Luận văn Thạc sĩ: Vân dụng phương pháp tích hợp dạy chủ điểm “Lễ hội” trong sách Tiếng Việt lớp 3 ở Bến Tre

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:151

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ: Vân dụng phương pháp tích hợp dạy chủ điểm “Lễ hội” trong sách Tiếng Việt lớp 3 ở Bến Tre trình bày và phân tích về đặc điểm của chủ điểm “Lễ hội” trong sách Tiếng Việt lớp 3, những kỹ năng giáo viên cần rèn luyện để dạy học chủ điểm này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Vân dụng phương pháp tích hợp dạy chủ điểm “Lễ hội” trong sách Tiếng Việt lớp 3 ở Bến Tre

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HCM PHẠM VĂN LUÂN VÂN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP DẠY CHỦ ĐIỂM “LỄ HỘI” TRONG SÁCH TIẾNG VIỆT LỚP 3 Ở BẾN TRE Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Văn NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TSKH. BÙI MẠNH NHỊ TP. HỒ CHI MINH - 2006
LÔØI CAÙM ÔN Tröôùc heát, chuùng toâi xin traân troïng caùm ôn söï chæ ñaïo, giuùp ñôõ cuûa Ban Ñieàu phoái Döï aùn phaùt trieån giaùo vieân Tieåu hoïc -Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo, Phoøng Khoa hoïc – Coâng ngheä - Sau Ñaïi hoïc, khoa Ngöõ vaên tröôøng ÑHSP TP Hoà Chí Minh ñaõ coù ñònh höôùng cuï theå, thieát thöïc giuùp chuùng toâi hình thaønh yù töôûng cuûa ñeà taøi naøy töø naêm hoïc 2003 - 2004 ñeán nay. Chuùng toâi xin chaân thaønh caùm ôn Thaày Buøi Maïnh Nhò, ngöôøi ñaõ höôùng daãn taän tình, coù nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuï theå, cung caáp nhieàu nguoàn tö lieäu chuyeân moân, hoã trôï quaù trình thöïc hieän ñeà taøi. Ñeà taøi hoaøn thaønh coøn ñöôïc söï goùp yù cuûa quyù laõnh ñaïo vaø chuyeân vieân Vieän Vaên hoùa – Thoâng tin, Boä Vaên hoùa – Thoâng tin, Hoäi Vaên ngheä daân gian Vieät Nam, sôû Vaên hoùa – Thoâng tin Beán Tre, caùn boä vaên hoùa – thoâng tin caùc huyeän, thò trong tænh, quyù ñoàng nghieäp ôû phoøng Giaùo duïc Tieåu hoïc – Sôû Giaùo duïc & Ñaøo taïo Beán Tre, quyù thaày coâ tröôøng Cao ñaúng Beán Tre. Chuùng toâi xin ghi nhaän vaø traân troïng caùm ôn söï ñoùng goùp quyù baùu naøy. Trieån khai phaàn khaûo saùt vaø thöïc nghieäm ñeà taøi, chuùng toâi nhaän ñöôïc söï uûng hoä, hôïp taùc cuûa laõnh ñaïo phoøng Giaùo duïc & Ñaøo taïo caùc huyeäïn, thò, Ban giaùm hieäu anh chò em giaùo vieân tieåu hoïc daïy lôùp 3, quyù phuï huynh vaø hoïc sinh lôùp 3 caùc tröôøng Tieåu hoïc trong toaøn tænh. Ñaëc bieät laø caùc tröôøng: TH Bình Khaùnh Ñoâng (huyeän Moû Caøy), TH Taân Thaïch A, (huyeän Chaâu Thaønh), TH Thaïnh Phöôùc (huyeän Bình Ñaïi), TH Phuù Khaùnh (huyeän Thaïnh Phuù), TH Taân Thaønh (thò xaõ Beán Tre) … Chuùng toâi xin caùm ôn söï nhieät tình chuyeân moân, yù thöùc naêng ñoäng saùng taïo cuûa caùc thaày coâ giaùo trong quaù trình ñoåi môùi phöông phaùp, naâng cao hieäu quaû daïy hoïc moân tiếng Việt trong nhaø tröôøng Tieåu hoïc noùi chung vaø moân tiếng Vieät lôùp 3 noùi rieâng. Maëc duø ñaõ heát söùc coá gaéng, nhöng do vaán ñeà coøn môùi meû, nguoàn taøi lieäu nghieân cöùu chöa nhieàu, naêng löïc vaø thôøi gian cuûa ngöôøi thöïc hieän ñeà taøi coù haïn, luaän vaên chæ thöïc hieän ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh vaø chaéc chaén khoâng traùnh khoûi nhöõng haïn cheá. Moät laàn nöõa, chuùng toâi xin traân troïng ghi nhaän vaø chaân thaønh caùm ôn taát caû nhöõng yù kieán chæ giaùo, söï
trao ñoåi, ñoùng goùp, hôïp taùc vaø ñoäng vieân, giuùp ñôõ chuùng toâi trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên ! Beán Tre, ngaøy 9 thaùng 9 naêm 2006 Ngöôøi vieát Phaïm Vaên Luaân
MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Luaän vaên nghieân cöùu treân cô sôû nhöõng yeâu caàu böùc xuùc naâng cao hieäu quaû daïy - hoïc saùch Tieáng Vieät 3 môùi trieån khai ñaïi traø töø naêm hoïc 2004 – 2005, theo muïc tieâu moân Tieáng Vieät Tieåu hoïc: “Cung caáp cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc sô giaûn veà tieáng Vieät vaø nhöõng hieåu bieát sô giaûn veà xaõ hoäi, töï nhieân vaø con ngöôøi, veà vaên hoùa, vaên hoïc Vieät Nam…” [9, tr.9]. Ngoaøi caùc phöông phaùp ñöôïc vaän duïng höôùng ñeán phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng, saùng taïo cuûa hoïc sinh (HS), nguyeân taéc tích hôïp, quan ñieåm tích hôïp thôøi gian qua ñöôïc ñeà caäp khaù nhieàu, nhöng daïy vaø hoïc theo höôùng tích hôïp, töø ñoù naâng leân thaønh “phöông phaùp tích hôïp” laø vaán ñeà giaùo vieân Tieåu hoïc Beán Tre ít chuù taâm tôùi! Theo keát quaû khaûo saùt cuûa chuùng toâi ôû 120 giaùo vieân (GV) daïy Tieáng Vieät 3 trong tænh, chæ 15,83 % töï nhaän coù quan taâm ñeán daïy hoïc theo höôùng tích hôïp! Baùm saùt chöông trình vaø saùch Tieáng Vieät 3, goùp phaàn ñeà ra giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû daïy vaø hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 laø cô sôû thöïc tieãn cuûa luaän vaên. Chuû ñieåm “Leã hoäi” laø moät chuû ñieåm môùi, laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa vaøo Tieáng Vieät 3 moät caùch coù heä thoáng. Döôùi goùc nhìn “tích hôïp”, theo chuùng toâi, ñaây laø chuû ñieåm coù vai troø ñaëc bieät: vöøa giuùp tröôøng Tieåu hoïc (TH) khai thaùc theá maïnh thöïc hieän chöông trình vaø saùch giaùo khoa môùi, vöøa goùp phaàn thöïc hieän kieán nghò cuûa Hoäi nghò laàn thöù 8 UÛy ban quoác gia veà Thaäp kyû Quoác teá phaùt trieån vaên hoùa cuûa Vieät Nam : “Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñöa vaøo chöông trình giaûng daïy ôû caùc tröôøng hoïc noäi dung baûo veä vaø phaùt huy caùc di saûn vaên hoùa, giaùo duïc cho hoïc sinh veà giaù trò cuûa vaên hoaù daân toäc vaø di saûn vaên hoùa Vieät Nam, naâng cao loøng töï haøo daân toäc vaø yù thöùc baûo veä di saûn vaên hoùa” [90, tr.3]. “Tích hôïp” khoâng phaûi laø vaán ñeà môùi meû, khoâng phaûi laø nhöõng khaùm phaù, phaùt hieän ñaàu tieân cuûa ngöôøi Vieät Nam; treân bình dieän lyù luaän cuõng nhö thöïc tieãn, ñoù laø vaán ñeà ñaõ töøng ñöôïc nghieân cöùu vaø thöïc hieän, töøng ñem laïi nhöõng keát quaû nhaát ñònh. Tuy nhieân, khaùi nieäm naøy vaãn ñang laø chuyeän coøn nhieàu yù kieán trao ñoåi trong ñoäi nguõ GV Tieåu hoïc Beán Tre. Chöông trình vaø saùch giaùo khoa Tieáng Vieät 3, caùc taøi lieäu boài döôõng thay saùch, taøi lieäu tham khaûo cho GV Tieåu hoïc, duø ñöôïc bieân soaïn theo tinh thaàn “tích hôïp”, vaãn chöa laøm roõ caùc khía caïnh, taàng nghóa cuûa khaùi nieäm naøy; trong soá GV tham gia khaûo saùt, coù 61,66 % cho raèng mình chæ hieåu ôû möùc giaûn ñôn veà lyù thuyeát phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng tích hôïp. Do ñoù, coù ñeán 69,19 % GV tuy qua thí ñieåm, böôùc vaøo ñaïi traø vaãn luùng tuùng khi vaän duïng phöông phaùp tích hôïp; hoï töï nhaän thaáy
caàn tieáp tuïc boài döôõng, reøn luyeän caû kieán thöùc laãn kyõ naêng daïy hoïc theo höôùng tích hôïp… Vieäc ñeà xuaát höôùng reøn luyeän kyõ naêng daïy hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi” theo phöông phaùp tích hôïp, trong ñieàu kieän chöông trình tieáng Vieät caùc lôùp 1, 2, 3 khoâng coù tieát lyù thuyeát rieâng, vì vaäy caøn g trôû neân coù tính thôøi söï ! Coù yù kieán cho raèng, ôû TH GV chöa caàn thieát ñöôïc trang bò kieán thöùc veà phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp; vì ñaëc thuø cuûa moân tieáng Vieät ôû TH, khoâng nhö moân Vaên ôû Trung hoïc cô sôû, khoâng coù tieát lyù thuyeát rieâng, chæ giuùp HS laøm quen qua caùc baøi taäp reøn luyeän kyõ naêng… Ñaây laø vaán ñeà caàn laøm saùng toû khi nghieân cöùu, daïy vaø hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 ! Ngaøy nay, trong khoa hoïc giaùo duïc, söï lieân keát boä moân laø moät höôùng tích cöïc cuûa khoa hoïc sö phaïm hieän ñaïi; nhöõng yeáu toá lieân moân ñaõ taïo ra xu theá tích hôïp nhieàu moân hoïc, sôùm hình thaønh nhöõng khaùi nieäm khoa hoïc phöùc taïp, ñoàng thôøi tieát kieäm ñöôïc thôøi gian daïy hoïc so vôùi vieäc daïy caùc moân rieâng reõ, taùch rôøi nhau. Taøi lieäu tham khaûo, trang thieát bò, duïng cuï daïy hoïc Tieáng Vieät 3 hieän ñaõ vaän duïng phöông phaùp tích hôïp trong ñaët caâu hoûi, ra ñeà baøi taäp, baøi kieåm tra... Song, hieän nay ôû Beán Tre, qua khaûo saùt coù 84,16 % GV chöa ñöôïc trang bò coù heä thoáng cô sôû lyù thuyeát phöông phaùp tích hôïp ñuû ñeå vaän duïng vaøo giaûng daïy moät chuû ñieåm cuï theå! 2. Muïc ñích nghieân cöùu Luaän vaên gaén vôùi muïc tieâu daïy hoïc boä moân Tieáng Vieät lôùp 3 ôû tröôøng Tieåu hoïc. Ñaëc bieät chuù troïng ñeán caùc kyõ naêng tích hôïp ñeå GV daïy boä moân naøy coù theå laøm chuû quaù trình toå chöùc, höôùng daãn, ñieàu khieån HS khi daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3, taïo moâi tröôøng giao tieáp coù ñònh höôùng phaùt trieån cao hôn nhöõng hieåu bieát tieàm taøng, ñang trong traïng thaùi taûn maïn, non yeáu ôû HS lôùp 3. Luaän vaên höôùng vaøo thöïc tieãn cung caáp kieán thöùc, kyõ naêng daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 treân cô sôû naém chaéc lyù thuyeát phöông phaùp tích hôïp cuøng caùc bieän phaùp ñaëc tröng toå chöùc, höôùng daãn HS, daàn daàn khaùi quaùt nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc ñònh hình qua caùc moâi tröôøng giao tieáp ôû gia ñình, nhaø tröôøng vaø coäng ñoàng thaønh nhöõng quy taéc, kieán thöùc cô baûn, laøm neàn cho söï hoaøn thieän caùc kyõ naêng söû duïng tieáng Vieät vaø voán vaên hoùa… Ñaây laø cô sôû ñeå GVTH naém baét, hieåu vaø thöïc hieän coù hieäu quaû yù ñoà caùc taùc giaû bieân soaïn chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu 3.1. Khaùch theå nghieân cöùu
Khaùch theå nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø hieän thöïc khaùch quan qua 4 naêm daïy theå nghieäm Tieáng Vieät 3, gaén vôùi quaù trình taäp huaán vaø thöïc hieän thay saùch giaùo khoa Tieáng Vieät lôùp 3 do Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo (GD&ÑT) trieån khai trong toaøn quoác töø naêm hoïc 2004 - 2005. Cuï theå hôn, ñoù laø söï theå hieän ñöôøng loái ñoåi môùi giaùo duïc cuûa Ñaûng trong chöông trình Tieáng Vieät 3, taøi lieäu saùch giaùo khoa, saùch giaùo vieân vaø thöïc tieãn thay saùch lôùp 3 baäc tieåu hoïc taïi ñòa phöông. - Beán Tre coù 197 tröôøng TH, vôùi 6121 GV [80], laø moät trong 10 tænh, thaønh trong caû nöôùc ñöôïc Boä GD&ÑT choïn trieån khai Döï aùn phaùt trieån giaùo vieân Tieåu hoïc töø naêm hoïc 2003-2004. Baûn thaân chuùng toâi may maén ñöôïc tieáp xuùc vôùi 280 HS lôùp 3; 120 GV daïy Tieáng Vieät lôùp 3; 215 phuï huynh HS lôùp 3 vaø 72 chuyeân gia, caùn boä vaên hoùa – thoâng tin ôû cô sôû, ngheä nhaân… qua caùc lôùp taäp huaán, boài döôõng thay saùch, ñoàng thôøi ñöôïc döï nhieàu tieát thao giaûng, tieát daïy thöïc nghieäm Tieáng Vieät 3 taïi caùc tröôøng TH trong tænh. Hieän thöïc sinh ñoäng cuûa caùc giôø daïy – hoïc treân lôùp, söï ñoåi môùi caùch soaïn giaùo aùn cuûa GV, nhöõng khoù khaên, baát caäp trong vaän duïng caùc Phöông phaùp daïy hoïc hieän ñaïi ñang ñaët ra nhieäm vuï böùc xuùc cho hoaït ñoäng nghieân cöùu, toång keát kinh nghieäm giaùo duïc tieåu hoïc töø thöïc tieãn. 3.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu thöù nhaát cuûa luaän vaên laø tìm hieåu saâu hôn neùt môùi veà noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp. Chính nguyeân taéc tích hôïp ñaõ laøm thay ñoåi caáu truùc chöông trình Tieáng Vieät 3. Noäi dung caû chöông trình tích hôïp vaø noäi dung töøng chuû ñieåm, töøng baøi cuõng coù tính tích hôïp, ñieàu ñoù ñoøi hoûi söï xuaát hieän taát yeáu phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp. Ñoái töôïng nghieân cöùu thöù hai cuûa luaän vaên laø lyù thuyeát veà phöông phaùp tích hôïp döôùi goùc nhìn nhö laø moät phöông phaùp ñaëc thuø trong quaù trình vaän duïng daïy - hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Caùc nhaø nghieân cöùu, taùc giaû saùch giaùo khoa, saùch GV ñaõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà tích hôïp vôùi ñaày ñuû lyù thuyeát nhö moät phöông phaùp daïy hoïc. Luaän vaên mong muoán baøn kyõ hôn veà ñieàu naøy trong moät chuû ñieåm vôùi nhöõng baøi daïy cuï theå. Ñoái töôïng nghieân cöùu thöù ba cuûa luaän vaên laø vieäc nghieân cöùu vaø ñeà xuaát nhöõng kyõ naêng daïy hoïc tích hôïp vôùi nhöõng bieän phaùp, thao taùc, ñoà duøng daïy hoïc cuï theå, goùp phaàn naâng cao naêng löïc soaïn giaùo aùn, leân lôùp, toå chöùc ngoaïi khoùa… cuûa GV khi daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Keát quaû khaûo saùt vaø daïy thöïc nghieäm moät soá baøi trong chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3; yù kieán ñoùng goùp quyù baùu töø caùc nhaø giaùo, nhaø nghieân cöùu vaø hoïc vieân lôùp Taäp huaán söu taàm vaên hoùa vaên ngheä daân gian do Hoäi Vaên ngheä daân gian Vieät Nam toå chöùc taïi Beán Tre (10/2005) laø minh chöùng
xaùc ñaùng cho vieäc vaän duïng phöông phaùp tích hôïp daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 ôû Beán Tre hieän nay. 4. Giaû thuyeát khoa hoïc Thöù nhaát, giaû thieát caàn khaúng ñònh maø ñeà taøi mong muoán ñaït tôùi laø: phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp vôùi nhöõng kyõ naêng töông öùng - moät trong nhöõng yeâu caàu caàn thöïc hieän coù hieäu quaû trong giôø daïy Tieáng Vieät 3 noùi chung, giôø daïy chuû ñieåm “Leã hoäi” noùi rieâng. Vaän duïng toát kyõ naêng daïy hoïc tích hôïp chính laø neùt môùi, laø bí quyeát daïy ñuùng, daïy hay moân Tieáng Vieät ôû Tieåu hoïc, ñaây cuõng laø mong moûi cuûa caùc taùc giaû bieân soaïn saùch giaùo khoa. Vaø cuõng caàn khaúng ñònh raèng: tích hôïp vöøa laø phöông höôùng daïy hoïc, nguyeân taéc daïy hoïc vaø phöông phaùp daïy hoïc. Phöông phaùp tích hôïp, kyõ naêng tích hôïp caàn ñöôïc xaây döïng thaønh moät “lyù thuyeát coâng cuï” hoaøn chænh trong boái caûnh ñoåi môùi giaùo duïc Tieåu hoïc hieän nay! Thöù hai, giaû thieát caàn phuû ñònh laø quan nieäm: khoâng coù phöông phaùp vaø kyõ naêng tích hôïp vaãn daïy toát chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Hoaëc coù yù kieán cho raèng, daïy hoïc theo phöông phaùp tích hôïp seõ phaù vôõ tính chænh theå moân Tieáng Vieät, “daïy tích hôïp” toán coâng söùc maø lôïi ích mang laïi chaúng laø bao... Nhöõng yù kieán neâu treân ñeàu phieán dieän, caàn phuû ñònh baèng caên cöù khoa hoïc vaø thöïc nghieäm chöùng minh. 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu Luaän vaên ñi vaøo giaûi quyeát 3 nhieäm vuï sau: a) Treân cô sôû keá thöøa quan nieäm cuûa caùc nhaø nghieân cöùu, nhaø giaùo baøn veà phöông höôùng tích hôïp, nguyeân taéc tích hôïp, luaän vaên höôùng tôùi xaây döïng lyù thuyeát veà vaän duïng phöông phaùp tích hôïp daïy Tieáng Vieät 3 trong moät chuû ñieåm cuï theå. Phöông phaùp daïy hoïc naøy coù phaàn môùi meû ñoái vôùi GV Tieáng Vieät 3 ôû Beán Tre seõ ñöôïc trình baøy qua caùc böôùc tìm hieåu baûn chaát, chöùc naêng, bieän phaùp theå hieän. b) Luaän vaên xaùc ñònh heä thoáng nhöõng kyõ naêng caàn reøn luyeän ñoái vôùi GV daïy Tieáng Vieät 3 khi vaän duïng phöông phaùp tích hôïp giaûng daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”. Caùc kyõ naêng naøy ñaët trong moái quan heä vôùi kyõ naêng cuûa nhöõng phöông phaùp daïy hoïc khaùc. Kyõ naêng daïy hoïc tích hôïp xuaát phaùt töø “caùch nhìn tích hôïp” khi nghieân cöùu chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 qua caùc phaân moân vaø töøng baøi. “Caùch nhìn tích hôïp” seõ daãn ñeán kyõ naêng khaûo saùt, löïa choïn noäi dung tích hôïp, kyõ naêng soaïn giaùo aùn, leân lôùp, kieåm tra ñaùnh giaù, toå chöùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa… theo phöông phaùp
tích hôïp. Nhö vaäy, kyõ naêng daïy hoïc theo phöông phaùp tích hôïp seõ chi phoái toaøn boä quaù trình daïy hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. c) Luaän vaên ñeà xuaát höôùng vaän duïng kyõ naêng daïy hoïc tích hôïp vaøo thöïc tieãn, thoâng qua yù töôûng daïy thöïc nghieäm moät soá baøi trong chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Quaù trình naøy giuùp taùc giaû coù keát luaän xaùc ñaùng laøm saùng toû vaán ñeà “Vaän duïng phöông phaùp tích hôïp daïy chuû ñieåm “Leã hoäi” trong saùch Tieáng Vieät lôùp 3 ôû Beán Tre” . 6. Giôùi haïn cuûa luaän vaên Thöù nhaát, luaän vaên khaùi quaùt nhöõng neùt chính veà lyù thuyeát vaän duïng phöông phaùp tích hôïp vaøo daïy hoïc tieáng Vieät TH, treân cô sôû keá thöøa thaønh töïu cuûa caùc nhaø nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc, trong nguoàn tö lieäu taùc giaû khaûo saùt ñöôïc vaø thöïc tieãn daïy hoïc tieáng Vieät lôùp 3 ôû Beán Tre. Thöù hai, heä thoáng nhöõng kyõ naêng daïy hoïc Tieáng Vieät 3 theo phöông phaùp tích hôïp töông ñoái phong phuù. Höôùng tôùi muïc tieâu naâng cao hieäu quaû daïy hoïc Tieáng Vieät TH, luaän vaên chæ ñi saâu trao ñoåi veà caùc kyõ naêng: Naém baét nguyeân taéc tích hôïp trong giaûng daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Reøn luyeän caùch nhìn tích hôïp khi löïa choïn yeáu toá ñoàng qui, soaïn giaùo aùn, xaây döïng heä thoáng caâu hoûi, caùch thöùc kieåm tra, ñaùnh giaù, vieäc loàng gheùp toå chöùc hoïat ñoäng ngoaïi khoùa… trong quaù trình daïy – hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”. Thöù ba, do ñieàu kieän thôøi gian, luaän vaên chæ trieån khai khaûo saùt, thöïc nghieäm moät soá baøi trong chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 ôû Beán Tre sau naêm ñaàu tieân thöïc hieän ñaïi traø chöông trình, saùch giaùo khoa môùi. 7. Lòch söû vaán ñeà Treân theá giôùi, qua nghieân cöùu töø X.Roegiers - “Khoa sö phaïm tích hôïp hay laøm theá naøo ñeå phaùt huy caùc naêng löïc ôû nhaø tröôøng” ñeán Jean - Mare Denomme & Madeleine Roy - “Tieán tôùi moät sö phaïm töông taùc” cho thaáy, khuynh höôùng “tích hôïp” ñöôïc ñeà caäp ñeán trong vaøi thaäp kyû gaàn ñaây, cuøng vôùi xu höôùng lieân ngaønh, ña ngaønh, lieân moân… Vöôït leân nhöõng khuynh höôùng quen thuoäc ñoù, ôû Phaùp naêm 1997 Trung taâm Quoác gia nghieân cöùu khoa hoïc (CNRS) do Edgar Morin chuû trì ñaõ ñeà xöôùng tö töôûng xuyeân moân, ñaây laø tö töôûng caùch maïng nhaèm ñoåi môùi tö duy daïy hoïc treân theá giôùi nhöõng naêm cuoái cuøng theá kyû tröôùc. ÔÛ Myõ, treû em ñaõ ñöôïc hoïc tích hôïp leã hoäi ôû nhaø theo cheá ñoä “Homeschooling”; ôû Ñöùc, nhöõng lôùp cuoái baäc tieåu hoïc, hoïc sinh ñaõ hoïc moân “Tích hôïp tìm hieåu queâ höông” (Heimatkunde)…
ÔÛ nöôùc ta, “oân cuõ bieát môùi” ñöôïc coi laø hình thöùc quen thuoäc vaø laø moät bieåu hieän roõ neùt cuûa hình thöùc tích hôïp theo höôùng ñoàng taâm cuûa saùch giaùo khoa. Thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi giaùo duïc cuûa Ñaûng ñöôïc xaùc ñònh trong Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù hai BCH Trung öông Ñaûng khoaù VIII [23, tr.43] noäi dung, phöông phaùp daïy hoïc, chöông trình giaùo duïc TH ñaõ ñöôïc Boä GD&ÑT xaây döïng vôùi nhöõng böôùc caûi tieán lôùn; trong ñoù coù nguyeân taéc xaây döïng chöông trình vaø phöông phaùp daïy hoïc moân Tieáng Vieät döïa treân quan ñieåm tích hôïp moät caùch xuyeân suoát, coù heä thoáng. Coù theå noùi, khôûi thuûy töø coá thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng vôùi tö töôûng “Daïy vaên laø moät quaù trình reøn luyeän toaøn dieän”, caùc nhaø giaùo, nhaø nghieân cöùu Phan Troïng Luaän, Nguyeãn Khaéc Phi, Nguyeãn Thanh Sôn, Nguyeãn Hoaøng Phöông, Laõ Nhaâm Thìn, Tröông Dónh, Nguyeãn Minh Thuyeát, Nguyeãn Vaên Töù, Nguyeãn Thuùy Hoàng, Chu Thò Phöông… ñaõ chuù yù khai thaùc khuynh höôùng tích hôïp trong daïy hoïc Ngöõ vaên, Tieáng Vieät; nhieàu taùc giaû saùch giaùo khoa töø naêm 2000 ñaõ khaúng ñònh maïnh meõ: “… Neáu khoâng ñöa quan ñieåm tích hôïp vaøo vieäc toå chöùc thöïc hieän chöông trình giaûng daïy môùi thì coù leõ söï ñoåi môùi chöông trình laø khoâng thaät caàn thieát”[118, tr.97]. Caùc khaùi nieäm “nguyeân taéc tích hôïp”, “quan ñieåm tích hôïp”, “höôùng tích hôïp” ñöôïc GV TH laøm quen vaø söû duïng khi tieáp caän, thöïc hieän chöông trình môùi. Song ôû Beán Tre, qua tìm hieåu thöïc traïng giaùo duïc TH cuûa chuùng toâi, khaùi nieäm tích hôïp trong moân Tieáng Vieät môùi ñöôïc hieåu ôû möùc ñôn giaûn, vaãn coøn 21,66 % GV cho “tích hôïïp laø goäp 6 phaân moân” (Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø vaø caâu , Taäp laøm vaên) vaøo chænh theå Tieáng Vieät. Toùm laïi, caùc taøi lieäu coù tính chaát chæ ñaïo thöïc hieän chöông trình Tieáng Vieät môùi ñaõ ñaët neàn moùng cho moät quan ñieåm daïy hoïc theo phöông höôùng tích hôïp. Song, lyù thuyeát veà phöông phaùp tích hôïp vôùi nhöõng kyõ naêng ñaëc thuø cuûa noù ôû Tieåu hoïc, coù theå noùi chöa ñöôïc thieát laäp! Cuøng vôùi caùc vaên baûn chæ ñaïo daïy hoïc theo höôùng tích hôïp; töø naêm 2000 ñeán nay, caùc baøi nghieân cöùu veà “tích hôïp” ñaõ tieán moät böôùc khaù xa ñöa quan ñieåm naøy vaøo thöïc tieãn. Tuy nhieân, vaän duïng nhöõng taøi lieäu naøy, coøn 19,10 % GV ñöôïc khaûo saùt caûm thaáy raát khoù nhaän ra yeáu toá tích hôïp vaø ñònh höôùng trieån khai chuùng trong thöïc tieãn daïy hoïc! ÔÛ ñaây, kyõ naêng nhìn ra yeáu toá tích hôïp chöa ñöôïc thuyeát trình roõ. Thöïc teá hieän nay laø, caùc nhaø nghieân cöùu, caùc taùc giaû ñaõ vaän duïng lyù thuyeát tích hôïp bieân soaïn saùch, vieát taøi lieäu tham khaûo töông ñoái nhieàu, nhöng veà caên baûn chöa giaûi quyeát töø lyù thuyeát goác: nhaän dieän phöông phaùp tích hôïp döôùi goùc nhìn GV TH.
Do vaäy, ñoái vôùi GV tình traïng khoù tieáp caän, khoù naém baét, daãn ñeán nhöõng haïn cheá khi vaän duïng phöông phaùp tích hôïp laø ñieàu deã hieåu! Ñaáy laø chöa noùi ñeán vieäc trao ñoåi kieán thöùc, kyõ naêng trong GV ngaøy caøng caàn thieát trôû thaønh muïc ñích öu tieân cuûa taøi lieäu phuïc vuï daïy hoïc Tieáng Vieät TH. 8. Ñoùng goùp cuûa luaän vaên Thöù nhaát, luaän vaên coá gaéng khaùi quaùt nhöõng neùt cô baûn trong quaù trình vaän duïng phöông phaùp tích hôïp daïy hoïc Tieáng Vieät 3. Bôûi, naém ñöôïc phöông phaùp môùi vaän duïng ñöôïc chuùng moät caùch coù hieäu quaû trong caùc tình huoáng daïy hoïc cuï theå, ñaëc bieät laø daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3. Thöù hai, treân cô sôû xaùc ñònh ñaëc ñieåm cuûa chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3, luaän vaên thieát laäp heä thoáng kyõ naêng daïy chuû ñieåm naøy theo phöông phaùp tích hôïp. Nhöõng kyõ naêng öu tieân baøn kyõ laø: Kyõ naêng nghieân cöùu, phaân tích chöông trình, baøi daïy ñeå tìm yeáu toá ñoàng qui. Kyõ naêng nhaän dieän vaø löïa choïn yeáu toá tích hôïp trong soaïn giaùo aùn. Kyõ naêng phoái, keát hôïp phöông phaùp tích hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc. Kyõ naêng ñaët caâu hoûi, ra baøi taäp, ñeà kieåm tra theo höôùng tích hôïp. Kyõ naêng toå chöùc, höôùng daãn HS tham gia caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoùa. Thöù ba, ñaùnh giaù daïy thöïc nghieäm moät soá baøi trong chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 ôû caùc tröôøng TH Beán Tre theo phöông phaùp tích hôïp, töø ñoù ñeà xuaát höôùng reøn luyeän kyõ naêng daïy hoïc tích hôïp cho GV Tieåu hoïc. 9. Cô sôû phöông phaùp luaän vaø phöông phaùp nghieân cöùu Thöù nhaát, cô sôû phöông phaùp luaän cuûa luaän vaên laø chuû nghóa duy vaät bieän chöùng maùc xít vaø quan ñieåm ñoåi môùi giaùo duïc cuûa Ñaûng, nghò quyeát cuûa Quoác hoäi, chæ thò cuûa Chính phuû, caùc vaên baûn chæ ñaïo cuûa Boä GD & ÑT veà ñoåi môùi chöông trình, saùch giaùo khoa vaø phöông phaùp daïy hoïc trong nhaø tröôøng noùi chung vaø tröôøng Tieåu hoïc noùi rieâng. Laø ñöôøng loái, chuû tröông cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø Chính phuû, caùc vaên baûn chæ ñaïo cuûa ngaønh Vaên hoùa & Thoâng tin, cuûa UÛy ban nhaân daân tænh Beán Tre veà vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån neàn vaên hoùa Vieät Nam tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc; veà thöïc hieän neáp soáng vaên minh trong vieäc cöôùi, vieäc tang, leã hoäi gaén vôùi cuoäc vaän ñoäng toaøn daân ñoaøn keát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa. Thöù hai, phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa luaän vaên laø vaän duïng phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát vaø phöông phaùp thöïc nghieäm, toång keát kinh nghieäm. Trong phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát, luaän vaên khaùi quaùt nhöõng neùt chính veà lyù thuyeát cuûa khaùi nieäm khoa hoïc “Phöông
phaùp daïy hoïc tích hôïp ôû Tieåu hoïc” vôùi baûn chaát, bieän phaùp thöïc hieän ñaëc tröng. Luaän vaên vaän duïng caùc hình thöùc tö duy: phaân tích, toång hôïp, so saùnh, heä thoáng hoùa… Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu, phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm, phöông phaùp traéc nghieäm, phöông phaùp xöû lyù soá lieäu baèng phaàn meàm SPSS, duøng sô ñoà, baûng, bieåu, chuïp aûnh, ghi hình… minh hoïa caùc böôùc nghieân cöùu vaø keát quaû thu hoaïch khi ñöa caùc giaû ñònh khoa hoïc vaøo kieåm chöùng trong thöïc tieãn. * Caáu truùc luaän vaên Luaän vaên goàm 107 trang (chöa keå phaàn phuï luïc 69 trang), ngoaøi phaàn môû ñaàu, vaø taøi lieäu tham khaûo, phaàn noäi dung ñöôïc chia laøm 3 chöông. - Chöông 1; 26 trang: Tìm hieåu nhöõng vaán ñeà coù tính lyù luaän veà tích hôïp vaø phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp. - Chöông 2; 26 trang: Trình baøy vaø phaân tích veà: - Ñaëc ñieåm cuûa chuû ñieåm “Leã hoäi” Tieáng Vieät 3.- Nhöõng kyõ naêng giaùo vieân caàn reøn luyeän ñeå daïy hoïc chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 theo phöông phaùp tích hôïp. - Chöông 3; 31 trang: - Ñaùnh giaù naêng löïc giaùo vieân daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 theo phöông phaùp tích hôïp. - Ñaùnh giaù keát quaû daïy thöïc nghieäm chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 theo phöông phaùp tích hôïp. - Keát luaän; 6 trang.
NOÄI DUNG Chöông 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN CUÛA PHÖÔNG PHAÙP TÍCH HÔÏP TRONG MOÂN TIEÁNG VIEÄT 1.1. Theá naøo laø phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp? Baûn chaát cuûa phöông phaùp tích hôïp. 1.1.1. Theá naøo laø phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp? 1.1.1.1. Khaùi nieäm “Tích hôïp” vaø “Tích hôïp” trong moân Tieáng Vieät. Theo töø ñieån Tieáng Vieät, “Tích hôïp laø doàn hôïp chung laïi” [61, tr.999]. YÙ nghóa cuûa khaùi nieäm “tích hôïp” ñöôïc laøm roõ, naâng leân thaønh ñònh nghóa qua lôøi daãn cuûa nhaø nghieân cöùu Ñoã Chu Ngoïc :“Tích hôïp laø söï phoái keát caùc tri thöùc thuoäc moät soá moân hoïc coù nhöõng neùt töông ñoàng vaøo moät lónh vöïc chung” [113, tr.32]. Caùc taøi lieäu höôùng daãn daïy chöông trình Tieáng Vieät 3 môùi ñaõ cuï theå hoùa “nhöõng neùt töông ñoàng” trong ñònh nghóa treân thaønh yeáu toá ñoàng qui giöõa 6 phaân moân Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên. Theo GS.TS Nguyeãn Minh Thuyeát – Chuû bieân Tieáng Vieät 3, “Tích hôïp nghóa laø toång hôïp trong moät ñôn vò, thaäm chí moät tieát hoïc hay moät baøi taäp nhieàu maûng kieán thöùc vaø kyõ naêng lieân quan vôùi nhau nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû giaùo duïc vaø tieát kieäm thôøi gian hoïc taäp cho ngöôøi hoïc” [74, tr.20]. Khaùi nieäm “tích hôïp” neâu treân khoâng phaûi do con ngöôøi aùp ñaët vaøo hieän thöïc khaùch quan vaø giaùo duïc. Thöïc teá, tích hôïp laø qui luaät phaùt trieån cuûa khoa hoïc, laø qui luaät caáu thaønh cuûa moïi hieän töôïng ñôøi soáng, trong ñoù coù taùc phaåm vaên hoïc vaø moân Tieáng Vieät. Nhìn nhaän hieän thöïc khaùch quan baèng caùi nhìn bieän chöùng ñoù laø quan ñieåm tích hôïp. Caùc Maùc töøng khaúng ñònh “Trong tính hieän thöïc cuûa noù, con ngöôøi laø toång hoøa caùc moái quan heä xaõ hoäi”. ÔÛ TH, Tieáng Vieät 3 vì vaäy, coù theå coi laø “toång hoøa” cuûa 6 phaân moân Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên vaø nhieàu phaân moân khaùc caû trong vaø ngoaøi chöông trình! Vaên baûn baøi daïy Tieáng Vieät 3 haàu heát ñöôïc tuyeån choïn töø taùc phaåm vaên hoïc, ñaây laø ngöõ lieäu chung cho caùc hieän töôïng, noäi dung vaên chöông, ñôn vò ngoân ngöõ, phöông thöùc taïo laäp vaên baûn cuõng nhö coù söï hoäi tuï cuûa kieán thöùc lyù thuyeát theå loaïi vaên hoïc, myõ hoïc, lòch söû, ñòa lyù, vaên hoùa… trong taùc phaåm vaên hoïc. Neáu tröôùc ñaây, saùch giaùo khoa Tieáng Vieät Tieåu hoïc ít nhieàu chòu söï chi phoái cuûa tö töôûng phaân ngaønh, ñaët muïc tieâu trang bò kieán thöùc lyù thuyeát leân haøng ñaàu; thì hieän nay ngöôïc laïi, nhöõng yeáu toá thuoäc nhieàu lieân moân ñaõ hình thaønh xu theá tích hôïp nhieàu moân hoïc; moân Tieáng
Vieät ñaët muïc tieâu reøn luyeän kyõ naêng leân haøng ñaàu, ñieàu naøy ñöôïc ñònh höôùng töø tö töôûng tích hôïp. Ñoù cuõng laø “tö töôûng chuû ñaïo trong neàn giaùo duïc caùc nöôùc phaùt trieån” [114,tr.32]. Chính tö töôûng tích hôïp ñaõ qui ñònh nguyeân taéc, phöông höôùng tích hôïp trong thieát keá xaây döïng chöông trình moân Tieáng Vieät ôû Tieåu hoïc vaø löïa choïn phöông phaùp daïy hoïc phuø hôïp ñaëc tröng moân Tieáng Vieät. Xuaát phaùt töø moái quan heä chaët cheõ caû veà kieán thöùc laãn kyõ naêng cuûa saùu phaân moân, Tieáng Vieät 3 hieän nay ñaõ baùm saùt tinh thaàn “tích hôïp” (inteùgration) khoâng phaûi laø toå hôïp (combinaison) hay phoái hôïp (coordination), töø “luïc vò” trôû thaønh “nhaát theå” vôùi tö caùch moân Tieáng Vieät 3; môû ra nhöõng tieàn ñeà vaät chaát, tinh thaàn thuaän lôïi vaø quan troïng ñeå GV toå chöùc toát quaù trình daïy - hoïc theo phöông phaùp phaùt huy tính chuû ñoäng, tích cöïc ôû HS. 1.1.1.2- Khaùi nieäm “Phöông phaùp daïy hoïc”. Theo quan ñieåm môùi, “Phöông phaùp daïy hoïc” laø “Caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân trong vieäc chæ ñaïo, toå chöùc caùc hoaït ñoäng hoïc taäp nhaèm giuùp hoïc sinh chuû ñoäng ñaït caùc muïc tieâu daïy hoïc” [114,tr.5]. ÔÛ ñònh nghóa naøy, tö töôûng veà phöông phaùp quan taâm nhieàu ñeán söï ñoåi môùi tính chaát hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS theo phöông chaâm laáy HS laøm trung taâm. Lyù luaän daïy hoïc hieän ñaïi ñaõ nhaán maïnh noäi dung thuaät ngöõ “Daïy - Hoïc” khoâng chæ döøng laïi ôû hai hoaït ñoäng daïy cuûa thaày, hoaït ñoäng hoïc cuûa troø maø ñaõ tieán leân boå sung nghóa môùi: Daïy hoïc laø daïy vieäc hoïc, daïy caùch hoïc – neùt ñaëc tröng trong quaù trình xaây döïng “xaõ hoäi hoïc taäp” hieän nay. Ñaây chính laø phöông phaùp luaän ñeå luaän vaên ñi saâu nghieân cöùu kyõ naêng daïy hoïc cuûa GV TH khi daïy chuû ñieåm “Leã hoäi”, Tieáng Vieät 3 theo phöông phaùp tích hôïp. 1.1.1.3- Khaùi nieäm “Phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp”. “Phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp” laø heä quaû taát yeáu khi thöïc hieän muïc tieâu kieán thöùc, kyõ naêng, thaùi ñoä moân hoïc ñöôïc bieân soaïn theo nguyeân taéc, quan ñieåm tích hôïp. Keá thöøa thaønh töïu nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû tröôùc ñaây, chuùn g toâi trình baøy khaùi quaùt “phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp” nhö sau: Tröôùc heát, phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp laø caùch thöùc GV höôùng daãn, toå chöùc HS chuû ñoäng, phoái hôïp vaø khai thaùc tri thức, kyõ naêng ñaõ coù, töø vốn sống, vốn văn hóa, từ caùc phaân moân khaùc vaøo phaân moân ñang daïy nhaèm naâng cao hieäu quaû giôø daïy theo yeâu caàu, muïc tieâu ñeà ra. Với quan nieäm nhö vaäy, chuùng toâi muoán nhaán maïnh ñeán taát caû caùc phöông dieän kyõ thuaät vaø chöùc naêng, hieäu quaû cuûa thao taùc tích hôïp. Veà maët kyõ thuaät, chính GV phaûi laø ngöôøi ñi tröôùc moät
böôùc, nhìn ra caùc yeáu toá ñoàng qui giöõa phaân moân ñang daïy vôùi caùc phaân moân lieân ñôùi. Töø ñoù, löïa choïn löôïng tri thöùc vaø kyõ naêng tích hôïp caàn reøn luyeän ñeå HS ñaït tôùi keát quaû mong muoán. Thöù hai, khi vaän duïng phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp GV caàn yù thöùc quan ñieåm tích hôïp laø ñieåm coát loõi, bao truøm laøm Tieáng Vieät 3 mang boä maët môùi, taïo ñieàu kieän bieán ñoåi naêng löïc tö duy vaø thao taùc hoaït ñoäng cuûa HS, thöïc hieän caùc nguyeân taéc, quan ñieåm khaùc ñaùp öùng ñaéc löïc yeâu caàu moân Tieáng Vieät. Caùc chuyeân gia veà phöông phaùp giaûng daïy ñaõ phaân tích, GV caàn chuù yù caû hai phía: hình thöùc beân ngoaøi cuûa phöông phaùp (caùch toå chöùc hoaït ñoäng daïy hoïc) vaø noäi dung beân trong cuûa phöông phaùp laø quaù trình phaùt trieån trình ñoä tö duy tích hôïp cuûa HS nhaèm khaùm phaù ñoái töôïng, chuû ñoäng chieám lónh tri thöùc moân hoïc. Chaúng haïn, khi daïy baøi Taäp ñoïc “Hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân” (Tieáng Vieät 3, Taäp 2), GV höôùng daãn HS ñoïc ñuùng caùc töø : ñua voi, phaúng lì, vang löøng, xuaát phaùt, man-gaùt, chieâng troáng, vuoâng vaûi ñoû thaém, bình tónh, boãng döng, ñieàu khieån, chaäm chaïp, truùng ñích, huô voøi… hieåu ñuùng nghóa caùc töø: tröôøng ñua, chieâng, man-gaùt, coå vuõ. Hieåu noäi dung baøi vaên mieâu taû vaø keå laïi nhöõng ñoạn chính cuûa “Hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân”… Thöïc chaát ñaây laø yeâu caàu daïy hoïc Taäp ñoïc tích hôïp vôùi kieán thöùc cuûa caùc phaân moân Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên trong chöông trình Tieáng Vieät 3. Ñoàng thôøi, ñoøi hoûi GV tích hôïp vôùi kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc ôû chuû ñieåm “Chim choùc”, “Muoâng thuù”, Tieáng Vieät 2, caùc baøi Taäp ñoïc “Chim röøng Taây Nguyeân”, baøi Chính taû “Ngaøy hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân ”, “Voi nhaø”. HS thoâng qua hoạt ñoäng naøy vöøa ñoïc, vöøa oân laïi voán töø cuõ ñaõ hoïc vaø tieán ñeán böôùc cao hôn: - naém ñöôïc nghóa caùc töø môùi vaø khoù, vöøa laøm quen vôùi caùch phaân ñoaïn vaø noäi dung töøng ñoaïn cuûa baøi ñoïc. Chæ moät cöû chæ ngoä nghónh, deã thöông ôû cuoái baøi taäp ñoïc, vôùi gioïng ñoïc vui, nhòp chaäm laïi “… Nhöõng chuù voi chaïy ñeán ñích tröôùc tieân ñeàu ghìm ñaø, / huô voøi / chaøo nhöõng khaùn giaû / ñaõ nhieät lieät coå cuõ, // khen ngôïi chuùng.// ” neáu bieát khai thaùc vaø ñaït tôùi hieäu quaû cao seõ goùp phaàn giuùp HS nhaän ra neùt ñoäc ñaùo trong sinh hoaït cuûa ñoàng baøo Taây Nguyeân , söï thuù vò vaø boå ích cuûa hoäi ñua voi! Chính vì vaäy, khoâng theå cho raèng ñaây laø baøi khoù vì “hoïc sinh Beán Tre khoâng hình dung ra con voi theá naøo!” nhö yù kieán cuûa moät vaøi GV lôùp 3 ôû hai huyeäïn vuøng xa Thaïnh Phuù, Bình Ñaïi (Beán Tre) phaùt bieåu sau khi daïy baøi naøy. Böùc tranh Hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân trong saùch giaùo khoa mieâu taû caûnh “treân moãi con voi, ngoài hai chaøng man-gaùt… hoï laø nhöõng ngöôøi phi ngöïa gioûi nhaát” coù lieân quan ñeán nghóa cuûa töø “man-gaùt” – caùch duøng cuûa ñoàng baøo Taây Nguyeân (tích hôïp voán kieán thöùc vaên hoùa phoå
thoâng, ñòa phöông vaø Tieáng Vieät). Hoäi ñua voi cuûa ñoàng baøo Taây Nguyeân coù tieáng chieâng troáng noåi leân, tieáng chieâng troáng ôû ñaây laø moät thöù aâm thanh ñaëc tröng cuûa khoâng gian vaên hoaù coàng chieâng, noù coøn lieân quan ñeán “tieáng troáng vaät” trong baøi Hoäi vaät tröôùc ñoù, xa hôn laø tieáng troáng trong baøi taäp ñoïc “Caùi troáng tröôøng em” (Tieáng Vieät 2, Taäp 1). Söï vieäc chính trong baøi Taäp ñoïc, baøi Keå chuyeän, baøi Chính taû cuûa ngaøy “Hoäi vaät” (Tieáng Vieät 3, Taäp 2) döôøng nhö ñöôïc laëp laïi, khaéc saâu vaø môû roäng, naâng taàm trong baøi hoïc môùi “Ngaøy hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân” – Baøi ñöôïc hoïc trong thôøi ñieåm lòch söû: Ñoàng baøo caùc daân toäc Taây Nguyeân haân hoan ñoùn nhaän Baèng coâng nhaän cuûa UNESCO “Khoâng gian vaên hoaù coàng chieâng Taây Nguyeân – Kieät taùc truyeàn khaåu vaø di saûn vaên hoùa phi vaät theå cuûa nhaân loaïi”! Neáu ôû baøi “Hoäi vaät”, HS tieåu hoïc Beán Tre coù caûm giaùc xa laï veà moät leã hoäi daân toäc chuû yeáu dieãn ra ôû mieàn Baéc, thì ôû baøi hoïc môùi “Hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân”, caùc em nhö ñöôïc tieáp caän gaàn hôn töø moät neùt ñoäc ñaùo trong sinh hoaït coäng ñoàng cuûa ñoàng baøo Taây Nguyeân, trong ñoù yeáu toá “… Coàng chieâng Taây Nguyeân cuûa Vieät Nam ñaõ goùp phaàn laøm neân söï ña daïng cuûa vaên hoùa nhaân loaïi” [101]! Phaûi chaêng, moái quan heä tích hôïp doïc giöõa hai baøi hoïc, giöõa baøi hoïc vôùi thôøi söï vaên hoùa leã hoäi daân toäc ñaõ giuùp HS theo höôùng daãn cuûa GV, töï reøn luyeän, hình thaønh kyõ naêng caûm nhaän, ñoïc - hieåu ñöôïc yù nghóa baøi hoïc; nhaän thaáy ñöôïc hình aûnh, ñöôøng neùt ñeán söï chuyeån ñoäng, aâm thanh cuûa truïc khoâng gian, thôøi gian leã hoäi, ôû caû beà roäng, laãn chieàu saâu trong truyeàn thoáng, baûn saéc vaên hoùa leã hoäi caùc daân toäc, vuøng mieàn nöôùc ta. Quaû thaät, neáu bieát huy ñoäng heát caùc yeáu toá ñoàng qui vaø saép xeáp ñuùng choã, ñuùng luùc, tieát daïy baøi “Hoäi ñua voi ôû Taây Nguyeân” seõ haáp daãn, thuù vò vaø ñieàu quan troïng laø ñem ñeán cho HS tieåu hoïc ôû moät tænh xa Taây Nguyeân nhö Beán Tre nhöõng naêng löïc tö duy tích hôïp, huy ñoäng voán soáng, voán vaên hoùa coøn sô giaûn, ít oûi ban ñaàu vaøo quaù trình hoïc taäp chuû ñieåm “Leã hoäi”! 1.1.2. Baûn chaát cuûa phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp. Moãi moät phöông phaùp daïy hoïc ñeàu coù baûn chaát ñaëc tröng cuûa noù. Baûn chaát cuûa tích hôïp laø phoái, keát hôïp caùc tri thöùc, kyõ naêng ñoàng qui cuûa nhieàu phaân moân vaøo moät lónh vöïc, töø ñoù duøng caùc voán tri thöùc, kyõ naêng naøy laøm saùng toû töøng khía caïnh cuûa ñoái töôïng. “Phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp” laø moät phöông phaùp daïy hoïc ñaëc tröng, taát yeáu khi giaûng daïy moân Vaên trong tröôøng phoå thoâng noùi chung vaø moân Tieáng Vieät ôû tröôøng TH noùi rieâng. Phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp laø caùch thöùc GV toå chöùc, höôùng daãn, ñieàu khieån HS trong tieát hoïc thoâng qua söû duïng phoái hôïp kieán thöùc, kyõ naêng cuûa caùc phaân moân lieân ñôùi, voán vaên hoùa… laøm taêng hieäu quaû giaûng daïy töøng baøi hoïc trong moät chuû ñieåm cuï theå.
Do Tieáng Vieät laø moân hoïc ñaëc thuø neân noù tieàm taøng khaû naêng to lôùn ñeå GV phaùt huy baûn chaát cuûa tích hôïp trong quaù trình daïy – hoïc. Khi nghieân cöùu veà ngöõ lieäu vaên hoïc daân gian trong daïy – hoïc Tieáng Vieät, coù taùc giaû cho raèng “ Tích hôïp trong tieáng Vieät khoâng chæ treân bình dieän phöông phaùp maø caû trong nhöõng vaán ñeà thuoäc veà muïc ñích noäi dung, hình thöùc chöông trình daïy hoïc cuï theå” [88, tr.44]. Chaúng haïn khi daïy baøi Taäp ñoïc “Hoäi vaät”, Tieáng Vieät 3, Taäp 2, GV coù theå ñi töø löôïng kieán thöùc ñaëc tröng cuûa phaân moân Keå chuyeän, baét “nhòp chuyeän keå” ngay luùc vaøo baøi, cuõng laø böôùc vaøo chuû ñieåm môùi - chuû ñieåm “Leã hoäi”, taïo ra söùc haáp daãn, loâi cuoán HS taäp trung vaøo quang caûnh ngaøy hoäi vaät, töø ñoù höôùng daãn caùc em khai thaùc baøi hoïc theo yeâu caàu cuûa moät baøi Taäp ñoïc. Nhöõng kieán thöùc veà 5 ñoaïn cuûa baøi keå chuyeän laø “chìa khoùa” giuùp HS môû caùnh cöûa böôùc vaøo baøi Taäp ñoïc “Hoäi vaät”. Ñoù laø caùc khía caïnh: thöù töï töøng ñoaïn (caûnh moïi ngöôøi ñi xem hoäi vaät), taû töø bao quaùt ñeán cuï theå, hieän roõ caûnh töôïng soâi ñoäng cuûa cuoäc ñaáu vaät, taû ngöôøi töø taû chaân dung ñeán hoaït ñoäng hoaëc ñan xen hai yeáu toá aáy. Böùc tranh trong saùch giaùo khoa thuoäc keânh hình ñaõ phaàn naøo moâ taû ñöôïc caûnh hoäi vaät – moät neùt ñoäc ñaùo trong sinh hoaït truyeàn thoáng cuûa daân toäc ta. Vaên baûn söû duïng toái öu caùc chi tieát mieâu taû caùch ñaùnh cuûa oâng Caûn Nguõ vaø Quaém Ñen (tích hôïp vôùi phaân moân Keå chuyeän, Chính taû) laøm caâu vaên mieâu taû ngaøy hoäi vaät môû roäng bieân ñoä lieân töôûng, giuùp HS caûm nhaän “Hoäi vaät” nhö ñang hieän ra tröôùc maét. Hoaøn toaøn coù theå söû duïng caùc thao taùc tích hôïp ñeå tìm ra “yeáu toá ñoàng qui” giöõa baøi Taäp ñoïc “Hoäi vaät” vaø hình töôïng ngöôøi ñaáu vaät ngoaøi ñôøi, giöõa caûnh ñöôïc mieâu taû (caûnh ngöôøi ñi xem hoäi vaät, caûnh ñaáu vaät…) vôùi kieán thöùc phong tuïc, ñòa lyù, sinh hoaït leã hoäi ôû mieàn Baéc vaø mieàn Nam. Naém ñöôïc baûn chaát phöông phaùp tích hôïp töùc laø naém ñöôïc keânh giaûi maõ nhöõng töø môùi vaø khoù, taäp tuïc, leã hoäi coøn môùi laï trong baøi daïy. Tuy nhieân khoâng phaûi ñem toaøn boä nhöõng kieán thöùc tích hôïp ñaåy heát vaøo trong baøi daïy maø phaûi thaáy raèng: daïy Tieáng Vieät ôû TH theo höôùng tích hôïp caàøn nhöõng “ñieåm nhaán”, töùc laø phaûi thöïc hieän toát caùc nguyeân taéc cuûa noù. 1.1.3. Nhöõng nguyeân taéc cuûa phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp. Thöù nhaát: Löïa choïn yeáu toá ñoàng qui ñeå daïy hoïc theo phöông phaùp tích hôïp laøm taêng hieäu quaû giôø daïy. Thöïc chaát quaù trình daïy hoïc Tieáng Vieät ôû TH laø phaùt trieån ngoân ngöõ, reøn luyeän caùc thao taùc cuûa tö duy vaø giaùo duïc ñaïo ñöùc cho HS. Cuï theå laø, GV höôùng daãn HS töï mình hình thaønh vaø phaùt trieån caùc kyõ naêng söû duïng tieáng Vieät (nghe, noùi, ñoïc, vieát) giuùp caùc em hoïc taäp vaø giao tieáp trong caùc moâi tröôøng hoaït ñoäng. Xeùt töø khía caïn h naøy, vai troø cuûa phaân moân Taäp ñoïc coù yù nghóa
“then choát” trong daïy - hoïc Tieáng Vieät. Taäp ñoïc laø phaân moân giöõ vai troø quan troïng vaø chuû yeáu trong vieäc boài döôõng naêng löïc vaø caûm thuï vaên hoïc cho HS TH. ÔÛ ñaây, yù nghóa cuûa quaù trình höôùng daãn HS taäp ñoïc vì vaäy, khoâng chæ bao goàm caùc thao taùc, coâng ñoaïn thoâng thöôøng, maø phaûi höôùng ñeán vieäc ñoïc - ñoïc ngoaøi doøng, ñoïc vöôn tôùi caûm thuï ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp vaø nhöõng giaù trò noäi dung, giaù trò ngheä thuaät vaên hoïc theå hieän qua baøi taäp ñoïc; ñaây laø yeâu caàu cöïc kyø quan troïng phaûi reøn luyeäïn cho HS ngay töø baäc TH. Ñoïc treân doøng - ñoïc giöõa doøng höôùng ñeán ñoïc ngoaøi doøng; nghóa laø ñoïc coù lieân töôûng, tìm toøi, suy nghó ñeå tìm yù nghóa cuûa töø, ngöõ, lôøi vaên, yù nghóa cuûa chi tieát, hình aûnh, hình töôïng… Ñieàu naøy caàn coù quaù trình toång hôïp kieán thöùc (voán vaên hoùa daân gian, töø ngöõ, caùc bieän phaùp ngheä thuaät, phöông thöùc bieåu ñaït…) ñeå hieåu baøi ñoïc. Coù nhö vaäy môùi khai thaùc ñöôïc noäi dung baøi Taäp ñoïc, thoâng qua heä thoáng baøi ñoïc theo chuû ñieåm vaø caâu hoûi tích hôïp, cung caáp cho HS nhöõng hieåu bieát veà thieân nhieân, xaõ hoäi vaø con ngöôøi, cung caáp voán töø, caùch dieãn ñaït, nhöõng hieåu bieát cô baûn cuûa baøi hoïc vaø goùp phaàn reøn luyeän nhaân caùch cho HS. Caùc baøi taäp ñoïc trong chöông trình TH ñöôïc choïn loïc kyõ, coù giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cao theo heä thoáng chuû ñieåm, vieäc toå chöùc cho HS ñoïc vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau: ñoïc treân doøng - ñoïc giöõa doøng - ñoïc ngoaøi doøng, ñoïc thaàm, ñoïc thaønh tieáng… böôùc ñaàu giuùp HS caûm nhaän ñöôïc nhöõng gì aån chöùa ñaèng sau caâu chöõ, chuoãi aâm thanh; thoâng qua tìm hieåu noäi dung baøi ñoïc, HS caûm nhaän ñöôïc vieäc duøng töø ngöõ, hình aûnh… Do ñoù, khoâng coù caùi nhìn “tích hôïp”, löïa choïn, tích hôïp kieán thöùc tieáng Vieät vôùi caùc maûng kieán thöùc thieân nhieân, con ngöôøi vaø xaõ hoäi theo nguyeân taéc ñoàng qui thì khoâng theå daïy hoïc theo phöông phaùp tích hôïp. Thöù hai: Chæ söû duïng phöông phaùp tích hôïp khi xaùc ñònh chaéc chaén muïc ñích vaø hieäu quaû cuûa noù. Ñaây laø nguyeân taéc chòu söï chi phoái cuûa phöông phaùp öùng duïng töï nhieân trong heä thoáng caùc phöông phaùp nghieân cöùu quaù trình daïy hoïc Tieáng Vieät. Daïy hoïc noùi chung vaø daïy hoïc Tieáng Vieät noùi rieâng theo chuùng toâi, coù theå dieãn ra theo 2 böôùc: Böôùc thieát keá giaùo aùn cuûa GV vaø böôùc “thi coâng” theå hieän baøi daïy treân lôùp. Ngay trong khaâu thieát keá giaùo aùn, hoaït ñoäng tö duy cuûa GV gaén lieàn vôùi vieäc nghieân cöùu, ñònh hình caùc böôùc leân lôùp, giaû ñònh caùc tình huoáng daïy hoïc… Qua khaûo saùt caùc yeáu toá tích hôïp caàn phaùn ñoaùn vaø ñònh höôùng, neáu chæ ñöa vaøo baøi daïy nhöõng yeáu toá tích hôïp phuø hôïp ñaëc ñieåm taâm sinh lyù, voán soáng, voán vaên hoùa cuûa HS thì chaéc chaén ñaït ñöôïc muïc ñích tích hôïp!
Ñieàu naøy coøn coù nghóa phaûi ñaët caû hai yeâu caàu beân ngoaøi vaø beân trong cuûa phöông phaùp tích hôïp moät caùch ñoàng boä, höôùng tôùi muïc ñích cuûa noù. Duø döôùi daïng thöùc naøo, tieâu ñieåm tích hôïp cuõng phaûi trang bò cho HS kieán thöùc tuy sô giaûn nhöng mang tính toaøn dieän veà tieáng Vieät, veà töï nhieân, xaõ hoäi, con ngöôøi; hình thaønh naêng löïc chieám lónh tri thöùc vaø reøn luyeän kyõ naêng ôû HS . Vaän duïng phöông phaùp tích hôïp ñoàng boä khoâng coù nghóa laø theå hieän chuùng gioáng nhau, vôùi nhöõng möùc ñoä nhö nhau ôû moïi luùc, moïi nôi; phaûi chuù yù tìm ra nhöõng “ñieåm nhaán”. Neáu khoâng xaùc ñònh tröôùc hieäu quaû thao taùc daïy tích hôïp, khoâng xaùc ñònh ñöôïc “ñieåm nhaán” khi tích hôïp seõ laøm tieát hoïc trôû neân roái raém caùc loaïi kieán thöùc, kyõ naêng tích hôïp; phaù vôõ caáu truùc tieát daïy Tieáng Vieät , tieát daïy trôû thaønh tieát thöïc haønh “moå xeû” chi tieát, bieán tieát hoïc Tieáng Vieät thaønh tieát hoïc Ñaïo ñöùc, Thuû coâng ! Thöù ba: Söû duïng phöông phaùp tích hôïp khoâng laøm phaù vôõ caáu truùc baøi daïy Tieáng Vieät. Thöïc teá vaän duïng phöông phaùp daïy hoïc tích hôïp cho thaáy, tuy ñaõ bieát löïa choïn yeáu toá ñoàng quy, xaùc ñònh muïc ñích, hieäu quaû daïy hoïc tích hôïp, song nhieàu GV TH coøn e ngaïi khi phaûi daïy – hoïc theo höôùng “tích hôïp”, bôûi hoï töï nhaän thaáy … coù luùc tieát daïy cuûa mình bò “bieán töôùng” ñi ! Söû duïng phöông phaùp tích hôïp vì vaäy, coøn phaûi ñaët yeâu caàu ñaûm baûo nguyeân taéc: - Khoâng laøm phaù vôõ caáu truùc baøi daïy Tieáng Vieät ! Ñaây laø moät coâng ñoaïn ñoøi hoûi coâng phu, saùng taïo raát nhieàu trong lao ñoäng sö phaïm cuûa GV. Ñoàng thôøi yeâu caàu GV phaûi naém vöõng troïng taâm baøi daïy, quaùn trieät muïc ñích, yeâu caàu cuûa moãi tieát, moãi baøi daïy, ñaûm baûo ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh tính heä thoáng, tính töông ñoái ñoäc laäp cuûa moãi phaân moân. Ví duï, vôùi baøi Taäp ñoïc “Söï tích leã hoäi Chöû Ñoàng Töû”, chuùng toâi ñeà xuaát 5 hoaït ñoäng (Hñ), trong ñoù GV höôùng daãn HS: + Tìm hieåu chung veà söï tích leã hoäi noùi chung - (Hñ1). + Ñoïc - tìm hieåu chuù thích nhöõng töø môùi, khoù: (du ngoaïn, khoùm lau, vaây maøn, hoaûng hoát, aån troán, baøng hoaøng…) - (Hñ2). + Ñoïc - Hieåu noäi dung söï tích leã hoäi, thoâng qua vieäc hieåu Chöû Ñoàng Töû laø moät ngöôøi con coù hieáu, chaêm chæ, coù coâng vôùi daân, vôùi nöôùc - (Hñ3, quan troïng nhaát). + Toång keát - (Hñ4). + Luyeän taäp - (Hñ5). Phöông phaùp tích hôïp vôùi heä thoáng bieän phaùp ñaëc thuø cuûa noù chi phoái moïi hoaït ñoäng cuûa tieán trình daïy - hoïc, song duø tích hôïp theá naøo chaêng nöõa, GV phaûi kheùo leùo söû duïng tích hôïp ôû
moät lieàu löôïng hôïp lyù, vaän duïng quan ñieåm tích hôïp nhuaàn nhuyeãn vaø töï nhieân, baûo ñaûm caáu truùc muïc ñích, yeâu caàu cuûa moãi tieát daïy, tích hôïp ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau, giaûm bôùt söï truøng laëp, khoâng tích hôïp moät caùch loä lieãu, göôïng eùp, phaûn khoa hoïc vaø phaûi höôùng ñeán muïc tieâu giaûm nheï gaùnh naëng hoïc taäp ôû ñaàu baäc TH cho HS. 1.1.4. Nhöõng caáp ñoä tích hôïp vaø chieàu tích hôïp trong daïy hoïc Tieáng Vieät. a) Trong daïy hoïc Tieáng Vieät coù theå chia ra 4 caáp ñoä tích hôïp: Tích hôïp trong caùc phaân moân Tieáng Vieät; tích hôïp trong chöông trình Tieáng Vieät töøng khoái lôùp; tích hôïp trong chuû ñieåm vaø tích hôïp trong moät baøi cuï theå. + ÔÛ caáp ñoä caùc phaân moân cuûa Tieáng Vieät. Giaùo vieân caàn naém chaéc muïc tieâu kieán thöùc, kyõ naêng vaø thaùi ñoä höôùng tôùi muïc tieâu chung cuûa moân hoïc: giuùp HS coù tri thöùc vaø kyõ naêng nghe, noùi, ñoïc, vieát ôû möùc ñoä cô baûn ñeå hoïc taäp vaø giao tieáp thoâng qua tieáp nhaän kieán thöùc cuûa 6 phaân moân Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên. HS böôùc ñaàu ñöôïc reøn luyeäïn caùc thao taùc tö duy, töø ñoù coù naêng löïc khaùm phaù vaø thöôûng thöùc caùi hay, caùi ñeïp, laøm quen vôùi caùc kieåu vaên baûn trong giao tieáp, hoïc taäp vaø cuoäc soáng. + ÔÛ caáp ñoä chöông trình moân Tieáng Vieät. ÔÛ caáp ñoä chöông trình moân Tieáng Vieät töøng khoái lôùp 1, 2, 3, 4, 5 GV caàn nhaän ra caáu truùc kieán thöùc caùc phaân moân Hoïc vaàn, Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên vaø kieán thöùc ñoàng qui giöõa caùc phaân moân ñoù. + ÔÛ caáp ñoä moät chuû ñieåm cuï theå. Giaùo vieân caàn phaùt hieän löôïng kieán thöùc ñoàng qui cuûa taát caû caùc phaân moân ñöôïc thieát keá trong chuû ñieåm ñoù. Chuù yù khai thaùc toái ña tieàm naêng tích hôïp cuûa chuû ñieåm trong caùc phaân moân, nhaát laø caùc chuû ñieåm coù öu theá tích hôïp. Ñoàng thôøi, tìm ra höôùng khaéc phuïc haïn cheá bôûi löôïng kieán thöùc tích hôïp cuûa nhöõng chuû ñieåm theå hieän môø nhaït ôû caùc phaân moân. + ÔÛ caáp ñoä töøng baøi daïy cuï theå. ÔÛ caáp ñoä töøng baøi daïy cuï theå, GV caàn xaùc ñònh vaø löïa choïn yeáu toá ñoàng qui giöõa kieán thöùc, kyõ naêng ôû caùc phaân moân: Hoïc vaàn, Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên trong baøi daïy; cuõng nhö löïa choïn kieán thöùc, kyõ naêng phaân moân khaùc (lòch söû, ñòa lyù, keânh hình, vaên hoùa, phong tuïc…) loàng gheùp vaøo baøi daïy moät caùch hieäu quaû.
b) Nhöõng chieàu tích hôïp. - Thöù nhaát, tích hôïp “ngang” vaø tích hôïp “doïc”. Ñaây laø 2 chieàu tích hôïp töông ñoái roäng vaø cuõng laø 2 hình thöùc tích hôïp ñöôïc ñeà caäp ñeán nhieàu nhaát moãi khi baøn veà daïy hoïc tích hôïp. ÔÛ TH, tích hôïp “ngang” vaø tích hôïp “doïc” coù nhöõng “daáu aán” rieâng mang tính ñaëc thuø cuûa baäc hoïc. + “Tích hôïp theo chieàu ngang laø tích hôïp kieán thöùc tieáng Vieät vôùi caùc maûng kieán thöùc veà vaên hoïc, thieân nhieân, con ngöôøi vaø xaõ hoäi theo nguyeân taéc ñoàng quy.” [74, tr.20] Trong Tieáng Vieät 3, tích hôïp ngang yeâu caàu ñi tìm yeáu toá ñoàng qui giöõa 6 phaân moân Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên xoay quanh truïc chính laø moät baøi daïy hay caû chuû ñieåm. Muïc ñích tích hôïp ngang laø giuùp HS coù ñöôïc nhöõng kieán thöùc veà tieáng Vieät, xaõ hoäi, töï nhieân, con ngöôøi, vaên hoùa, vaên hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc ôû möùc ñoä sô giaûn, toaøn dieän. Ñieàu naøy laøm cho caùc phaân moân Taäp ñoïc, Taäp vieát, Keå chuyeän, Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên voán tröôùc ñaây ít gaén boù, nay taäp hôïp laïi vôùi nhau quanh truïc chuû ñieåm, baøi hoïc; nhieäm vuï cung caáp kieán thöùc vaø reøn luyeän kyõ naêng vì vaäy caøng gaén boù chaët cheõ. ÔÛ TH, tích hôïp theo chieàu ngang theå hieän khaù roõ neùt trong noäi dung töøng phaân moân. Ví duï, vaên baûn cuûa baøi daïy taäp ñoïc cuõng chính laø ngöõ lieäu ñöôïc söû duïng ñeå daïy baøi Keå chuyeän, Chính taû, Taäp laøm vaên. Trong Tieáng Vieät 3, Taäp 2 ôû chuû ñieåm “Leã hoäi”, tuaàn 25 vaên baûn “Hoäi vaät” vöøa laø noäi dung daïy Taäp ñoïc, vöøa ñöôïc söû duïng ñeå daïy Keå chuyeän , Chính taû, Luyeän töø & caâu vaø Taäp laøm vaên. + “Tích hôïp theo chieàu doïc nghóa laø tích hôïp ôû moät ñôn vò kieán thöùc vaø kyõ naêng môùi nhöõn g kyõ naêng vaø kieán thöùc ñaõ hoïc tröôùc ñoù theo nguyeân taéc ñoàng taâm. Cuï theå laø: kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa lôùp treân, baäc hoïc treân bao haøm kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa lôùp döôùi, baäc hoïc döôùi, nhöng cao hôn vaø saâu hôn” [74, tr.21]. Töùc laø nhìn moät phaân moân trong moái quan heä vôùi caû chöông trình, phaân moân ñoù ñaõ hoïc gì ôû lôùp tröôùc vaø seõ hoïc gì ôû lôùp sau. Muïc ñích cuûa tích hôïp doïc laø hình thaønh ôû HS naêng löïc chieám lónh tri thöùc; reøn luyeän kyõ naêng baèng caùch vaän duïng kieán thöùc cuõ tieáp nhaän kieán thöùc môùi, môû ra moâi tröôøng giuùp HS cuûng coá, ñaøo saâu, naâng cao kieán thöùc, chuaån bò cho vieäc hoïc taäp tieáp noái chöông trình Tieáng Vieät ôû caùc lôùp treân. Chaúng haïn, tích hôïp doïc khi daïy baøi taäp ñoïc “Röôùc ñeøn oâng sao”, Tieáng Vieät 3 GV coù theå huy ñoäng HS lieân heä (nhôù laïi – oân cuõ ñeå bieát môùi) kieán thöùc sô giaûn veà troø chôi, baøi ñoàng dao cuûa ñeâm hoäi traêng raèm trong nhoùm Thô ca tröõ tình nghi leã, phaàn Laøm quen vaên hoïc ôû caùc lôùp Maàm non ñeán baøi Hoïc vaàn, baøi OÂn taäp – Kieåm tra – Chính taû – Taäp cheùp “Röôùc ñeøn”, Tieáng