Luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng: Quản lý ngân sách nhà nước tại Ủy ban nhân dân phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp phường; Thực trạng quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; Giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng: Quản lý ngân sách nhà nước tại Ủy ban nhân dân phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THẢO TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC PHƯỜNG LÁNG HẠ, QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Hà Nội, Năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THẢO TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC PHƯỜNG LÁNG HẠ, QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM THỊ THANH VÂN Hà Nội, Năm 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Thị Thanh Vân. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này chưa từng được sử dụng tại bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Thảo
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ........................................ 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 4 3.1. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................4 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4 4.1 Đối tượng nghiên cứu............................................................................................4 4.2 Phạm vi nghiên cứu...............................................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................... 5 6. Kết cấu của đề tài .................................................................................................................. 5 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP PHƯỜNG................................................................................... 6 1.1. NSNN cấp phường............................................................................................................. 6 1.1.1. Khái niệm NSNN cấp phường ..........................................................................6 1.1.2. Đặc điểm của NSNN cấp phường .....................................................................8 1.1.3. Vai trò của NSNN cấp phường đối với sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.......................................................................................................................10 1.1.4. Nội dung thu, chi NSNN cấp phường .............................................................11 1.2. Quản lý NSNN cấp phường............................................................................................ 16 1.2.1. Khái niệm quản lý NSNN cấp phường ...........................................................16 1.2.2. Mục tiêu của quản lý NSNN cấp phường .......................................................17 1.2.3. Nguyên tắc quản lý NSNN cấp phường..........................................................18 1.2.4. Bộ máy quản lý NSNN cấp phường................................................................20 1.2.5. Nội dung quản lý NSNN cấp phường .............................................................21 1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp phường.........................32 KẾT LUẬN CHƯƠNG I .............................................................................. 37
CHƯƠNG II THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI UBND PHƯỜNG LÁNG HẠ, QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................................................. 38 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội phường Láng Hạ.................................................. 38 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và cơ sở hạ tầng ............................................38 2.1.2. Điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội...........................................................38 2.1.3. Bộ máy quản lý NSNN phường Láng Hạ .......................................................39 2.2. Tình hình thu, chi ngân sách của UBND phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 .... 40 2.2.1. Tình hình thu ngân sách ..................................................................................40 2.2.2. Tình hình chi ngân sách ..................................................................................43 2.2.3. Công tác cân đối ngân sách.............................................................................47 2.3. Thực trạng quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội................................................................................................................................... 48 2.3.1. Thực trạng lập dự toán NSNN ........................................................................48 2.3.2. Thực trạng chấp hành dự toán NSNN.............................................................53 2.3.3. Thực trạng quyết toán NSNN .........................................................................62 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, giám sát việc chấp hành NSNN. ...................................63 2.3.5. Thực trạng công khai minh bạch tại phường Láng Hạ. ..................................65 2.4. Đánh giá chung về quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội................................................................................................................. 66 2.4.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................66 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ......................................................................68 KẾT LUẬN CHƯƠNG II............................................................................. 72 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI UBND PHƯỜNG LÁNG HẠ, QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI................................................................................. 73 3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.......................................................................................................... 73
3.1.1. Định hướng quản lý NSNN:............................................................................73 3.1.2. Mục tiêu quản lý NSNN :................................................................................74 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội................................................................................................................. 74 3.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý NSNN .................................................................74 3.2.2. Hoàn thiện lập dự toán NSNN ........................................................................78 3.2.3. Hoàn thiện chấp hành dự toán NSNN.............................................................82 3.2.4. Hoàn thiện quyết toán NSNN .........................................................................89 3.2.5. Hoàn thiện kiểm tra, giám sát việc chấp hành NSNN. ...................................91 3.2.6. Hoàn thiện công tác công khai ngân sách tại phường Láng Hạ.....................93 3.3. Một số kiến nghị............................................................................................................... 94 3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước............................................................................94 3.3.2. Kiến nghị đối với thành phố Hà Nội ...............................................................95 3.3.3. Kiến nghị đối với quận Đống Đa ....................................................................96 KẾT LUẬN CHƯƠNG III ........................................................................... 96 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 99
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NSNN: Ngân sách nhà nước UBND: Ủy ban nhân dân HĐND: Hội đồng nhân dân QLNS: Quản lý ngân sách XHCN: Xã hội chủ nghĩa XDCB: Xây dựng cơ bản KBNN: Kho bạc nhà nước
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Thu ngân sách của phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 Bảng 2.2: Tình hình chi ngân sách của phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 Bảng 2.3: Cân đối thu, chi ngân sách phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 Bảng 2.4: Tổng dự toán thu ngân sách phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 Bảng 2.5: Tổng dự toán chi ngân sách phường Láng Hạ giai đoạn 2018-2020 Bảng 2.6: Kết quả thu ngân sách trên địa bàn phường Láng Hạ GĐ 2018-2020 Bảng 2.7: Kết quả chi ngân sách trên địa bàn phường Láng Hạ GĐ 2018-2020 Sơ đồ 2.1: Bộ máy QLNS phường Láng Hạ Sơ đồ 2.2: Quy trình chấp hành thu NSNN của phường Láng Hạ
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nước và thực hiện chương trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nước, QLNS nhà nước cũng đã có những bước cải cách, đổi mới và đạt được một số thành tựu đáng kể. Đặc biệt là từ khi Luật NSNN số 83/2015/QH13 của Quốc hội có hiệu lực từ ngày 01/01/2017; trong đó quy định cụ thể về việc công khai, giám sát NSNN với mục tiêu và ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc quản lý và điều hành NSNN, phát triển kinh tế - xã hội; Tăng cường tiềm lực tài chính đất nước; quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia; xây dựng NSNN lành mạnh, thúc đẩy vốn và tài sản nhà nước tiết kiệm, hiệu quả; tăng tích luỹ để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; đảm bảo các nhiệm vụ quốc phòng an ninh và đối ngoại. NSNN là một khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Trong đó, QLNS Nhà nước được phân cấp từ Trung ương tới địa phương. QLNS phường, xã là cấp quản lý cơ sở gắn với phường, xã, thị trấn - cấp chính quyền cơ sở trong hệ thống tổ chức chính quyền bốn cấp ở nước ta. Ở các thành phố, ngân sách này được gọi tên là ngân sách cấp phường. Ngân sách phường là phương tiện vật chất để chính quyền cấp phường thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng. Thực tế hiện nay những yếu tố, điều kiện tiền đề chưa được tạo lập đồng bộ, làm cho quá trình QLNS các cấp đạt hiệu quả thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu mà luật ngân sách đặt ra. Trên thực tế, tăng cường quản lý NSNN, đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách quốc gia tiết kiệm, có hiệu quả hơn; giúp chúng ta sớm đạt được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. 1
Trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XNCH và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa yêu cầu đổi mới, QLNS nói chung và ngân sách cấp phường, xã nói riêng đang đặt ra gay gắt. Công tác QLNN của thành phố nhất là QLNS cấp phường trên địa bàn thành phố nói chung và tại UBND phường Láng Hạ nói riêng vẫn còn nhiều khiếm khuyết, hạn chế trong khâu tổ chức lập, phân bổ dự toán, chấp hành và quyết toán NSNN. Nhiều nội dung chi tiêu ngân sách còn chưa đúng chế độ, lãng phí; trình độ quản lý tài chính của các phường, xã hạn chế dẫn đến nhiều thiếu sót; mặt khác do còn mang nặng tư tưởng bao cấp của cơ chế “xin - cho” nên chưa thực sự chủ động trong quản lý chi tiêu tài chính, chưa phát huy được hiệu quả khi sử dụng NSNN, phân cấp QLNS còn nhiều bất cập… Trước tình hình đó, việc nghiên cứu những giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ có ý nghĩa quan trọng, góp phần vào việc nâng cao hiệu lực QLNS, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và góp phần kiểm soát lạm phát - vấn đề đang nóng bỏng và gay gắt hiện nay. Chính vì vậy, học viên quyết định lựa chọn đề tài: “Quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” làm đối tượng nghiên cứu Luận văn Thạc sĩ của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Tính đến thời điểm hiện tại, ở nước ta có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học, bao gồm các bài viết, các quan điểm, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề thực tập tốt nghiệp nghiên cứu về vấn đề quản lý NSNN nói chung, quản lý chi NSNN các cấp nói riêng. Trong số đó, học viên xin nêu ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu: - Bài viết “Đổi mới chính sách pháp luật về phân cấp quản lý NSNN” của Ths. Nguyễn Thị Hoàng Yến được đăng trên Tạp chí Tài chính số 9 - 2013. Tác giả đã nêu ra một số bất cập trong phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam 2
hiện nay, kết hợp với những yêu cầu đặt ra đối với NSNN trong thời kỳ hội nhập, để đề xuất một số nội dung đổi mới pháp luật về phân cấp quản lý NSNN. - Bài viết “Phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam và định hướng đổi mới” của TS. Vũ Sỹ Cường - Khoa Tài chính công, Học viện Tài chính. Bài viết đã phân tích tổng quan về tình hình phân cấp QLNS ở Việt Nam, chỉ ra những bất cập, hạn chế trong phân cấp QLNS. - Luận án tiến sĩ “Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN thành phố An Giang giai đoạn 2011 - 2015 và tầm nhìn đến 2020” của tác giả Tô Thiện Hiền - Trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh, năm 2012. Trong luận án, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu quản lý NSNN và hiệu quả quản lý NSNN thành phố An Giang theo quy trình QLNS, gồm: Lập dự toán NSNN; Chấp hành dự toán NSNN; Quyết toán NSNN. - Luận văn thạc sĩ “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương” của tác giả Phan Ngọc Anh - Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2019. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu thực trạng quản lý tài chính về công tác thu chi và phân bổ kết quả báo cáo tài chính. Đưa ra định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương. - Luận văn thạc sĩ “Quản lý thu NSNN tại quận Hậu Lộc, thành phố Thanh Hóa” của tác giả Nguyễn Phương Anh - Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2019. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thu NSNN và đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN tại quận Hậu Lộc, thành phố Thanh Hóa. - Luận văn thạc sĩ “Quản lý chi thường xuyên NSNN tại Tổng Cục thuế - Bộ Tài chính” của tác giả Hoàng Thị Thu Hường - Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2019. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN và đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác 3
quản lý chi thường xuyên NSNN tại Tổng Cục thuế - Bộ Tài chính. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề quản lý NSNN. Như vậy, các luận án, luận văn đều tiếp cận nghiên cứu công tác quản lý NSNN theo 03 nội dung cơ bản là: lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán. Tuy nhiên, điều kiện áp dụng của mỗi địa phương khác nhau là khác nhau, công tác quản lý NSNN cũng khác nhau. Do đó, học viên đã quyết định lựa chọn đề tài này làm đối tượng nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm kiếm hệ thống các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, góp phần vào việc quản lý và sử dụng có hiệu quả nguồn ngân sách trên địa bàn thành phố. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn xác định các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Xác định khung lý thuyết về quản lý NSNN cấp phường. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2018-2020 . - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, TP Hà Nội. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tiếp cận nghiên cứu quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội theo những nội dung cơ 4
bản của quản lý NSNN, bao gồm: Lập dự toán NSNN; Chấp hành dự toán NSNN; Quyết toán NSNN; Kiểm tra, giám sát việc chấp hành NSNN. - Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. - Về thời gian: Số liệu thu, chi ngân sách và các hoạt động quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội được thu thập, xử lý và phân tích trong giai đoạn 2018-2020 ; các giải pháp được đề xuất đến năm 2025. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học. Luận văn có sự phân tích các tư liệu, tài liệu ghi chép lịch sử hình thành và phát triển của UBND phường Láng Hạ, cũng như tình hình hoạt động QLNS cấp phường ở đây thời gian qua, đặc biệt từ 2018-2020 để phân tích, nghiên cứu và so sánh. Luận văn cũng xem xét chủ đề nghiên cứu trong một mối tương quan logic, biện chứng với các vấn đề khác làm cho luận văn có tính ứng dụng cao hơn. Nhằm mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ đảm bảo tính chính xác và trung thực của các tài liệu đã thu thập được. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp phường. Chương 2: Thực trạng quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN tại UBND phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. 5
CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP PHƯỜNG 1.1. NSNN cấp phường 1.1.1. Khái niệm NSNN cấp phường - Khái niệm NSNN : Theo Luật NSNN năm 2015, NSNN được đề cập như sau:“NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. Có thể thấy rằng định nghĩa trên đều cho thấy biểu hiện bên ngoài của NSNN và mối quan hệ mật thiết giữa nhà nước và NSNN. Trong hệ thống tài chính, NSNN là khâu chủ đạo, đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại của bộ máy quyền lực nhà nước. Biểu hiện bên ngoài, NSNN là một bảng dự toán thu, chi bằng tiền của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định thường là một năm. Chính phủ dự toán các nguồn thu vào quỹ NSNN, đồng thời dự toán các khoản chi cho các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc phòng, từ quỹ NSNN, và bảng dự toán này phải được Quốc hội phê chuẩn. NSNN phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các chủ thể kinh tế trong nền kinh tế - xã hội và trong phân phối tổng sản phẩm xã hội. Thông qua việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước chuyển dịch một bộ phận thu nhập bằng tiền của các chủ thể thành thu nhập của Nhà nước và nhà nước chuyển dịch thu nhập đó đến các chủ thể được thụ hưởng nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Từ định nghĩa trên, ta có thể hiểu NSNN trên các khía cạnh: 6
+ Thứ nhất, NSNN là kế hoạch tài chính vĩ mô trong các kế hoạch tài chính của Nhà nước để quản lý các hoạt động kinh tế - xã hội trong khoảng thời gian nhất định; + Thứ hai:NSNN giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính; + Thứ ba:NSNN là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của nhà nước hay còn gọi là quỹ ngân sách phục vụ việc thực hiện chức năng của nhà nước. Các nguồn tài chính được tập trung vào NSNN nhờ vào việc Nhà nước tham gia vào quá trình phân phối và phân phối lại các nguồn tài chính quốc gia dưới hình thức thuế và các hình thức thu khác. Toàn bộ các nguồn tài chính trong NSNN của chính quyền nhà nước các cấp là nguồn tài chính mà Nhà nước trực tiếp nắm giữ, chi phối. Nó chính là nguồn tài chính cơ bản để Nhà nước thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. - Khái niệm NSNN cấp địa phương: Theo Luật NSNN năm 2015: “Ngân sách địa phương là các khoản thu NSNN phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương và các khoản chi NSNN thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương”. Ngân sách địa phương gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phương, trong đó: + Ngân sách cấp thành phố là một cấp ngân sách có vai trò trong hệ thống NSNN. Việc tổ chức, QLNS địa phương ở cấp thành phố góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết được những vấn đề bức thiết của xã hội trên địa bàn các thành phố, thành phố trực thuộc. + Ngân sách cấp quận là một bộ phận cấu thành NSNN , là công cụ để chính quyền cấp quận thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý nền kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng ở địa phương. 7
+ Ngân sách cấp phường là cấp cuối cùng trong phân cấp QLNS Nhà nước. Ngân sách cấp phường bao gồm toàn bộ các khoản thu, nhiệm vụ chi được quy định trong dự toán một năm do HĐND phường quyết định và giao cho UBND phường thực hiện nhằm đảm bảo các chức năng nhiệm vụ của chính quyền phường. Ngân sách cấp phường là một cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vị địa bàn các phường thuộc một Quận của thành phố. Như vậy, ngân sách phường là hệ thống những mối quan hệ kinh tế nhà nước và xã hội trong quá trình Nhà nước huy động và sử dụng các nguồn tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các chức năng của nhà nước. Các quan hệ kinh tế này bao gồm: Quan hệ kinh tế giữa chính quyền cấp phường và các tổ chức, hộ sản xuất, kinh doanh trên địa bàn; quan hệ giữa ngân sách phường với các tổ chức tài chính trung gian với quỹ tín dụng nhân dân; quan hệ kinh tế giữa ngân sách phường và các tổ chức xã hội; quan hệ kinh tế giữa ngân sách phường và các hộ gia đình. 1.1.2. Đặc điểm của NSNN cấp phường Là một bộ phận trong hệ thống NSNN và là cấp ngân sách của chính quyền cơ sở, ngân sách phường có những đặc điểm sau: Thứ nhất, ngân sách phường là một quỹ tập trung của cơ quan chính quyền Nhà nước cấp cơ sở. Hoạt động của quỹ này thể hiện trên hai phương diện thu ngân sách và chi ngân sách: Thu NSNN trên địa bàn giao chính quyền cấp phường quản lý, bao gồm: Thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản huy động đóng góp từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật; thu viện trợ không hoàn lại của các tổ chức quốc tế, các tổ chức khác, các cá nhân ở nước ngoài trực tiếp cho ngân sách phường. 8
Thu ngân sách phường được hưởng bao gồm các khoản thu NSNN phân cấp cho ngân sách phường và các khoản huy động đóng góp từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên nguyên tắc tự nguyện để xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng theo quy định của pháp luật do HĐND phường quyết định đưa vào ngân sách phường quản lý. Chi ngân sách phường, bao gồm chi đầu tư phát triển; chi thường xuyên nhằm bảo đảm quốc phòng, an ninh của Nhà nước, chi hoạt động của các cơ quan Nhà nước, Đảng Cộng sản Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội; chi hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội , tổ chức xã hội - nghề nghiệp được thành lập theo quy định khi các tổ chức này được Nhà nước giao nhiệm vụ; chi phát triển kinh tế - xã hội và các nhiệm vụ chi khác theo quy định của pháp luật. Nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách phường do HĐND Thành phố, Thành phố trực thuộc Trung ương quyết định. Thứ hai, các hoạt động thu, chi của ngân sách phường luôn gắn với chức năng, nhiệm vụ của chính quyền phường theo luật định, đồng thời luôn chịu sự kiểm tra giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nước ở cấp phường. Thứ ba, đằng sau các hình thức thu, chi của ngân sách phường chính là các quan hệ lợi ích giữa một bên là lợi ích chung của cộng đồng các cơ sở mà chính quyền phường là người đại diện với một bên là lợi ích của các tổ chức, cá nhân. Các quan hệ này phát sinh trong quá trình thu và chi ngân sách phường. Thứ tư, các quan hệ thu, chi ngân sách phường rất đa dạng và biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng các khoản thu, chi này chỉ được thừa nhận khi được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Thứ năm, ngân sách phường vừa là một cấp trong hệ thống NSNN vừa là một đơn vị dự toán. Với đặc thù là đơn vị hành chính cấp cơ sở có mối liên hệ trực tiếp với dân, do dân, vì dân, giải quyết các mối liên hệ giữa Nhà nước và 9
nhân dân, cho nên đây là đơn vị hành chính giúp Nhà nước thực hiện chức năng nhiệm vụ trực tiếp tới mọi người dân. 1.1.3. Vai trò của NSNN cấp phường đối với sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương Ngân sách phường là công cụ đặc biệt quan trọng để chính quyền phường quản lý toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội ở địa phương. Ngân sách phường là công cụ huy động các nguồn lực tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của chính quyền cấp phường. Vai trò của ngân sách phường được xác định trên bản chất kinh tế của Nhà nước. Vai trò này được biểu hiện thông qua quá trình thu và chi ngân sách phường. Đối với thu ngân sách phường: - Thông qua thu ngân sách phường mà các nguồn thu được tập trung nhằm tạo lập quỹ ngân sách phường, đồng thời giúp chính quyền cấp phường thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát, điều chỉnh các hoạt động kinh doanh, dịch vụ và các hoạt động khác đi đúng hành lang pháp luật. - Thu ngân sách phường góp phần thực hiện các chính sách xã hội như đảm bảo công bằng giữa những người có nghĩa vụ đóng góp cho ngân sách phường, đồng thời có sự trợ giúp cho những đối tượng nộp khi họ gặp khó khăn hoặc thuộc diện ưu đãi theo chính sách của Nhà nước thông qua xét miễn, hoãn, giảm số thu. - Thu tiền phạt đối với cá nhân, tổ chức vi phạm trật tự an toàn xã hội để đưa người dân nghiêm chỉnh thực hiện tốt nghĩa vụ của mình trước cộng đồng. Đối với chi ngân sách phường: - Thông qua chi ngân sách phường mà các hoạt động của Đảng bộ, chính quyền, các đoàn thể nhân dân ở phường được duy trì phát triển một cách liên tục và ổn định, nhờ đó nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước ở cơ sở. - Chi ngân sách phường góp phần nâng cao dân trí, nâng cao sức khoẻ 10
cho mọi người dân biểu hiện thông qua ngân sách phường chi cho sự nghiệp giáo dục, sự nghiệp y tế. - Chi ngân sách phường thực hiện chính sách xã hội tại địa bàn mỗi phường như ngân sách phường chi cứu tế xã hội, chi thăm hỏi, trợ cấp cho gia đình thương binh liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng trong phường. Tóm lại, muốn nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các chính sách thu, chi NSNN thì cần thiết phải phát huy tối đa vai trò của ngân sách phường trong mọi hoạt động của hệ thống NSNN vì ngân sách phường có tính đặc thù riêng, nó vừa là một cấp ngân sách lại vừa là một đơn vị dự toán đặc biệt. Điều này được thể hiện rất rõ: ngân sách phường là một cấp trong hệ thống NSNN. Ngân sách phường là đơn vị dự toán đặc biệt vì dưới nó không có đơn vị dự toán trực thuộc nào. Nó vừa phải tạo nguồn kinh phí thông qua các khoản thu ngân sách phường được phân định, vừa phải duyệt, cấp, chi trực tiếp và tổng hợp các khoản chi trực tiếp vào ngân sách phường luôn. 1.1.4. Nội dung thu, chi NSNN cấp phường Theo Thông tư 344/2016/TT-BTC ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tài chính, nội dung phân định nhiệm vụ thu, chi của ngân sách phường bao gồm những nội dung sau: 1.1.4.1. Nguồn thu của NSNN cấp phường a) Các khoản thu ngân sách phường hưởng 100% là các khoản thu dành cho phường sử dụng toàn bộ để chủ động về nguồn ngân sách bảo đảm các nhiệm vụ chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển. Căn cứ nguyên tắc phân cấp quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi cho ngân sách phường, HĐND cấp thành phố xem xét phân cấp cho ngân sách phường hưởng 100% các khoản thu sau đây: - Các khoản phí, lệ phí giao cho phường tổ chức thu theo quy định; - Thu từ các hoạt động sự nghiệp của phường, phần nộp vào NSNN theo quy định của pháp luật; 11
- Thu từ quỹ đất công ích và hoa lợi công sản khác do phường quản lý theo quy định của pháp luật; - Tiền thu từ xử phạt vi phạm hành chính, phạt, tịch thu khác theo quy định của pháp luật do cấp phường thực hiện; - Thu từ tài sản được xác lập quyền sở hữu của nhà nước do các cơ quan, đơn vị, tổ chức thuộc phường xử lý theo quy định của pháp luật, sau khi trừ đi các chi phí theo quy định của pháp luật; - Các khoản huy động đóng góp từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân gồm: các khoản huy động đóng góp theo quy định của pháp luật, các khoản đóng góp theo nguyên tắc tự nguyện để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng do HĐND phường quyết định đưa vào ngân sách phường quản lý; - Viện trợ không hoàn lại của các tổ chức quốc tế, các tổ chức khác, các cá nhân ở nước ngoài trực tiếp cho ngân sách phường; - Thu kết dư ngân sách phường năm trước; - Thu chuyển nguồn ngân sách cấp phường năm trước chuyển sang; - Các khoản thu khác của ngân sách phường theo quy định của pháp luật. b) Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) giữa ngân sách phường với ngân sách cấp trên: - Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp; - Thuế sử dụng đất nông nghiệp thu từ hộ gia đình; - Lệ phí môn bài thu từ cá nhân, hộ kinh doanh; - Lệ phí trước bạ nhà, đất. Căn cứ vào khả năng thực tế nguồn thu và nhiệm vụ chi của phường, HĐND cấp thành phố quyết định tỷ lệ phần trăm (%) đến tối đa là 100% các khoản thu cho ngân sách phường. Ngoài các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%), ngân sách phường còn có thể được HĐND cấp thành phố phân cấp thêm nguồn thu từ 12