Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này phân tích khả năng tiếp cận vốn vay tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, tìm ra các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV từ đó đưa ra các giải pháp giúp nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN ĐÌNH HUY NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN ĐÌNH HUY NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng Mã ngành: 60 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM PHÚ QUỐC TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
TÓM TẮT Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của bất kỳ quốc gia nào, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, các doanh nghiệp này đang gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển của các doanh nghiệp. Luận văn với đề tài: “Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận” thực hiện với mục tiêu nghiên cứu các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV, để từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV. Nghiên cứu được xây dựng, phân tích bằng số liệu thứ cấp được thu thập từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh Ninh Thuận, Cục Thống kê tỉnh Ninh Thuận, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Ninh Thuận, … và số liệu sơ cấp được thu thập bằng cách phỏng vấn trực tiếp 160 DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Bằng phương pháp thống kê mô tả và sử dụng mô hình Binary Logistic. Kết quả hồi quy chỉ ra khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV phụ thuộc vào các yếu tố: Kinh nghiệm của người quản lý, thời gian quan hệ giao dịch với ngân hàng, Khả năng thanh toán ngắn hạn, Tỷ suất sinh lời (ROA), Hệ số nợ, tài sản bảo đảm và vốn chủ sở hữu. Để nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, các DNNVV cần chú trọng nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, năng lực tài chính của doanh nghiệp (vốn tự có), cần minh bạch về tài chính và hoạt động kinh doanh, tích cực tận dụng các nguồn hỗ trợ của các Bộ, ngành, Chính quyền địa phương và các hiệp hội. Bản thân các DN cũng cần tìm hiểu, chủ động tiếp cận với nguồn vốn hỗ trợ từ Quỹ phát triển DNNVV và hỗ trợ vay vốn của Quỹ Bảo lãnh tín dụng DNNVV để bảo lãnh vay vốn tại các Ngân hàng Thương mại.
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Nguyễn Đình Huy Sinh ngày 22 tháng 05 năm 1982 Quê quán: Xã Hòa Hiệp Bắc - Huyện Đông Hòa - Tỉnh Phú Yên Hiện công tác tại: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Tháp Chàm, Ninh Thuận. Là học viên lớp Cao học khóa XIV - Lớp 19B1- Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh Cam đoan đề tài: “Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận” Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Người hướng dẫn khoa học: Tiến sỹ Phạm Phú Quốc Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan, luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi. TP. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 04 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Đình Huy
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy Cô Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã trang bị cho tôi những nền tảng kiến thức cần thiết và khả năng nghiên cứu trong suốt thời gian học tập tại trường. Đặc biệt, xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Tiến sỹ Phạm Phú Quốc đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện để hoàn thành luận văn này. Để hoàn thành luận văn này, bên cạnh sự nổ lực của bản thân. Tôi xin cảm ơn đến Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Ninh Thuận, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh Ninh Thuận, Cục Thống kê tỉnh Ninh Thuận, các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã tận tình giúp đỡ trong việc cung cấp tài liệu, thông tin về doanh nghiệp để phục vụ cho việc thực hiện đề tài này. Và tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, các bạn bè và anh chị đồng nghiệp đã động viên, quan tâm hỗ trợ và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành luân văn này. Xin chân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Đình Huy
MỤC LỤC TÓM TẮT LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA .................................................................. 1 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA...............1 1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa.................................................................1 1.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa............................................................3 1.1.3. Vai trò của DNNVV đối với nền kinh tế ..........................................................5 1.2. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA....... 6 1.2.1. Tín dụng ngân hàng........................................................................................... 6 1.2.1.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng...................................................................6 1.2.1.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng.................................................................. 7 1.2.2. ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ CỦA TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA............................................................................................ 8 1.2.2.1 Đặc điểm của tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.............8 1.2.2.2 Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa................. 9 1.3. NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ..................................................... 12 1.3.1. Từ phía doanh nghiệp........................................................................................ 12 1.3.2. Từ phía ngân hàng............................................................................................. 15
1.3.3. Nhân tố khác...................................................................................................... 17 1.4. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU.......................................................19 1.4.1. Một số mô hình nghiên cứu liên quan trong nước............................................ 19 1.4.2. Một số mô hình nghiên cứu liên quan trên thế giới.......................................... 20 1.5 MÔ HÌNH LOGISTIC..........................................................................................21 Tóm tắt chương 1......................................................................................................... 22 CHƯƠNG 2: KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN ......... 24 2.1 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN...........................................24 2.1.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên...........................................................................24 2.1.2 Tình hình kinh tế xã hội địa phương năm 2018................................................. 25 2.1.3 Định hướng phát triển kinh tế xã hội đến năm 2020..........................................26 2.2 KHÁI QUÁT VỀ HỆ THỐNG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN................................................................................ 28 2.2.1 Số lượng doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn.........................................28 2.2.2 Doanh nghiệp phân theo loại hình......................................................................29 2.2.3 Doanh nghiệp phân theo ngành kinh tế.............................................................. 30 2.2.4 Quy mô vốn của các loại hình doanh nghiệp..................................................... 31 2.2.5 Quy mô lao động của các doanh nghiệp............................................................ 31 2.2.6 Doanh thu thuần SXKD bình quân theo ngành kinh tế..................................... 32 2.3. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN........................................................................................................................32 2.3.1. Tình hình chung................................................................................................. 32 2.3.2. Tình hình huy động vốn.....................................................................................33
2.3.3. Tình hình dư nợ cho vay của các ngân hàng.....................................................34 2.3.3.1 Dư nợ cho vay phân theo khối ngân hàng.......................................................34 2.3.3.2 Dư nợ cho vay phân theo thời hạn.................................................................. 35 2.3.3.3 Dư nợ cho vay phân theo ngành kinh tế..........................................................35 2.3.3.4 Dư nợ phân theo đối tượng cho vay................................................................ 36 2.4. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TỈNH NINH THUẬN.............................. 36 Tóm tắt chương 2......................................................................................................... 38 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................ 39 3.1. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU.................................................................................. 39 3.1.1. Nghiên cứu định tính......................................................................................... 39 3.1.1.1. Thiêt kế nghiên cứu định tính.........................................................................39 3.1.1.2. Kết quả nghiên cứu định tính......................................................................... 40 3.1.2. Nghiên cứu định lượng...................................................................................... 40 3.2. MẪU NGHIÊN CỨU........................................................................................... 41 3.3. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU.......................................................... 41 3.4. CÁC GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU...................................................................42 3.4.1. Biến phụ thuộc................................................................................................... 44 3.4.2. Vốn chủ sở hữu.................................................................................................. 44 3.4.3. Tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp (ROA)..................................................... 44 3.4.4. Khả năng thanh toán ngắn hạn.......................................................................... 45 3.4.5. Hệ số nợ............................................................................................................. 45 3.4.6. Tài sản bảo đảm................................................................................................. 46
3.4.7. Số năm thành lập doanh nghiệp (Tuổi doanh nghiệp) ..................................... 47 3.4.8. Thời gian quan hệ giao dịch giữa doanh nghiệp và ngân hàng ....................... 47 3.5. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................................................................................47 3.5.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất ............................................................................. 47 3.5.2. Mô hình hồi quy Logistic ................................................................................. 48 3.6. PHƯƠNG PHÁP ĐƯA BIẾN ĐỘC LẬP VÀO MÔ HÌNH HỒI QUY LOGISTIC ................................................................................................ 50 3.7. CÁC KIỂM ĐỊNH TRONG MÔ HÌNH HỒI QUY LOGISTIC ........................50 3.7.1. Phân tích tương quan để kiểm tra đa cộng tuyến giữa các biến độc lập trong mô hình ........................................................................................................................50 3.7.2. Kiểm định độ phù hợp của mô hình ................................................................. 51 3.7.3. Kiểm định ý nghĩa thống kê của các hệ số .......................................................51 3.7.4. Kiểm định mức độ phù hợp tổng quát ..............................................................52 Tóm tắt chương 3 ........................................................................................................ 52 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, PHÂN TÍCH ...........................................53 4.1. Phân tích thống kê mô tả ..................................................................................... 53 4.1.1 Thống kê mô tả thông tin chung về mẫu nghiên cứu ........................................53 4.1.2. Thông tin chung về kết quả nghiên cứu ........................................................... 54 4.2. Phân tích tương quan ........................................................................................... 56 4.3. Phân tích hồi quy Logistic ................................................................................... 58 4.3.1. Kiểm định Chi Square ...................................................................................... 59 4.3.2. Kiểm định độ phù hợp của mô hình ................................................................. 59 4.3.3. Kiểm định ý nghĩa hồi quy của các hệ số hồi quy tổng thể ............................. 60
4.3.4. Kết quả kiểm định giả thuyết ............................................................................63 Tóm tắt Chương 4 ....................................................................................................... 64 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP .................................. 65 5.1. KẾT LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................65 5.2. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DNNVV TẠI TỈNH NINH THUẬN ................ 67 5.2.1. Giải pháp đối với vốn chủ sở hữu..................................................................... 67 5.2.2. Giải pháp đối với tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp......................................68 5.2.3. Giải pháp đối với tài sản bảo đảm..................................................................... 68 5.2.4. Giải pháp đối với tỷ lệ nợ trên tổng tài sản....................................................... 70 5.2.5. Giải pháp đối với thời gian quan hệ của doanh nghiệp với ngân hàng............ 70 5.2.6. Các giải pháp mang tính bổ trợ cho DNNVV...................................................71 5.3. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ..............74 Tóm tắt chương 5 ........................................................................................................ 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC A: PHIẾU THAM VẤN Ý KIẾN CỦA CÁC NGÂN HÀNG (Định tính) PHỤ LỤC B: PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN KHÁCH HÀNG PHỤ LỤC C: THỐNG KÊ MÔ TẢ PHỤ LỤC D: PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN, HỒI QUY
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Ý nghĩa từ viết tắt DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại UBND Ủy ban nhân dân TP Thành phố KH Kế hoạch GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn GTGT Giá trị gia tăng DN Doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn DNTN Doanh nghiệp tư nhân C/ty Công ty SXKD Sản xuất kinh doanh Agribank Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông Thôn Việt Nam (Vietnam Bank for Agriculture anh Rural Development) BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Nông Thôn Việt Nam Viettinbank Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam VCB Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín EAB Ngân hàng TMCP Đông Á ACB Ngân hàng TMCP Á Châu LVPB Ngân hàng TMCP Liên Việt NAB Ngân hàng TMCP Nam Á MSB Ngân hàng TMCP Hàng Hải
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Danh mục Bảng Trang Bảng 1.1 : Phân loại DNNVV theo WB .............................................................. 1 Bảng 1.2 : Phân loại DNNVV theo Khối Liên minh Châu Âu............................ 2 Bảng 1.3 : Phân loại DNNVV theo khu vực kinh tế ở Việt Nam........................ 3 Bảng 2.1 : Một số chỉ tiêu kinh tế của tỉnh Ninh Thuận từ 2014 - 2018............. 26 Bảng 2.2 : Số lượng DN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận..............28 Bảng 2.3 : Loại hình Doanh nghiệp của DNNVV................................................29 Bảng 2.4 : Lĩnh vực hoạt động của các DNNVV................................................. 30 Bảng 2.5 : Quy mô về vốn của các loại hình DNNVV........................................ 31 Bảng 2.6 : Quy mô về lao động của các loại hình DNNVV................................ 31 Bảng 2.7 : Doanh thu thuần SXKD bình quân theo ngành kinh tế...................... 32 Bảng 2.8: Số lượng chi nhánh, Phòng giao dịch trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.. 33 Bảng 2.9: Dư nợ cho vay phân theo thời gian cho vay........................................ 35 Bảng 2.10: Dư nợ cho vay phân theo đối tượng cho vay..................................... 36 Bảng 2.11. Tình hình dư nợ cho vay DNNVV trên địa bàn Ninh Thuận............ 37 Bảng 3.1: Bảng tóm tắt ký hiệu biến và kỳ vọng dấu...........................................44 Bảng 4.1: Cơ cấu mẫu theo ngành nghề kinh doanh............................................ 53 Bảng 4.2: Cơ cấu theo mục đích sử dụng vốn...................................................... 53 Bảng 4.3: Kết quả khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của DNNVV..............54 Bảng 4.4: Thống kê mô tả các biến độc lập và phụ thuộc....................................54 Bảng 4.5: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến.............................................. 56 Bảng 4.6: Kiểm định giả thuyết về mức độ phù hợp tổng quát của mô hình...... 59
Bảng 4.7: Kiểm định mức độ phù hợp của mô hình (Model Summary)..............59 Bảng 4.8: Mức độ dự đoán của mô hình...............................................................60 Bảng 4.9: Kết quả kiểm định mô hình lần 1......................................................... 61 Bảng 4.10: Kết quả kiểm định mô hình lần 2....................................................... 61 Bảng 4.11: Mô tả kết quả giả thuyết từ SPSS.......................................................63 Danh mục Biểu đồ Biểu đồ 2.1: Thị phần vốn huy động của các Ngân hàng trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận............................................................................................................ 33 Biểu đồ 2.2: Dư nợ cho vay phân theo khối ngân hàng....................................... 34 Biểu đồ 2.3: Dư nợ cho vay phân theo ngành kinh tế trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận............................................................................................................ 35 Danh mục Sơ đồ Sơ đồ 3.1: Mô hình nghiên cứu được đề xuất.......................................................48 Sơ đồ 4.1: Mô hình nghiên cứu đã điều chỉnh chính thức....................................62
i PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của bất kỳ quốc gia nào. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê đưa ra qua kết quả Tổng điều tra kinh tế năm 2017 thì DNNVV chiếm tới 98,1% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động, đóng góp khoảng 45% GDP, 31% tổng thu ngân sách nhà nước và tạo công ăn việc làm cho khoảng hơn 5 triệu lao động và bình quân trong giai đoạn 2012 – 2017 số lượng DNNVV tăng 8,8%. DNNVV là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế, và ngày càng thể hiện vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của đất nước, tạo việc làm cho một lượng lớn người lao động, làm cho nền kinh tế hoạt động hiệu quả, thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Với vai trò quan trọng đó, trong những năm gần đây Đảng, Nhà nước coi nhiệm vụ phát triển DNNVV là nhiệm vụ then chốt. Chính phủ đã và đang có nhiều chính sách khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV hoạt động và phát triển. Qua các năm số lượng DNNVV được thành lập mới ngày càng tăng lên nhanh chóng, quy mô DNNVV ngày càng phát triển, tuy nhiên sự phát triển của DNNVV vẫn chưa tương xứng với kỳ vọng. Hầu hết các DNNVV có quy mô nhỏ, vốn đầu tư nhỏ, số lao động qua đào tạo còn thấp, khả năng tiếp cận vốn và mở rộng thị trường còn hạn chế. Số lượng DNNVV tăng lên dẫn đến nhu cầu vốn đối với các DNNVV ngày càng tăng. Tuy nhiên việc tiếp cận vốn đối với DNNVV gặp không ít khó khăn. Theo số liệu thống kê của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thì hiện có khoảng 70% DNNVV chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng, trong đó 30% DNNVV không thể tiếp cận với nguồn vốn của ngân hàng và 30% DNNVV rất khó tiếp cận nguồn vốn này. Kênh huy động vốn chủ yếu của các DNNVV là từ nguồn vốn tự có (lợi nhuận chưa phân phối), vốn của cá nhân, gia đình, bạn bè, đối tác làm ăn và vốn tài trợ từ ngân hàng. Tuy nhiên việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng vẫn tồn tại một số khó khăn nhất định do chi phí cao, năng lực tài chính còn hạn chế, phương án/dư án thiếu khả thi, thiếu tài sản bảo đảm, tình trạng thông tin
ii bất cân xứng khiến cho ngân hàng luôn đưa ra các điều kiện tín dụng khắt khe mà bản thân doanh nghiệp khó đáp ứng, bên cạnh đó Ngân hàng luôn phải tuân thủ theo các quy định chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước khiến cho việc cấp vốn tín dụng không đáp ứng đủ hoặc kịp thời nhu cầu vốn của doanh nghiệp. Do đó điểm yếu lớn nhất của các DNNVV trong quá trình hoạt động là khả năng tiếp cận vốn còn yếu, thể hiện rõ nhất là tình trạng thiếu vốn, cơ cấu vốn bất hợp lý, quản lý và sử dụng vốn kém hiệu quả. Tình hình này cũng là một thực tế đối với các DNNVV tại tỉnh Ninh Thuận. Trong những năm gần đây Đảng và Chính quyền tỉnh Ninh Thuận đã có nhiều giải pháp để các DNNVV có điều kiện tiếp cận với nguồn vốn tín dụng và các nguồn vốn khác nhưng vẫn chưa mang lại hiệu quả, DNNVV vẫn khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng của ngân hàng. Từ đó làm cho DNNVV gặp khó khăn trong quá trình sản xuất, kinh doanh, mở rộng quy mô. Vì vậy việc tìm ra được các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của DNNVV để từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp để nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, giúp DNNVV có thể tiếp cận vốn ngân hàng một cách hiệu quả nhất, đáp ứng nhu cầu hoạt động sản xuất kinh doanh và phát triển, góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế là một nhu cầu hết sức cấp thiết. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã chọn đề tài: “Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận” để thực hiện nghiên cứu. 2. Tổng quan các nghiên cứu trước đây - Nguyễn Văn Lê (2014), nghiên cứu về tăng trưởng tín dụng ngân hàng đối với DNNVV trong điều kiện kinh tế vĩ mô bất ổn từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị đi kèm cần thực thi để tăng trưởng tín dụng DNNVV trong điều kiện kinh tế vĩ mô bất ổn. - Nguyễn Thị Thu Hiền (2016) “Đánh giá khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Cà Mau” - Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh; Trên cơ sở tổng quan cơ sở lý luận về
iii DNNVV, về tín dụng ngân hàng đối với DNNVV qua sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, giúp cho người đọc thấy được tầm quan trọng của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV. Tác giả đã đưa ra gợi ý các chính sách nhằm nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng cho DNNVV. - Trịnh Kim Anh (2011) “Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Hà Nội”, đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng tại doanh nghiệp đồng thời chỉ ra những mặt hạn chế, nguyên nhân trong thời gian qua về khả năng tiếp cận vốn tín dụng để đưa ra các giải pháp cho thời gian tới, đề tài chỉ mới tập trung phân tích những vấn đề chung về khả năng tiếp cận vốn trên cơ sở số liệu thống kê qua các năm để thực hiện so sánh, phân tích tổng hợp (theo hướng phân tích định tính). - Nguyễn Minh Tâm (2014) “Nghiên cứu khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TP. Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang”, Luận văn Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh, Trường Đại học Nha Trang. Về cơ bản luận văn đã giải quyết tốt những vấn đề sau: hệ thống hóa lý thuyết về các DNNVV, vai trò của vốn tín dụng NHTM đối với doanh nghiệp và các nhân tố ảnh hưởng đến viêc tiếp cận vốn vay của các DNNVV, phân tích được thực trạng khả năng tiếp cận vốn dựa vào số liệu thứ cấp và kết quả điều tra khảo sát DNNVV. Và đã đề xuất một số giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận vốn có khả thi. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3.1 Mục tiêu tổng quát: Phân tích khả năng tiếp cận vốn vay tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, tìm ra các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV từ đó đưa ra các giải pháp giúp nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. 3.2 Mục tiêu cụ thể: - Phân tích thực trạng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.
iv - Phân tích các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. - Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm giúp cho các DNNVV nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian nghiên cứu: Nghiên cứu đối với các DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. - Phạm vi về thời gian: dữ liệu để thực hiện đề tài được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến năm 2018. - Phạm vi về nội dung nghiên cứu: nội dung đề tài là tập trung đánh giá tính hình tiếp cận vốn tín dụng của các DNNVV, xác định các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV tại tỉnh Ninh Thuận. 5. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện qua 2 bước: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu định tính: được thực hiện trên cơ sở các nghiên cứu, tài liệu có liên quan về khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV. Từ đó tìm ra các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV qua đó đưa vào mô hình nghiên cứu và thiết lập bảng câu hỏi. Nghiên cứu định lượng: Nghiên cứu định lượng được sử dụng để kiểm tra các yếu tố quyết định khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV tại tỉnh Ninh Thuận. Dựa trên kết quả nghiên cứu định tính tiến hành lập phiếu thu thập thông tin từ các DNNVV.
v Mục tiêu của nghiên cứu định lượng là tiến hành kiểm tra lại mô hình, các giả thuyết để từ đó đề xuất các giải pháp, gợi ý chính sách giúp DNNVV nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Nghiên cứu định lượng được thực hiện bằng mô hình hồi quy Binary Logistic, thông qua các phần mềm kinh tế lượng. Để xác định các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV và mức độ tác động của từng yếu tố. 6. Những đóng góp mới của luận văn Trên cơ sở tổng quan cơ sở lý luận về DNNVV, về tín dụng ngân hàng đối với DNNVV qua sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, giúp cho người đọc thấy được tầm quan trọng của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV. Xuất phát từ các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các DNNVV tại tỉnh Ninh Thuận, tác giả đã đề xuất các giải pháp, chính sách phù hợp nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cho các DNNVV, nhằm giúp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn về vốn, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, cải thiện năng lực tài chính của doanh nghiệp, từ đó góp phần phát triển kinh tế xã hội tại địa phương. Việc nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV mang lại lợi ích cho cả hai phía doanh nghiệp, ngân hàng nói chung và nền kinh tế địa phương nói riêng.
1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1.1 Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa Doanh nghiệp nhỏ và vừa là một trong những đối tượng doanh nghiệp có đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội, chiến lược, mục tiêu và định hướng của mỗi quốc gia, khái niệm DNNVV được định nghĩa khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung DNNVV có chung một số nội dung như sau: DNNVV là cơ sở sản xuất kinh doanh vì lợi nhuận, có quy mô doanh nghiệp giới hạn theo các tiêu thức như: số lao động, tổng nguồn vốn, tổng tài sản hay doanh thu hàng năm, và các tiêu thức khác thay đổi theo từng thời kỳ nhất định của mỗi quốc gia. Theo quan niệm của Ngân hàng Thế giới (WB) DNNVV là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ bé về phương diện vốn, lao động hay doanh thu. DNNVV có thể chia thành ba loại cũng căn cứ vào quy mô, đó là doanh nghiệp siêu nhỏ (micro), doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa. Bảng 1.1: Phân loại DNNVV theo WB Quy mô Số lượng lao động Tài sản Doanh thu hàng năm Siêu nhỏ < 10 người < 0.1 triệu USD < 0.1 triệu USD Nhỏ < 50 người < 3 triệu USD < 3 triệu USD Vừa < 300 người < 15 triệu USD < 15 triệu USD Nguồn: World Bank &IFC Trong khi đó theo Khối Liên minh Châu Âu thì DNNVV là những doanh nghiệp có dưới 250 nhân công và doanh số hàng năm dưới 50 triệu Euro, được chia thành ba loại: Siêu nhỏ, nhỏ và vừa.
2 Bảng 1.2: Phân loại DNNVV theo Khối Liên minh Châu Âu Quy mô Nhân viên Doanh số hàng năm Siêu nhỏ < 10 người < 2 triệu Euro Nhỏ < 50 người < 10 triệu Euro Vừa < 250 người < 50 triệu Euro Nguồn: World Bank &IFC Ở Việt Nam theo khoản 1 Điều 2, Luật số 04/2017/QH14 của Quốc hội ngày 12/06/2017 về Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa: “1. Doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp, đáp ứng các tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định của Luật này”. Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa được quy định tại Điều 4 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa như sau: “1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa, có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 200 người và đáp ứng một trong hai tiêu chí sau đây: a. Tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng; b. Tổng doanh thu của năm trước liền kề không quá 300 tỷ đồng. 2. Doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa được xác định theo lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; công nghiệp và xây dựng; thương mại và dịch vụ.” Tại Điều 6 Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ngày 11/03/2018 Quy định chi tiết một số điều của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa : “Doanh nghiệp nhỏ và vừa được phân theo quy mô bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa”, cụ thể như sau: