Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức – Trường hợp các doanh nghiệp thực phẩm tại TP. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:147

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc; đo lường mức độ tác động của các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức lên sự an tâm trong công việc của nhân viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức – Trường hợp các doanh nghiệp thực phẩm tại TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ HỒNG LOAN SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP ĐẾN SỰ AN TÂM TRONG CÔNG VIỆC THÔNG QUA NIỀM TIN TỔ CHỨC - TRƯỜNG HỢP CÁC DOANH NGHIỆP THỰC PHẨM TẠI TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ HỒNG LOAN SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP ĐẾN SỰ AN TÂM TRONG CÔNG VIỆC THÔNG QUA NIỀM TIN TỔ CHỨC - TRƯỜNG HỢP CÁC DOANH NGHIỆP THỰC PHẨM TẠI TP. HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh (hướng nghiên cứu) Mã số : 8340101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH CHÂM TP. Hồ Chí Minh – Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức – Trường hợp các doanh nghiệp thực phẩm tại TP. Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, do chính bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Bích Châm. Cơ sở lý thuyết được tham khảo từ các tài liệu thu thập từ sách, báo, các bài nghiên cứu được đăng tải trên những tạp chí quốc tế và được nêu ra trong phần tài liệu tham khảo. Dữ liệu phân tích trong luận văn là thông tin sơ cấp được thu thập bằng bảng câu hỏi khảo sát được gửi đến những nhân viên văn phòng đang làm việc trong các doanh nghiệp thực phẩm tại TP. Hồ Chí Minh. Đồng thời, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn là trung thực, không có sự sao chép của bất cứ nghiên cứu nào trước đây. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của toàn bộ luận văn này. TP. Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 09 năm 2019 Tác giả
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TÓM TẮT ABSTRACT CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU................................................................................................. 1 1.1 Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 1 1.2 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................... 7 1.3 Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................. 7 1.3.1 Mục tiêu chung ................................................................................................. 7 1.3.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 7 1.4 Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu.............................................................. 7 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 7 1.4.2 Phạm vi không gian .......................................................................................... 8 1.5 Phương pháp nghiên cứu........................................................................................... 8 1.6 Ý nghĩa của luận văn ................................................................................................. 9 1.7 Kết cấu luận văn ........................................................................................................ 9 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU..................... 10 2.1 Các khái niệm nghiên cứu liên quan ....................................................................... 10 2.1.1 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ........................................................... 10 2.1.2 Niềm tin đối với tổ chức ................................................................................ 15 2.1.3 Sự an tâm công việc của nhân viên ................................................................ 18 2.2 Các nghiên cứu liên quan trong và ngoài nước ....................................................... 20 2.2.1 Các nghiên cứu nước ngoài ............................................................................ 20 2.2.2 Nghiên cứu trong nước .................................................................................. 26
2.3 Mô hình nghiên cứu đề xuất.................................................................................... 30 CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................................ 35 3.1 Quy trình nghiên cứu .............................................................................................. 35 3.2 Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 36 3.2.1 Nghiên cứu định tính ...................................................................................... 36 3.2.2 Nghiên cứu định lượng .................................................................................. 43 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................. 48 4.1 Tóm tắt thông tin mẫu nghiên cứu .......................................................................... 48 4.2 Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo ................................................................... 49 4.3 Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA .............................................................. 52 4.4 Kết quả phân tích nhân tố khẳng định CFA ............................................................ 56 4.4.1. Kiểm định sự phù hợp của mô hình CFA ..................................................... 57 4.4.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo .................................................................. 58 4.4.3. Kiểm định giá trị hội tụ ................................................................................. 59 4.4.4. Kiểm định tính đơn nguyên đơn hướng ........................................................ 60 4.4.5. Kiểm định giá trị phân biệt ........................................................................... 61 4.5 Kết quả phân tích cấu trúc tuyến tính (SEM).......................................................... 63 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ ................................................ 70 5.1 Kết luận ................................................................................................................... 70 5.1.1 Kết luận về mô hình nghiên cứu đã được kiểm định ..................................... 70 5.1.2 Kết luận về mức độ tác động các yếu tố ........................................................ 70 5.2 Hàm ý ..................................................................................................................... 72 5.2.1 Hàm ý yếu tố nhận thức về trách nhiệm xã hội ................................................... 72 5.2.2 Hàm ý cho yếu tố niềm tin vào tổ chức ............................................................... 75 5.3 Hạn chế nghiên cứu ................................................................................................. 78 5.4 Hướng nghiên cứu tiếp theo .................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT NGHĨA TIẾNG ANH NGHĨA TIẾNG VIỆT AMOS Analysis of Moment Structures Phân tích cấu trúc mô men CFA Confirmatory Factor Phân tích nhân tố khẳng định Analysis CSR Corporate social Trách nhiệm xã hội doanh responsibility nghiệp EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích yếu tố khám phá KMO Kaiser - Meyer - Olkin Hệ số kiểm định sự phù hợp của mô hình RMSEA Root Mean Square Error Căn bậc hai của trung bình của Approximation các bình phương sai số SEM Structural Equation Modeling Mô hình cấu trúc tuyến tính Sig Significance of Testing (p- Mức ý nghĩa của phép kiểm value) định SPSS Statistical Package for the Social Phần mềm thống Sciences kê cho khoa học xã hội TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh SAT Khái niệm sự an tâm trong công việc NTTC Khái niệm niềm tin tổ chức TNXH Khái niệm trách nhiệm xã hội
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.2: Tóm tắt các nghiên cứu liên quan ................................................................. 29 Bảng 3.1: Kết quả thang đo đề xuất so với thang đo gốc được sử dụng ....................... 38 Bảng 3.2: Thang đo cho khái niệm sự an tâm trong công việc nhân viên .................... 40 Bảng 3.3: Thang đo cho khái niệm niềm tin tổ chức .................................................... 41 Bảng 3.4: Thang đo cho khái niệm trách nhiệm xã hội ................................................ 41 Bảng 4.1: Tóm tắt mẫu nghiên cứu ............................................................................... 48 Bảng 4.2: Tóm tắt thông tin kiểm định Cronbach’s Alpha ........................................... 50 Bảng 4.3: Tóm tắt các thông số phân tích nhân tố khám phá EFA............................... 53 Bảng 4.4: Ma trận xoay nhân tố lần đầu ....................................................................... 54 Bảng 4.5: Bảng ma trận xoay nhân tố lần cuối ............................................................. 55 Bảng 4.6: Tóm tắt thông tin phân tích CFA .................................................................. 57 Bảng 4.7: Các thông số tin cậy tổng hợp, phương sai trích .......................................... 58 Bảng 4.8: Hệ số chuẩn hóa và chưa chuẩn hóa của các biến quan sát .......................... 59 Bảng 4.9: Giá trị tổng phương sai trích và căn bậc 2 tổng phương sai trích ................ 60 Bảng 4.10: Bảng kiểm định giá trị phân biệt ................................................................ 61 Bảng 4.11: Hệ số tương quan các khái niệm nghiên cứu.............................................. 61 Bảng 4.12: Kết quả kiểm định cấu trúc tuyến tính SEM .............................................. 65 Bảng 4.13: Kết quả phân tích Boostrap ........................................................................ 65 Bảng 4.14: Các thông số phân tích Sem cho mô hình nghiên cứu ............................... 66 Bảng 4.15: Kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ............................................ 67 Bảng 5.1: Kết quả khảo sát thang đo các biến quan sát khái niệm nhận thức thực hiện trách nhiệm xã hội ................................................................................................. 72 Bảng 5.2: Thống kê mô tả các biến quan sát thang đo niềm tin tổ chức ...................... 75
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 2.1: Mối quan hệ trách nhiệm xã hội và sự an tâm trong công việc của nhân viên ................................................................................................................................ 20 Hình 2.2: Mối quan hệ trách nhiệm xã hội và sự an tâm trong công việc của nhân viên ................................................................................................................................ 21 Hình 2.3: Mối quan hệ trách nhiệm xã hội và niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc của nhân viên ......................................................................................................... 22 Hình 2.4: Mối quan hệ niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc nhân viên ...... 23 Hình 2.5: Mối quan hệ giữa các khái niệm niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc của nhân viên và trách nhiễm xã hội doanh nghiệp .............................................. 25 Hình 2.6: Mô hình nghiên cứu đề xuất ......................................................................... 33 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu .................................................................................... 35 Hình 4.1: Kết quả mô hình CFA ................................................................................... 62 Hình 4.2: Kết quả phân tích Sem cho mô hình nghiên cứu .......................................... 64 Hình 5.1: Kết quả kiểm định mô hình nghiên cứu ........................................................ 71
TÓM TẮT Lý Do Chọn Đề Tài: Ngày nay, một tổ chức muốn phát triển bền vững và tồn tại phải cố gắng làm hài lòng được tất cả các đối tác hữu quan xung quanh một cách hiệu quả nhất, trong đó nhân viên được xem là một trong các đối tác hữu quan quan trọng, là một thế mạnh mà các tổ chức khác khó sao chép. Và trách nhiệm xã hội chính là thước đo gần gũi nhất về sự hài lòng và lòng tin của các đối tác hữu quan đối với tổ chức (Pivato và cộng sự, 2008; Rupp và cộng sự, 2006). Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào trong nước thể hiện mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội với niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc của nhân viên, nhất là trong ngành thực phẩm, với những lý do đó, đề tài “Sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức – Trường hợp các doanh nghiệp thực phẩm tại TP. Hồ Chí Minh” đã được thực hiện. Mục Tiêu Nghiên Cứu: Xác định và đo lường mức độ tác động của các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức lên sự an tâm trong công việc của nhân viên. Phương Pháp Nghiên Cứu: Đề tài sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng với 311 mẫu nghiên cứu chính thức. Kết quả nghiên cứu: Kết quả cho thấy có sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức. Từ đó, cần đề ra những gợi ý, chính sách thích hợp để gia tăng sự an tâm cho nhân viên. Kết Luận và hàm ý: Các kết quả nghiên cứu của đề tài nhằm cung cấp bằng chứng cụ thể và tạo nền tảng cho các nghiên cứu liên quan tiếp theo. Đồng thời, đề xuất giải pháp thích hợp đến cho các cá nhân và tổ chức có quan tâm nhằm có được sự ủng hộ của nhân viên để đạt được sự hiệu quả nhất định của tổ chức. Từ khóa: Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc của nhân viên.
ABSTRACT Reason For Wrting: Today, an organization that wants to sustainably develop and survive must strive to satisfy all the surrounding stakeholders in the most effective way, in which employees are considered one of important parts, an advantage that other organizations are hard to copy. Social responsibility is the closest measure of the satisfaction and trust of stakeholders in the organization (Pivato et al, 2008; Rupp et al, 2006). However, there has been no research in the domestic study showing that the relationship between social responsibility and organizational trust and employee peace of mind, especially in the food industry. For those reasons, the thesis “The impact of corporate social responsibility on employee well-being through organizational trust – the case of food businesses in Ho Chi Minh City” has been implemented. Problem: Identify and measure the impact of factors of social responsibility, organizational trust on employee well-being. Methods: The thesis uses a combination of qualitative research methods and quantitative research methods with 311 official research samples. Results: The results showed that the influence of corporate social responsibility on people well-being and the impact of corporate social responsibility on organizational trust and vice versa. Thence, it is necessary to propose appropriate suggestions and policies to increase employee well-being. Conclusion: The research results of the thesis are intended to provide specific evidence and provide a basis for further related research. Simultaneously, propose appropriate solutions to interested individuals and organizations in order to get the support of employees to achieve a certain effectiveness of the organization. Keywords: Corporate social responsibility, trust organization, employee well-being.
1 CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài Ngày nay, các doanh nghiệp khi muốn tồn tại và phát triển không chỉ dừng lại ở việc cung cấp các sản phẩm dịch vụ tối ưu đến cho khách hàng với một mức chi phí hợp lý, trong hoàn cảnh kinh tế hiện đại một tổ chức muốn phát triển bền vững và tồn tại phải cố gắng làm hài lòng được tất cả các đối tác hữu quan xung quanh một cách hiệu quả nhất (Ha và cộng sự, 2010), để làm hài lòng các đối tác hữu quan, doanh nghiệp cần đặc biệt chú ý đến trách nhiệm xã hội của mình trong vấn đề hoạt động kinh doanh hằng ngày, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp giúp doanh nghiệp đạt được lòng tin của các đối tác hữu quan, phát triển bền vững trong tương lai (Tjiptono, 2014; Pivato và cộng sự, 2008). Một đối tượng hữu quan quan trọng trong tổ chức đó là nhân viên, tuy nhân viên là những thành viên của tổ chức nhưng một tổ chức không đáp ứng được những nhu cầu mong đợi, hay sự đánh giá tiêu cực của nhân viên đối với tổ chức thì đây thực sự là một điều nguy hiểm cho sự hoạt động và phát triển lâu dài của tổ chức trong tương lai (Ha và cộng sự, 2010; Mohr và cộng sự, 2001). Hơn bao giờ hết, nguồn nhân lực chính là nguồn lực quý giá của tổ chức, nếu một tổ chức cho dù có được những thế mạnh về các nguồn lực khác nhưng lại khiếm khuyết về nguồn nhân lực thì sự phát triển bền vững lâu dài của tổ chức đó sẽ gặp vấn đề, bên cạnh đó nguồn nhân lực chính là một thế mạnh mà các tổ chức khác khó sao chép hay trao đổi ở thị trường, việc thực hiện trách nhiệm xã hội của các tổ chức, doanh nghiệp, thường có ý nghĩa to lớn trong việc đạt được niềm tin của nhân viên, các kết quả nghiên cứu trước đây cho thấy, các tổ chức doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm xã hội của mình thì hoạt động của tổ chức sẽ gặp thuận lợi trong tương lai (Lee và cộng sự, 2013). Trong bối cảnh kinh tế hiện đại ngày nay, trách nhiệm xã hội có ý nghĩa rất quan trọng đối với một tổ chức, nhất là các tổ chức kinh doanh, trách nhiệm xã hội thể
2 hiện được uy tín, thương hiệu của một tổ chức, việc khách hàng có quyết định ủng hộ một doanh nghiệp hay không cũng phụ thuộc rất nhiều vào những việc mà doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm của mình đối với xã hội, cộng đồng (Rupp và cộng sự, 2006; Tangen, 2003). Bên cạnh đó, nhân viên có ủng hộ doanh nghiệp hay không cũng thông qua cách thức mà doanh nghiệp phản ứng về trách nhiệm xã hội của mình đối với môi trường xung quanh. Tóm lại, doanh nghiệp sẽ phải làm hài lòng khách hàng và hài lòng chính nhân viên của mình, thước đo gần gũi nhất chính là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Pivato và cộng sự, 2008; Rupp và cộng sự, 2006). Thông qua tổng kết lý thuyết, lượt khảo các nghiên cứu liên quan, các nghiên cứu về trách nhiệm xã hội trong nước và trên thới giới cho thấy các nghiên cứu phần lớn tập trung vào mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội với sự gắn kết của nhân viên, trách nhiệm xã hội tổ chức với sự hài lòng nhân viên, hay mối quan hệ trách nhiệm xã hội với hành vi, ý định người tiêu dùng. Khái niệm trách nhiệm xã hội của tổ chức (doanh nghiệp) ngày nay không còn là mới đối với hầu hết chúng ta, tuy nhiên để hiểu rõ về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và vai trò, ý nghĩa của nó đối với sự phát triển lâu dài doanh nghiệp và các đối tác hữu quan thì cần phải kế thừa những nghiên cứu trước đây (Uslaner, 2002; Choi và Yu, 2014). Khái niệm trách nhiệm xã hội được Browen đưa ra vào năm 1953 trong quyển sách “trách nhiệm xã hội doanh nghiệp”. Sau tác giả này thì cũng có rất nhiều tác giả khác đưa ra khái niệm về trách nhiệm xã hội như Davis (1960), Guie (1963), ở điểm chung trong giai đoạn này là trách nhiệm xã hội thường được gắn với khái niệm về pháp luật kinh tế. Bên cạnh đó Friedman (1970) lại đưa ra khái niệm trách nhiệm xã hội mà được phần lớn cộng đồng nghiên cứu chấp nhận và kế thừa. Mohr và cộng sự (2001) cho rằng trách nhiệm xã hội doanh nghiệp là việc mà một doanh nghiệp cam kết để giảm thiểu hoặc loại bỏ bất kỳ tác động có hại nào và tối đa hoá tác động lâu dài của xã hội. Các nghiên cứu thể hiện mối quan hệ trách nhiệm xã hội, Porter và Kramer (2002) mô tả trách nhiệm xã hội là một hình thức hoạt động từ thiện của công ty. Khái
3 quát hơn, Ogrizek (2002) nói rằng phạm vi trách nhiệm xã hội doanh nghiệp là rộng lớn hơn nhiều so với các hoạt động từ thiện. Khái niệm về sự an tâm trong công việc là một khái niệm rất mới trong các nghiên cứu trong và ngoài nước, đặc biệt là các nghiên cứu trong nước, sự an tâm trong công việc có sự tương đồng với sự hài lòng nhân viên hay sự cam kết, khái niệm này được định nghĩa và có thang đo đo lường riêng biệt, ở một số nghiên cứu nước ngoài nó cũng được xuất hiện thường xuyên, tuy nhiên đối với các nghiên cứu trong nước thì sự an tâm trong công việc dường như chưa được nghiên cứu. Theo Le Fevre và cộng sự (2003) cho rằng sự an tâm trong công việc bao gồm khối lượng công việc có thể quản lý; kiểm soát cá nhân đối với công việc; hỗ trợ từ các đồng nghiệp và giám sát viên. Tehrani và cộng sự (2007) cho rằng sự an tâm trong công việc chính là trạng thái mọi người vẫn có nhu cầu cơ bản và tinh thần cơ bản về hỗ trợ xã hội, an toàn thể chất, sức khỏe và cảm giác rằng họ có thể đối phó với cuộc sống. (Danna và Griffin, 1999) cho rằng sự an tâm trong công việc diễn ra theo nhiều cách khác nhau, nó được hiểu như là cách mà các nhà quản lý làm cho nhân viên luôn được ưu tiên sẽ có lợi ích tích cực để từ đó nhân viên có thể cống hiến hết mình cho tổ chức. Bauman và Skitka (2012) cho rằng sự an tâm trong công việc chính là trạng thái mà nhân viên cảm thấy được an tâm về công việc, tin tưởng cũng như có mối quan hệ tích cực với đồng nghiệp và cấp trên trong mọi hoàn cảnh. Khái niệm niềm tin đối với tổ chức là một khái niệm cũng có từ rất lâu trong cộng đồng nghiên cứu, trải qua thời gian lâu dài thì khái niệm này được điều chỉnh thích hợp bởi Shockley-Zalabak (2000). Niềm tin trong một tổ chức đề cập đến sự sẵn lòng của người lao động để dễ bị tổn thương đến hành động của tổ chức, Connelletal (2003) định nghĩa niềm tin tổ chức được coi là việc nhân viên có quan điểm nhìn nhận tích cực về những hoạt động của tổ chức sẽ hoạt động theo các quy tắc công bằng và sẽ không tận dụng lợi thế của sự dễ bị tổn thương và sự phụ thuộc trong một tình huống
4 nguy hiểm, Choi và Yu (2014) cho rằng niềm tin đối với tổ chức được thể hiện trong bối cảnh khi nhân viên xem việc tin tưởng tín nhiệm là rất quan trọng trong giao tiếp hiệu quả và thành công trong làm việc nhóm giữa các nhân viên cũng như giữa nhân viên và người quản lý. Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và sự an tâm trong công việc của nhân viên được thể hiện qua nghiên cứu của Rupp và cộng sự (2006) cung cấp bằng chứng thực nghiệm rằng nhận thức của nhân viên về thực hiện trách nhiệm xã hội tổ chức có ảnh hưởng đáng kể đến thái độ và hành vi của nhân viên đối với doanh nghiệp của họ. Nghiên cứu của Maignan và Ferrell (2001) đã chỉ ra rằng các nhân viên cảm thấy hài lòng, tự hào, yên tâm khi nhân viên cảm nhận tổ chức của mình thực hiện trách nhiệm xã hội tích cực, như vậy có mối quan hệ tích cực giữa trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và sự an tâm trong công việc của nhân viên. Bên cạnh đó, mối quan hệ niềm tin tổ chức với sự an tâm trong công việc được thể hiện qua các nghiên cứu của tác giả Pivato và cộng sự (2008), nghiên cứu này cho thấy được vai trò của niềm tin tổ chức khi nhân viên nhận thức về việc doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội tốt thì họ cảm thấy gia tăng niềm tin để từ đây hướng tới hành vi tích cực trong các hoạt động đối với tổ chức, từ đây cho thấy có mối quan hệ cùng chiều giữa nhận thức về thực hiện trách nhiệm xã hội với niềm tin tổ chức và có mối quan hệ cùng chiều giữa niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc của nhân viên, nghiên cứu của Choi và Yu (2014) cho thấy được vai trò của niềm tin tổ chức khi nhân viên nhận thức về việc doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội tốt thì họ cảm thấy gia tăng niềm tin giúp nhân viên củng cố hành vi tích cực hơn cho tổ chức, có thể nói, tồn tại mối quan hệ cùng chiều giữa nhận thức về thực hiện trách nhiệm xã hội với niềm tin tổ chức và quan hệ cùng chiều giữa niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc của nhân viên, nghiên cứu của Lee và cộng sự (2013) cũng cung cấp bằng chứng nhận thức về việc doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội tốt thì nhân viên cảm thấy gia tăng niềm tin để từ đây cũng có hành vi tốt cho tổ chức, có mối quan hệ cùng chiều giữa nhận thức về thực hiện trách
5 nhiệm xã hội với niềm tin tổ chức và có mối quan hệ cùng chiều giữa niềm tin tổ chức với sự an tâm trong công việc của nhân viên. Dòng nghiên cứu nói về mối quan hệ giữa các khái niệm niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc của nhân viên và trách nhiệm xã hội có thể kể đến nghiên cứu của Choi và Yu (2014), nghiên cứu này cho thấy nhận thức hiện trách nhiệm xã hội doanh nghiệp có tác động trực tiếp đáng kể đến sự an tâm trong công việc (an tâm, hạnh phúc) của nhân viên và niềm tin của tổ chức đóng vai trò trung gian hóa các mối quan hệ của nhận thức thực hiện trách nhiệm xã hội và sự an tâm trong công việc. Hơn nữa nghiên cứu của Hansen và cộng sự (2011) chỉ ra rằng sự tin tưởng của nhân viên có vai trò trung gian về mối quan hệ giữa nhận thức về thực hiện trách nhiệm xã hội doanh nghiệp với thái độ và hành vi của nhân viên đối với tổ chức, thái độ hành vi này cũng đồng nghĩa với việc sẽ hướng sự an tâm trong công việc của nhân viên. Các nghiên cứu được kế thừa trước đây được thực hiện trên phạm vi đối tượng khảo sát chính là các nhân viên văn phòng, chưa có nghiên cứu thực hiện trong một ngành cụ thể như ngành thực phẩm, xây dựng, y tế hay giáo dục, chính vì vậy các thang đo cụ thể mà thang đo của luận văn sử dụng không được kế thừa từ thang đo cụ thể của ngành. Trong thị trường nghiên cứu trong nước chưa có nghiên cứu về lĩnh vực ngành thực phẩm (các khái niệm nghiên cứu của luận văn), bên cạnh đó khái niệm trách nhiệm xã hội rất phù hợp nghiên cứu trong lĩnh vực ngành thực phẩm, vì các doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực thực phẩm thường có mối tương tác mạnh với môi trường xung quanh, thông qua các việc vận hành sẽ dễ xảy ra các việc nhạy cảm về trách nhiệm môi trường, trách nhiệm đối với cộng đồng, hơn thế nữa bối cảnh nghiên cứu của các khái niệm (niềm tin tổ chức, trách nhiệm xã hội, sự an tâm trong công việc) chưa được nghiên cứu nhiều trong lĩnh vực thực phẩm, còn thiếu nhiều nghiên cứu trực tiếp kế thừa và đây cũng là một phần của khoảng trống nghiên cứu để luận văn sẽ thực hiện.
6 Chưa có nghiên cứu nào trong nước thể hiện mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội với niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc của nhân viên, nhất là nghiên cứu trong ngành thực phẩm. Một số nghiên cứu trong nước về trách nhiệm xã hội có thể kể đến Nguyễn Thị Thùy Dung (2013), Nguyễn Ngọc Nhã Uyên (2013) và Nguyễn Tính (2013), các nghiên cứu này chỉ thể hiện mối quan hệ của trách nhiệm xã hội với sự gắn kết với tổ chức, chưa xem xét mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc. Ở nước ngoài có rất ít nghiên cứu nói về mối quan hệ giữa những khái niệm này, xét thấy tính cần thiết trong bối cảnh nghiên cứu trong nước và đây chính là khoảng trống nghiên cứu, với những lý do đó luận văn “Sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức - trường hợp các doanh nghiệp thực phẩm tại TP.HCM” được thực hiện nghiên cứu với mục đích hệ thống lý thuyết về trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức, sự an tâm trong công việc nghiên cứu dựa trên việc kế thừa những nghiên cứu từ tác giả Choi và Yu (2014) sẽ giúp kiểm định mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và niềm tin tổ chức, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và sự an tâm trong công việc của nhân viên, trên cơ sở đó giúp các tổ chức hiểu rõ hơn về lợi ích của việc thực hiện trách nhiệm xã hội, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến niềm tin của nhân viên với tổ chức từ đó giúp nhân viên đạt được sự đồng thuận và ủng hộ tổ chức mạnh mẽ hơn, kết quả nghiên cứu giúp cho các cấp quản lý có được những chính sách, hàm ý thích hợp để thực hiện hoạt động xã hội được đúng đắn và mang lại nhiều lợi ích hơn cho tổ chức thông qua đáp ứng được niềm tin vào tổ chức của nhân viên, bên cạnh đó nghiên cứu sẽ kiểm định được mô hình, thang đo cho các khái niệm nghiên cứu tại thị trường nghiên cứu Việt Nam, cung cấp bằng chứng thực nghiệm thông qua kết quả nghiên cứu để góp phần làm nguồn tài liệu tham khảo cho các dòng nghiên cứu về trách nhiệm xã hội của tổ chức.
7 1.2 Câu hỏi nghiên cứu Những yếu tố nào thuộc trách nhiệm xã hội tác động đến niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc ? Mức độ tác động của các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội như thế nào đến niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc ? Những hàm ý, hay kết luận nào là thích hợp rút ra được từ kết quả nghiên cứu là phù hợp ? 1.3 Mục tiêu nghiên cứu 1.3.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức tại các doanh nghiệp thực phẩm tại TP.HCM. 1.3.2 Mục tiêu cụ thể Xác định các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức và sự an tâm trong công việc. Đo lường mức độ tác động của các yếu tố thuộc trách nhiệm xã hội, niềm tin tổ chức lên sự an tâm trong công việc của nhân viên. 1.4 Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn: Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến sự an tâm trong công việc thông qua niềm tin tổ chức nhân viên ngành thực phẩm tại TP.HCM. Đối tượng khảo sát: Các nhân viên làm việc tại các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm, cụ thể là các nhân viên văn phòng có nhận thức và hiểu biết rõ về trách
8 nhiệm xã hội, các nhân viên này tối thiểu phải hiểu biết về hoạt động trách nhiệm xã hội của thị trường nghiên cứu, hoặc thực thi hoạt động trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (nhân viên có trình độ nhận thức tốt và ở những vị trí công việc chủ lực của công ty) mà nhân viên đó đang làm việc tại khu vực thành phố Hồ Chí Minh (phân bổ số lượng mẫu phù hợp đảm bảo số lượng mẫu tối thiểu cho phân tích định lượng). Doanh nghiệp thực phẩm được hiểu là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và thương mại các sản phẩm thức ăn, thức uống, bao gồm các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh các nguyên phụ liệu dành cho ngành thực phẩm, (Saigon Coop, Vinmart, Trường Thịnh, Chân Thành, Tân Vĩnh Phát, San Hà Food, Infoodco, Sa Giang, Vạn Phúc Thịnh, Asuzac) có thể kể đến một số doanh nghiệp sản xuất các loại nước chấm, gia vị, các chế phẩm nông nghiệp rau củ quả, thịt cá, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thức uống. Cách chọn mẫu theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện phục vụ cho nghiên cứu định lượng). 1.4.2 Phạm vi không gian Phạm vi không gian: Không gian nghiên cứu được thực hiện tại Thành Phố Hồ Chí Minh, thực hiện khảo sát trên các đối tượng nhân viên văn phòng đang làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh, với số lượng mẫu phụ thuộc vào yêu cầu phân tích định lượng tối thiểu (phân tích cụ thể ở chương 3). Phạm vi thời gian: thực hiện từ tháng 03/2019 đến tháng 09/2019. 1.5 Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu định tính: được thực hiện nhằm hoàn thiện mô hình nghiên cứu, thang đo nghiên cứu để có đươc bảng câu hỏi cho nghiên cứu định lượng.
9 Nghiên cứu định lượng: ứng dụng các kỹ thuật phân tích định lượng như kiểm định độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích nhân tố khẳng định CFA, thực hiện kiểm định các giả thuyết nghiên cứu SEM (mô hình cấu trúc tuyến tính). 1.6 Ý nghĩa của luận văn Luận văn thực hiện nhằm góp phần vào các nghiên cứu về mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và sự an tâm trong công việc của nhân viên, cùng với niềm tin tổ chức, bên cạnh các kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp bằng chứng cụ thể cho những nghiên cứu liên quan tiếp theo, đồng thời cung cấp những gợi ý, chính sách thích hợp đến cho các cá nhân và tổ chức có quan tâm nhằm có được sự ủng hộ của nhân viên để đạt được sự hiệu quả nhất định của tổ chức. 1.7 Kết cấu luận văn Luận văn bao gồm 5 chương như sau : CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý
10 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU Dựa trên các đối tượng nghiên cứu được xác lập tại chương mở đầu, chương 2 sẽ trình bày cơ sở lý thuyết về các khái niệm liên quan (các khái niệm trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, sự an tâm trong công việc, niềm tin tổ chức cũng như mối quan hệ giữa các yếu tố này với nhau), trên cơ sở xác lập mối quan hệ các yếu tố và kế thừa nghiên cứu liên quan trực tiếp, gián tiếp trong và ngoài nước, chương 2 đã đưa ra mô hình nghiên cứu và biện luận các giả thuyết nghiên cứu được đưa ra từ đó làm cơ sở cho việc thiết kế nghiên cứu để có thể sử dụng các công cụ, kỹ thuật phân tích ở chương 3 và chương 4. 2.1 Các khái niệm nghiên cứu liên quan 2.1.1 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp Thông qua các khái niệm về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, xem xét một số khái niệm của các tác giả sau: Khái niệm trách nhiệm xã hội được Browen đưa ra vào năm 1953 trong quyển sách “trách nhiệm xã hội doanh nghiệp”. Sau tác giả này thì cũng có rất nhiều tác giả khác đưa ra khái niệm về trách nhiệm xã hội như Davis (1960) và Guie (1963), ở điểm chung trong giai đoạn này là trách nhiệm xã hội thường được gắn với khái niệm về pháp luật kinh tế. Các khái niệm nghiên cứu này chính là nền tảng cho những khái niệm sau này của các tác giả, chính vì vậy việc đo lường cũng như thể hiện chi tiết trong khái niệm còn hạn chế. Tiếp sau thời gian này vào khoảng đầu thập niên 70, Friedman (1970) lại đưa ra khái niệm trách nhiệm xã hội mà được phần lớn cộng đồng nghiên cứu chấp nhận và kế thừa, Friedman cho rằng các nhà quản lý doanh nghiệp không chỉ có trách nhiệm với cổ đông mà phải gia tăng sự giàu có cũng như những tài sản cho cổ đông của họ, nghĩa là bên cạnh việc tạo ra giá trị cho tổ chức cần phải đảm bảo tuân thủ những quy tắc của xã hội về chuẩn mực mà một doanh nghiệp đáp ứng, khái niệm của Friedman đã cho