Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả vốn đầu tư của ngành du lịch Bình Thuận đến năm 2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đánh giá, lý giải về phương diện lý luận và thực tiễn của vốn, các nguồn vốn đầu tư và hiệu quả vốn đầu tư để nghiên cứu thực trạng việc sử dụng vốn đầu tư, hiệu quả trong quá trình hoạt động của các dự án của ngành du lịch Bình Thuận trong thời gian qua; xác định được mặt mạnh, mặt yếu; những cơ hội và thách thức; đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế, vướng mắc, từ đó xác định những giải pháp chính và kiến nghị các vấn đề cần giải quyết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả vốn đầu tư của ngành du lịch Bình Thuận đến năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRẦN THỊ BỈNH KHIÊM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Vôùi tieàm naêng du lòch töï nhieân vaø nhaân vaên voâ cuøng phong phuù haáp daãn, nhöõng naêm qua, ngaønh du lòch Vieät Nam ñaõ coù böôùc phaùt trieån vöõng chaéc thu huùt nhieàu du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc cuõng nhö thu huùt caùc nguoàn voán ñaàu tö ngaøy caøng taêng, töøng böôùc khaúng ñònh vai troø cuûa moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn trong neàn kinh teá quoác daân, goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån ngaønh du lòch Vieät Nam 2001 – 2010 : “… Töøng böôùc ñöa nöôùc ta trôû thaønh trung taâm du lòch coù taàm côû cuûa khu vöïc. Phaán ñaáu sau naêm 2010 du lòch Vieät Nam ñöôïc xeáp vaøo nhoùm quoác gia coù ngaønh du lòch phaùt trieån trong khu vöïc”. Naèm trong boái caûnh ñoù, nhaát laø sau söï kieän nhaät thöïc toaøn phaàn xaûy ra vaøo ngaøy 24/10/1995 taïi Phan Thieát, du lòch Bình Thuaän baét ñaàu khôûi saéc vaø ñang trôû thaønh moät trong nhöõng trung taâm du lòch noåi tieáng trong caû nöôùc, coù söùc thu huùt maïnh meõ du khaùch trong nöôùc vaø quoác teá. Vieäc phaùt trieån du lòch ñaõ ñöôïc chính quyeàn ñòa phöông caùc caáp quan taâm thuùc ñaåy vaø ñaõ ban haønh nhieàu chính saùch taïo moâi tröôøng ñaàu tö thoâng thoaùng. Nhieàu döï aùn ñaàu tö vaøo ngaønh du lòch ñaõ vaø ñang ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñaêng kyù, trieån khai vaø thöïc thi. Töø choã chæ coù khoaûng 10 döï aùn vôùi toång voán ñaêng kyù 30 tyû ñoàng naêm 1996 taêng leân 356 döï aùn ñaàu tö coøn hieäu löïc vôùi toång voán ñaêng kyù 7.529,4 tyû ñoàng naêm 2004, ñaõ taïo neân söï phaùt trieån nhanh choùng caùc cô sôû hoaït ñoäng du lòch cuûa tænh nhaø. Tuy nhieân, vieäc khôi thoâng nguoàn voán ñaàu tö ñeå thöïc hieän caùc döï aùn coøn nhieàu vöôùng maéc, khoù khaên vaø nhieàu baát caäp, vì vaäy cho ñeán nay coøn treân 80% döï aùn ñaêng kyù chöa ñöôïc trieån khai. Caùc döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng kinh doanh, hieäu quaû voán ñaàu tö mang laïi tröôùc maét coøn haïn cheá so vôùi keát quaû mong muoán cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Töø nhöõng vaán ñeà neâu treân caàn tìm ra nhöõng giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö trong ngaønh du lòch Bình Thuaän ñeå thuùc ñaåy caùc nhaø ñaàu tö trieån khai nhanh caùc döï aùn ñaõ ñaêng kyù nhaèm taïo theâm söï soâi ñoäng trong hoaït ñoäng cuûa caùc khu du lòch ñang ñöôïc hình thaønh vaø môû roäng, baûo ñaûm taïo ñieàu kieän cho ngaønh du lòch phaùt trieån ñuùng muïc tieâu, ñuùng ñònh höôùng ñaõ ñeà ra, trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn, goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu ñaàu tö vaø cô caáu kinh teá cuûa tænh Bình Thuaän. Vôùi mong muoán ñöôïc goùp phaàn phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö cho phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian tôùi, chuùng toâi xin choïn ñeà taøi:” Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö cuûa ngaønh du lòch Bình Thuaän ñeán naêm 2010.” Laøm ñeà taøi cho luaän vaên thaïc só cuûa mình.
2 Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Treân cô sôû ñaùnh gía, lyù giaûi veà phöông dieän lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa voán, caùc nguoàn voán ñaàu tö vaø hieäu quaû voán ñaàu tö ñeå nghieân cöùu thöïc traïng vieäc söû duïng voán ñaàu tö, hieäu quaû trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc döï aùn cuûa ngaønh du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian qua; xaùc ñònh ñöôïc maët maïnh, maët yeáu; nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc; ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaø nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc, töø ñoù xaùc ñònh nhöõng giaûi phaùp chính vaø kieán nghò caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Hieäu quaû söû duïng voán cuûa moät ngaønh kinh teá laø moät vaán ñeà coù phaïm vi raát roäng. Do ñieàu kieän thôøi gian vaø khaû naêng coù haïn, chuùng toâi khoâng kyø voïng giaûi quyeát thaáu ñaùo moïi vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi vaø xin ñöôïc giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu nhö sau : + Ñaùnh giaù coù tính toång quaùt veà söû duïng voán ñaàu tö cuûa ngaønh du lòch Bình Thuaän. + Chuû yeáu taäp trung ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa voán ñaàu tö töø nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc vaø voán ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Treân cô sôû ñoù, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö cuûa ngaønh du lòch Bình Thuaän ñeán naêm 2010. Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi : Luaän vaên söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu laø duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû. Vaän duïng moät caùch toång hôïp phöông phaùp so saùnh, ñoái chieáu, döï baùo; phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng, ñònh tính… Nguoàn soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nieân giaùm thoáng keâ, caùc baùo caùo cuûa caùc Sôû, ban ngaønh trong tænh, caùc chuû tröông, ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñoái vôùi ngaønh du lòch vaø soá lieäu ñöôïc coâng boá treân Internet . Keát caáu cuûa luaän vaên : Keát caáu luaän vaên goàm coù ba chöông : Chöông 1 : Cô sôû lyù luaän veà du lòch vaø voán ñaàu tö ngaønh du lòch. Chöông 2 : Thöïc traïng vieäc söû duïng voán ñaàu tö cuûa ngaønh du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian qua. Chöông 3 : Caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö cuûa ngaønh du lòch tænh Bình Thuaän ñeán naêm 2010. Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, do naêng löïc vaø ñieàu kieän nghieân cöùu coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén noäi dung luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi thieáu soùt, raát mong ñöôïc söï quan taâm xem xeùt, giuùp ñôõ vaø goùp yù cuûa Thaày Coâ.
3 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DU LÒCH VAØ VOÁN ÑAÀU TÖ NGAØNH DU LÒCH 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ DU LỊCH 1.1.1 Khaùi nieäm veà du lòch : Du lòch laø moät khaùi nieäm coù nhieàu caùch tieáp caän xuaát phaùt töø tính phong phuù vaø söï phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng du lịch. Hiện nay du lòch ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng ngaønh coù toác ñoä taêng tröôûng maïnh cuûa kinh teá theá giôùi. Do ñoù, khái niệm về du lịch cũng ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo söï phaùt trieån cuûa ngaønh. Neáu xem xeùt du lòch nhö laø moät hieän töôïng nhaân vaên, hieän töôïng xaõ hoäi laøm phong phuù theâm nhaän thöùc vaø cuoäc soáng con ngöôøi, Toå chöùc du lòch theá giôùi (WTO: World Tourism Organization) ñaõ ñöa ra ñònh nghóa: “ Du lòch bao goàm nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi ñi ñeán moät nôi khaùc ngoaøi nôi cö truù thöôøng xuyeân cuûa mình trong thôøi haïn khoâng quaù moät naêm lieân tuïc ñeå vui chôi, vì coâng vieäc hay vì muïc ñích khaùc khoâng lieân quan ñeán nhöõng hoaït ñoäng kieám tieàn ôû nôi maø hoï ñeán”. Neáu xem du lòch khoâng chæ ñôn thuaàn laø hieän töôïng xaõ hoäi maø coøn laø hoaït ñoäng kinh teá, noù ñöôïc coi laø toaøn boä caùc hoaït ñoäng maø muïc tieâu laø keát hôïp caùc hoaït ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng tham gia vaøo quaù trình, keát hôïp giaù trò cuûa caùc taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø nhaân vaên vôùi caùc dòch vuï, haøng hoùa ñeå taïo ra saûn phaåm du lòch ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch. Vôùi tö caùch laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa du lòch hoïc, khaùi nieäm du lòch phaûn aûnh caùc moái quan heä baûn chaát beân trong, laøm cô sôû cho vieäc nghieân cöùu caùc xu höôùng vaø caùc quy luaät phaùt trieån cuûa noù; theo goùc ñoä naøy thì du lòch laø nhöõng hoaït ñoäng vaø moái quan heä phaùt sinh do söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa khaùch du lòch, ngöôøi kinh doanh du lòch, chính quyeàn vaø coäng ñoàng daân cö ñòa phöông vaø trong quaù trình thu huùt, tieáp ñoùn vaø phuïc vuï khaùch du lòch. Theo Luaät Du lòch Vieät Nam : “ Du lòch laø caùc hoaït ñoäng coù lieân quan ñeán chuyeán ñi cuûa con ngöôøi ngoaøi nôi cö truù thöôøng xuyeân cuûa mình nhaèm ñaùp öùng nhu caàu tham quan, tìm hieåu, giaûi trí, nghó döôõng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh” 1.1.2. Sản phẩm du lịch : Coù nhieàu khaùi nieäm veà saûn phaåm du lòch, moät trong nhöõng khaùi nieäm ñoù laø: “ Saûn phaåm du lòch laø söï keát hôïp nhöõng dòch vuï vaø phöông tieän vaät chaát treân cô sôû khai thaùc caùc tieàm naêng du lòch nhaèm cung caáp cho du khaùch moät khoaûng thôøi gian thuù
4 vò, moät kinh nghieäm du lòch troïn veïn vaø söï haøi loøng (Từ điển du lịch - Tiếng Đức NXB Berlin 1984). Nhö vaäy, sản phẩm du lịch bao gồm những yeáu toá höõu hình (hàng hóa) vaø nhöõng yeáu toá voâ hình (dịch vụ) ñeå cung caáp cho du khaùch hay noù bao goàm caùc haøng hoaù, caùc dòch vuï vaø tieän nghi cung öùng cho du khaùch. Caùc ñaëc tính cuûa saûn phaåm du lòch laø : - Tính voâ hình : Saûn phaåm DL thöôøng laø moät kinh nghieäm neân raát deã daøng bò sao cheùp, baét chöôùc vaø vieäc laøm khaùc bieät hoùa saûn phaåm manh tính caïnh tranh khoù khaên hôn kinh doanh haøng hoaù. - Tính ñoàng thôøi giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng : Vì saûn phaåm du lòch naèm ôû xa nôi cö truù cuûa khaùch du lòch, neân khaùch thöôøng mua saûn phaåm tröôùc khi thaáy saûn phaåm. - Tính khoâng ñoàng nhaát : Khaùch haøng khoù coù theå kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm tröôùc khi mua, gaây khoù khaên cho vieäc choïn saûn phaåm. Saûn phaåm du lòch do söï toång hôïp caùc ngaønh kinh doanh khaùc nhau. Khaùch mua saûn phaåm du lòch ít trung thaønh vôùi coâng ty baùn saûn phaåm. Vieäc tieâu duøng saûn phaåm du lòch mang tính thôøi vuï. Töø nhöõng thaønh phaàn caáu taïo cuûa saûn phaåm du lòch, yeáu toá thieân nhieân vaø quan nieäm cuûa caùc taùc giaû, coù theå keát hôïp caùc yeáu toá caên baûn ñeå ñöa ra caùc moâ hình saûn phaåm du lòch chuû yeáu : 4S vaø 3H cuûa Myõ vaø moâ hình 6S cuûa Phaùp. (phuï luïc 1) 1.1.3. Khaùch du lòch : Cuõng theo ñònh nghóa cuûa WTO, khaùch vieáng (visistors) laø nhöõng ngöôøi rôøi khoûi nôi cö truù cuûa mình ñeán nôi khaùc khoâng quaù moät naêm vaø khoâng vì muïc ñích kieám tieàn ; du khaùch (tourists) laø nhöõng khaùch vieáng coù löu truù qua hôn moät ñeâm taïi nôi ñeán ; khaùch vieáng trong ngaøy (same-day visistors) khoâng coù löu truù qua ñeâm taïi nôi ñeán. Khaùch du lòch quoác teá laø nhöõng khaùch maø nôi cö truù laø moät quoác gia khaùc vôùi quoác gia nôi ñeán du lòch ; khaùch du lòch noäi ñòa laø nhöõng khaùch maø quoác gia nôi cö truù cuõng laø quoác gia nôi ñeán tham quan du lòch, bao goàm caû nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi nhöng ñang cö truù taïi quoác gia ñoù. 1.1.4. Khu du lịch, điểm du lịch vaø tuyến du lịch: Theo Luaät Du lòch Vieät Nam : * Khu du lòch laø nôi coù taøi nguyeân du lòch (TNDL) haáp daãn vôùi öu theá veà taøi nguyeân du liïch töï nhieân, ñöôïc quy hoaïch, ñaàu tö phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa khaùch du lòch, ñem laïi hieäu quaû veà kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Khu du lòch (KDL) goàm khu du lòch quoác gia vaø khu du lòch ñòa phöông.
5 - Khu du lòch quoác gia laø khu du lòch coù TNDL ñaëc bieät haáp daãn vôùi öu theá veà caûnh quan thieân nhieân, coù khaû naêng thu huùt löôïng khaùch DL cao; Coù dieän tích toái thieåu moät nghìn heùc ta, trong ñoù coù dieän tích caàn thieát ñeå xaây döïng caùc coâng trình, cô sôû DVDL phuø hôïp vôùi caûnh quan, moâi tröôøng cuûa DL; Coù keát caáu haï taàng, cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät DL ñoàng boä, coù khaû naêng baûo ñaûm phuïc vuï ít nhaát moät trieäu löôït khaùch DL moät naêm, trong ñoù coù cô sôû löu truù vaø DVDL caàn thieát phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa KDL. - Khu du lòch ñòa phöông laø khu du lòch coù TNDL haáp daãn, coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch; Coù dieän tích toái thieåu hai traêm heùc ta, trong ñoù coù dieän tích caàn thieát ñeå xaây döïng caùc coâng trình, cô sôû dòch vuï du lòch, Coù keát caáu haï taàng, cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät du lòch, cô sôû löu truù vaø dòch vuï du lòch caàn thieát phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa ñòa phöông, coù khaû naêng baûo ñaûm phuïc vuï ít nhaát moät traêm nghìn löôït khaùch du lòch moät naêm. * Ñieåm du lòch laø nôi coù TNDL haáp daãn, phuïc vuï nhu caàu tham quan cuûa khaùch du lòch. Ñieåm du lòch goàm ñieåm du lòch quoác gia vaø ñieåm du lòch ñòa phöông. - Ñieåm du lòch quoác gia laø ñieåm du lòch coù TNDL ñaëc bieät haáp daãn ñoái vôùi nhu caàu tham quan cuûa khaùch du lòch; Coù keát caáu haï taàng vaø dòch vuï du lòch caàn thieát, coù khaû naêng baûo ñaûm phuïc vuï ít nhaát moät traêm nghìn löôït khaùch tham quan moät naêm. - Ñieåm du lòch ñòa phöông laø ñieåm du lòch coù TNDL haáp daãn ñoái vôùi nhu caàu tham quan cuûa khaùch du lòch; Coù keát caáu haï taàng vaø dòch vuï du lòch caàn thieát, coù khaû naêng baûo ñaûm phuïc vuï ít nhaát möôøi nghìn löôït khaùch tham quan moät naêm. * Tuyeán du lòch laø loä trình lieân keát caùc KDL, ñieåm DL, cô sôû cung caáp DVDL, gaén vôùi caùc tuyeán giao thoâng ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng thuûy, ñöôøng haøng khoâng. 1.1.5. Taøi nguyeân vaø moâi tröôøng du liïch: Theo Luaät Du lòch Vieät Nam : * Taøi nguyeân du lòch laø caûnh quan thieân nhieân, yeáu toá töï nhieân, di tích lòch söû – vaên hoùa, coâng trình lao ñoäng saùng taïo cuûa con ngöôøi vaø caùc giaù trò nhaân vaên khaùc coù theå ñöôïc söû duïng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu DL, laø yeáu toá cô baûn ñeå hình thaønh caùc KDL, ñieåm DL, tuyeán DL. TNDL goàm TNDL töï nhieân vaø TNDL nhaân vaên ñang ñöôïc khai thaùc vaø chöa ñöôïc khai thaùc. - Taøi nguyeân du lòch töï nhieân goàm caùc yeáu toá ñòa chaát, ñòa hình, ñòa maïo, khí haäu, thuûy vaên, heä sinh thaùi, caûnh quan thieân nhieân coù theå ñöôïc söû duïng phuïc vuï muïc ñích du lòch.
6 - Taøi nguyeân du lòch nhaân vaên goàm truyeàn thoáng vaên hoùa, caùc yeáu toá vaên hoùa, vaên ngheä daân gian, di tích lòch söû, caùch maïng, khaûo coå, kieán truùc vaø caùc coâng trình lao ñoäng saùng taïo cuûa con ngöôøi vaø caùc di saûn vaên hoùa vaät theå, phi vaät theå khaùc coù theå ñöôïc söû duïng phuïc vuï muïc ñích du lòch. TNDL coù theå thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc hoaëc sôû höõu cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân. TNDL phaûi ñöôïc baûo veä, toân taïo vaø khai thaùc hôïp lyù ñeå phaùt huy hieäu quaû söû duïng vaø baûo ñaûm phaùt trieån du lòch beàn vöõng. * Moâi tröôøng du lòch laø moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng du lòch. Moâi tröôøng du lòch bao goàm caùc nhaân toá töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi vaø nhaân vaên trong ñoù du lòch toàn taïi vaø phaùt trieån. Moâi tröôøng du lòch coù lieân quan maät thieát ñeán TNDL, vieäc khai thaùc hôïp lyù, caûi taïo vaø taùi taïo caùc TNDL seõ laø chaát löôïng moâi tröôøng du lòch toát hôn, taêng söùc haáp daãn cuûa caùc khu du lòch. Ngöôïc laïi, vieäc khai thaùc khoâng ñoàng boä, khoâng coù bieän phaùp taùi taïo TNDL seõ phaù vôõ söï caân baèng sinh thaùi cuûa khu vöïc, laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng du lòch. 1.1.6. Quan ñieåm phaùt trieån du lòch beàn vöõng: Vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa ngaønh du lòch hieän nay ñaõ ñem laïi nhieàu lôïi ích kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cho caùc quoác gia cuõng nhö cho caùc ñòa phöông, nhöng maët khaùc laøm xuaát hieän nhöõng taùc ñoäng xaáu ñoái vôùi moâi tröôøng sinh thaùi. Theo xu höôùng hieän nay laø phaùt trieån kinh teá phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng ñeå ñaûm baûo tính beàn vöõng. Chính vì vaäy, töø thaäp nieân 90, caùc nhaø khoa hoïc treân theá giôùi ñaõ ñöa khaùi nieäm veà phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Theo WTO cho raèng: “ Phaùt trieån du lòch beàn vöõng thoûa maõn nhöõng nhu caàu hieän taïi cuûa du khaùch vaø caùc vuøng ñoùn khaùch trong khi vaãn baûo veä vaø naâng cao caùc cô hoäi cho töông lai. Phaùt trieån du lòch beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi quaûn lyù taát caû caùc nguoàn taøi nguyeân theo moät caùch naøo ñoù ñeå vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu kinh teá, xaõ hoäi, thaåm myõ trong khi vaãn giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa, caùc quaù trình sinh thaùi cô baûn, söï ña daïng sinh hoïc vaø caùc heä thoáng ñaûm baûo söï soáng”. Ñaëc tröng cô baûn cuûa phaùt trieån du lòch (PTDL) beàn vöõng khoâng chæ ôû choã coå vuõ phaùt trieån caùc loaïi hình du lòch ít gaây haïi cho moâi tröôøng, maø laø moät khaùi nieäm mang chuyeån bieán veà chaát trong PTDL. PTDL beàn vöõng thu huùt vaø ñoøi hoûi söï hôïp taùc cuûa taát caû caùc ñoái töôïng tham gia vaøo quaù trình PTDL nhaèm vaøo caùc muïc tieâu sau ñaây : + Phaùt trieån, gia taêng söï ñoùng goùp cuûa du lòch vaøo kinh teá vaø moâi truôøng. + Caûi thieän tính coâng baèng xaõ hoäi trong phaùt trieån. Caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng baûn ñòa.
7 + Ñaùp öùng cao ñoä nhu caàu cuûa khaùch. + Duy trì chaát löôïng moâi tröôøng. Vieäc ñaùnh giaù tính beàn vöõng cuûa du lòch coù theå söû duïng tieâu chuaån veà khaû naêng taûi cuûa caùc ñieåm, caùc khu du lòch hoaëc söû dunïg heä thoáng chæ thò moâi tröôøng cuûa WTO (phuï luïc 2) Xu höôùng phaùt trieån du lòch beàn vöõng khoâng phaûi laø moät hieän töôïng coù tính nhaát thôøi, moät hoaït ñoäng coù tính phong traøo maø laø moät ñoøi hoûi khaùch quan cuûa thôøi ñaïi, coù yù nghóa quan troïng khoâng chæ veà maët kinh teá maø saâu xa hôn coøn coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa xaõ hoäi, cuûa quoác gia, cuûa coäng ñoàng trong quan heä vôùi vieäc khai thaùc taøi nguyeân moâi tröôøng töï nhieân vaø nhaân vaên. 1.1.7. Quaù trình phaùt trieån ngaønh du lòch ôû Vieät Nam : Du lòch Vieät Nam coù töø laâu ñôøi, nhöng ngaønh Du lòch Vieät Nam chính thöùc ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 09/07/1960, theo quyeát ñònh soá 26/CP cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Luùc baáy giôø, Coâng ty Du lòch Vieät Nam chöa toå chöcù kinh doanh nhöng toå chöùc naøy ñaõ ñaët neàn moùng cho söï hình thaønh moät ngaønh kinh teá môùi meû cuûa ñaát nöôùc. Chính vì vaäy, ngaøy 9/7 ñöôïc coi laø ngaøy thaønh laäp ngaønh Du lòch Vieät Nam. Traûi qua 45 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh, ñaëc bieät laø trong nhöõng naêm ñoåi môùi vöøa qua, hoaït ñoäng cuûa ngaønh Du lòch Vieät Nam thöïc söï dieãn ra soâi ñoäng töø naêm 1990 trôû laïi ñaây. Coù theå noùi vieäc hình thaønh ñoàng boä cô cheá chính saùch, moâi tröôøng phaùp luaät nhö Phaùp leänh Du lòch, caùc Nghò ñònh höôùng daãn thi haønh ñöôïc ñöa vaøo thöïc hieän vaø gaàn ñaây nhaát laø Luaät Du lòch ñöôïc Quoác Hoäi thoâng qua vaø seõ coù hieäu löïc töø ngaøy 1/1/2006 ñaõ naâng cao nhaän thöùc xaõ hoäi ñoái vôùi du lòch. Nhìn chung, trong nhöõõng naêm qua, cô sôû haï taàng (CSHT) coù böôùc chuyeån maïnh meõ, vôùi nguoàn voán ngaân saùch Nhaø nöôùc (NSNN) hoã trôï phaùt trieån CSHT leân tôùi 2.146 tyû ñoàng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû khuyeán khích caùc ñòa phöông thu huùt ñaàu tö du lòch döïa treân lôïi theá cuûa töøng vuøng, mieàn. Thu huùt nhieàu voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI), ñeán heát naêm 2000, ñaõ coù 194 döï aùn FDI vaøo ngaønh du lòch ñöôïc caáp pheùp vôùi toång voán ñaêng kyù laø 5,78 tyû USD. Caû nöôùc hieän coù hôn 5.900 cô sôû löu truù vôùi 120 nghìn phoøng. Phöông tieän vaän chuyeån khaùch ñöôøng boä, ñöôøng thuûy, ñöôøng saét, ñöôøng haøng khoâng ñöôïc hieän ñaïi hoùa. Nhieàu khu du lòch, saân goân, coâng vieân chuyeân ñeà vaø cô sôû vui chôi ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng, ñuû ñieàu kieän ñoùn haøng trieäu du khaùch moãi naêm. Töø naêm 1991 ñeán naêm 2004 khaùch du lòch quoác teá taêng leân 9 laàn töø 300.000 löôït khaùch leân 2,9 trieäu löôït. Khaùch noäi ñòa taêng 7,5 laàn töø 1,5 trieäu löôït leân 11,7 trieäu löôït. Toác ñoä taêng tröôûng cuûa du lòch ñaït möùc taêng bình quaân hôn 11%/naêm caû veà cô sôû haï taàng laãn soá löôïng du khaùch vôùi nguoàn thu hôn moät tyû
8 USD moãi naêm, taïo theâm nhieàu vieäc laøm môùi cho ngöôøi lao ñoäng. Toaøn ngaønh hieän coù 230 nghìn lao ñoäng tröïc tieáp coù trình ñoä chuyeân moân vaø gaàn 50 nghìn lao ñoäng giaùn tieáp coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc. Thời gian vừa qua, tuy phải chịu ảnh hưởng của caùc biến động treân thế giới như chiến tranh, khủng bố, dịch SARS vaø dòch cuùm gia caàm, nhöng do coù bieän phaùp thaùo gôõ kòp thôøi, löôïng du khaùch vaãn tieáp tuïc taêng tröôûng ôû mức hai con số. Öôùc tính naêm 2005, soá löôïng khaùch quoác teá ñeán nöôùc ta vaø thu nhaäp töø du lòch seõ taêng gaáp ñoâi naêm 1999, ñaït khoaûng hôn 3,2 trieäu löôït ngöôøi vaø doanh thu hôn hai tyû USD. Du lòch Vieät Nam hieän coù quan heä baïn haøng vôùi hôn 1.000 haõng du lòch, trong ñoù coù nhieàu haõng lôùn cuûa hôn 60 nöôùc, vuøng laõnh thoå vaø laø thaønh vieân cuûa WTO, caùc Hieäp hoäi du lòch chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, Ñoâng - Nam AÙ. Nöôùc ta cuõng ñaõ kyù hieäp ñònh hôïp taùc du lòch vôùi nhieàu nöôùc, chuû ñoäng tham gia hôïp taùc du lòch tieåu vuøng, khu vöïc vaø lieân khu vöïc; töø ñoù tranh thuû ñöôïc caùc nguoàn voán, coâng ngheä, kinh nghieäm ñeå phaùt trieån nhaân löïc, ñaåy maïnh xuùc tieán vaø hoäi nhaäp du lòch quoác teá. Theo ñònh höôùng chieán löôïc cuûa Du lòch Vieät Nam : Giai ñoaïn 2006 - 2010 phaûi ñöôïc coi laø thôøi kyø ñoät phaù quan troïng cuûa du lòch ñeå chuyeån dòch cô caáu kinh teá, taêng thu ngoaïi teä, ruùt ngaén khoaûng caùch tuït haäu vaø taêng cöôøng hoäi nhaäp quoác teá. Ngaønh du lòch phaán ñaáu ñeán naêm 2010 ñoùn 5,5 - 6 trieäu löôït khaùch quoác teá, taêng ba laàn so vôùi naêm 2000 vôùi nhòp ñoä taêng tröôûng bình quaân 11,4 % cuøng 25 trieäu löôït khaùch noäi ñòa, taêng hôn hai laàn so vôùi naêm 2000; thu nhaäp du lòch ñaït khoaûng 4 - 4,5 tyû USD, ñöa toång saûn phaåm du lòch ñaït möùc 6,5% GDP cuûa caû nöôùc. Muïc tieâu laâu daøi laø ñöa nöôùc ta trôû thaønh moät trong nhöõng nöôùc coù du lòch phaùt trieån haøng ñaàu cuûa khu vöïc vaøo naêm 2020. 1.1.8 Tình hình vaø xu theá phaùt trieån du lòch ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ : Khu vöïc Ñoâng Nam AÙ laø moät khu vöïc coù hoaït ñoäng du lòch ngaøy caøng phaùt trieån, löôïng khaùch du lòch quoác teá ñeán khu vöïc Ñoâng Nam AÙ taêng leân khoâng ngöøng, naêm 2004 taêng leân 23,6% so naêm 2000. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc nhaø kinh teá, haøng naêm soá löôïng khaùch quoác teá taêng leân 2% thì löôïng khaùch ñeán caùc nöôùc vuøng Ñoâng Nam AÙ taêng leân 4%. Söï taêng tröôûng naøy coù nhieàu nguyeân nhaân nhö : Ñaây laø thò tröôøng du lòch môùi ñem laïi cho du khaùch nhieàu höùng thuù; Haøng tieâu duøng vaø myõ ngheä phong phuù, ña daïng vaø giaù caû caùc haøng hoaù, dòch vuï du lòch reû hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa WTO, khaùch du lòch ñeán khu vöïc Ñoâng Nam AÙ taêng töø 37 trieäu löôït ngöôøi naêm 2000 leân 40,7 trieäu löôït
9 ngöôøi naêm 2001 vaø ñaït 45,7 trieäu löôït ngöôøi naêm 2003. Doanh thu töø du lòch haøng naêm chieám khoaûng 4 – 6% saûn löôïng kinh teá cuûa khu vöïc. Coâng suaát söû duïng phoøng nguû cuûa caùc nöôùc trong vuøng so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån du lòch laø raát cao. Thôøi gian trung bình löu truù cuûa du khaùch ôû caùc nöôùc naøy laø 6,8 ngaøy. Chi phí trung bình cho moät ngöôøi khaùch laø treân 100 USD/ ngaøy. Baûng 1 : Löôïng khaùch du lòch ñeán caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ (Nguoàn WTO) Naêm 1995 2000 2001 2002 2003 2004 Khaùch du lòch ñeán Ñoâng 29,2 37 40,7 42,2 45,7 50,3 Nam AÙ (trieäu löôït) Trong soá 10 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå cuûa Khu vöïc Ñoâng AÙ- Thaùi Bình döông ñöùng ñaàu veà thu huùt khaùch du lòch quoác teá naêm 2000 thì coù 4 nöôùc thuoäc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ laø Malaysia, Thaùi Lan, singapore vaø Indonesia (Phuï Luïc 3). Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, xu theá phaùt trieån DL ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ theå hieän nhö sau: Moät laø : Caùc nöôùc trong vuøng ñaõ vaø ñang tích cöïc tìm caùc bieän phaùp giaûi quyeát nhöõng baát ñoàng baèng phöông phaùp hoøa bình, tieán tôùi xaây döïng khu vöïc trôû thaønh moät khu vöïc hoøa bình vaø oån ñònh, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc toå chöùc kinh doanh DL cuûa caùc nöôùc. Thieát laäp caùc moái quan heä trong kinh doanh, thuùc ñaåy söï phaùt trieån du lòch quoác teá. Hai laø : Ñeå naâng cao söùc caïnh tranh treân phaïm vi toaøn caàu, hieän nay caùc nöôùc trong khu vöïc ñeàu coù chính saùch hôïp taùc ñeå phaùt trieån DL beàn vöõng. Moái quan heä trong kinh doanh, söï hôïp taùc giöõa caùc nöôùc trong vieäc phaùt trieån DL ngaøy caøng môû roäng. Trong ñoù, hôïp taùc vôùi nhau trong vieäc ñoùn tieáp vaø phuïc vuï khaùch DL quoác teá vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö toå chöùc caùc chöông trình DL chuyeân vuøng, ñoùn tieáp vaø phuïc vuï khaùch quaù caûnh. Hôïp taùc trong lónh vöïc xaây döïng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï khaùch, toå chöùc caùc cuoäc haønh trình DL. Toå chöùc caùc cuoäc hoäi thaûo, trao ñoåi kinh nghieäm hoaït ñoäng kinh doanh trong ñaøo taïo vaø boài döôõng caùn boä.
10 Ba laø : Haàu heát caùc nöôùc trong vuøng ñeàu chuù troïng phaùt trieån du lòch quoác teá chuû ñoäng, do ñoù thò tröôøng cung caáp caùc dòch vuï vaø haøng hoaù trong khu vöïc taêng daãn ñeán khaû naêng caïnh tranh giöõa nhöõng ngöôøi baùn ngaøy caøng taêng. 1.2 VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ VÔÙI SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ : 1.2.1 Khaùi nieäm veà voán ñaàu tö : Voán saûn xuaát vaät chaát laø moät phaàn cuûa taøi saûn quoác gia, voán saûn xuaát vaät chaát bao goàm coâng xöôûng, nhaø maùy; caùc truï sôû cô quan, trang bò vaên phoøng; maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi; cô sôû haï taàng; haøng hoaù toàn kho caùc loaïi vaø noù ñöôïc coi nhö laø keát quaû cuûa quaù trình tích luõy vaø ñöôïc tröïc tieáp söû duïng vaøo quaù trình saûn xuaát hieän taïi. Caùc taøi saûn vaät chaát trong quaù trình söû duïng hao moøn theo thôøi gian vaø do nhu caàu söû duïng caùc taøi saûn vaät chaát trong quaù trình phaùt trieån cuûa moät quoác gia ngaøy caøng taêng leân cho neân caàn phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân vieäc buø ñaép hao moøn vaø taêng theâm khoái löôïng caùc taøi saûn vaät chaát môùi. Ñeå taïo ra taøi saûn môùi phaûi ñaàu tö nhöõng yeáu toá caàn thieát cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhö coâng cuï, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu, lao ñoäng, coâng ngheä…Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi hoaït ñoäng ñaàu tö nhôø voán ñaàu tö. Vaäy voán ñaàu tö laø soá tieàn boû ra nhaèm taêng cöôøng taøi saûn coá ñònh cuûa taát caû caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát vaø khoâng saûn xuaát vaät chaát thuoäc neàn kinh teá quoác daân. Voán ñaàu tö hieåu theo nghiaõ roäng laø toaøn boä nguoàn löïc ñöa vaøo hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá – xaõ hoäi, goàm maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng, lao ñoäng, taøi nguyeân, ñaát ñai, khoa hoïc coâng ngheä… Voán ñaàu tö hieåu theo nghiaõ heïp laø nguoàn löïc ñöôïc theå hieän baèng tieàn cuûa moãi caù nhaân, doanh nghieäp vaø cuûa quoác gia. Hoaït ñoäng ñaàu tö laø vieäc söû duïng voán ñeå phuïc hoài vaø taïo ra naêng löïc saûn xuaát kinh doanh môùi. Ñoù laø quaù trình chuyeån hoaù voán thaønh caùc yeáu toá phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï ñeå laøm taêng taøi saûn quoác gia. 1.2.2. Nhu caàu veà voán ñaàu tö: Theo chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa Vieät Nam thì nhu caàu voán cho ñaàu tö phaùt trieån toaøn xaõ hoäi thôøi kyø 2001 – 2010 laø khoaûng 160 tyû USD, trong ñoù ñaûm baûo huy ñoäng töø nguoàn voán trong nöôùc khoaûng 100 tyû USD (chieám khoaûng
11 20% GDP) vaø nguoàn voán töø nöôùc ngoaøi khoaûng 60 tyû USD (chieám khoaûng 10% GDP). Trong ñoù ñaàu tö töø NSNN ñaït töø 6 -7% GDP; tín duïng nhaø nöôùc khoaûng 6% GDP; caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc (DNNN) khoaûng 5% GDP; caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc trong nöôùc khoaûng 9% GDP; FDI khoaûng 7% GDP vaø ODA khoaûng 3% GDP. Nhö vaäy, ñoái vôùi nöôùc ta hieän nay ñeå thuùc ñaåy nhanh söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá caàn phaûi taäp trung phaùt trieån CSHT, naâng cao trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, ñoåi môùi trang thieát bò vaø coâng ngheä cuûa caùc DN ñoøi hoûi phaûi coù voán ñaàu tö lôùn vaø nhu caàu veà voán ñaàu tö laïi caøng böùc thieát hôn trong quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Ñaàu tö voán vaøo CSHT seõ taïo neàn taûng cho söï phaùt trieån kinh teá moät caùch vöõng chaéc. Vieäc kieán taïo CSHT luoân phaûi ñi tröôùc moät böôùc ñeå môû ñöôøng cho neàn kinh teá phaùt trieån. Ngaân haøng Theá giôùi ñaõ nhaän ñònh raèng söï gia taêng toång saûn phaåm quoác gia thöôøng töông öùng vôùi söï gia taêng voán ñaàu tö vaøo CSHT. Coøn ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä seõ taïo ra CS vaät chaát kyõ thuaät cho söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá, caùc nöôùc raát coi troïng vieäc thu huùt voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc cho caùc DN. Voán ñaàu tö duøng ñeå thaønh laäp môùi, ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, ñaàu tö môû roäng vaø caûi taïo nhaø xöôûng, trang thieát bò. Ñaàu tö cho caùc DN seõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm, cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho xaõ hoäi, taïo nguoàn thu cho ngaân saùch. 1.1.3 Nguoàn voán ñaàu tö: Caùc nguoàn voán ñaàu tö ñöôïc hình thaønh töø quyõ buø ñaép vaø quyõ tích luõy. Quyõ buø ñaép veà baûn chaát chæ nhaèm buø ñaép laïi nhöõng taøi saûn ñaõ hao moøn, gaén vôùi quaù trình ñoåi môùi coâng ngheä. Quyõ tích luõy laø nguoàn cô baûn ñeå ñaàu tö cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá vaø laø boä phaän quan troïng nhaát cuûa nguoàn voán ñaàu tö. Toaøn boä quyõ tích luõy ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn tieát kieäm bao goàm tieát kieäm cuûa chính phuû vaø tieát kieäm cuûa khu vöïc tö nhaân. Neàn kinh teá caøng phaùt trieån thì tæ leä tích luyõ caøng cao. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do thu nhaäp coøn thaáp neân quy moâ vaø tæ leä tích luõy ñeàu thaáp, trong khi nhu caàu veà voán ñaàu tö raát cao, do ñoù raát caàn ñeán nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy voán ñaàu tö coù ñöôïc cuûa moãi nöôùc hình thaønh töø tieát kieäm trong nöôùc vaø tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi.
12 1.2.3.1 Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc: a/ Tieát kieäm cuûa chính phuû: Tieát kieäm cuûa chính phuû bao goàm tieát kieäm cuûa NSNN vaø tieát kieäm cuûa caùc DNNN. - Tieát kieäm cuûa NSNN hay laø nguoàn voán NSNN chi cho ñaàu tö phaùt trieån laø soá cheânh leäch giöõa toång soá thu so vôùi toång soá chi thöôøng xuyeân cuûa NSNN. Nhö vaäy, voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc laø moät phaàn tieát kieäm cuûa ngaân saùch ñeå chi cho ñaàu tö phaùt trieån. Söï thay ñoåi tieát kieäm cuûa NSNN phuï thuoäc vaøo nhöõng nhaân toá nhö : Söï taêng giaûm toång soá thueá cuûa nhaø nöôùc; söï taêng hay giaûm chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa NSNN; phuï thuoäc vaøo vieäc baùn taøi nguyeân hay cho thueâ taøi saûn do chính phuû quaûn lyù. Ñaây laø nguoàn voán ñaàu tö quan troïng, oån ñònh vaø coù tính ñònh höôùng cao ñoái vôùi caùc nguoàn voán ñaàu tö khaùc. - Tieát kieäm cuûa caùc DNNN laø moät nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc. Tieát kieäm cuûa caùc DNNN ñöôïc hình thaønh töø lôïi nhuaän ñaït ñöôïc trong kinh doanh ñeå laïi cho DN ñeå ñaàu tö ( khoâng chia) vaø quyõ khaáu hao taøi saûn coá ñònh cuûa coâng ty. Tieát kieäm cuûa coâng ty laø moät boä phaän quan troïng cuûa voán ñaàu tö nhaèm môû roäng quy moâ kinh doanh, ñoåi môùi trang thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa DN, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá. Ngoaøi ra, tuyø theo chính saùch cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc DN maø moät boä phaän tieát kieäm cuûa DN cuõng hình thaønh neân tieát kieäm cuûa chính phuû. b/ Tieát kieäm cuûa khu vöïc tö nhaân: Tieát kieäm cuûa khu vöïc tö nhaân bao goàm tieát kieäm cuûa daân cö vaø tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp tö nhaân (DNTN), caùc coâng ty, caùc hôïp taùc xaõ. Tieát kieäm cuûa daân cö laø phaàn tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình vaø caùc caù nhaân, toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñaây laø phaàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ ñoùng thueá vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Möùc ñoä tieát kieäm cuûa daân cö phuï thuoäc vaøo thu nhaäp vaø chi tieâu cuûa caùc hoä gia ñình. Qui moâ cuûa nguoàn tieát kieäm naøy phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: Trình ñoä phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc aûnh höôûng ñeán möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi; taäp quaùn tieâu duøng cuûa daân cö vaø xu höôùng bieán ñoåi cuûa noù; chính saùch laõi suaát; chính saùch thueá vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Tieát kieäm cuûa daân cö giöõ vai troø quan troïng trong heä thoáng taøi chính, do khaû naêng chuyeån hoaù nhanh choùng thaønh nguoàn voán cho ñaàu tö thoâng qua caùc hình thöùc gôûi tieát kieäm, mua chöùng khoaùn, tröïc tieáp ñaàu tö...Tieát kieäm daân cö cuõng deã daøng chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc baèng caùch mua traùi phieáu chính
13 phuû, hoaëc chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö cuûa DN qua vieäc mua traùi phieáu, coå phieáu cuûa caùc coâng ty phaùt haønh. - Tieát kieäm cuûa DNTN laø phaàn tieát kieäm ñöôïc hình thaønh töø phaàn lôïi nhuaän vaø quyõ khaáu hao taøi saûn coá ñònh cuûa coâng ty ñöôïc ñeå laïi laøm taêng voán coâng ty. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây caùc DNTN, coâng ty TNHH, coâng ty coå phaàn trong caû nöôùc coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh. Vôùi chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn, khu vöïc kinh teá naøy chöùa ñöïng khaû naêng khoâng nhoû trong vieäc huy ñoäng caùc khoaûn tieát kieäm töø hoaït ñoäng kinh doanh cho phaùt trieån. 1.1.3.2 Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Caùc nguoàn voán beân ngoaøi cho nhu caàu phaùt trieån bao goàm: Caùc khoaûn vieän trôï phaùt trieån, caùc khoaûn ñaàu tö giaùn tieáp vaø caùc khoaûn ñaàu tö tröïc tieáp cuûa tö nhaân nöôùc ngoaøi. a/ Voán vieän trôï phaùt trieån : laø caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi hoaëc cho vay öu ñaõi chuû yeáu döôùi hình thöùc hoå trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) vaø vieän trôï cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO). Vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA: Official Development Assistance) laø nguoàn taøi chính do caùc cô quan chính thöùc (chính quyeàn Nhaø nöôùc hay ñòa phöông) cuûa moät nöôùc hoaëc moät toå chöùc quoác teá vieän trôï nhaèm thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Noäi dung cuûa ODA goàm: + Cho vay öu ñaõi: bao goàm cho vay khoâng laõi suaát vaø cho vay vôùi laõi suaát thaáp, tuyø thuoäc muïc tieâu vay vaø möùc vay; thôøi haïn traû voán daøi (töø 25 naêm ñeán 40 naêm) ñeå giaûm gaùnh naëng traû nôï; coù thôøi gian aân haïn ñeå nöôùc tieáp nhaän coù thôøi gian phaùt huy hieäu quaû voán vay taïo ñieàu kieän traû nôï. + Vieän trôï khoâng hoaøn laïi ( thöôøng chieám 25% toång voán ODA). Nguoàn ODA ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû song phöông hoaëc ña phöông. Trong ñoù vieän trôï song phöông chieám ñeán 80%. Vieän trôï ña phöông ñöôïc thöïc hieän qua caùc toå chöùc Lieân hieäp quoác (UNDP, UNICEF…) vaø caùc toå chöùc kinh teá taøi chính quoác teá ( IMF, WB, ADB, OPEC…). Vieän trôï coù hai daïng laø vieân trôï kyõ thuaät vaø vieän trôï voán: Vieän trôï kyõ thuaät thöôøng ñöôïc thöïc hieän döôùi daïng cung caáp chuyeân gia, coøn vieän trô voánï laø cung caáp haøng hoùa hoaëc tieàn voán nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu khaùc nhau. Nguoàn voán ODA thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi nhieàu ñieàu kieän öu ñaõi, caùc nöôùc tieáp nhaän duøng nguoàn voán naøy ñeå ñaàu tö vaøo CSHT, vaøo caùc lónh vöïc y teá, giaùo duïc … Tuy nhieân, vieäc tieáp nhaän ODA phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá. Ñoù laø nhöõng
14 ñieàu kieän xuaát phaùt töø muïc tieâu kinh teá, chính trò hay nhaân ñaïo cuûa caùc nöôùc hay caùc toå chöùc caáp vieän trôï vaø khaû naêng thích öùng, chaáp nhaän cuûa nöôùc ñöôïc vieän trôï. Vieän trôï cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO:Non – Government Organization) laø caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Tröôùc ñaây loaïi vieän trôï naøy chuû yeáu laø vaät chaát, phuïc vuï cho muïc ñích nhaân ñaïo nhö cung caáp thuoác men cho caùc trung taâm y teá, choå ôû vaø löông thöïc cho caùc naïn nhaân thieân tai… Hieän nay loaïi vieän trôï naøy bao goàm caû caùc chöông trình vieän trôï phaùt trieån vôùi muïc tieâu daøi haïn, coù söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia nhö huaán luyeän nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc baûo veä söùc khoûe, thieát laäp caùc döï aùn tín duïng, cung caáp nöôùc saïch ôû noâng thoân… Nguoàn ODA ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû seõ coù taùc duïng thuùc ñaåy, khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nguoàn ODA laø nguoàn voán raát quyù giaù, caàn phaûi taän duïng vaø khai thaùc coù hieäu quaû, taïo thaønh ñoøn baåy kích thích taêng tröôûng kinh teá. Caùc khoaûn ODA cuûa nöôùc ngoaøi daønh cho Vieät Nam laø moät trong khoaûn thu quan troïng cuûa NSNN ñöôïc chính phuû thoáng nhaát quaûn lyù vaø söû duïng cho nhöõng muïc tieâu öu tieân veà xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. b/ Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (Foreign Direct Investment FDI): laø nguoàn voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa vaøo ñeå thöïc hieän caùc döï aùn saûn xuaát, kinh doanh, goùp voán vaøo caùc coâng ty, xí nghieäp lieân doanh hoaëc thaønh laäp caùc kinh nghieäp lieân doanh hoaëc thaønh laäp caùc kinh doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Voán FDI hình thaønh töø tieát kieäm cuûa tö nhaân vaø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñaàu tö voán vaøo moät nöôùc khaùc nhaèm khai thaùc lôïi theá so saùnh, taän duïng caùc yeáu toá lao ñoäng, taøi nguyeân cuûa ñòa phöông, tieát kieäm chi phí vaän chuyeån ñeå taêng lôïi nhuaän cho vieäc ñaàu tö . Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, voán FDI mang yù nghiaõ quan troïng vì ñoù laø hình thöùc huy ñoäng voán ñeå taêng tröôûng kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm, nhaän chuyeån giao coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán, thu ngoaïi teä thoâng qua caùc khoaûn thu thueá, caùc khoaûn cho thueâ, baùn caùc haøng hoaù vaø dòch vuï, taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng trong caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi. Vì vaäy, thu huùt FDI ñang trôû thaønh hình thöùc huy ñoäng voán phoå bieán , taïo neân söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. c/ Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi: Voán ñaàu tö giaùn tieáp laø nhöõng khoaûn ñaàu tö do ngöôøi nöôùc ngoaøi thöïc hieän thoâng qua vieäc mua coå phieáu hay traùi phieáu cuûa caùc nöôùc sôû taïi vaø khoâng laøm coâng
15 vieäc quaûn lyù. Hieän nay, ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi chuû yeáu laø caáp tín duïng thoâng qua caùc ngaân haøng thöông maïi maø caùc nhaø xuaát khaåu daønh cho nhaø nhaäp khaåu. Vôùi hình thöùc huy ñoäng voán naøy ngöôøi ñi vay chuû ñoäng hôn trong vieäc söû duïng. Tuy nhieân, vieäc phaûi traû caû goác vaø laõi, laõi suaát töông ñoái cao, nhaát laø khi khoâng tieáp nhaän ñöôïc caùc nguoàn voán ôû thò tröôøng voán chính thöùc, phaûi thoâng qua xuaát khaåu ñeå taïo nguoàn ngoaïi teä traû nôï laø nhöõng vaán ñeà maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ñi vay caàn phaûi caân nhaéc. 1.2.3.3 Caùc nguoàn voán khaùc: a/ Tín duïng: Laø söï chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng moät löôïng giaù trò nhaát ñònh döôùi hình thöùc hieän vaät hay tieàn teä trong moät thôøi haïn nhaát ñònh töø ngöôøi sôû höõu sang ngöôøi söû duïng vaø phaûi hoaøn traû laïi. Tín duïng huy ñoäng caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi töø caùc caù nhaân, caùc toå chöùc kinh teá ñeå boå sung kòp thôøi cho nhöõng DN, caù nhaân keå caû ngaân saùch ñang gaëp thieáu huït veà voán treân nguyeân taéc coù hoaøn traû. Tín duïng bao goàm tín duïng nhaø nöôùc (TDNN) vaø tín duïng ngaân haøng (TDNH). Tín duïng nhaø nöôùc laø hoaït ñoäng ñi vay do nhaø nöôùc tieán haønh nhaèm caân ñoái ngaân saùch khi maø nguoàn thu thueá vaø caùc nguoàn khaùc khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû caùc nhu caàu chi tieâu cuûa ngaân saùch. Muïc tieâu cuûa TDNN laø thöïc hieän chöùc naêng ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá. TDNN ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï trong nöôùc thoâng qua caùc coâng cuï nhö coâng traùi, tín phieáu ngaén haïn, traùi phieáu daøi haïn phaùt haønh trong nöôùc. Ngoaøi ra, TDNN cuõng ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï nöôùc ngoaøi baèng vieäc vay töø nguoàn vieän trôï ODA, phaùt haønh traùi phieáu cuûa nhaø nöôùc treân thò tröôøng quoác teá. TDNN ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn xaây döïng cô sôû haï taàng kinh teá, caùc cô sôû saûn xuaát taïo vieäc laøm, caùc döï aùn ñaàu tö troïng ñieåm cuûa nhaø nöôùc trong töøng thôøi kyø vaø moät soá döï aùn khaùc coù khaû naêng thu hoài voán ñaõ ñöôïc xaùc ñònh trong keá hoaïch ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Tín duïng ngaân haøng: laø coâng cuï thu huùt voán nhaøn roãi cuûa caùc DN vaø daân cö ñeå cho vay. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, TDNH hoaït ñoäng raát ña daïng vaø phong phuù. - Caên cöù vaøo thôøi haïn, TDNH ñöôïc chia laøm ba loaïi : + Tín duïng ngaén haïn : coù thôøi haïn döôùi moät naêm, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå cho vay boå sung thieáu huït taïm thôøi veà voán löu ñoäng cuûa DN vaø cho vay phuïc vuï nhu caàu ñôøi soáng cuûa nhaân daân. + Tín duïng trung haïn : coù thôøi haïn töø 1 naêm ñeán 5 naêm. Loaïi naøy ñöôïc duøng ñeå cho vay voán phuïc vuï nhu caàu mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán vaø ñoåi môùi kyõ thuaät, môû roäng vaø xaây döïng caùc coâng trình nhoû, coù thôøi haïn thu hoài voán nhanh.
16 + Tín duïng daøi haïn : coù thôøi haïn treân 5 naêm. Loaïi naøy ñöôïc duøng ñeå caáp voán cho xaây döïng cô baûn, caûi tieán vaø môû roäng saûn xuaát coù qui moâ lôùn. Tín duïng trung vaø daøi haïn ñöôïc ñaàu tö ñeå hình thaønh voán coá ñònh vaø moät phaàn toái thieåu cho hoaït ñoäng saûn xuaát. - Caên cöù vaøo möùc ñoä tín nhieäm vôùi khaùch haøng, tín duïng ñöôïc chia laøm 2 loaïi : +Tín duïng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn +Tín duïng khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ( tín chaáp). b/ Thò tröôøng voán: Thò tröôøng voán laø nôi huy ñoäng vaø cung caáp voán trung vaø daøi haïn cho neàn kinh teá. Thoâng qua coâng cuï chuû yeáu laø caùc loaïi chöùng khoaùn, caùc chuû theå thò tröôøng thöïc hieän vieäc giao löu voán. Ñoái vôùi ngöôøi caàn voán, chöùng khoaùn laø coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán, coøn ñoái vôùi ngöôøi thöøa voán thì chöùng khoaùn laø coâng cuï ñaàu tö ñeå mang laïi thu nhaäp. Treân thò tröôøng voán, caùc loaïi chöùng khoaùn coù nhöõng tính chaát chung laø tính thanh khoaûn, tính ruûi ro vaø tính sinh lôïi. Vôùi nhöõng tính chaát naøy, chöùng khoaùn trôû thaønh coâng cuï raát coù hieäu quaû ñeå thu huùt caùc khoaûn voán nhaøn roãi trong daân cö, taäp trung thaønh moät khoái löôïng voán lôùn phuïc vuï cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá. Vì vaäy, phaùt trieån thò tröôøng voán laø moät yeâu caàu caáp baùch nhaèm khai thaùc nguoàn tieát kieäm ñeå taêng khaû naêng ñaàu tö. Do tính hieäu quaû trong vieäc huy ñoäng voán, thò tröôøng voán ñöôïc nhaø nöôùc vaø caùc DN söû duïng ñeå buø ñaép phaàn voán thieáu huït trong ñaàu tö khi caàn phaûi taäp trung moät löôïng voán lôùn ñeå xaây döïng CSHT hoaëc ñaàu tö caùc döï aùn lôùn vöôït quaù khaû naêng cuûa nhaø ñaàu tö. 1.2.4 Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá : Voán laø nhaân toá cô baûn cuûa quaù trình taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa moãi quoác gia. Vai troø quan troïng cuûa voán theå hieän ôû choã, muoán khai thaùc toát caùc nguoàn löïc töï nhieân nhö ñaát ñai, taøi nguyeân… thì ñoøi hoûi phaûi coù moät löôïng voán ñaàu tö caàn thieát. Haøm saûn xuaát ñôn giaûn vaø noåi tieáng cuûa Harrod (Anh) vaø Domar (Myõ) ñaõ chæ ra moái quan heä giöõa taêng tröôûng kinh teá vôùi heä soá gia taêng tö baûn – ñaàu ra (ICOR) nhö sau : Möùc taêng GDP = Möùc taêng voán ñaàu tö / ICOR Trong ñoù ICOR ( Incremental Capital Output Ratio) laø Heä soá taêng tröôûng voán - ñaàu ra, bieåu thò hieäu quaû cuûa vieäc söû duïng voán ñaàu tö. Neáu ICOR khoâng ñoåi, möùc taêng GDP hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo voán ñaàu tö . ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån, ICOR thöôøng lôùn, töø 5-7 do thöøa voán, thieáu lao ñoäng, voán ñöôïc
17 söû duïng nhieàu ñeå thay theá cho lao ñoäng vì ôû caùc nöôùc naøy thöôøng söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi. Coøn ôû caùc nöôùc chaäm phaùt trieån, ICOR thaáp, töø 2 – 3 do thieáu voán, do söû duïng coâng ngheä laïc haäu, trong khi ñoù lao ñoäng laïi dö thöøa neân coù theå vaø caàn phaûi söû duïng lao ñoäng ñeå thay theá cho voán. Chæ tieâu ICOR cuûa moãi nöôùc phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá, thay ñoåi theo trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø cô cheá chính saùch trong nöôùc. Nhö vaäy, theo phöông trình cô baûn treân thì : veà laâu daøi neàn kinh teá caàn phaûi giöõ vöõng vaø gia taêng tyû leä ñaàu tö vaø khoáng cheá ôû möùc chaáp nhaän ñöôïc ñoái vôùi heä soá gia taêng tö baûn – ñaàu ra. Bôûi vì, toác ñoä taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá tyû leä thuaän vôùi tyû leä tích luõy cuûa neàn kinh teá vaø tyû leä nghòch vôùi heä soá ICOR . Ñieàu ñoù coù nghóa laø ñeå duy trì ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm cuûa neàn kinh teá laø 8% vôùi ICOR = 3 thì tyû leä ñaàu tö phaûi ñaït ñöôïc ôû möùc 24% so vôùi GDP. Sai laàm trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá daãn ñeán sai laàm trong cô caáu ñaàu tö cuøng vôùi vieäc söû duïng voán laõng phí, keùm hieäu quaû laøm taêng nhanh heä soá ICOR keùo theo vieäc giaûm suùt tyû leä ñaàu tö seõ laøm giaûm toác ñoä taêng tröôûng vaø khaû naêng tích luõy cuûa neàn kinh teá. Vai troø cuûa voán ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá coøn theå hieän qua quaù trình söû duïng voán. Quaù trình söû duïng voán goàm hai giai ñoaïn vaø taùc ñoäng cuûa noù ôû töøng giai ñoaïn cuõng khaùc nhau. ÔÛ giai ñoaïn ñaàu, söï taêng leân veà ñaàu tö laøm cho nhu caàu chi tieâu taêng leân taùc ñoäng ñeán toång caàu : taêng saûn löôïng, taïo nhieàu coâng aên vieäc laøm vaø keøm theo söï bieán ñoäng giaù caû (chuû yeáu bieán ñoäng taêng). Tuy nhieân, nhu caàu cuûa quaù trình ñaàu tö taïo ra chuû yeáu ôû giai ñoaïn naøy laø tö lieäu saûn xuaát, laø caùi maø ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån raát thieáu. Do ñoù, nhu caàu xuaát khaåu caùc haøng hoùa trong nöôùc saûn xuaát ra ñeå nhaäp khaåu tö lieäu saûn xuaát laø yeâu caàu taát yeáu cuûa quaù trình phaùt trieån. Maët khaùc, khi maø tích luõy trong nöôùc coøn thaáp vieäc thu huùt ñaàu tö töø nguoàn voán beân ngoaøi laø caàn thieát vaø taïo ra taêng tröôûng roõ reät trong quaù trình thöïc hieän ñaàu tö. ÔÛ giai ñoaïn thöù hai, ñaàu tö seõ daãn ñeán taêng voán vaät chaát bao goàm taøi saûn coá ñònh (maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng…) vaø haøng hoaù toàn kho cho saûn xuaát vaø caùc taøi saûn vaät chaát phi saûn xuaát. Voán saûn xuaát taêng leân laøm taêng khaû naêng saûn xuaát cuûa ñaát nöôùc, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá theo höôùng taùc ñoäng ñeán toång cung baèng taêng saûn löôïng vaø coâng vieäc laøm keùo theo möùc giaù giaûm. ÔÛ giai ñoaïn naøy, söï gia taêng veà voán laøm taêng naêng löïc saûn xuaát trong nöôùc, thuùc ñaåy gia taêng saûn löôïng, naêng suaát lao ñoäng, chaát löôïng haøng hoùa saûn xuaát ra, taïo khaû naêng thu huùt vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nhaân toá taøi nguyeân vaø lao ñoäng.
18 Maët khaùc, ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích phaùt trieån kinh teá nhanh vaø beàn vöõng, caàn phaûi taïo ra söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá moät caùch hôïp lyù, phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm tình hình cuûa moãi nöôùc. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi cho thaáy, con ñöôøng taát yeáu coù theå taêng tröôûng nhanh vôùi toác ñoä mong muoán (töø 9 ñeán 10%) laø taêng cöôøng ñaàu tö nhaèm taïo ra söï phaùt trieån nhanh ôû caùc khu vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï. Ñoái vôùi ngaønh noâng, laâm nghieäp do nhöõng haïn cheá veà ñaát ñai vaø caùc khaû naêng sinh hoïc, ñeå ñaït ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng töø 5 –6% laø raát khoù khaên. Nhö vaäy, chính ñaàu tö quyeát ñònh quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá ôû caùc quoác gia nhaèm ñaït toác ñoä taêng tröôûng nhanh cuûa toaøn boä neàn kinh teá. Veà cô caáu laõnh thoå, ñaàu tö coù taùc duïng giaûi quyeát nhöõng maát caân ñoái veà phaùt trieån giöõa caùc vuøng laõnh thoå, ñöa nhöõng vuøng keùm phaùt trieån thoaùt khoûi tình traïng ñoùi ngheøo, phaùt huy toái ña nhöõng heä soá so saùnh veà taøi nguyeân, ñòa theá, kinh teá, chính trò… cuûa nhöõng vuøng coù khaû naêng phaùt trieån nhanh hôn, laøm baøn ñaïp thuùc ñaåy nhöõng vuøng khaùc cuøng phaùt trieån. 1.2.5. Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi phaùt trieån du lòch: Ñeå khai thaùc caùc tieàm naêng thieân nhieân, nhaân vaên cuõng nhö ñeå xaây döïng caùc KDL quoác gia, KDL ñòa phöông nhaèm phuïc vuï cho khaùch DL thì voán ñaàu tö coù vai troø raát quan troïng. Tröôùc heát caàn coù moät löôïng voán lôùn ñeå ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng nhö heä thoáng giao thoâng, ñieän, nöôùc, thoâng tin lieân laïc, phöông tieän vaän chuyeån... Muoán gia taêng nguoàn thu töø khaùch DL phaûi ñaàu tö voán ñeå taïo ra caùc saûn phaåm DL ña daïng, phong phuù vaø haáp daãn... Ngoaøi ra, voán ñaàu tö vaøo DL coøn laøm chuyeån dòch cô caáu kinh teá, naâng daàn tyû troïng cuûa caùc ngaønh dòch vuï trong thu nhaäp quoác daân vaø giaûm daàn tyû troïng cuûa caùc ngaønh noâng laâm nghieäp. Vieäc xaùc ñònh quy moâ vaø ñònh höôùng ñaàu tö voán ñuùng ñaén seõ taïo ñieàu kieän cho DL phaùt trieån beàn vöõng, khai thaùc toát caùc tieàm naêng vaø baûo veä caûnh quan moâi tröôøng. Maët khaùc, söï taêng tröôûng cuûa ngaønh DL cuõng coù quan heä chaët cheõ vôùi möùc ñoä gia taêng voán ñaàu tö vaø tính hieäu quaû trong vieäc söû duïng voán ñaàu tö. 1.3 HIEÄU QUAÛ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ : Söû duïng coù hieäu quaû voán ñaàu tö vöøa laø muïc tieâu, vöøa laø ñieàu kieän ñeå phaùt trieån neàn kinh teá, vöøa laø cô sôû baûo ñaûm cho vieäc gia taêng khaû naêng huy ñoäng voán. Do ñoù, vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû voán ñaàu tö raát roäng, vieäc löôïng hoaù noù ñeå phaân tích trong thöïc tieãn laø moät vaán ñeà khoù khaên, deã daãn ñeán chuû quan vaø khoâng thoáng nhaát. Tuy nhieân, coù theå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa voán ñaàu tö theo hai chæ tieâu cô baûn, ñoù laø chæ tieâu veà maët kinh teá -xaõ hoäi & coäng ñoàng vaø chæ tieâu kinh teá taøi chính.
19 1.3.1 Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû voán ñaàu tö : 1.3.1.1 Chæ tieâu hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi & coäng ñoàng : Chæ tieâu hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi & coäng ñoàng cuûa voán ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù toång quaùt nhö : chæ tieâu taïo vieäc laøm môùi, giaûm thaát nghieäp; chæ tieâu gia taêng thu nhaäp daân cö, naâng cao möùc soáng coäng ñoàng; ñaøo taïo tay ngheà môùi, naâng cao hoïc vaán daân trí, caûi thieän sinh thaùi – moâi tröôøng, v..v…Ngoaøi ra coøn coù chæ tieâu toång hôïp laø tính theo heä soá ICOR. Heä soá naøy ñöôïc tính toaùn : Trong ñoù : ICOR = V1 G1 − G0 V1 : Toång voán ñaàu tö phaùt trieån naêm baùo caùo. G1 : GDP tính theo giaù thöïc teá naêm baùo caùo. G0 : GDP tính theo giaù thöïc teá naêm goác (naêm tröôùc). Thöïc chaát cuûa phöông phaùp naøy laø so saùnh löôïng voán ñaàu tö phaùt trieån taêng theâm trong naêm vôùi GDP taêng theâm naêm tröôùc. Ñeå tính giaù trò voán ñaàu tö taêng theâm trong naêm, ta laáy cheânh leäch voán ñaàu tö phaùt trieån cuoái naêm so vôùi voán ñaàu tö phaùt trieån ñaàu naêm, phaàn cheânh leäch naøy chính laø löôïng voán ñaàu tö phaùt trieån trong naêm. Vì vaäy, theo phöông phaùp naøy: ñeå taêng theâm moät ñoàng GDP (theo giaù thöïc teá) caàn phaûi taêng theâm bao nhieâu ñoàng voán ñaàu tö phaùt trieån toaøn xaõ hoäi. 1.3.1.2 Chæ tieâu veà hieäu quaû kinh teá – taøi chính : Đối với các doanh nghiệp, để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của các dự án, caùc chæ tieâu thöôøng ñöôïc söû duïng laø: 1.3.1.2.1. Chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu (PP – Payback Period) “ Thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu cuûa döï aùn laø thôøi gian caàn thieát ñeå thu hoài laïi soá voán ñaàu tö ñaõ boû ra baèng caùc khoaûn tích luõy hoaøn voán haøng naêm” Coâng thöùc : Trong ñoù : I = ∑n ( NPt + Dt) t=i I : Toång voán ñaàu tö cho döï aùn. NPt : Lôïi nhuaän sau thueá ( Thu nhaäp doanh nghieäp ) haøng naêm cuûa döï aùn. Dt : Giaù trò khaáu hao haøng naêm cuûa döï aùn. t = 1,2,3……n : Soá thöù töï naêm thöïc hieän döï aùn. YÙ nghóa : Chæ tieâu naøy noùi leân moät döï aùn ñaàu tö, tröôùc heát caàn thu hoài ñöôïc ñuû soá voán ñaõ boû ra ñeå söû duïng cho caùc muïc ñích sinh lôøi vaø muïc tieâu phaùt trieån tieáp