Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao khả năng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở tỉnh Bình Dương giai đoạn 2006-2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa lý luận về đầu tư nước ngoài; phân tích tình hình thực hiện thu hút FDI tại Bình Dương; đối chiếu việc thu hút FDI với các quốc gia và tỉnh khu vực qua đó rút ra bài học kinh nghiệm và đánh giá khả năng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng như tác động của nó trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở Bình Dương; đề ra các giải pháp nhằm nâng cao khả năng thu hút đầu tư nước ngoài ở tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao khả năng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở tỉnh Bình Dương giai đoạn 2006-2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM LAI XUÂN ĐẠT LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
MUÏC LUÏC CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................................... 1 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu......................................................................................1 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ............................................................................................................2 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu ..........................................................................................2 4. Phöông phaùp nghieân cöùu.....................................................................................................2 5. Noäi dung nghieân cöùu............................................................................................................3 CHÖÔNG 1: ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØ THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ VIEÄT NAM................................................................................................................ 4 1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi.....................................................4 1.1. 1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ........................................................................................................4 1.1.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi................................................................................4 1.1.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù........................5 1.1.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö....................................................................6 1.1.3.2 Taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi chính baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn .........9 1.2 Caùc yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ..................................................10 1.3 Cô sôû lyù thuyeát thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông: ..........................................11 1.4 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quùa trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Vieät Nam ............................................................................................................................................12 1.4.1 Khaùi löôïc tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam ...................12 1.4.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam..13 1.4.2.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc....................................................................................13 1.4.2.2 Nhöõng taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi .....................................................................14 -1-
1.4.3 Nhaän ñònh veà tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ........................16 1.5 Kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû moät soá nöôùc trong khu vöïc..........18 1.5.1 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác, Singapore vaø Thaùi Lan........................................18 ...............1.5.2 Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra veà thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cho Bình Döông noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung..........................................................................20 CHÖÔNG 2: THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI ÔÛ BÌNH DÖÔNG HIEÄN NAY..............................23 2.1 Toång quan veà tænh Bình Döông........................................................................................23 2.1.1 Caùc yeáu toá cô baûn trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ..................................23 2.1.2 Caùc giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Bình Döông........................................23 2.2 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông.........................................24 2.2.1 Khaùi löôïc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø naêm 1987 ñeán nay.....................24 2.2.2 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Bình Döông theo ngaønh ........................26 2.2.3 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Bình Döông theo vuøng, laõnh thoå...........27 2.3 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån ôû Bình Döông ...............................................................................................................................................28 2.3.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ...........................................................................................28 2.3.2 Nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ...........................................................................................36 2.4 So saùnh thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi giöõa Bình Döông vôùi moät soá tænh ôû Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam.....................................................................................................39 2.5 Nhöõng thaønh coâng vaø toàn taïi trong thu huùt tröïc tieáp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông44 2.5.1 Nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng ...............................................................................44 2.5.2 Moät soá toàn taïi haïn cheá ................................................................................................46 -2-
2.6 Phaân tích ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû tænh Bình Döông hieän nay....................................................................................48 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP VAØ KIEÁN NGHÒ NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI BÌNH DÖÔNG GIAI ÑOAÏN 2006-2010.......... 3.1 Muïc tieâu, ñònh höôùng vaø quan ñieåm ñeà xuaát giaûi phaùp .................................................51 3.1.1 Muïc tieâu ñeà xuaát giaûi phaùp...................................................................................51 3.1.2 Ñònh höôùng ñeà xuaát giaûi phaùp..............................................................................51 3.1.3 Quan ñieåm ñeà xuaát giaûi phaùp...............................................................................52 3.2 Giaûi phaùp vó moâ nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam ...............................................................................................................................................52 3.2.1 Hoaøn thieän theå cheá phaùt trieån thò tröôøng caùc yeáu toá...............................................52 3.2.2 Naâng cao naêng löïc caïnh tranh caùc doanh nghieäp trong nöôùc...............................53 3.2.3 Thuùc ñaåy quaù trình hoäi nhaäp.....................................................................................54 3.2.4 Hình thaønh heä thoáng doanh nghieäp phuï trôï ............................................................54 3.3 Nhoùm giaûi phaùp naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010 ..................................................................................................................54 3.3.1 Giaûi phaùp phaùt huy nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ..........................................................55 3.3.1.1 Caûi caùch thuû tuïc haønh chính..............................................................................55 3.3.1.2 Quy hoaïch vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng ............................................................58 3.3.1.3 Ñoåi môùi vaø naâng caáp khaû naêng tieáp thò ñaàu tö................................................60 3.3.1.4 Thöïc hieän caùc ñoàng boä giaûi phaùp hoå trôï caùc nhaø ñaàu tö ................................61 3.3.15 Lieân keát khu vöïc vaø traùnh ñoái ñaàu caïnh tranh.................................................62 3.3.2 Giaûi phaùp haïn cheá nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ............................................................63 3.3.2.1 Chính saùch thu huùt nhöõng coâng ty lôùn, ña quoác gia .......................................63 -3-
3.3.2.2 Chính saùch thu huùt ñaàu tö ôû nhöõng ngaønh kyõ thuaät cao, thu huùt xaây döïng caùc khu kyõ ngheä thoâng tin...............................................................................................64 3.3.2.3 Khuyeán khích caùc döï aùn söû duïng nguyeân lieäu vaø lao ñoäng trong nöôùc 3.3.2.4 Kieåm soaùt hoaït ñoäng chuyeån giaù vaø troán thueá................................................65 3.3.2.5 Giaûi phaùp ñaøo taïo vaø khaéc phuïc nhöõng baát caäp veà nguoàn nhaân löïc ............66 3.3.2.6 Chuù troïng giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng, teä naïn xaõ hoäi ...........67 3.4 Caùc kieán nghò.......................................................................................................................68 KEÁT LUAÄN .................................................................................................................................72 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC PHUÏ LUÏC 1 PHUÏ LUÏC 2 PHUÏ LUÏC 3 PHUÏ LUÏC 4 -4-
CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Tænh Bình Döông vôùi daân soá treân 976 ngaøn ngöôøi naèm ôû mieàn Ñoâng Nam Boä. Treân 13 naêm tröôùc ñaây, tænh chuû yeáu phaùt trieån veà noâng nghieäp, thì nay vôùi cô caáu coâng nghieäp vaø dòch vuï chieám ñeán 88%GDP, Bình Döông trôû thaønh moät trong nhöõng tænh phaùt trieån naêng ñoäng nhaát ôû Vieät Nam coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao (thôøi kyø 2001-2004 laø 15,3% so vôí cuûa caû nöôùc laø 7,7%). Tính ñeán heát naêm 2004, tænh ñaõ thu huùt 962 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång soá thu huùt laø 4.209,85 trieäu USD. Trong ñoù lónh vöïc coâng nghieäp caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp 68,21% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp cuûa tænh; chieám 66,98% kim ngaïch xuaát khaåu; chieám 71,74% kim ngaïch nhaäp khaåu; hôn 60,1% löôïng lao ñoäng laøm trong khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi so vôùi toång caùc thaønh phaàn kinh teá … Quan troïng hôn caû, caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi mang laïi söùc baät chung cho cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa; trong ñoåi môùi kyõ thuaät coâng ngheä, trong vieäc taïo moäi tröôøng caïnh tranh kích thích caùc doanh nghieäp trong nöôùc phaùt trieån … Vôùi nhöõng ñoùng goùp to lôùn ñoù, thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät nhaân toá quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Bình Döông. Tuy nhieân, trong thôøi gian qua caùc döï aùn ôû Bình Döông chuû yeáu coøn ôû möùc quy moâ nhoû, voán ñaàu tö trung bình coøn thaáp; trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä ôû möùc trung bình, trung bình khaù; chöa coù nhöõng döï aùn taàm côû laøm noøng coát cho söï phaùt trieån cao… Trong boái caûnh caû nöôùc Vieät Nam tieáp tuïc keâu goïi thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nghóa laø taát caû caùc tænh thaønh ñeàu môøi goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhöõng vuøng, laõnh thoå laân caän cuøng khu vöïc cuõng coù nhöõng chính saùch môøi goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi raát haáp daãn thì ôû Vieät Nam noùi chung, Bình Döông noùi rieâng coù nhöõng giaûi -5-
phaùp gì ñeå caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi veà ñaàu tö. Chính vì vaäy, raát caàn thieát coù nhöõng coâng trình khoa hoïc nghieân cöùu nhöõng giaûi phaùp, nhöõng chính saùch thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa tænh Bình Döông. Ñaây laø lyù do ñeå chuùng toâi choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong quùa trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû tænh Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010” vôùi kyø voïng laø moät phaàn keát quûa nghieân cöùu cuûa ñeà taøi seõ ñöôïc öùng duïng trong thöïc teá. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu. - Heä thoáng hoùa lyù luaän veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Phaân tích tình hình thöïc hieän thu huùt FDI taïi Bình Döông. - Ñoái chieáu vieäc thu huùt FDI vôùi caùc quoác gia vaø tænh khu vöïc qua ñoù ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm vaø ñaùnh giaù khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuõng nhö taùc ñoäng cuûa noù trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Bình Döông. - Ñeà ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû tænh Bình Döông. 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu: - Ñoái töôïng: nghieân cöùu khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông trong caùc thôøi kyø tröôùc ñaây vaø trong giai ñoaïn 2006-2010. - Phaïm vi nghieân cöùu: o Phaïm vi vaán ñeà nghieân cöùu: chæ nghieân cöùu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, laøm roõ vai troø cuûa thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi treân ñòa baøn tænh Bình Döông. o Phaïm vi veà thôøi gian: töø naêm 1988 ñeán ñaàu naêm 2005, trong ñoù soá lieäu chuû yeáu laø naêm 2004. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Luaän vaên söû duïng chuû yeáu caùc phöông phaùp sau: -6-
- Phöông phaùp phaân tích thoáng keâ. - Phöông phaùp chuyeân gia. - Phöông phaùp toång hôïp. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän vaø danh muïc taøi lieäu tham khaûo, Noäi dung cuûa luaän vaên goàm 3 chöông nhö sau: - Chöông 1: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam. - Chöông 2: Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Bình Döông hieän nay. - Chöông 3: Giaûi phaùp vaø kieán nghò naâng cao khaû naêng cao thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010. -7-
CHÖÔNG 1: ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØ THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ VIEÄT NAM. 1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1.1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå hieåu moät caùch toång quaùt ñoù laø caùc hình thöùc maø ngöôøi nöôùc ngoaøi tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp boû voán thoâng qua caùc loaïi hình khaùc nhau ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh ôû moät nöôùc khaùc nhaèm thu lôïi nhuaän thoâng qua vieäc taän duïng caùc lôïi theá saün coù cuûa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, cuï theå nhö: nhaân coâng, nguyeân lieäu, thò tröôøng tieâu thuï … hoaït ñoäng trong khuoân khoå phaùp luaät cuûa nöôùc sôû taïi vaø thoâng leä quoác teá. Theo Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam söûa ñoåi naêm 2000 thì: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa vaøo Vieät Nam voán baèng tieàn hoaëc baát kyø moät loaïi taøi saûn naøo ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam. Caên cöù vaøo noäi dung cuûa Luaät naøy, nhaø nöôùc Vieät Nam khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän ñeå caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Vieät Nam, theå hieän yù chí vaø nguyeän voïng cuûa nhaân daân Vieät Nam nhaèm taêng cöôøng hôïp taùc hôn nöõa vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi treân cô sôû toân troïng ñoäc laäp chuû quyeàn vaø tuaân thuû ñaày ñuû phaùp luaät Vieät Nam, bình ñaúng cuøng coù lôïi. 1.1.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng coù 2 daïng chuû yeáu: ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. Ñaàu tö tröïc tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö coù theå boû 100% voán hoaëc toaøn boä thieát bò ñeå ñaàu tö vaøo moät lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hay dòch vuï naøo ñoù. Cuõng coù moät hình thöùc khaùc ñöôïc xem laø ñaàu tö tröïc tieáp khi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi toaøn boä hoaëc töøng phaàn moät doanh nghieäp cuûa nöôùc sôû taïi ñeå kinh doanh hoaëc hôïp taùc kinh doanh. Loaïi hình naøy chæ ñöôïc xem laø tröïc tieáp vôùi ñieàu kieän nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi mua ñöôïc soá coå phieáu hoaëc hieän vaät ñuû coù theå chi phoái, ra quyeát ñònh hoaëc kieåm soaùt ñöôïc coâng ty ñoù. Hieåu moät caùch toång quaùt -8-
thì ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät hình thöùc maø nhaø ñaàu tö coù theå tröïc tieáp vaø chuû ñoäng kieåm soaùt vaø quaûn lyù ñöôïc nguoàn voán tham gia ñaàu tö. Ñaàu tö giaùn tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå mua coå phaàn trong doanh nghieäp hoaëc chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính nhaèm thu lôïi nhuaän. Neáu loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp maø nhaø ñaàu tö thu lôïi nhuaän tröïc tieáp töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thì ñaàu tö giaùn tieáp thu lôïi nhuaän qua coå töùc (thu nhaäp qua coå phieáu hoaëc qua chöùng khoaùn). Ngoaøi ra, coøn coù moät hình thöùc phoå bieán khaùc, ñoù laø tín duïng quoác teá keå caû döôùi daïng ODA. Hình thöùc naøy tuy coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng so vôùi ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp nhöng theo chuùng toâi noù chæ laø moät hình thöùc ñaëc bieät cuûa ñaàu tö giaùn tieáp. Theo thoâng leä chung cuûa quoác teá, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå ñoùng goùp döôùi daïng sau: - Caùc loaïi ngoaïi teä maïnh hoaëc tieàn noäi ñòa. - Hieän vaät höõu hình bao goàm tö lieäu saûn xuaát, nhaø xöôûng, nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa, taøi nguyeân (keå caû maët ñaát, maët bieån). - Haøng hoùa voâ hình: söùc lao ñoäng, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, baèng phaùt minh, nhaõn hieäu vaø uy tín thöông hieäu… Hieän nay ôû Vieät Nam toàn taïi caû 2 loaïi hình ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. Theo xu theá phaùt trieån, caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam chaéc chaén seõ ña daïng hôn nöõa trong töøng loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. 1.1.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vò trí raát quan troïng goùp phaàn taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá khoâng chæ rieâng ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø coøn ñoái vôùi baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Ngaøy nay trong xu theá toøan caàu hoùa, hôïp taùc vaø phaân coâng quoác teá, hoäi nhaäp vaø cuøng phaùt trieån laø vaán ñeà mang tính quy luaät. Lôïi ích cuûa vieäc xuaát khaåu tö baûn vaø tieáp nhaän ñaàu tö ñeàu coù yù nghóa nhö nhau. Tuy nhieân lôïi ích seõ khoâng theå chia ñeàu, noù chæ coù theå ñöôïc taän -9-
duïng moät khi ñoâi beân ñeàu bieát phaùt huy toát nhaát nhöõng lôïi theá, haïn cheá toái ña nhöõng maët traùi vaø khieám khuyeát. Treân tinh thaàn ñoù, ñeå hieåu roõ vai troø vaø vò trí cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi neân xem xeùt taùc duïng cuûa noù töø ôû caû hai phía. 1.1.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Hieän nay nguoàn FDI khoâng phaûi chæ ñaàu tö vaøo caùc nöôùc coù neàn kinh teá chaäm phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån maø coøn ôû caû nhöõng nöôùc tö baûn phaùt trieån. Nguoàn FDI ñeàu coù nhöõng taùc duïng nhö sau: a. Taùc ñoäng tích cöïc: bao goàm 2 nhoùm. (i). Taùc ñoäng tröïc tieáp, cuï theå laø: − FDI laø nguoàn voán quan troïng laøm taêng voán ñaàu tö, giuùp caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cô caáu laïi neàn kinh teá, thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi, phaùt trieån saûn xuaát, thuùc ñaåy taêng tröôûng. − Ngoaøi FDI, caùc nhaø ñaàu tö coøn mang vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caùc khoa hoïc coâng ngheä môùi cuõng nhö moâ hình toå chöùc quaûn lyù cuûa caùc chuyeân gia… Ñeå khai thaùc toát nguoàn voán, ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, chuyeån giao coâng ngheä trôû thaønh taát yeáu. Thöïc tieãn cho thaáy, chæ khi naøo ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coù khaû naêng söû duïng thaønh thaïo caùc thieát bò hieän ñaïi, coù naêng löïc toå chöùc quaûn lyù gioûi, nguoàn FDI môùi coù ñieàu kieän phaùt huy taùc duïng. - FDI laø phöông thöùc quan troïng laøm taêng kim ngaïch xuaát khaåu do goùp phaàn vaøo vieäc khai thaùc caùc lôïi theá veà taøi nguyeân, nhaân löïc nhaèm taïo ra nhöõng saûn phaåm xuaát khaåu vaø thay theá haøng nhaäp khaåu coù giaù trò, naâng cao khaû naêng caïnh tranh vaø hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá trong xu theá toøan caàu hoùa. Nhôø coù coâng ngheä hieän ñaïi, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö taïo ra nhieàu saûn phaåm ña daïng, chaát löôïng toát, giaù caû hôïp lyù, thoûa maõn nhu caàu tieâu duøng ngaøy caøng cao cuûa caùc taàng lôùp nhaân daân. - 10 -
- FDI goùp phaàn vaøo vieäc taêng quy moâ hoaït ñoäng caùc doanh nghieäp thaønh laäp, caùc ngaønh kinh doanh môùi, phaùt trieån saûn xuaát, thu huùt theâm lao ñoäng, laøm giaûm tyû leä thaát nghieäp, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho lao ñoäng ôû caùc nöôùc ñaàu tö vaø nhaän ñaàu tö. Ñaây laø ñieàu kieän vaø moâi tröôøng toát nhaát ñeå giaûi quyeát tình traïng lao ñoäng dö thöøa ôû caùc nöôùc chaäm phaùt trieån, ñoàng thôøi cuõng laø cô hoäi toát nhaát ñeå nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù ñieàu kieän tieáp nhaän khoa hoïc coâng ngheä, reøn luyeän kyõ naêng lao ñoäng vaø naêng löïc toå chöùc quaûn lyù ôû moät trình ñoä cao. - FDI coøn ñem laïi moät soá lôïi theá khaùc cho caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö nhö goùp phaàn laøm taêng nguoàn thu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc töø caùc khoaûn thueá vaø thu lôïi nhuaän, chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, môû theâm moät soá ngaønh dòch vuï phuïc vuï cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - FDI do taïo ra moät löôïng haøng xuaát khaåu, taêng nguoàn ngoïai teä goùp phaàn hoã trôï caùn caân thanh toaùn, seõ giuùp oån ñònh kinh teá vó moâ vaø ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp hôïp taùc giöõa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Nguoàn löïc quan troïng naøy chính laø nhaân toá baûo ñaûm cho caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån coù ñieàu kieän ruùt ngaén khoûang caùch caùch bieät, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa neàn kinh teá. Thöïc tieãn cho thaáy, khoâng ôû ñaâu coù ñieàu kieän naâng cao khaû naêng tieáp caän coâng ngheä hieän ñaïi vaø phöông thöùc quaûn lyù coù hieäu quaû baèng caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong caùc lôïi ích maø FDI mang laïi thì lôïi ích veà vaán ñeà taïo coâng aên vieäc laøm vaø naâng cao trình ñoä tay ngheà cho theá heä nhöõng ngöôøi lao ñoäng môùi, laø vaán ñeà coù giaù trò vaø yù nghóa to lôùn hôn caû. (ii) Taùc ñoäng giaùn tieáp (coøn goïi laø taùc ñoäng traøn): laø taùc ñoäng töø caùc doanh nghieäp FDI ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc, bao goàm caùc taùc ñoäng chính: - FDI taïo neân söùc eùp caïnh tranh treân thò tröôøng theå hieän ôû 2 maët. + Doanh nghieäp FDI laøm cho ñoái thuû caïnh tranh suy yeáu hôn coù nguy cô bò thu heïp thò phaàn, laøm giaûm saûn xuaát, thaäm chí ruùt lui khoûi thò tröôøng. - 11 -
+ Chính söï caïnh tranh laïi kích thích caùc ñoái thuû ñaàu tö ñoåi môùi vöôn leân ñöùng vöõng treân thò tröôøng, töø ñoù naêng suaát ñöôïc caûi thieän. - FDI giuùp chuyeån giao coâng ngheä töø doanh nghieäp FDI sang doanh nghieäp trong nöôùc. - FDI giuùp lieân keát giöõa doanh nghieäp FDI vôùi doanh nghieäp trong nöôùc ñeå saûn xuaát saûn phaåm môùi. - FDI giuùp löu chuyeån lao ñoäng töø doanh nghieäp FDI sang caùc doanh nghieäp trong nöôùc. b. Caùc maët haïn cheá: Tuy nhieân thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng coù moät soá haïn cheá maø caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caàn nhaän thaáy: Nguoàn FDI chuû yeáu do caùc coâng ty xuyeân quoác gia chi phoái. Vì vaäy caùc nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi phuï thuoäc vaøo voán, coâng ngheä, thò tröôøng vaø heä thoáng maïng löôùi tieâu thuï cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Neáu caùc nöôùc nhaän ñaàu tö chæ bieát döïa vaøo FDI maø khoâng chuù troïng ñuùng möùc ñeán vieäc khai thaùc caùc nguoàn ñaàu tö khaùc töø noäi löïc cuûa neàn kinh teá thì nguy cô leä thuoäc vaø maát ñoäc laäp veà kinh teá laø khoù traùnh khoûi. Caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù theå duøng quyeàn löïc kinh teá cuûa mình gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa nöôùc chuû nhaø. − Muïc tieâu cuûa baát kyø nhaø ñaàu tö naøo cuõng ñeàu mong muoán thu hoài voán nhanh vaø coù ñöôïc lôïi nhuaän nhieàu. Do ñoù vieäc chuyeån giao coâng ngheä cuõng cô baûn laø nhaèm muïc ñích naøy. Coù hai khuynh höôùng thöôøng xaûy ra: o Ñöa caùc thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi vaøo nhaèm thu hoài voán vaø lôïi nhuaän nhanh maø khoâng tính ñeán chaát löôïng vaø soá löôïng lao ñoäng hieän coù cuûa nöôùc sôû taïi. Keát quaû laø maëc duø taêng voán ñaàu tö, môû roäng saûn xuaát, coù theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi nhöng ngöôøi lao ñoäng vaãn thieáu vieäc laøm. Soá löôïng lao ñoäng dö thöøa vaãn khoâng ñöôïc giaûi quyeát. o Taän duïng caùc thieát bò coâng ngheä ñaõ cuõ vaø laïc haäu chuyeån giao caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do maùy moùc thieát bò laïc haäu neân chi phí saûn xuaát lôùn, giaù thaønh saûn phaåm cao, khaû naêng - 12 -
caïnh tranh thaáp, nhoùm caùc nöôùc thuoäc daïng naøy khoù coù theå ñuoåi kòp caùc nöôùc phaùt trieån. Ñoù laø chöa tính ñeán caùc taùc haïi khaùc nhö oâ nhieãm moâi tröôøng, khoâng coù ñieàu kieän tieáp nhaän khoa hoïc coâng ngheä vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc hieän ñaïi… Beân caïnh ñoù do öu theá veà voán, coâng ngheä hieän ñaïi, thò tröôøng, trình ñoä toå chöùc quaûn lyù, maïng löôùi tieâu thuï saûn phaåm… caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn hoaøn toaøn coù ñuû ñieàu kieän ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong saûn xuaát kinh doanh ngay taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do ñoù baèng con ñöôøng caïnh tranh hôïp quy luaät caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaøn toaøn coù theå thoân tính caùc coâng ty noäi ñòa laø moät thöïc teá. Dó nhieân ñoù laø moät thöïc teá vôùi ñieàu kieän caùc coâng ty noäi ñòa töï ñaùnh maát chính mình. Ngoaøi ra, aûnh höôûng cuûa FDI ñoái vôùi caùn caân thanh toaùn laø moät vaán ñeà raát ñöôïc chuù troïng. Thoâng thöôøng nhaø nöôùc sôû taïi raát khoù kieåm soùat ñöôïc giao dòch ngoaïi thöông cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bôûi haàu heát caùc giao dòch naøy laø giao dòch trong noäi boä coâng ty cuûa caùc taäp ñoøan tö baûn xuyeân quoác gia. Nhôø giao dòch trong noäi boä, caùc coâng ty coù voán ñaàu tö coù theå ñònh giaù caùc saûn phaåm do mình saûn xuaát ra hoaëc caùc nguoàn ñaàu tö theo möùc giaù coù lôïi nhaát cho hoï nhaèm ñeå troán thueá hoaëc neù traùnh söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc sôû taïi. Ñaëc ñieåm naøy ñaõ khieán caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khoù coù khaû naêng kieåm soaùt nguoàn ngoïai teä ñeå duy trì vaø laøm chuû caùn caân thanh toaùn, gaây trôû ngaïi cho vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, giaûm taùc ñoäng tích cöïc cuûa FDI leân caùn caân thanh toaùn cuûa nöôùc chuû nhaø. Nhö vaäy ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, taùc duïng cuûa FDI phaûi ñöôïc nhìn nhaän thaáu ñaùo treân caû hai maët bieåu hieän cuï theå cuûa noù. 1.1.3.2 Taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi chính baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn - Nhôø xuaát khaåu tö baûn, caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù ñieàu kieän naâng cao hieäu quaû söû duïng voán baèng caùch khai thaùc toái ña nhöõng lôïi theá veà nhaân löïc vaø taøi nguyeân ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñeå giaûm giaù thaønh, tìm kieám tyû suaát lôïi nhuaän cao. - 13 -
- Môû roäng phaïm vi aûnh höôûng sang nhieàu quoác gia nhaèm khaúng ñònh söùc maïnh veà kinh teá vaø naâng cao uy tín veà chính trò treân quoác teá, ñoàng thôøi thoâng qua vieäc cho vay voán vôùi soá löôïng lôùn, laõi suaát thaáp ñeå aùp ñaët caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá buoäc caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö phaûi leä thuoäc vaøo mình. - Ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi giuùp caùc coâng ty xuyeân quoác gia môû roäng saûn xuaát sang nhieàu nöôùc, nhaèm traùnh nhöõng baát lôïi veà kinh teá vaø chính trò trong nöôùc mình (phaân taùn voán ñeå traùnh nhöõng ruûi ro), ñoàng thôøi taän duïng lôïi theá cuûa nöôùc khaùc ñeå phaân coâng laïi lao ñoäng chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coù lôïi nhaát cho caùc coâng ty trong heä thoáng taäp ñoaøn tö baûn xuyeân quoác gia. Taïo moâi tröôøng môùi ñeå caïnh tranh, thuùc ñaåy vaø môû roäng saûn xuaát. - Taän duïng cô cheá hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa moãi nöôùc khaùc nhau ñeå thöïc hieän vieäc chuyeån giaù, traùnh möùc thueá cao nhaèm toái öu hoùa lôïi nhuaän. - Môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, oån ñònh vaø duy trì saûn xuaát ôû moät trình ñoä cao, trong ñoù ñaùng chuù yù laø khai thaùc ñöôïc nguyeân lieäu giaù reõ töø caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Dó nhieân xuaát khaåu tö baûn cuõng coù nhöõng ruûi ro nhaát ñònh, tröôùc heát laø khaû naêng kieåm soaùt vaø quaûn lyù nguoàn voán tröôùc nhöõng bieán ñoäng chính trò xaõ hoäi ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Maët khaùc caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn cuõng ñang phaûi ñoái phoù vôùi nhöõng haïn cheá veà naêng löïc quaûn lyù, heä thoáng chính saùch vaø phaùp luaät chöa cuï theå, thieáu ñoàng boä, ñoäi nguõ coâng nhaân trình ñoä thaáp, quy hoaïch daøn traûi thieáu khoa hoïc cuûa nöôùc sôû taïi. Taát caû nhöõng bieåu hieän treân ñeàu taïo ra nhöõng trôû ngaïi nhaát ñònh cho caùc nhaø ñaàu tö. 1.2 Caùc yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: Coù 4 yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø tình hình chính trò xaõ hoäi oån ñònh: oån ñònh laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñaûm baûo caùc cam keát cuûa chính phuû ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö veà sôû höõu voán ñaàu tö, caùc chính saùch öu tieân ñaàu tö vaø ñònh höôùng phaùt trieån (cô caáu ñaàu tö) cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö; chính saùch kinh teá vó moâ oån ñònh: oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ trong nöôùc giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö coù theå giaûm bôùt - 14 -
caùc yeáu toá khoâng löôøng tröôùc ñöôïc trong quaù trình ñaàu tö vaø döï tính khaù chính xaùc keát quaû ñaàu tö cuûa mình; cô sôû haï taàng ñaûm baûo cho ñaàu tö phaùt trieån: baûo ñaûm söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin vaø dòch vuï. Söï phaùt trieån cuûa cô sôû haï taàng vaø dòch vuï seõ taïo ra nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi vaø giaûm nhöõng chi phí phaùt sinh cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö; vaø chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö : trong ñoù caùc khuyeán khích veà taøi chính luoân chieám vò trí quan troïng vaø ñöôïc coi laø ñieåm maáu choát ñeå haáp daãn ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bao goàm caùc möùc thueá öu ñaõi, thôøi haïn mieãn giaûm thueá, hoaøn thueá, öu ñaõi tín duïng, leä phí, quy ñònh thôøi gian khaáu hao... . 1.3 Cô sôû lyù thuyeát thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông: “ñaøn ngoãng bay” Trong caùc lyù thuyeát ngoaïi thöông, theo toâi, ngoaøi lyù thuyeát veà lôïi theá so saùnh thì noåi baät leân laø lyù thuyeát veà “ñaøn ngoãng bay”. Nhaø kinh teá hoïc ngöôøi Nhaät Baûn, Akamatsu, ñaõ ñöa ra moâ hình lyù thuyeát veà söï di chuyeån cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp (thöôøng goïi laø moâ hình ñaøn ngoãng bay). Caùc nöôùc dòch chuyeån treân cuøng moät höôùng vôùi khoaûng caùch khaùc nhau ñoái vôùi nöôùc daãn ñaàu; caùc ngaønh coâng nghieäp thaâm duïng lao ñoäng vôùi coâng ngheä ñôn giaûn trôû neân khoâng coù khaû naêng sinh lôøi khi giaù trò gia taêng phuï troäi töø ngaønh ñoù laøm cho tieàn coâng taêng cao vaø caùc ngaønh ñoù seõ ñöôïc chuyeån sang “ con ngoãng” keá tieáp trong haøng. ÔÛ Chaâu AÙ, con ngoãng ñaàu ñaøn laø Nhaät Baûn, nhöõng con ngoãng trong haøng keá tieáp laø Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Singapore; tieáp ñeán laø nhöõng “con ngoãng” Thaùi Lan, Trung Quoác, Malaysia, Philipne, Vieät Nam … Ñeå minh chöùng theâm cho laäp luaän naøy, hai taùc giaû Ito vaø Orio ñaõ khaûo saùt söï bieán ñoåi giöõa caùc tieåu ngaønh cuûa Chaâu AÙ (naêm 2000), trong quyeån “ Suy gaãm söï thaàn kyø cuûa Ñoâng AÙ”. Caùc ngaønh ngheà khaûo saùt cuûa 2 taùc giaû naøy chuû yeáu laø caùc ngaønh ngheà coâng nghieäp, chuû yeáu ôû 3 nhoùm ngaønh sau: - Ngaønh L: bao goàm caùc ngaønh saûn xuaát thöïc phaåm, ñoà uoáng thuoác laù, deät may, caùc saûn phaåm töø da, giaøy, goã vaø ñoà goã gia duïng (chuû yeáu laø haøng tieâu duøng). - 15 -
- Ngaønh C bao goàm caùc ngaønh saûn xuaát giaáy, xuaát baûn vaø in aán, hoùa daàu, cao su, chaát deûo, phi kim loaïi (goám söù, xi maêng, thuûy tinh…), kim loaïi maøu (haøng coâng nghieäp). - Ngaønh T goàm caùc ngaønh cheá taïo maùy, ñieän töû, vaän taûi, coâng nghieäp chính xaùc (haøng coâng ngheä cao). Ito vaø Orii nhaän thaáy raèng tyû troïng cuûa ngaønh L trong giaù trò gia taêng seõ giaûm daàn theo thôøi gian ôû haàu heát caùc nöôùc, trong khi cuûa ngaønh C thì ban ñaàu taêng leân nhöng sau ñoù giaûm xuoáng khi thu nhaäp cuûa nöôùc ñoù ñaït ñeán möùc cao. Coøn ngaønh T, khi thu nhaäp thaáp thì chieám tyû troïng khieâm toán nhöng noù seõ môû roäng khi ñaït ñeán moät giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá nhaát ñònh. Hình thaùi taùi dieãn cuûa 3 ngaønh naøy khaù roõ raøng, nhöõng nöôùc ñi sau laëp laïi söï chuyeån dòch cô caáu ngaønh cuûa nöôùc ñi tröôùc trong tieán trình coâng nghieäp hoùa. Caùc quoác gia Chaâu AÙ döôøng nhö ñang raát thaønh coâng trong vieäc chuyeån giao caùc lôïi theá so saùnh trong lónh vöïc saûn xuaát töø nhöõng nöôùc ñi tröôùc ñeán nhöõng nöôùc theo sau. 1.4 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Vieät Nam hieän nay: 1.4.1 Khaùi löôïc tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam : Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù hieäu löïc treân laõnh thoå Vieät Nam töø thaùng 12 naêm 1987. Muïc tieâu cuûa boä luaät naøy laø nhaèm thu huùt voán, coâng ngheä hieän ñaïi khai thaùc toát nhaát lôïi theá veà taøi nguyeân vaø nguoàn löïc con ngöôøi, phaùt trieån kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm, naâng cao khaû naêng xuaát khaåu thu ngoaïi teä, caûi thieän kyõ naêng cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø reøn luyeän tay ngheà cho coâng nhaân thoâng qua vieäc tieáp caän coâng ngheä, naêng löïc quaûn lyù vaø marketing hieän ñaïi, kích thích tính caïnh tranh treân thò tröôøng noäi ñòa vaø töøng böôùc thaâm nhaäp thò tröôøng theá giôùi. Qua thöïc teá phaùt trieån naêm 1990 nöôùc ta chuû ñoäng söûa ñoåi vaø boå sung nhieàu chính saùch thoâng thoaùng nöõa nhaèm giaûm bôùt caùc haïn cheá ñeå taêng tính haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cuõng nhö hoaøn thieän theâm moät laàn nöõa boä luaät veà thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2000. Boä Luaät ñaàu tö naêm 2000 cuûa Vieät - 16 -
Nam laø boä luaät töông ñoái hoaøn chænh vaø theå hieän nhöõng öu ñaõi noåi troäi trong chính saùch thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Trong ñoù xaùc ñònh caùc lónh vöïc ñöôïc öu tieân khuyeán khích ñaàu tö nhö: saûn xuaát haøng tieâu duøng xuaát khaåu; nuoâi troàng cheá bieán noâng, laâm, thuûy, haûi, saûn; öu tieân caùc ngaønh coù söû duïng coâng ngheä cao, kyõ thuaät hieän ñaïi, xaây döïng cô sôû haï taàng, caùc ngaønh coù khaû naêng söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø taäp trung khai thaùc coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cuûa Vieät Nam. Vaø trong naêm 2005 naøy, Vieät Nam ñang soaïn thaûo Luaät doanh nghieäp thoáng nhaát vaø Luaät ñaàu tö nhaèm ñaåy maïnh hôn nöõa thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 1.4.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam: 1.4.2.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc: Gaàn 18 naêm thöïc hieän thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh moät boä phaän khoâng theå thieáu trong neàn kinh teá. Möôøi taùm naêm qua, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp quan troïng cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc nhaø. Coù theå nhaän thaáy nhöõng ñoùng goùp quan troïng ñoù ñöôïc bieåu hieän treân moät soá khía caïnh sau: - Thöù nhaát, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ cung caáp nguoàn voán quan troïng cho vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi ôû nöôùc ta; boå sung nguoàn voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån , goùp phaàn khai thaùc, naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc trong nöôùc, taïo theá vaø löïc phaùt trieån môùi cho neàn kinh teá. - Thöù hai, nguoàn voán FDI ñaõ ñoùng goùp quan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåy, thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, naâng cao naêng löïc saûn xuaát. Ngoaøi caùc ngaønh coâng nghieäp , phaùt trieån khu vöïc coù FDI coøn keùo theo nhieàu ngaønh dòch vuï khaùc, goùp phaàn naâng cao tyû troïng caùc ngaønh dòch vuï leân. - 17 -
- Thöù ba, ñoùng goùp FDI ñoái vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, doøng FDI ñoå vaøo Vieät Nam lieân tuïc taêng, hoaït ñoäng khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng töông ñoái oån ñònh, trong suoát thôøi kyø 1988 –1997, doanh thu cuûa FDI taêng trung bình haøng naêm treân 50%. - Thöù tö, ñoùng goùp cuûa FDI vôùi phaùt trieån coâng ngheä môùi, thuùc ñaåy aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, quaûn lyù hieän ñaïi vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa nhieàu ngaønh ngheà vaø lónh vöïc kinh teá. - Thöù naêm, taùc ñoäng ñeán tính caïnh tranh cuûa thò tröôøng Vieät Nam, môû roäng thò tröôøng, taêng kim ngaïch xuaát khaåu, naâng tính caïnh tranh vaø vò theá cuûa haøng Vieät Nam treân thò tröôøng theá giôùi. - Thöù saùu, taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi xuaát khaåu vaø goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä hoäi nhaäp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaëc bieät coù yù nghóa to lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån ngoaïi thöông cuûa ñaát nöôùc. Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñoùng goùp quan troïng trong vieäc gia taêng nhanh choùng kim ngaïch xuaát khaåu. - Thöù baûy, thu huùt 860.000 lao ñoäng tröïc tieáp vaø lao ñoäng giaùn tieáp trong caùc doanh nghieäp xaây döïng, dòch vuï, goùp phaàn quan troïng giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Toùm laïi, hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho tieán trình hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam, nhöõng tieán boä kyõ thuaät ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm coù chaát löôïng cao, ñaït yeâu caàu xuaát khaåu, giaù thaønh saûn xuaát thaáp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ giuùp cho Vieät Nam taêng cöôøng xuaát khaåu, thieát laäp nhöõng keânh phaân phoái, thoâng qua thò tröôøng cuûa nöôùc ñaàu tö vaø caùc thò tröôøng coù quan heä thöông maïi vôùi hoï. Maëc duø tyû troïng xuaát khaåu cuûa caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöa cao, nhöng soá löôïng caùc coâng ty tham gia vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu ngaøy caøng taêng, mang laïi nhieàu cô hoäi cho caùc quoác gia treân theá giôùi bieát ñeán vaø daønh quan taâm hôn nöõa veà nhieàu phöông dieän ñoái vôùi Vieät Nam. - 18 -
1.4.2.2 Nhöõng taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi : Nhaän roõ nhöõng maëc tích cöïc ñeå khai thaùc vaø haïn cheá ñeå khaéc phuïc vaø raát caàn thieát trong xu theá hoäi nhaäp vaø caïnh tranh gay gaét hieän nay. Coù theå khaùi quaùt beân caïnh nhöõng maët tích cöïc, FDI ñang ñaët chuùng ta tröôùc nhöõng thaùch thöùc gay gaét. - Thöù nhaát, FDI chöa phuïc vuï ñuùng möùc caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. o Baát hôïp lyù trong ñaàu tö theo ngaønh: coù nhöõng ngaønh chuùng ta caàn ñaàu tö thì caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi khoâng boû voán, cuõng coù nhöõng ngaønh cung vöôït quaù caàu nhö khaùch saïn, nhaø haøng, vaên phoøng cho thueâ… nöôùc ngoaøi vaãn taäp trung ñaàu tö. o Baát hôïp lyù trong ñaàu tö theo vuøng: phaàn lôùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi taäp trung ôû caùc thaønh phoá lôùn coù cô sôû haï taàng toát, caùc vuøng caàn thu huùt ñaàu tö ôû noâng thoân, mieàn nuùi tyû leä raát thaáp. o Baát hôïp lyù veà cô caáu ñaàu tö theo ñoái taùc: phaàn lôùn caùc doanh nghieäp ñeán ñaàu tö laø töø caùc nöôùc Chaâu AÙ. - Thöù hai, taùc ñoäng chöa thuaän lôïi ñeán caùn caân thanh toaùn vaø thöông maïi cuûa Vieät Nam. Maëc duø ñaõ chuyeån sang kinh teá thò tröôøng, nhieàu doanh nghieäp coù FDI ñaõ tham gia xuaát nhaäp khaåu nhöng caùn caân thöông maïi cuûa Vieät Nam thöôøng xuyeân bò thaâm huït. - Thöù ba, taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán caùc coâng ty noäi ñòa. Loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phoå bieán nhaát ôû Vieät Nam laø hình thöùc lieân doanh ñaàu tö, maø trong ñoù ñoái taùc trong nöôùc chính laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vöøa vaø nhoû (SMEs). Neáu caùc lieân doanh naøy laøm aên khoâng hieäu quaû, chính phuû seõ phaûi gaùnh nhöõng traùch nhieäm veà thua loã cuõng nhö thanh toaùn nôï naàn cuûa caùc ñoái taùc Vieät Nam. - Thöù tö, hoaït ñoäng ñònh giaù vaø nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa noù ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam. Ñònh giaù cao hôn giaù caû thò tröôøng ñoái vôùi maùy moùc thieát bò, coâng ngheä, nguyeân lieäu - 19 -