Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh" nhằm đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------------- ĐÀO TIẾN PHỨC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – CHI NHÁNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội, Năm 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------------- ĐÀO TIẾN PHỨC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH CHI NHÁNH BẮC NINH Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng Mã số: 834.02.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS: NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LIÊN Hà Nội, Năm 2021
i MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................v DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................... vi DANH MỤC HÌNH VẼ ......................................................................................... vii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ..................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................5 6. Kết cấu luận văn ................................................................................................6 CHƯƠNG 1: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..........................................................................................................7 1.1. Cho vay khách hàng cá nhân và rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại ...........................................................7 1.1.1. Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .........................7 1.1.2. Rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .....................................................................................................................12 1.2. Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .................................................................................................15 1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .......................................................................................15 1.2.2. Mục tiêu, nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ..............................................................................................................16 1.2.3. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ....18 1.2.4. Tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................................................24 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách
ii hàng cá nhân ........................................................................................................26 1.3.1. Các yếu tố thuộc về chi nhánh ngân hàng cho vay .................................26 1.3.2. Các yếu tố thuộc về hội sở chính ............................................................28 1.3.3. Các yếu tố thuộc về khách hàng vay và môi trường quản trị RRTD ......29 1.4. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của một số chi nhánh ngân hàng thương mại và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ......................................................................................................................32 1.4.1. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của một số chi nhánh ngân hàng thương mại ...........................................32 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ......................................................................34 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – CHI NHÁNH BẮC NINH ..............................35 2.1. Giới thiệu khái quát về Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ..............................................................................35 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động ...........................................................37 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh giai đoạn 2018-2020 ...........................39 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ..............44 2.2.1. Các sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ......................................44 2.2.2. Thực trạng kết quả cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ..............................46 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ......................................................................................................................53
iii 2.3.1. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh53 2.3.2. Tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh............................................................................................................63 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ..............................................................................66 2.4.1. Những kết quả đạt được ..........................................................................67 2.4.2. Một số hạn chế ........................................................................................69 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................69 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – CHI NHÁNH BẮC NINH ....72 3.1. Định hướng phát triển và yêu cầu đặt ra đối với quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ....................................72 3.1.1. Định hướng phát triển cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh72 3.1.2. Yêu cầu đặt ra đối với quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh. ............................................................................73 3.2. Một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh ..............................................................................74 3.2.1. Nâng cao chất lượng thẩm định khách hàng và phân tích tín dụng ........74 3.2.2. Nâng cao chất lượng cán bộ tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................76 3.2.3. Tăng cường kiểm tra trước, trong và sau khi giải ngân ..........................78
iv 3.2.4. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ nhằm hạn chế rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ....................................................................80 3.2.5. Mở rộng các hình thức bảo đảm tín dụng, đồng thời có biện pháp giám sát tài sản đảm bảo ............................................................................................81 3.2.6. Một số giải pháp khác nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Chi nhánh .......................................................81 3.3. Một số kiến nghị ...........................................................................................84 3.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh ...84 3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bắc Ninh ................................86 KẾT LUẬN ..............................................................................................................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................90
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ CN Chi nhánh NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại HDBank – CN Bắc Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Ninh Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh KHCN Khách hàng cá nhân KHDN Khách hàng doanh nghiệp QTRRTD Quản trị rủi ro tín dụng RRTD Rủi ro tín dụng
vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................................................40 Bảng 2.2: Tình hình huy động vốn tại HDBank - CN Bắc Ninh ..............................41 giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................................41 Bảng 2.3: Tình hình cho vay tại HDBank - CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020...43 Bảng 2.4. Danh mục sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh ...........................................................................................................................44 Bảng 2.5. Tỷ trọng cho vay khách hàng cá nhân trong tổng dư nợ tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................46 Bảng 2.6. Dư nợ khách hàng cá nhân theo kỳ hạn tại tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................................47 Bảng 2.7: Phân loại dư nợ khách hàng cá nhân theo mục đích vay tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................49 Bảng 2.8. Tình hình nợ xấu, nợ quá hạn khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ......................................................................................52 Bảng 2.9: Bảng xếp hạng khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh ...........54 Bảng 2.10: Tình hình xếp hạng tín dụng khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ......................................................................................55 Bảng 2.11: Chính sách tín dụng theo mức độ rủi ro khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh ..........................................................................................................56 Bảng 2.12: Thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN được thực hiện trong giai đoạn 2018 – 2020 ..............................................................................58 Bảng 2.13. Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ......................................................60 Bảng 2.14. Xử lý rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh .............................................................................................................61 Bảng 2.15. Cơ cấu nợ quá hạn của khách hàng cá nhân tại HDBank – Chi nhánh Bắc Ninh giai đoạn 2018 - 2020 ...............................................................................63 Bảng 2.16. Cơ cấu nợ xấu khách hàng cá nhân tại HDBank – Chi nhánh Bắc Ninh theo các chỉ tiêu giai đoạn 2018 – 2020 ....................................................................65
vii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức của HDBANK Chi nhánh Bắc Ninh ................................37 Hình 2.2. Tỷ trọng cho vay khách hàng cá nhân trong tổng dư nợ tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................47 Hình 2.3. Dư nợ cho vay khách hàng cá nhân phân theo kỳ hạn ..............................48 Hình 2.4. Thâm niên công tác của nhóm cán bộ nhân viên đánh giá về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – Chi nhánh Bắc Ninh .....67
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, hoạt động cho vay khách hàng cá nhân đang ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong các ngân hàng thương mại (NHTM). Tuy nhiên, cùng với việc đem lại thu nhập đáng kể cho ngân hàng thì cho vay khách hàng cá nhân cũng là lĩnh vực đem “lại nhiều rủi ro. Hậu quả của rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đối với các ngân hàng thương mại thường rất nặng nề: làm tăng thêm chi phí của ngân hàng, thu nhập lãi bị chậm hoặc mất đi cùng với sự thất thoát vốn vay, làm xấu đi tình hình tài chính và cuối cùng là làm tổn hại đến vị thế của ngân hàng. Vì vậy, sự phát triển của NHTM luôn phải đi đôi với việc tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, để từ đó nâng cao chất lượng tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, giảm tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn trong cho vay khách hàng cá nhân, … Thực tiễn quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh (HDBank – CN Bắc Ninh) thời gian qua cũng cho thấy hoạt động này vẫn chưa được kiểm soát một cách hiệu quả. Tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu trong cho vay KHCN của HDBank – CN Bắc Ninh ở mức cao, chưa đạt mục tiêu đề ra (Tỷ lệ nợ xấu trong cho vay KHCN dưới 1%). Điều này đáng báo động cho thấy khả năng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng đang gặp vấn đề, cần phải được giải quyết triệt để. Thêm vào đó, hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh vẫn còn nhiều hạn chế, công tác thẩm định tín dụng vẫn chưa thực sự đầy đủ, những rủi ro tiềm ẩn vẫn chưa được đánh giá trong hầu hết các tờ trình tín dụng, giám sát rủi ro đối với danh mục khoản vay chưa được quan tâm thích đáng,… Chính vì vậy, yêu cầu cấp bách đặt ra là tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, đảm bảo rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân trong phạm vi rủi ro chấp nhận được, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân và tăng thêm lợi nhuận kinh doanh, góp phần nâng cao uy tín và vị thế của ngân hàng.
2 Để tìm hiểu và góp phần vào giải quyết vấn đề này, bằng thực tiễn tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh, kết hợp với” những lý luận đã được đào tạo, tác giả lựa chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh” để làm luận văn thạc sỹ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước Quản trị RRTD nói chung và quản trị RRTD trong cho vay KHCN nói riêng được rất nhiều học giả quan tâm. Một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài bao gồm: Nguyễn Đức Tú (2016), Quản lý rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công Thương Việt Nam, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội. Luận án đã hệ thống và trình bày đầy đủ lý luận về RRTD và quản trị RRTD trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và sự gia tăng áp lực cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Trên cơ sở phân tích thực trạng, luận án đã chỉ ra những điểm chưa được, cần sửa đổi trong QTRRTD tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. Đặc biệt, luận án đã đưa ra các mô hình có thể áp dụng để QTRRTD của NHTM theo tiêu chuẩn của hiệp ước Basel II - các nguyên tắc chung và các luật NH của ủy ban Basel về giám sát NH...Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của luận án này là toàn bộ hệ thống của NH Vietinbank và thời gian nghiên cứu của luận án là trong các năm từ trước năm 2016. Lê Thuỳ Linh (2017), Quản trị hoạt động tín dụng trong tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đề tài đã hệ thống những vấn đề lý thuyết cơ bản vể quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng thương mại. Trên cơ sở đó thực hiện phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng “TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2010-2014. Xuất phát từ những hạn chế và nguyên nhân đề tài đề xuất 5 giải pháp và 2 kiến nghị đối với NHNN và 2 kiến nghị đối với Ngân hàng Vietinbank nhằm tăng cường hoạt động tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ của Vietinbank - Chi nhánh Hà Nội.
3 Ngô Thị Hoa (2019), QTRR tín dụng trong cho vay KHCN tại NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Thăng Long, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Học viện Tài chính. Tác giả cho rằng quản lý danh mục tín dụng trong cho vay KHCN theo mức độ rủi ro KH là cách thức đảm bảo cho NH duy trì chất lượng hoạt động tín dụng. Để làm tốt công việc này, NH cần tập trung xây dựng hệ thống xếp hạng chấm điểm KH và ước tính tổn thất RRTD trong cho vay KHCN. Đồng thời, việc xây dựng danh mục theo kế hoạch cũng là phương thức giúp NH quản lý được danh mục tín dụng của mình. Đối với các NH mà đối tượng phục vụ chủ yếu là KHCN thì vấn đề này càng trở nên cấp thiết bởi đặc trưng kinh doanh của đối tượng này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyết định cấp tín dụng của NH. Hạn chế của đề tài này là đề tài chưa tách tỷ trọng nợ xấu theo nhóm và ngành, qua đó cho thấy một số ngành thường xuyên có rủi ro đặc thù ngành để xây dựng giải pháp hạn chế rủi ro phù hợp. Phạm Diệu Linh (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình , Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương mại. Luận văn nghiên cứu các nội dung liên quan đến vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN, những kinh nghiệm của các chi nhánh NHTM trong nước và rút ra bài học có thể tham khảo, áp dụng đối với ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình. Phân tích thực trạng và đặc thù hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình, từ đó, đánh giá thành công, hạn chế và nguyên nhân. Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình. Nguyễn Thị Thanh Tâm (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt nam - chi nhánh Tây Hồ , Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương mại. Căn cứ vào những cơ sở lý thuyết liên quan đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng, luận văn cũng đã phân tích về thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại BIDV Tây Hồ. Từ đó, tìm ra nguyên nhân để điều chỉnh và sửa đổi
4 các vấn đề đó. Dựa trên tình hình thực tế, các mục tiêu mở rộng và phát triển trong thời gian tới, tác giả đã đưa ra các biện pháp cụ thể cho chi nhánh và đưa ra các kiến nghị với Chính phủ, NHNN và ngân hàng BIDV nhằm đẩy mạnh hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại chi nhánh trong tương lai. Các công trình nghiên cứu trước đây đã tạo cơ sở luận cho đề tài như khái niệm, đặc điểm, nội dung và các chỉ tiêu đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại NHTM. Tuy nhiên, mỗi đề tài hướng đến mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu khác nhau nên không thể áp dụng những giải pháp của các công trình nghiên cứu trước đây để tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh. Thêm vào đó, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh trong giai đoạn 2018-2020 được công bố. Vì vậy, đề tài nghiên cứu thể hiện tính mới và không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đây. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại NHTM - Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018-2020 nhằm tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác này. - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh đến năm 2025.
5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại NHTM. - Phạm vi nghiên cứu: + Nội dung: Đề tài nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân theo quy trình quản trị rủi ro tín dụng: nhận diện rủi ro, đo lường rủi ro, giám sát và ngăn chặn rủi ro, xử lý rủi ro. + Không gian: Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh + Thời gian: dữ liệu thứ cấp được tổng hợp trong 3 năm từ năm 2018-2020; Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ tháng 3/2021 đến tháng 4/2021. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập dữ liệu Trong luận văn, các dữ liệu thứ cấp được sử dụng, thu thập từ các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của HDBank – CN Bắc Ninh trong giai đoạn 2018-2020; Tài liệu báo cáo thường niên năm các năm từ 2018 đến năm 2020 và các văn bản liên quan đến công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN trong hệ thống HDBank. Các tài liệu lý thuyết và thực tiễn từ các sách giáo trình, nghiên cứu tương tự về đề tài, các văn bản pháp lý, các bài báo đăng tải trên các trang web… cũng được sử dụng trong luận văn. Phương pháp phân tích dữ liệu Sau khi thu thập dữ liệu, luận văn sử dụng các phương pháp phân tích dữ liệu sau: Phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu qua các năm tạo cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh. Phương pháp so sánh theo thời gian giữa các năm nhằm đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh. Phương pháp phân tích chi tiết: phân tích chi tiết nhằm tìm hiểu xác định nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng đến đối tượng nghiên cứu của đề tài.
6 6. Kết cấu luận văn Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Những lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh
7 CHƯƠNG 1 NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Cho vay khách hàng cá nhân và rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại 1.1.1. Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của cho vay khách hàng cá nhân a. Khái niệm Ở Việt Nam, theo quy định tại điều 4, Luật các Tổ chức tín dụng Số 47/2010/QH12 được Quốc hội khoá XII thông qua ngày 16/6/2010: Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận. Theo khoản 16 Điều 4 Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 thì: Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định và trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả gốc và lãi. Hoạt động cho vay là một giao dịch dân sự giữa bên cho vay (ngân hàng thương mại hoặc các định chế tài chính) và bên đi vay. Trong đó, bên cho vay chuyển giao quyền sử dụng tiền cho bên đi vay trong một thời gian nhất định. Khi đến hạn trả nợ, bên đi vay cam kết hoàn trả gốc và lãi cho bên cho vay theo các điều kiện đã thỏa thuận. Hoạt động của ngân hàng thương mại rất đa dạng và phong phú, trong đó tín dụng là hoạt động đóng vai trò cực kỳ quan trọng, xét trên phương diện: Quy mô sử dụng vốn và khả năng tạo ra lợi nhuận. Như vậy, trong phạm vi nghiên cứu của đề tài có thể hiểu: Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại là một phần trong hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại, trong đó, khách hàng vay vốn là các cá nhân, hộ gia đình nhằm phục vụ mục đích mua nhà, xây sửa nhà, mua ô tô, mua trang thiết bị gia đình, thực hiện các phương án sản xuất kinh doanh trong một khoảng thời gian nhất định dựa trên nguyên tắc hoàn trả đúng thời hạn. Các phương thức vay vốn đa dạng
8 như: cho vay theo món, cho vay theo hạn mức, cho vay cầm cố sổ tiết kiệm.... Thời hạn cho vay linh hoạt tùy vào mục đích vay của khách hàng và kết quả thẩm định của cán bộ tín dụng. b. Đặc điểm Quy mô khoản vay nhỏ, số lượng vay lớn: Hầu hết các khoản cho vay KHCN có quy mô nhỏ nhưng số lượng khoản vay lớn do đối tượng cho vay là các cá nhân, hộ gia đình có địa bàn sinh sống khá rộng, số lượng khách hàng lớn khiến cho ngân hàng khó có thể kiểm soát chặt chẽ từng khoản vay, điều này cũng gây khó khăn trong quá trình thu hồi nợ. Chi phí cho vay tốn kém: Đặc điểm của KHCN là số lượng nhiều và phân tán rộng nên để duy trì và phất triển cho vay KHCN sẽ tốn kém nhiều chi phí cho các công tác: Phát triển nhân sự đầy đủ nhằm phục vụ khách hàng nhanh chóng, chính xác từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định đến quyết định cho vay, giải ngân và thu nợ; Mở rộng hệ thống mạng lưới, quảng cáo, tiếp thị tạo thuận lợi trong việc tiếp cận đối tượng KHCN ở từng địa bàn, khu vực; Các chi phí liên quan: chi phí quản lý, văn phòng phẩm, điện, nước, điện thoại, công tác hỗ trợ cán bộ tín dụng, … Rủi ro lớn: Xuất phát từ bản thân khách hàng vay vốn có thể có sự biến động về tình hình tài chính dẫn đến mất khả năng chi trả hay khi khách hàng cố tình không chịu trả nợ, hoặc do sự biến động về tình trạng sức khoẻ, công việc… Việc thẩm định khả năng trả nợ của các cá nhân cũng hết sức khó khăn. Chính vì vậy, rủi ro trong cho vay KHCN là lớn Lãi suất lớn: Quy mô các khoản vay thường nhỏ dẫn đến chi phí cho vay cao đồng thời rủi ro của các khoản vay cũng rất cao. Do khoản cho vay khách hàng cá nhân có rủi ro cao nhất nên các ngân hàng thường yêu cầu phải có tài sản đảm bảo khi vay và yêu cầu người vay phải mua bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm cho hàng hoá đã mua. Do vậy, đây là hình thức cho vay với” mức lãi suất cao nhất so với các khoản cho vay khác của ngân hàng thương mại (NHTM). c. Vai trò i. Đối với nền kinh tế Thứ nhất, góp phần tạo sự năng động cho các thành phần kinh tế
9 Cho vay khách hàng cá nhân là kênh hỗ trợ vốn để dân chúng trang trải các “ chi phí phát sinh trong cuộc sống từ thỏa mãn nhu cầu thiết yếu cho đến nhu cầu xa xỉ với chi phí đắt đỏ, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng, buộc các thành phần kinh tế phải đẩy mạnh sản xuất, do đó tạo nhiều công ăn việc làm, tạo ra những khác biệt tích cực giúp tăng khả năng cạnh tranh trước các đối thủ trong và ngoài nước trong thời kỳ hội nhập. Thứ hai, góp phần tạo sự ổn định về mặt xã hội Là một phần của tín dụng nói chung, cho vay khách hàng cá nhân cũng có vai trò tích cực đối với xã hội. Cho vay khách hàng cá nhân góp phần khai thác triệt để các nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội rồi lưu thông các nguồn vốn này một cách trôi chảy và hiệu quả, từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn, từ nơi hiệu quả thấp đến nơi hiệu quả cao. ii. Đối với ngân hàng Thứ nhất, góp phần nâng cao thương hiệu cho ngân hàng Do có đối tượng khách hàng rất rộng nên việc phát triển Cho vay khách hàng cá nhân sẽ giúp hình ảnh thương hiệu của ngân hàng được phổ biến rộng khắp. Thông qua tín dụng cá nhân, ngoài việc cấp tín dụng cho khách hàng còn giúp ngân hàng thuận lợi trong bán chéo sản phẩm dịch vụ ngân hàng bán lẻ như: tiền gửi tiết kiệm, giao dịch thanh toán, chuyển lương qua tài khoản, phát hành – thanh toán thẻ, dịch vụ ngân hàng điện tử… Khả năng cung cấp gói sản phẩm dịch vụ tài chính cá nhân đồng bộ thỏa mãn tối đa nhu cầu khách hàng sẽ tạo nét khác biệt cho ngân hàng trong cạnh tranh với đối thủ, do đó góp phần nâng cao thương hiệu cho ngân hàng. Thứ hai, góp phần phân tán rủi ro và nâng cao lợi nhuận cho ngân hàng Cho vay khách hàng cá nhân như một sự phân tán rủi ro vì với số lượng khách hàng cá nhân đông, số tiền vay ít thì khi có một khách hàng hoặc một số ít khách hàng gặp rủi ro dẫn đến không có khả năng trả nợ thì ít gây ảnh hưởng đến tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
10 Thêm vào đó, cho vay KHCN góp phần gia tăng thu nhập cho ngân hàng thông qua việc thu phí và lãi cho vay KHCN, từ đó gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng. iii. Đối với khách hàng Thứ nhất, cho vay khách hàng cá nhân giúp cho các khách hàng linh hoạt hơn trong việc giải quyết vấn đề thỏa mãn nhu cầu của bản thân. Thay vì phải tích lũy đủ vốn ở hiện tại để thực hiện kế hoạch của bản thân, người tiêu dùng sẽ khéo léo phối hợp giữa thoả mãn nhu cầu ở hiện tại với khả năng thanh toán ở hiện tại và tương lai. Nghĩa là họ sẽ tiêu dùng trước bằng cách lựa chọn phương án vay vốn ngân hàng rồi tích lũy và hoàn trả sau cho ngân hàng. Thứ hai, cho vay khách hàng cá nhân còn là kênh các NHTM tài trợ vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ gia đình giúp họ có điều kiện để mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh trong ngành. Với điều kiện cấp tín dụng đơn giản hơn đối với khách hàng doanh nghiệp, cho vay khách hàng cá nhân phù hợp với hình thức kinh doanh nhỏ lẻ, phù hợp với đặc tính và tập quán kinh doanh của đối tượng này. 1.1.1.2. Các hình thức cho vay khách hàng cá nhân a. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn vay Theo tiêu thức phân loại này các khoản vay khách hàng cá nhân bao gồm: Vay tiêu dùng và vay sản xuất kinh doanh. - Vay tiêu dùng Là khoản vay đáp ứng nhu cầu chi tiêu của các cá nhân, hộ gia đình như: xây nhà, sửa nhà, mua xe ô tô, du học, chữa bệnh, cưới hỏi, … - Vay sản xuất kinh doanh Là các khoản vay phục vụ mục đích bổ sung vốn sản xuất kinh doanh, đầu tư của cá nhân, hộ gia đình như: bổ sung vốn lưu động, mua sắm tài sản cố định, đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư kinh doanh chứng khoán, vàng. b. Căn cứ vào phương thức cho vay
11 Theo tiêu thức này, cho vay khách hàng cá nhân chủ yếu bao gồm: Cho vay từng lần, cho vay trả góp, Cho vay theo hạn mức thấu chi, Cho vay theo hạn mức tín dụng. - Cho vay từng lần Là phương pháp cho vay mà mỗi lần vay khách hàng và Ngân hàng đều phải làm các thủ tục cần thiết và ký hợp đồng tín dụng. Đây là hình thức cho vay theo món khi khách hàng có nhu cầu. - Cho vay trả góp Đây là hình thức cho vay mà Ngân hàng và khách hàng xác định và thỏa thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn vay. - Cho vay theo hạn mức thấu chi Là phương thức cho vay mà Ngân hàng thỏa thuận bằng văn bản chấp nhận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên số dư tài khoản thanh toán của khách hàng tới một hạn mức nhất định, trong thời gian nhất định. Hiện nay, phương thức cho vay này đang được các NHTM thực hiện ngày càng rộng rãi bởi tính ưu việt của nó. - Cho vay theo hạn mức tín dụng Cho vay theo hạn mức tín dụng là phương pháp cho vay mà Ngân hàng và khách xác định và thỏa thuận một hạn mức tín dụng, duy trì hạn mức cho vay được tính từ thời điểm hạn mức cho vay bắt đầu có hiệu lực, cho đến thời điểm hạn mức tín dụng đó hết hiệu lực hoặc hạn mức cho vay khác thay thế. c. Căn cứ biện pháp đảm bảo khoản vay Theo tiêu thức này, cho vay khách hàng cá nhân chủ yếu bao gồm: cho vay có tài sản đảm bảo và cho vay không có tài sản đảm bảo (tín chấp). Trong cả hai hình thức cho vay đều có kì hạn linh hoạt: ngắn hạn hoặc trung và dài hạn. - Cho vay có tài sản đảm bảo Là loại cho vay mà Ngân hàng đưa ra điều kiện khách hàng vay phải thế chấp tài sản, cầm cố hoặc có bảo lãnh của bên thứ ba. - Cho vay không có tài sản đảm bảo (tín chấp)