng các công thức thống kê toán học và phần mềm SPSS for windows để xử lý số liệu, tính tần số xuất hiện và tỉ lệ phần trăm các nội dung trong phiếu hỏi nhằm đánh giá thực trạng và định hướng nâng cao hiệu quả quản lý công tác chủ nhiệm lớp tại các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng và các biện pháp quản lý của hiệu trưởng trường THPT đối với công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên. 7.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu ở tất cả các trường THPT tại huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai bao gồm: • Trường THPT Xuân Mỹ • Trường THPT Sông Ray • Trường THPT Võ Trường Toản
7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÍ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Trong xã hội cộng sản nguyên thủy giáo dục chưa có trường lớp chuyên biệt. Đến chế độ chiếm hữu nô lệ, giáo dục đã có trường học. Và đến thế kỷ XVI, nhà giáo dục Séc J.A. Cômenxki (1592-1670) đã đưa ra được một hình thức tổ chức dạy học mới đó là hệ thống lớp – bài [29]. Từ đó mô hình lớp học được duy trì và ngày càng phát triển mạnh mẽ ở khắp các nước trên thế giới. Ngày nay, trong hệ thống tổ chức của các trường phổ thông, lớp học là đơn vị cơ bản được sử dụng để tổ chức giảng dạy và giáo dục học sinh. Một lớp học phải có một người quản lý lớp hay còn gọi là giáo viên chủ nhiệm. Công tác chủ nhiệm lớp có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách cho học sinh. Cho nên các nước phát triển đã chỉ ra những nội dung giáo dục cho học sinh trung học mà có liên quan đến công tác chủ nhiệm lớp như: giáo dục kỹ năng sống, giáo dục những giá trị sống, giáo dục hướng nghiệp… Quan điểm của UNESCO đã cho rằng giáo dục trung học là giai đoạn mà thế hệ trẻ lựa chọn cho mình những giá trị cần thiết cho cuộc sống cũng như con đường chuẩn bị bước vào hoạt động nghề nghiệp sau này. Như vậy, người GV cần tổ chức nhiều hoạt động khác nhau để học sinh có thể tham gia được dễ dàng và học được rất nhiều thứ từ đó. Việc nghiên cứu về công tác chủ nhiệm lớp còn ít đề tài công trình nghiên cứu. Tuy nhiên trong một chừng mực nhất định, hướng nghiên cứu này cũng được đề cập đến trong một số công trình như: “Lí luận giáo dục” của nhóm tác giả Phan Thanh Long, Trần Quang Cấn, Nguyễn Văn Diện đã đưa ra những chức năng cơ bản của giáo viên chủ
8 nhiệm, những nội dung công tác chủ nhiệm, một số phương pháp giáo dục học sinh. Để làm được công tác chủ nhiệm lớp yếu tố quan trọng nhất đó là năng lực của người GVCN. [16] “Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT” của Hà Nhật Thăng (chủ biên), đã trình bày những cách thức thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ở các trường phổ thông. [30] Nhóm tác giả Hà Nhật Thăng, Nguyễn Dục Quang, Nguyễn Thị Kỷ đã giới thiệu những nội dung cơ bản về công tác chủ nhiệm lớp trong tác phẩm “Công tác giáo viên chủ nhiệm ở trường phổ thông”. [31] Trong tác phẩm: “Những tình huống giáo dục học sinh của người giáo viên chủ nhiệm” của Nguyễn Dục Quang, Lê Thanh Sử, Nguyễn Thị Kỷ, các tác giả đã đề cập đến yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến giao tiếp giữa GV và HS cũng như quá trình GD và hình thành nhân cách HS, hình thành tập thể HS. [24] “Tài liệu bồi dưỡng công tác chủ nhiệm lớp” của trường cán bộ quản lý giáo dục thành phố Hồ Chí Minh đã giới thiệu tương đối đầy đủ các kỹ năng giải quyết vấn đề thuộc công tác chủ nhiệm lớp. Luận văn thạc sỹ năm 2010 “Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT tỉnh Thái Nguyên”, của tác giả Trần Thị Thúy đã đi sâu nghiên cứu về thực trạng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm và quản lý của Hiệu trưởng đối với đội ngũ GVCN, hoạt động công tác chủ nhiệm lớp. Qua nghiên cứu thực trạng tác giả cũng đã đề xuất một số giải pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của các trường THPT tỉnh Thái Nguyên. [35] Ngoài ra, có thể tìm thấy hướng nghiên cứu đề tài này trên một số bài báo, tạp chí như: Phạm Minh Hùng trong bài viết “Đổi mới công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay” đã đề cập đến giáo dục
9 học sinh qua tập thể và bằng tập thể, một nguyên tắc giáo dục quan trọng mà người khởi xướng là nhà giáo dục nổi tiếng A.S Macarenco, nhằm nâng cao năng lực cho GVCN. [10] Nguyễn Dục Quang trong bài viết “Bàn về năng lực giáo dục của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông” đã đề cập đến vấn đề cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp, những nội dung trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp GV trung học. Tác giả đã đưa ra một số nội dung cơ bản cho công tác chủ nhiệm, đề cao vai trò của người GVCN trong giáo dục học sinh, và những nội dung cần thiết đòi hỏi người GVCN tự bồi dưỡng và được bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo dục. [25] Trong bài viết “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường Hữu Nghị T78”, Lê Phú Thắng đã đưa ra một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp như: lựa chọn, bố trí đội ngũ GVCN; bồi dưỡng GVCN. Tác giả còn quan tâm đến việc phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, đánh giá GVCN và đổi mới công tác thi đua khen thưởng GVCN. [32] Nhiều tác giả đã nghiên cứu về công tác GVCN lớp nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể về quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. Do yêu cầu thực tế của công tác quản lý giáo dục, tác giả nhận thấy cần nghiên cứu thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở các trường THPT trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ tỉnh Đồng Nai để đề ra những biện pháp quản lý hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của một huyện vùng sâu vùng xa.
10 1.2. Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Các khái niệm cơ bản về quản lí và quản lí giáo dục 1.2.1.1. Quản lí Trong quá trình hình thành và phát triển, con người muốn tồn tại và phát triển cần có sự phối hợp với nhau trong một nhóm, một tổ chức. Để tổ chức, điều khiển tạo nên một sự phối hợp của nhóm người hoặc nhiều người trong hoạt động theo yêu cầu nhất định. Từ đó xuất hiện một loại hình lao động mới, hoạt động quản lý. Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt động của con người. Quản lý bao trùm mọi mặt đời sống xã hội và là nhân tố không thể thiếu được trong sự phát triển của xã hội. Ngày nay, quản lý đã trở thành một khoa học, một nghệ thuật, một nghề phức tạp nhất trong xã hội hiện đại. Khái niệm quản lý là khái niệm rất chung, rất tổng quát. Nó dùng cho cả quá trình quản lý xã hội, quản lý vật chất, quản lý giới sinh vật… trong quản lý xã hội có nhiều lĩnh vực quản lý như quản lý sản xuất, kinh tế, quản lý hành chính, quản lý giáo dục… Mọi hoạt động của xã hội đều cần tới quản lý. Khái niệm quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở những cách tiếp cận khác nhau. Theo Đại từ điển tiếng việt: “quản lý là tổ chức, điều khiển hoạt động của một số đơn vị, một cơ quan”. [37] Harold Koontz khẳng định: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”. [15] Tác giả Trần Kiểm định nghĩa: “Quản lý là tác động có mục đích đến