Luận văn Thạc sĩ Văn học: Chèo tân thời trong tiến trình hiện đại hóa văn học sân khấu Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ----------------------------------------------------NGUYỄN THỊ HUẾ<br /> <br /> CHÈO TÂN THỜI TRONG TIẾN TRÌNH<br /> HIỆN ĐẠI HÓA VĂN HỌC SÂN KHẤU VIỆT NAM<br /> <br /> Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành:Văn học Việt Nam<br /> Mã số: 60 22 01 21<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS. TS Trần Ngọc Vương<br /> <br /> Hà Nội-2016<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 4<br /> 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 4<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 5<br /> 3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 12<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 14<br /> 6. Đóng góp của luận văn ................................................................................ 14<br /> 7. Bố cục luận văn ........................................................................................... 15<br /> Chương 1. SỰ RA ĐỜI CỦA CHÈO TÂN THỜI VÀ TÁC GIẢ<br /> NGUYỄN ĐÌNH NGHỊ - NGƯỜI CHỦ SOÁI CỦA CHÈO TÂN THỜI<br /> ......................................................................................................................... 16<br /> 1.1 Sự ra đời của chèo tân thời..................................................................... 16<br /> 1.1.1 Điều kiện lịch sử xã hội của cuộc cách tân chèo tân thời ..................... 16<br /> 1.1.2 Mục đích cách tân của chèo tân thời ..... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.2 Tác giả Nguyễn Đình Nghị - người chủ soái của chèo tân thời.... Error!<br /> Bookmark not defined.<br /> 1.3 Xác định khái niệm ................................. Error! Bookmark not defined.<br /> Tiểu kết ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> Chương 2. NHỮNG YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN SỰ CÁCH TÂN KỊCH<br /> BẢN CHÈO TÂN THỜI............................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1 Về âm nhạc trong chèo tân thời ............. Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2 Múa trong chèo tân thời ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 2.3 Mỹ thuật trong chèo tân thời ................. Error! Bookmark not defined.<br /> 2.4 Sân khấu và sàn diễn trong chèo tân thờiError!<br /> <br /> Bookmark<br /> <br /> not<br /> <br /> defined.<br /> 2.5 Diễn xuất trong chèo tân thời................. Error! Bookmark not defined.<br /> Tiểu kết ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> Chương 3. NHỮNG CÁCH TÂN VỀ KỊCH BẢN CHÈO TÂN THỜI VÀ<br /> Ý NGHĨA CỦA CỦA NÓ ĐỐI VỚI TIẾN TRÌNH HIỆN ĐẠI HÓA VĂN<br /> HỌC SÂN KHẤU VIỆT NAM (CHÈO) ..... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1 Những cách tân của kịch bản chèo tân thờiError!<br /> <br /> Bookmark<br /> <br /> not<br /> <br /> defined.<br /> 3.1.1 Đề tài và nội dung trong chèo tân thời .. Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.2 Chủ đề tư tưởng trong chèo tân thời ...... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.3 Tích trò trong kịch bản chèo tân thời .... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.4 Nhân vật trung tâm trong kịch bản chèo tân thờiError! Bookmark not<br /> defined.<br /> 3.1.5 Bố cục màn, lớp và ngôn ngữ................. Error! Bookmark not defined.<br /> 3.2 Ý nghĩa của kịch bản chèo tân thời trong tiến trình hiện đại hóa của<br /> văn học chèo ................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> Tiểu kết ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 20<br /> PHỤ LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> Chèo là một hình thức nghệ thuật sân khấu mang đậm bản sắc văn hóa của<br /> dân tộc Việt Nam. Trải qua hàng mấy trăm năm, nghệ thuật chèo không ngừng vận<br /> động kế thừa và phát triển. Bên cạnh những đóng góp về mặt nghệ thuật biểu diễn<br /> trên sân khấu thì chèo còn có một vai trò vô cùng lớn trong việc phân định và phát<br /> triển của kịch bản chèo, mà chúng ta còn gọi là văn học sân khấu chèo nói riêng,<br /> nằm trong văn học sân khấu nói chung.<br /> Thực tế tiến trình phát triển của nền sân khấu truyền thống Việt Nam, trong<br /> đó có kịch bản văn học từ cổ trung đại cho đến nay, lúc hưng thịnh, lúc ngấp ngoải<br /> thì vẫn thấy ở đó luôn có sự tìm tòi, đổi mới. Sự đổi mới này nằm trong yêu cầu<br /> chung, là duy trì, kế thừa và phát triển sân khấu truyền thống. Nhất là cho đến ngày<br /> hôm nay, khi mà “thời của các giá trị cũ đã mất tính tuyệt đối. Các giá trị mới thì<br /> lòe nhòe. Nó là những giá trị của buổi giao thời, phải qua gạn lọc mới trở thành<br /> giá trị thực sự để chấn hưng dân tộc” (Nguyễn Khải - Hà Nội trong mắt tôi).<br /> Chúng tôi nghiên cứu Chèo tân thời trong tiến trình hiện đại hóa văn học sân khấu<br /> Việt Nam với mục đích nhằm tái hiện lại diện mạo quá trình phát triển của văn học<br /> sân khấu chèo từ khi có sự biến đổi từ chiếu chèo (chèo sân đình) sang sân khấu<br /> chèo văn minh, chèo cải lương mà chúng tôi tạm gọi nó là chèotân thời. Sở dĩ<br /> chúng tôi chọn giai đoạn chèotân thời để nghiên cứu vì nhận thấy rằng đây là một<br /> cái mốc hết sức quan trọng của tiến trình phát triển chèo. Kể từ đây, chủ nghĩa hiện<br /> thực dần xâm nhập làm biến đổi chèo (nhất là về mặt kịch bản), trong một xã hội<br /> thực dân nửa phong kiến. Ở đó, chèo không chịu bó mình trong “khuôn vàng thước<br /> ngọc” mà trái lại chèo luôn hướng tới sự tìm tòi sáng tạo và làm mới mình nhằm<br /> đáp ứng nhu cầu của công chúng ở mỗi thời kỳ khác nhau. Công bằng mà nói,<br /> những tìm tòi sáng tạo (cách tân) ấy có điểm được và điểm chưa được, chứ không<br /> 4<br /> <br /> phải là hoàn toàn tốt cả hoặc hoàn toàn xấu cả. Ở giai đoạn chèo tân thời, trong<br /> một bối cảnh xã hội rối ren, phức tạp mà chèo vẫn gắng tồn tại, mà không chỉ tồn<br /> tại, nó còn có nhiều cách tân đáng lưu ý và kịch bản chèo tân thời không nằm ngoài<br /> vấn đề trên. Cho nên chúng tôi chọn đề tài này với hy vọng luận văn có thể nhìn<br /> nhận đánh giá được ít nhiều về chèo tân thời mà chủ yếu là ở mặt kịch bản - một<br /> thành tố quan trọng của vở diễn chèo.<br /> Thông qua đề tài về Chèo tân thời trong tiến trình hiện đại hóa văn học sân<br /> khấu Việt Nam chúng tôi muốn đóng góp một tiếng nói nhỏ bé trong việc bảo tồn<br /> và phát huy những giá trị của nghệ thuật chèo trong đời sống văn hóa đương đại.<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 2.1 Mục đích nghiên cứu<br /> Trên cơ sở tìm hiểu sự xuất hiện của chèo tân thời, mô tả và tái hiện lại lịch<br /> sử phát triển từ chèo sân đình sang sân khấu chèo tân thời; các yếu tố có liên quan<br /> đến sự cách tân chèo tân thời; những cách tân kịch bản chèo tân thời so với chèo cổ.<br /> Nêu được ý nghĩa của bước chuyển từ chèo cổ đến những cách tân của chèo tân thời,<br /> làm cho chèo tân thời mang tính chất của thời kỳ mới.<br /> 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Dựng lại diện mạo của chèo tân thời những năm đầu thế kỷ XX.<br /> Xét phương diện hiện đại hóa ở kịch bản chèo giai đoạn chèo tân thời. Có<br /> thể nói rằng, khi xét sự hiện đại hóa ở kịch bản chèo tân thời về thực chất là xét<br /> bước chuyển (kế thừa và biến đổi) từ truyền thống với những cách tân khi so với<br /> kịch bản chèo cổ. Chính bước chuyển này đã làm cho kịch bản chèo tân thời có<br /> một diện mạo hết sức mới mẻ và mang tính chất thời đại mới. Vì thế, để làm sáng<br /> tỏ vấn đề chúng tôi sẽ tiến hành phân tích và so sánh một số yếu tố cần thiết, có<br /> 5<br /> <br />