Luận văn Thạc sĩ Văn học: Đặc điểm nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của Hai chị em nhà Bronte

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

177
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn tham khảo luận văn Thạc sĩ Văn học: Đặc điểm nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của Hai chị em nhà Bronte sau đây để nắm bắt những nội dung về Hai chị em nhà Bronte – Một hiện tượng đặc biệt trong nền văn học Anh thế kỉ XIX; nghệ thuật xây dựng nhân vật và kết cấu trong Jane Eyre và Wuthering Heights.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Văn học: Đặc điểm nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của Hai chị em nhà Bronte

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH ______________________________ Nguyễn Thị Phương ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT JANE EYRE VÀ WUTHERING HEIGHTS CỦA HAI CHỊ EM NHÀ BRONTE LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2011
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH ______________________________ Nguyễn Thị Phương ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT JANE EYRE VÀ WUTHERING HEIGHTS CỦA HAI CHỊ EM NHÀ BRONTE Chuyên ngành : Văn học nước ngoài Mã số : 60 22 30 LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ ANH THẢO Thành phố Hồ Chí Minh – 2011
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu khoa học, tôi đã nhận được rất nhiều tình cảm, sự quan tâm, giúp đỡ quý báu của nhiều người. Nay luận văn đã hoàn thành, với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin được gửi lời tri ân chân thành đến: TS. Nguyễn Thị Anh Thảo – người đã hết lòng yêu thương, tận tình hướng dẫn, góp ý và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Ban chủ nhiệm khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cùng những thầy cô trực tiếp giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt thời gian học tập. Các thầy cô thuộc Phòng Sau đại học cùng toàn thể cán bộ, nhân viên thư viện Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong việc tìm kiếm những nguồn tài liệu quý. Thầy Phạm Văn Lương và BGH, đồng nghiệp Trường THCS Nguyễn Trãi (Bà Rịa – Vũng Tàu) đã tạo nhiều điều kiện để tôi có cơ hội được học tập nâng cao trình độ. Cuối cùng xin cảm ơn sự ủng hộ, động viên của gia đình, bạn bè và những tấm lòng nhân ái đã đồng hành và chia sẻ cùng tôi trên những bước đường khó khăn đã qua. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phương
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... 1 5T T 5 MỤC LỤC ............................................................................................................................ 2 5T T 5 PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 4 5T 5T I. Lí do chọn đề tài.................................................................................................................................... 4 5T 5T II. Lịch sử vấn đề ..................................................................................................................................... 5 5T 5T III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 10 5T 5T IV. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................................................. 11 5T 5T V. Đóng góp của luận văn ...................................................................................................................... 11 5T 5T VI. Cấu trúc của luận văn ....................................................................................................................... 11 5T 5T Chương 1. HAI CHỊ EM NHÀ BRONTE - MỘT HIỆN TƯỢNG ĐẶC BIỆT TRONG 5T NỀN VĂN HỌC ANH THẾ KỈ XIX ............................................................................... 13 T 5 1.1. Nước Anh thế kỉ XIX - Một xã hội hai bộ mặt ................................................................................. 13 5T T 5 1.1.1. Thời đại xã hội “vừa lạc quan vừa bi quan” ............................................................................. 13 T 5 T 5 1.1.2. Thời đại của những mâu thuẫn xã hội....................................................................................... 17 T 5 T 5 1.1.2.1. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản với giai cấp quý tộc .......................................................... 17 T 5 T 5 1.1.2.2. Mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản ........................................................... 18 T 5 T 5 1.2. Charlotte Bronte và Emily Bronte - Những con người tài hoa bạc mệnh ......................................... 20 5T T 5 1.2.1. Hoàn cảnh xuất thân................................................................................................................. 20 T 5 5T 1.2.2. Trí tuệ và tâm hồn .................................................................................................................... 24 T 5 5T 1.3. Jane Eyre và Wuthering Heights - Bước tiến mới của tiểu thuyết Gothic ......................................... 30 5T T 5 1.3.1. Tiểu thuyết Gothic ................................................................................................................... 30 T 5 5T 1.3.2. Yếu tố Gothic trong Jane Eyre và Wuthering Heights ............................................................. 31 T 5 T 5 1.3.2.1. Yếu tố kì bí siêu nhiên ...................................................................................................... 31 T 5 5T 1.3.2.2. Nhân vật với những cảm xúc dâng trào mãnh liệt.............................................................. 32 T 5 T 5 1.3.2.3. Sự cầm tù và cửa sổ giải thoát........................................................................................... 33 T 5 T 5
Chương 2. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG JANE EYRE VÀ 5T WUTHERING HEIGHTS .................................................................................................. 35 5T 2.1. Các motiv nhân vật trong Jane Eyre và Wuthering Heigths.............................................................. 35 5T T 5 2.1.1. Motiv cặp đôi nhân vật đối lập ................................................................................................. 35 T 5 5T 2.1.2. Motiv cặp đôi nhân vật hoà hợp ............................................................................................... 41 T 5 5T 2.2. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình nhân vật Jane Eyre và Wuthering Heights ........................................ 45 5T T 5 2.2.1. Jane Eyre – Miêu tả chi tiết, tỉ mỉ ngoại hình nhân vật ............................................................. 45 T 5 T 5 2.2.2. Wuthering Heights – Miêu tả ngoại hình nhân vật bằng những nét chấm phá đặc trưng ............ 49 T 5 T 5 2.3. Nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật trong Jane Eyre và Wuthering Heights ............................... 51 5T T 5 2.3.1. Jane Eyre - Khắc họa tính cách nhân vật dưới cái nhìn một chiều ............................................ 51 T 5 T 5 2.3.2. Wuthering Heights - Khắc họa tính cách nhân vật qua cái nhìn dịch chuyển đa chiều ............... 55 T 5 T 5 Chương 3. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG KẾT CẤU 5T TRONG JANE EYRE VÀ WUTHERING HEIGHTS .................................................................................................. 66 5T 3.1. Người kể chuyện trong Jane Eyre và Wuthering Heights ................................................................. 66 5T T 5 3.1.1. Jane Eyre – Tự sự ở ngôi thứ nhất với điểm nhìn đơn tuyến ..................................................... 66 T 5 T 5 3.1.2. Wuthering Heights – Tự sự ở ngôi thứ nhất với điểm nhìn đa tuyến ......................................... 70 T 5 T 5 3.2. Thời gian nghệ thuật trong Jane Eyre và Wuthering Heights ........................................................... 76 5T T 5 3.2.1. Jane Eyre - Thời gian hồi tưởng theo trình tự trước sau ............................................................ 76 T 5 T 5 3.3. Cốt truyện trong Jane Eyre và Wuthering Heights ........................................................................... 86 5T T 5 3.3.1. Jane Eyre – Cốt truyện liền mạch............................................................................................. 87 T 5 5T 3.3.2. Wuthering Heights – Cốt truyện phân rã, lồng khung ............................................................... 91 T 5 T 5 PHẦN KẾT LUẬN ............................................................................................................ 96 5T 5T TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 98 5T 5T PHỤ LỤC ......................................................................................................................... 105 5T T 5
PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài Không chỉ có nền kinh tế phát triển, nước Anh còn là quê hương của nền văn hóa nghệ thuật nói chung và văn học nói riêng đầy hương sắc, phong phú với nhiều tác gia nổi danh khắp thế giới. Những con người ấy dù đã đi về một thế giới khác nhưng tên tuổi của họ vẫn còn sống mãi với thời gian và những đứa con tinh thần của họ không chỉ là tinh hoa của nước Anh mà còn là tinh túy của toàn nhân loại. Nhắc đến văn học Anh chúng ta không thể không nhắc đến kịch gia William Shakespear cùng với những vở kịch bất hủ của ông. Đã bao thế kỉ trôi qua mà ánh hào quang của nhà viết kịch tài ba này vẫn chói lọi trên bầu trời nghệ thuật thế giới. Hay cho đến nay tình cảm của người đọc khắp năm châu bốn biển đối với nhà văn Daniel Defoe – tác giả của Cuộc đời và những chuyến phiêu lưu kì lạ của Robinson Cruso vẫn không hề phai nhạt. Đến thế kỉ XIX, vị thế của nền văn chương Anh càng được khẳng định chắc chắn trên văn đàn thế giới bởi sự xuất hiện của hàng loạt các nhà văn nhà thơ tài hoa. Những ai yêu thơ hẳn là không thể không biết đến Percy Bysshe Shelley, Lord Byron, John Keats…qua những vần thơ lãng mạn, đa sầu đa cảm của họ. Đặc biệt, vườn hoa văn học của xứ sở sương mù ở thời kì này càng trở nên sống động hơn nhờ các ngòi bút văn xuôi như Charles Dickens, William Thackeray, Eliot, Meredith, … trong đó có hai chị em nhà Bronte – Charlotte Bronte và Emily Bronte. Manh nha từ thời Elizabeth đến thế kỉ XIX thì thể loại tiểu thuyết ở Anh đã phát triển thành một hình thức nghệ thuật rõ rệt và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ gắn liền với một đội ngũ sáng tác đông đảo, hùng hậu không phân biệt tuổi tác, giới tính, giai cấp. Sống và sáng tác dưới triều đại của nữ hoàng Victoria, Charlotte Bronte và Emily Bronte đã có nhiều đóng góp cho thể loại văn chương này. Mặc dù con đường văn nghiệp của hai cô gái nhà Bronte không mấy suôn sẻ nhưng họ đã vượt lên những định kiến của xã hội và hoàn cảnh bất hạnh của gia đình, kiên trì với cây bút để tài năng của mình được khẳng định. Jane Eyre và Wuthering Heights ra đời đánh dấu một cột mốc quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của hai nữ văn sĩ. Khi mới ra đời hai tác phẩm đã
tạo nên một làn sóng mạnh mẽ trong dư luận, người đọc xôn xao đi tìm hiểu Currer Bell, Ellis Bell (bút danh của Charlotte và Emily lúc bấy giờ) là ai, nam hay nữ, bao nhiêu tuổi, xấu đẹp ra sao,.. Dù sáng tác không nhiều nhưng những gì Charlotte và Emily viết ra đều bằng tất cả tài năng và tình yêu đối với văn chương, đối với cuộc đời nên chúng có sức hút mãnh liệt đối với độc giả. Ra đời cho đến nay đã gần hai trăm năm nhưng Jane Eyre và Wuthering Heights vẫn được người đọc dành cho những tình cảm hết sức trìu mến. Không những thế, hai tác phẩm này còn được được các nhà đạo diễn điện ảnh nhiều lần dựng thành phim. Cũng vì mến mộ tài năng và ý chí của những cô gái mang họ Bronte mà vùng đồng quê miền Tây Yorkshire ở phía Bắc nước Anh, vùng quê luôn được coi là 8T “ảm đạm, hiu quạnh” và ngôi làng nhỏ Haworth – nơi sinh sống của chị em Bronte lâu nay trở thành điểm đến của nhiều du khách trong đó có những độc giả dành trọn niềm say mê cho các sáng tác của họ. Ở Việt Nam, hai tác phẩm Jane Eyre và Wuthering Heights được đông đảo người T 8 đọc biết đến và dành cho chúng nhiều thiện cảm. Vì vậy, người viết đã lựa chọn đề tài “Đặc điểm nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của hai chị em nhà Bronte” nhằm đi vào T 8 8T khám phá thế giới nghệ thuật của hai nữ sĩ tài hoa bạc mệnh này cũng như mong muốn góp phần khẳng định những cống hiến mà họ để lại cho đời qua những trang văn. II. Lịch sử vấn đề Khi nói đến chị em nhà Bronte, người đọc nghĩ ngay đến ba nhà văn nữ nổi tiếng có tên là Charlotte, Emily và Ann Bronte. Trong một gia đình mà cả ba cô gái đều tài hoa và theo nghiệp văn chương, có thể nói đây là một trường hợp đặc biệt trong lịch sử văn chương Anh quốc và thế giới. Trong cuốn Lịch sử văn học Anh (tập II), Đỗ Khánh Hoan đã xếp ba chị em Bronte thành một văn phái độc lập bên cạnh văn phái Dickens, văn phái Thackeray- Trollope và văn phái G. Eliot,.. Ông đã nhận xét chung về những sáng tác của ba chị em họ như sau : “ Ưu điểm mới của họ là đã trình bày một quan niệm mới mẽ về nhân vật nữ, truyện của họ là sản phẩm của tri thức, của cảm xúc tri thức và trí tưởng tượng…lấy tâm hồn con người làm đối tượng, họ đã mở đường cho George Eliot và Meredith đi theo” [56, tr. 136].
Ở bài Các nhà văn nữ và một số thể loại hư cấu trong văn học phương Tây và Việt Nam hiện đại, tác giả Đặng Thị Hạnh có đề cập đến hiện tượng văn học chị em Bronte và sự ảnh hưởng của họ đến tình hình văn học ở nước Anh thời bấy giờ : “Ba chị em Brontë (Charlotte, Emily, Ann) đều sống hầu như bị cấm đoán trong một gia đình mục sư nông thôn, tách biệt khỏi xã hội. Chết trẻ và hầu như không có kinh nghiệm đời, họ vẫn đã để lại những cuốn truyện đầy sức mê hoặc - “những cấu trúc lớn u ám” (Citati) - về những gia đình quý tộc nhỏ của vùng nông thôn Anh, tắm trong không khí phong bế của những bi kịch bị che giấu. Charlotte, người đi xa nhất, du nhập được nhân cách thực của người phụ nữ với những yêu cầu riêng tư và xã hội; Emily dựng những nhân vật có cá tính cực đoan sống giữa vùng đồi đầy hoa thạch thảo, trong một tiểu thuyết trữ tình giàu sự cố biến động nhưng vẫn giữ được sự mực thước (rất “Anh”) qua lời kể của một nhân vật xưng tôi không tham gia vào cốt truyện; Ann chuyển tải nỗi lo âu siêu hình vào những truyện kể có tính giáo huấn: cả ba đều đã làm đảo lộn tiểu thuyết Anh” 1. 0F P P Tuy nhiên, đặt tác phẩm của ba cô gái nhà Bronte dưới ánh sáng so sánh thì các học giả đều thừa nhận tài năng sáng tạo tuyệt vời của Emily và Charlotte hơn Ann : Charlotte là “người sáng tác nhiều và khéo léo nhất” [56, tr. 214], “Emily là một thiên tài kì lạ bất thường” [56, tr. 214] còn “Ann thuộc loại nhà văn có tài hơn nhà văn vĩ đại. Tương đối, trong ba chị em, Ann Bronte ít quan trọng hơn nếu xét địa vị nhà văn của nàng…” [56, tr. 214]. Với hai tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights, Charlotte và Emily được sánh ngang hàng với Lev Tolstoi, Dostoievski…Ngay từ khi mới ra đời, hai tác phẩm Jane Eyre và Wuthering Heights đã gây chấn động nơi người đọc lẫn giới phê bình văn học. Người ta cho rằng lâu lắm rồi mới có dịp đọc những cuốn tiểu thuyết hay đến vậy. Về tác giả Charlotte Bronte và tác phẩm Jane Eyre, Karl Marx trong Nữu ước thời báo (ngày 1 tháng 8 năm 1854) đã đặt bà ngang hàng cùng với Charles Dickens, William Makepeace Thackery, Elizabeth Gaskell, mà ông gọi là “trường phái xuất sắc của tiểu thuyết Anh hiện đại”. Còn trong The Book of great books đã có lời nhận xét về Jane Eyre như sau : “Cuốn tiểu thuyết này là một thành công lớn khi nó được xuất bản vào năm 1847. Bronte đã sử dụng bút danh Currer Bell và hầu hết các nhà phê bình kết 1 http://www.vienvanhoc.org.vn/reader/?id=97&menu=108
luận rằng tác giả là một người đàn bà, bởi vì người kể chuyện là một người phụ nữ” [113, tr. 424]. Trong Lịch sử văn học Anh quốc, tác giả Michael Alexander cũng có sự đánh giá cao về văn phong của tác phẩm Jane Eyre : “Jane Eyre đã tạo được nhiều ảnh hưởng bởi văn phong gợi cảm và tính nghiêm túc về luân lí trong nội dung câu chuyện. Jane Eyre sử dụng lối mô tả với những đường nét hấp dẫn, tinh tế mang tính tượng trưng, chẳng hạn như đoạn tả cây dẻ ngựa trong khu vườn của Rochester và căn phòng màu đỏ tại nhà dì Reed. Căn phòng kinh khủng ấy là dấu hiệu Gothic của một tác phẩm được sự đam mê thách thức và tổn thương dẫn dắt. “Ông chủ” của Jane, Creole điên loạn bị nhốt trên tầng gác, đám cưới bất thành, di sản bất ngờ mà Jane được hưởng, tiếng gọi thần giao cách cảm, tòa lâu đài bị cháy, tất cả đều là những hình ảnh của tiểu thuyết Gothic, loại tiểu thuyết mà chị em Bronte đã được đọc thưở ấu thời. Hơn nữa trong gia đình Bronte, cuộc sống của họ đã mang những đặc tính Gothic rồi” [1. tr. 418]. Đặng Thị Hảo trong Từ điển văn học bộ mới, Nxb Thế giới cũng có nhắc đến sự ảnh hưởng của tiểu thuyết Gothic đối với Jane Eyre, bên cạnh đó bà còn bình luận về sự thành công của Charlotte trong việc miêu tả tâm lí nhân vật : “Về nghệ thuật, trước hết, Jên Erơ là bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp của thiên nhiên Anh. Có thể thấy trong tập sách vô số bức họa lớn nhỏ và cảnh sắc thiên nhiên mà Bronti đã say mê ca ngợi và miêu tả bằng ngôn ngữ văn học tinh vi, chính xác. Bà cũng đã thể hiện tài tình sự hòa hợp giữa thiên nhiên với đời sống nội tâm nhân vật, tạo nên bầu không khí thi vị và thơ mộng cho cuốn tiểu thuyết. Tuy nhiên, những tình tiết ly kỳ và không khí bí ẩn của lâu đài Thornơfin được nhà văn đưa vào tác phẩm khiến độc giả vốn quen thuộc với loại “tiểu thuyết gôtich” – loại sách rất thịnh hành ở Anh thế kỷ XVIII, XIX... không khỏi nghĩ rằng Bronti chịu ảnh hưởng của phong cách nghệ thuật này” [53, tr. 696]. Bàn về nghệ thuật của tác phẩm Jane Eyre, nhà nghiên cứu Đỗ Khánh Hoan còn có lời nhận xét như sau : “Cốt truyện kém vững vàng, song nhân vật chính đã được tác giả miêu tả tỉ mỉ” [56, tr. 215]. Cũng trong Lịch sử văn học Anh quốc, Michael Alexander đã đề cập đến cấu trúc của Wuthering Heights : “Những ai đến với Wuthering Heights của Emily Bronte đều phải kinh ngạc trước sự phức tạp của một câu chuyện, mà ngay cả người đọc dày dặn cũng cảm thấy bí ẩn khó hiểu” [1, tr. 418].
Có lẽ phần nào chính vì “sự phức tạp” ấy và tính cách nhân vật quá “mãnh liệt” mà khi vừa được xuất bản, Wuthering Heights đã làm dấy lên những cuộc tranh luận “sấm sét” từ phía độc giả. Tác phẩm bên cạnh nhận được nhiều lời khen ngợi thì còn gặp phải không ít lời chỉ trích dữ dội. Trước tình thế đó, Charlotte đã phải lên tiếng để bênh vực cho em gái trong một lời tựa ở lần xuất bản thứ hai : “Wuthering Heights được đẽo tạc trong một xưởng hoang dại bằng những chất liệu mộc mạc. Nhà điêu khắc lấy một khối đá granit trên một cánh đồng hoang quạnh quẽ, nhìn kĩ chàng thấy từ tảng đá, có thể tạo được một cái đầu như thế nào, man rợ, đen đúa, hung hãn; một hình dáng được đắp nặn, với ít nhất là một yếu tố hùng vĩ, sức cường. Chàng làm việc với một cái đục thô sơ và không theo mẫu nào ngoài thi ảnh từ suy tư của chàng. Với thời gian và lao động khối đá mang hình người. Và kia, nó sừng sững đứng, đồ sộ, đen đúa và cau có, nửa tượng nửa núi đá; là tượng thì khủng khiếp và giống như quỷ; là núi đá thì hầu như đẹp, vì nó mang màu xám dịu và mặc lớp rêu của đồng hoang; và đá, thạch nam với những chùm hoa hình chuông và hương thơm ngào ngạt của nó, vẫn thủy chung mọc sát dưới chân gã khổng lồ ấy” [13, tr. 14]. Tuy nhiên càng về sau người ta càng nhận ra giá trị của tác phẩm Wuthering Heights và tài năng của Emily : “Wuthering Heights được đánh giá là một tác phẩm độc nhất vô nhị” [1, tr. 419], “thật độc đáo và đặc biệt trong văn chương Anh” [56, tr. 214]. Wuthering Heights được sánh ngang hàng với vở kịch Vua Lear của Shakespeare. Trước kia, người ta cho rằng cấu trúc của quyển tiểu thuyết quá rối rắm, phức tạp còn ngày nay giới phê bình văn học hiện đại công nhận cấu trúc của tác phẩm là một sự sáng tạo tuyệt vời của Emily Bronte : “Ngày nay, tác phẩm này được coi là một tiểu thuyết kinh điển của Văn học Anh với một cấu trúc rất sáng tạo, đó là cấu trúc truyện 5T 5T như một chuỗi b úp bê Matryoshka, cũng vì sự sáng tạo này mà ý kiến của giới phê bình T 5 5T trong lần xuất bản đầu tiên của Đồi gió hú là rất khác nhau” 2. F 1 P P Dương Tường trong khi dịch Wuthering Heights cũng đã nhận xét “đây là viên kim cương của văn học Anh”. Theo Đặng Thị Hảo thì : “Viết Đỉnh gió hú, Emily Brontë đã vận dụng những chất liệu hiện thực cộng với các motip tưởng tượng và phóng đại trong việc miêu tả sự kiện, 2 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đồi_gió_hú200
tình tiết cũng như trong quá trình thể hiện tâm lý nhân vật, khiến câu chuyện vừa giữ nguyên cái vẻ dữ dội của hiện thực khốc liệt, vừa mang vẻ ly kỳ hấp dẫn đối với người đọc” [53, tr. 426]. Trong khi đó, nhà nghiên cứu Phùng Văn Tửu cũng không tiếc lời khen ngợi dành cho Wuthering Heights : “Tiểu thuyết viết về mối tình bi thảm giữa cô Catơrin (Catherine) con gái chủ nhà với người anh nuôi Hetclip (Heathcliff) và được giới phê bình đánh giá rất cao; từng có những người khen đây là cuốn tiểu thuyết hoàn hảo một cách tuyệt vời, cuốn tiểu thuyết đáng chú ý nhất ở Anh, cuốn tiểu thuyết xưa nay do một người phụ nữ viết ra…” [53, tr. 158]. Nguyễn Thành Thống, trong Lịch sử văn học Anh trích yếu cũng cho rằng :“Wuthering Heights là một cuốn tiểu thuyết có một không hai trong văn học Anh. Tác giả tỏ ra “lãng mạn “ hơn là “thuộc thời kỳ Victoria ”. Qua sự miêu tả tình yêu say mê Heathcliff dành cho Catherine, Emily cho nhân vật của mình cái sức mạnh không chế ngự được và sự dữ dội của những yếu tố bị kiềm hãm” [94, tr. 346]. Dịch giả Nhất Linh đã ca tụng Đỉnh gió hú như là một trong những cuốn truyện hay nhất thế giới. Trong cuốn biên khảo Viết và đọc tiểu thuyết, ông cho rằng giá trị của một cuốn tiểu thuyết là đi sâu vào tâm hồn người đời. Ông khẳng định Đỉnh gió hú là một trong những sách hay của nhân loại, có giá trị bền vững với thời gian và có thể sánh ngang với Chiến tranh và hòa bình , Anna Karenia của Lev Tonstoi ; Những linh hồn chết của Gogol ; Anh em nhà Karamazov và Những người bị ám ảnh của Dostoievski...”. Vị chủ soái của văn phái Tự lực văn đoàn rất tâm đắc về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả Emily : “Trong cuốn sách lạ lùng của nữ văn hào Anh quốc Emily Bronte, cuốn Đỉnh gió hú, xuất bản năm 1847, tác giả đã để một người vú già kể chuyện lại. Một vú già kể chuyện thì còn làm gì có những chỗ giảng giải về tâm hồn, ý nghĩ nhân vật nữa, tuyệt nhiên không có, tuyệt nhiên vú già chỉ là người đứng ngoài thôi. Thế mà chỉ bằng một giọng kể chuyện rất thường, bằng những chi tiết, vú già đó đã cho người ta thấy tất cả cái sâu xa của tâm hồn người trong truyện”. Khi trình bày nghệ thuật viết tiểu thuyết nhất là về vấn đề xây dựng nhân vật, Dương Ngọc Dũng cũng đã chọn Wuthering Heights làm ví dụ tiêu biểu và giảng giải một cách cụ thể như sau : “Để cho việc trình bày nhân vật được khách quan, nhà văn thường sử dụng các thủ pháp sau: thủ pháp thứ nhất thường là để một nhân vật phụ nào đó kể về nhân vật chính. Emily Bronte đã áp dụng kỹ thuật này rất hoàn hảo, đạt mức
độ điêu luyện kỹ thuật cao. Hai nhân vật trung tâm của tác phẩm Wuthering Heights là Heathcliff và Catherine, nhưng tác giả không chọn lối trình bày trực tiếp, như vậy sẽ vướng vào một số khuyết điểm, về mặt kĩ thuật đưa đến chỗ làm hại tác phẩm. Emily chọn hai người kể chuyện là Lockwood và Nelly Dean để làm công việc kể lại những điều họ biết về Heathcliff và Catherine. Sự kiện này nhằm đạt hai mục tiêu quan trọng của tác giả, cho thấy câu truyện kể có vẻ khách quan và điều quan trọng hơn cho thấy sự khác biệt hành động giữa Heathcliff và Catherine (hai cá nhân độc đáo) và Lockwood , Nelly Dean (hai cá nhân thiển cận, tầm thường) [29, tr. 62 - 63]. Báo An Ninh Thủ Đô 10/04/2009 đã nhận định về Wuthering Heights của Emily Bronte : “Câu chuyện tình lãnh mạn nhưng khá dữ dội giữa hai nhân vật Cathy Earnshaw và Heathcliff trong cuốn tiểu thuyết Đồi Gió Hú của nữ văn sĩ Emily Bronte, đã được hơn 2000 đọc giả của kênh UKTV Drama (Anh) chọn là chuyện tình lãng mạn nhất mọi thời đại trong văn học” 3 2F P Gần đây nhất (năm 2009), Ngô Thị Cẩm Nhung trong khóa luận tốt nghiệp với đề tài Vai trò của người kể chuyện trong tác phẩm “Đồi gió hú” của Emily Bronte đã nghiên cứu khá công phu về vai trò của người kể chuyện đối với việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Các bài viết, các công trình nghiên cứu nói trên ít nhiều có liên quan đến đề tài nghiên cứu của chúng tôi. Đó là những gợi ý, phát hiện có tính chất gợi mở giúp chúng tôi kế thừa và phát triển để hoàn thành đề tài của mình. III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Quá trình nghiên cứu tập trung vào việc phát hiện những thành công về nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của Charlotte Bronte và Emily Bronte. Khi cần thiết luận văn có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, đề cập đến một số tác phẩm khác của các tác giả cùng thời với hai nhà văn trên như Charles Dickens, H. Balzac… nhằm so sánh, làm nổi rõ vấn đề được nghiên cứu. 3 http://www.anninhthudo.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=6394&ChannelD
IV. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài “Đặc điểm nghệ thuật trong tác phẩm Jane Eyre và Wuthering Heights của hai chị em nhà Bronte”, chúng tôi có sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khoa học, song trong đó nổi bật là các phương pháp sau: - Phương pháp lịch sử - xã hội nhằm để vận dụng lí giải mối quan hệ giữa tác phẩm với tác giả, sự ảnh hưởng của cuộc sống xã hội thời đại, gia đình trong sáng tác của nhà văn. - Phương pháp hệ thống được áp dụng vào việc tìm hiểu những đặc điểm nghệ thuật làm nên diện mạo của hai tác phẩm Jane Eyre và Wuthering Heights. - Phương pháp so sánh, đối chiếu được sử dụng nhằm để so sánh hai tác phẩm với nhau hoặc so sánh chúng với những tác phẩm của các tác gia khác từ đó thấy được nét đặc trưng riêng trong sáng tác của Charlotte Bronte và Emily Bronte. V. Đóng góp của luận văn Vận dụng lí luận về tiểu thuyết, nghiên cứu đặc điểm nghệ thuật trong tiểu thuyết Jane Eyre và Wuthering Heights của hai chị em nhà Bronte, luận văn có những đóng góp sau: - Cung cấp một cái nhìn toàn diện, tổng thể, mang tính hệ thống về những phương diện nghệ thuật trong tiểu thuyết của hai chị em nhà Btonte. - Khái quát những thành công nghệ thuật tiểu thuyết trong Jane Eyre và Wuthering Heights, từ đó khẳng định sự đóng góp của hai chị em Bronte cho thể loại tiểu thuyết. VI. Cấu trúc của luận văn Luận văn gồm 134 trang : Mở đầu Chương 1: Hai chị em nhà Bronte – Một hiện tượng đặc biệt trong nền văn học Anh thế kỉ XIX. Chương 2: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Jane Eyre và Wuthering Heights. Chương 3: Nghệ thuật xây dựng kết cấu trong Jane Eyre và Wuthering Heights.
Kết luận Tư liệu tham khảo Phụ lục
Chương 1. HAI CHỊ EM NHÀ BRONTE - MỘT HIỆN TƯỢNG ĐẶC BIỆT TRONG NỀN VĂN HỌC ANH THẾ KỈ XIX 1.1. Nước Anh thế kỉ XIX - Một xã hội hai bộ mặt Charlotte (1816 - 1855) và Emily (1818 - 1848) sống vào nửa đầu của thế kỉ XIX - một thời kì cực kì sôi nổi của nước Anh - dưới sự trị vì của các vị vua George III, Goerge IV, William IV và đặc biệt là Nữ hoàng Victoria. Nhờ vào cuộc cách mạng công nghiệp nửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX mà nước Anh phát triển hưng thịnh về mọi mặt. Từ một đất nước nông nghiệp, kinh tế nghèo nàn, dân cư thưa thớt nước Anh trở thành một trung tâm công nghiệp phát triển, dân cư đông đúc, thế nhưng bên cạnh sự lạc quan ấy xã hội Anh trong thời kì này vẫn không phải là hoàn toàn tốt đẹp như người ta tưởng. 1.1.1. Thời đại xã hội “vừa lạc quan vừa bi quan” Nếu như cuộc cách mạng tư sản Pháp 1789 được cho là một cuộc cách mạng vĩ đại mở ra một thời kì phát triển mới cho nước Pháp và toàn châu Âu thì cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh theo đánh giá chung của mọi người còn có tầm vóc hơn thế nữa :“một thời đại cách mạng vĩ đại - một thời đại mà nước Anh đã làm thay đổi cả thế giới nhiều hơn bất cứ thời đại nào trước hay sau nó”. Ở Anh, nhà máy, xí nghiệp không ngừng mọc lên và nước Anh được mệnh danh là “công xưởng của thế giới”. Vào thời kì này, máy móc gia tăng với số lượng vùn vụt, kỹ thuật liên tục được cải tiến, nhiều phát minh khoa học đánh dấu bước tiến của trí tuệ con người do đó lượng hàng hóa sản xuất dồi dào “lúc đó năng lực sản xuất công nghiệp của Anh lớn hơn tổng số toàn thế giới cộng lại, ngoại thương vượt lên bất kì nước nào. Sự giàu có của nó khiến toàn thế giới ngưỡng mộ”. Đến giữa thế kỉ XIX, nước Anh đã nắm giữ vị trí quan trọng và chi phối nền công nghiệp và mậu dịch cả thế giới. Anh quốc không ngừng bành trướng thế lực ra nước ngoài. William Pitt từng chủ trương : “ Phải làm bá chủ trên mặt biển, đồng thời đặt nặng vấn đề thuộc địa, chiếm càng nhiều càng tốt ..” [72, tr. 260]. Thuộc địa của Anh nằm rải khắp ở hết
năm châu: Canada, Ấn Độ, Australia, Nam Phi… Người Anh tự hào nói rằng “mặt trời không bao giờ lặn trên vương quốc Anh”. Đến thời trị vì của Nữ hoàng Victoria, nước Anh trở thành một cường quốc hàng đầu trên đấu trường quốc tế thay thế cho vị trí của Tây Ban Nha và Pháp trước đó. Nữ hoàng Victoria trở thành biểu tượng của chính sách bành trướng thế giới. Người dân Anh được sống trong “nhung gấm lụa là”, họ cảm ơn Thượng đế đã ban cho họ cuộc sống sung sướng và niềm hạnh phúc vô song ấy, họ cầu nguyện cho niềm vui của họ đươc duy trì mãi mãi. Thế nhưng đây chỉ là tiếng nói của tầng lớp trung lưu còn đối với những người dân lao động cuộc sống vẫn chưa thoát khỏi cảnh nghèo đói. Nước Anh đằng sau vẻ huy hoàng, lạc quan, tươi sáng là sự ngột ngạt, u ám, tối tăm của những mảnh đời cơ cực, khốn khó. Nếu ở những thế kỉ trước, việc khoanh đất cướp ruộng chỉ diễn ra lẻ tẻ thì đến thế kỉ XVIII nó đã được pháp luật ủng hộ, phong trào này kéo dài mãi cho đến nửa đầu thế kỉ XIX mới hoàn thành : “Ở một số địa phương, cứ 100 nhà thì đã giảm đi từ tám đến mười nhà. Thỉnh thoảng còn có chuyện như thế này xảy ra: Bốn năm chủ trang trại chăn nuôi giàu có đã xâm chiếm một vùng đất to rộng mà họ đã khoanh chiếm được từ phong trào khoanh chiếm đất không bao lâu trước kia. Tại những mảnh đất này, trước kia có từ 20 đến 30 nông dân thuê để canh tác, đồng thời cũng có một số sở hữu chủ ruộng đất nhỏ tương đương với số lượng nông dân nói trên. Nay tất cả những người đó cùng với gia đình họ, đã bị đuổi ra khỏi ruộng đất mà trước kia họ chiếm hữu” [109, tr. 101]. Ruộng đất không còn, nông dân không có công ăn việc làm đổ xô ra thành phố, sống chen chúc trong những ngôi nhà tồi tàn, chật hẹp thiếu ánh sáng và những điều kiện về vệ sinh tối thiểu .Vợ chồng con cái lúc nhúc chui rúc trong : “Một gian nhà thấp và ẩm dưới hầm, đồ dùng trong nhà chỉ có hai chiếc ghế cũ, một chiếc bàn tròn ba chân, một chiếc rương, không có giường mà chỉ có một đóng rơm ở một góc nhà, bên trên được trải hai tấm vải trải giường dơ bẩn”. Do đó dịch bệnh xảy ra thường xuyên khiến cho sức khỏe của họ bị tàn phá một cách dữ dội, thân thể gầy gò, ốm yếu, xanh xao thậm chí chết sớm, tiêu biểu là năm 1831 - 1832 dịch tả lan tràn khắp cả nước Anh và đặc biệt nó đã hoành hành những thành phố lớn nơi dân cư tập trung đông đúc . Nữ hoàng Victoria và hoàng thân Albert chủ trương một phong cách sống rất lý tưởng: việc kiếm tiền đảm bảo cuộc sống đầy đủ cho gia đình là thuộc về trách nhiệm của người đàn ông còn người phụ nữ không phải ra ngoài làm việc chỉ ở nhà chăm sóc con cái và mái ấm
gia đình sao cho chỉn chu ngăn nắp. Nhưng cuộc sống lý tưởng đó không bao giờ là hiện thực đối với tất cả người dân Anh, nó chỉ dành cho giới trung thượng lưu mà thôi. Trong khi các bà mệnh phụ nhàn rỗi, yểu điệu súng sính trong những bộ cánh đắt tiền sang trọng, các tiểu thư công tử được chiều chuộng sống trong nhung lụa êm ái thì phụ nữ và trẻ con thuộc tầng lớp lao động phải làm việc quần quật từ sáng sớm cho đến tối mịt thậm chí kéo dài đến nửa đêm mà chỉ được trả công bằng những đồng lương rẻ mạt. Chẳng hạn như trong ngành dệt đăng – ten “trẻ con từ chin đến mười tuổi, cứ tảng sáng từ hai đến bốn giờ là chúng phải từ trên chiếc giường dơ bẩn của chúng thức dậy để vào công xưởng. Vì phải kiếm miếng ăn để sống, chúng phải làm việc mãi cho đến mười, mười hai giờ khuya”. Do bị bóc lột quá sức lại không đủ ăn nên hình hài của những người công nhân nói chung và trẻ em nói riêng dường như chỉ còn da bọc xương, vì thế tuổi thọ ngắn ngủi : “Tay chân của chúng gầy đét, thân thể còm cõi, con người lúc nào cũng ngơ ngác như một hìmh nộm, khiến ai nhìn vào cũng phải rùng mình [109, tr. 114]. Hay “Người công nhân bị bóc lột sức lao động tàn tệ. Lao động nặng nhọc, đời sống thiếu thốn, môi trường sống không đảm bảo, bệnh dịch xảy ra. Theo sự điều tra hồi năm 1840 tuổi trung bình của công nhân tại thành phố Liverpool chỉ có 15, con cái của công nhân tại thành phố Manchester 57% đã bị chết dưới 5” [109, tr. 115]. Cuộc sống của họ rơi vào cảnh nghèo túng bế tắc trong khi đó lại còn phải đối mặt với nguy cơ bị đuổi việc. Nhà thơ Elizabeth Barrett Browing được xem là con người nổi tiếng lạc quan và vui sống nhưng trước cảnh này vẫn không thể nào làm ngơ. Trong tác phẩm Tiếng khóc trẻ thơ (1843) tác giả đã viết : “Và rất có thể trẻ khóc trước mặt bạn Chúng đang kiệt sức trước khi chạy. Chúng không hề được thấy ánh mặt trời, cũng như sự vinh quang, Thứ vinh quang chói lọi hơn cả mặt trời. Chúng hiểu nỗi khổ của con người, nhưng đầu óc chúng còn non nớt. Chúng đắm chìm trong tuyệt vọng của con người, một cách cam chịu; Là những nô lệ, làm gì có tự do ở những nước theo Kitô giáo, Là những kẻ tử đạo, chịu đau đớn mà không có chiến thắng, Mệt mỏi, như thể với tuổi tác, thế nhưng không được bù đắp Mùa gặt của kí ức con người không thể thu hoạch,
Là những kẻ mồ côi của tình đất tình trời, Cứ để chúng khóc! Cứ mặc chúng khóc” [22, tr. 897]. Người công nhân đánh đổi mồ hôi và công sức để nuôi sống chính mình và cũng là xây dựng đất nước phồn thịnh nhưng “cái giá” mà họ nhận được không gì hơn là những đồng lương rẻ mạt, sự lạnh lùng vô cảm của những ông chủ. Các ông chủ càng giàu có càng ra sức bóc lột sức lao động của công nhân không thương tiếc, lợi nhuận mà giai cấp tư sản thu được là trên thân thể còm cõi của người nghèo. Trong “Sự phát triển của nền Công nghiệp Hiện đại của John L. và Barbara Hammond, nhà xuất bản M. S. G. Haskll House, 1925” của Thomas S. Ashton, Báo Lịch sử kinh tế, quyển 9, 1949 viết : “Như vậy Anh quốc đòi hỏi có lợi nhuận thì đã có lợi nhuận. Các thị trấn đã có được đồ dơ bẩn sinh lợi nhuận, khói sinh lợi nhuận, các khu nhà ổ chuột sinh lợi nhuận, sự mất trật tự sinh lợi nhuận, sự ngu dốt sinh lợi nhuận, nỗi thất vọng sinh lợi nhuận” [22, tr. 904]. Giai cấp tư sản ra sức đầu tư máy móc sản xuất càng nhiều bao nhiêu càng thu vào nhiều lợi nhuận bấy nhiêu. Những thành phố sầm uất với những dãy nhà sang trọng mọc lên không ngớt nhưng chúng không dành cho người lao động. Nhà cao tầng xuất hiện nhiều thì những khu nhà lụp xụp quanh xưởng máy cũng không ít. Những người dân lao động không thoát khỏi cảnh nghèo bởi họ chẳng có nhiều tiền, không được đi học và cũng không có quyền bảo vệ cho chính bản thân. Cuộc sống của họ là một đường thẳng từ nhà trọ đến nhà máy và tất nhiên cũng từ nhà máy lại trở về nhà trọ. Rơi vào bế tắc nhưng không thoát ra được, bất đắc chí thì chỉ biết nổi loạn phá phách tài sản của chủ xưởng, sau mỗi lần đứng lên như vậy họ lại bị pháp luật đàn áp thẳng tay. Đói khát và bị áp bức là chiếc vòng kim cô bám chặt vào số mạng mà họ chưa có cách nào tháo nó ra được : “Vì đô thị mới không phải là một ngôi nhà mà con người có thể tìm thấy cái đẹp, niềm hạnh phúc, sự nhàn rỗi, học thức, tôn giáo những ảnh hưởng khai hóa quan điểm và thói quen, nhưng là một nơi trơ trụi, hoang vắng, không màu sắc, không khí hay tiếng cười, chỉ là nơi mà đàn ông, phụ nữ và trẻ em làm việc, ăn và ngủ. Đây là một khoảng đất của tập thể con người : đây là nhịp điệu buồn thảm trong cuộc sống của họ. Những nhà máy mới, những lò mới giống như kim tự tháp, nói về tình trạng nô dịch, chứ không phải về quyền của con người, phủ chụp cái bóng dài đặc của chúng trên xã hội đã hãnh diện về chúng” [22, tr. 904]. Bên cạnh đó, thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp được áp dụng vào trong nông nghiệp đã giải thoát sức lao động của con người đồng thời năng suất lao động được tăng cao
đáng kể. Tuy nhiên điều này cũng làm cho số lao động thất nghiệp ở nông thôn tăng cao. Cũng giống như giai cấp công nhân, nông dân làm việc quần quật nhưng tiền lương cũng chẳng được bao nhiêu trong khi đó mỗi khi lương thực bị mất giá chủ đất lại hạ thấp tiền lương của nhân công. Năm 1845, dịch côn trùng tàn phá gây mất mùa khoai tây làm cho miền tây Ireland xảy ra nạn đói dẫn đến di dân ồ ạt và nhiều người chết đói. Cuộc sống quá kham khổ, lại thêm hay bị thất nghiệp chính vì vậy nông dân nhiều nơi đã đứng dậy bạo động, họ yêu cầu được tăng lương và hạ thấp các loại thuế…Đặc biệt là vào năm 1830, các cuộc bạo động của nông dân bùng nổ mãnh liệt. Họ đốt rơm, phá máy gặt đập của địa chủ. Họ viết thư truyền khắp nơi :“Năm nay chúng tôi phá hoại những đống lúa và máy gặt đập, sang năm chúng tôi quần thảo với các mục sư một trận và năm tới nữa chúng tôi sẽ tấn công các chính khách” [109, tr. 117]. Như vậy nếu chỉ nhìn bề ngoài, xã hội nước Anh lúc bấy giờ rất phồn thịnh, sung túc, cuộc sống của người dân Anh vui vẻ, thoải mái nhưng càng đi sâu vào bên trong thì càng thấy những mặt đen tối. Anh quốc thế kỉ XIX dù đạt đến cực thịnh nhưng không phải là một xã hội hoàn toàn tốt đẹp và công bằng đối với tất cả mọi thành phần, giai cấp trong xã hội. Trong khi tầng lớp trung thượng lưu sống một cuộc sống nhàn nhã, sung sướng, quý phái thì hầu hết những người dân lao động gánh chịu cực khổ trăm bề. 1.1.2. Thời đại của những mâu thuẫn xã hội 1.1.2.1. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản với giai cấp quý tộc Vào thế kỉ XVII, nước Anh diễn ra cuộc cách mạng tư sản do giai cấp tư sản liên minh với giai cấp quý tộc mới lãnh đạo quần chúng nhân dân nhằm lật đổ sự thống trị của quý tộc phong kiến. Thế nhưng cuộc cách mạng này vẫn chưa triệt để cho nên kết quả là chế đổ quân chủ vẫn được bảo tồn, giai cấp tư sản liên minh với thế lực phong kiến lập nên nhà nước quân chủ lập hiến. Karl Marx đã nhận xét về cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản với giai cấp phong kiến ở Anh như sau : “thể hiện ở sự liên minh lâu dài giữa giai cấp tư sản và một bộ phận của tầng lớp địa chủ lớn, đó là điểm khác nhau căn bản giữa cách mạng Anh và cách mạng Pháp, vì cách mạng Pháp, bằng con đường chia nhỏ ruộng đất, đã thủ tiêu tầng lớp địa chủ lớn”. Từ đó hai chính đảng là Whig - đại diện cho giai cấp tư sản và Tory - bảo vệ cho lợi ích chung của tầng lớp quý tộc phong kiến xuất hiện.
Ở thời kì đầu, giai cấp quý tộc đang còn lớn mạnh, nắm giữ hầu hết các trọng trách nên dù cuộc cách mạng công nghiệp đã giúp cho quyền lợi kinh tế của giai cấp tư sản nâng lên nhưng về mặt chính trị thì họ vẫn chưa có chút quyền lực nào, thậm chí có khi còn bị tước mất quyền bầu cử. Trước tình thế đó, tầng lớp tư sản lợi dụng sức mạnh của nhân dân, kêu gọi quần chúng nhân dân đứng lên đấu tranh đòi quyền lợi với giai cấp quý tộc. Chẳng hạn như sau cuộc cách mạng Pháp năm 1789, giai cấp tư sản bắt đầu hô hào yêu cầu cải cách. Họ lại rầm rộ thành lập các đoàn thể cách mạng, tích cực tuyên truyền khuyến khích quần chúng tham gia. Nhưng khi được thỏa mãn về kinh tế lẫn chính trị thì giai cấp tư sản sẵn sàng quay lưng với quần chúng nhân dân mà thỏa hiệp với giai cấp quý tộc. Khi vua George III lên ngôi, nhà vua có ý muốn nắm hết mọi quyền hành trong tay chứ không muốn làm một ông vua bù nhìn bởi ông cho rằng: “Làm vua phải biết trị và cai trị. Làm sao mà nhà vua lại có thể phải tuân theo lệnh của một nội các, một vài gia đình đại tộc thế lực, một Nghị viện ? Những cái ấy đâu có quyền thay mặt cả nước. Nhà vua phải chống lại các đại tộc để trở thành người chỉ huy tối cao thần dân mình. Tất cả dân chúng đều nhìn về Người đầy ngưỡng mộ và chứa chan tình cảm” [72, tr. 274]. Do vậy mà giữa nhà vua và Nghị viện luôn xảy ra bất hòa, thậm chí nhà vua còn tỏ ra căm ghét thủ tướng. Nhà vua nhiều lần thay đổi thủ tướng nhưng cuối cùng vẫn phải nhượng bộ giai cấp tư sản. Còn về Nữ hoàng Victoria, thời gian đầu mới lên ngôi, bà chẳng ưa gì đảng Whig trong khi đó bà lại có mối quan hệ thân thiết với bọn quý tộc của đảng Tory. Như vậy, dưới ngôi nhà chung của chế độ quân chủ lập hiến, mối quan hệ giữa giai cấp quý tộc và giai cấp tư sản không hề êm thắm chút nào, một mặt hai giai cấp này vừa thỏa hiệp với nhau, mặt khác cả hai lại ngấm ngầm công kích hạ bệ nhau. Mục tiêu của hai giai cấp này không gì khác ngoài việc giành lấy vị trí đứng đầu nội các để khống chế bộ máy nhà nước. 1.1.2.2. Mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản So với những nước khác ở châu Âu, Anh quốc bước vào nền kinh tế tư bản tương đối sớm vì thế trong xã hội đã xuất hiện mầm móng của sự phân chia giai cấp đó là giai cấp trung lưu, nhiều tiền và thế lực với giai cấp thợ thuyền nghèo khổ, bị áp bức. Công nghiệp phát triển, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa càng thịnh vượng dẫn đến mâu thuẫn giữa hai giai cấp ấy càng gay gắt. Marx và Enghel đã chỉ rõ rằng : “Từ khi có công nghiệp lớn, ít nhất là