Luận văn Thạc sĩ Văn học: Nhân vật và cốt truyện trong truyện ngắn Lê Minh Khuê

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> ĐỖ THỊ KHÁNH HUYỀN<br /> <br /> NHÂN VẬT VÀ CỐT TRUYỆN<br /> TRONG TRUYỆN NGẮN LÊ MINH KHUÊ<br /> <br /> Luân văn Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận văn học<br /> Mã số: 60 22 01 20<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS Đoàn Đức Phương<br /> <br /> Hà Nội – 2016<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1. L{ do chọn đề tài<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2. Lịch sử vấn đề<br /> <br /> 5<br /> <br /> 3. Đối tượng, mục đích và phạm vi nghiên cứu 9<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> 5. Cấu trúc luận văn<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Chương 1: KHÁI LƯỢC VỀ NHÂN VẬT, CỐT TRUYỆN VÀ SÁNG TÁC CỦA LÊ MINH KHUÊ<br /> <br /> 11<br /> <br /> 1.1. Khái lược về nhân vật và cốt truyện 11<br /> 1.1.1. Khái lược về nhân vật<br /> <br /> 11<br /> <br /> 1.1.2. Khái lược về cốt truyện<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1.2. Sáng tác của Lê Minh Khuê 15<br /> 1.2.1. Tiểu sử Lê Minh Khuê<br /> <br /> 15<br /> <br /> 1.2.2. Hành trình sáng tác<br /> <br /> 15<br /> <br /> 1.3. Quan điểm sáng tác17<br /> Chương 2: NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN LÊ MINH KHUÊ<br /> <br /> 22<br /> <br /> 2.1. Loại hình nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê 22<br /> 2.1.1. Nhân vật tỏa sáng<br /> <br /> 24<br /> <br /> 2.1.2. Nhân vật tha hóa 34<br /> 2.1.3. Nhân vật bi kịch 44<br /> 2.1.4. Nhân vật chức năng<br /> <br /> 49<br /> <br /> 2.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê<br /> defined.<br /> 2.2.1. Nghệ thuật khắc họa ngoại hình, hành động nhân vật<br /> 2.2.2. Nghệ thuật thể hiện nội tâm nhân vật<br /> 2.2.3. Ngôn ngữ nhân vật<br /> <br /> Error! Bookmark not<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 2.2.4. Không gian trong việc khắc họa nhân vật Error! Bookmark not defined.<br /> Chương 3: CỐT TRUYỆN TRONG TRUYỆN NGẮN LÊ MINH KHUÊ<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.1. Các loại cốt truyện trong truyện ngắn Lê Minh Khuê Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.1. Cốt truyện sự kiện<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.1.2. Cốt truyện tâm l{ Error! Bookmark not defined.<br /> 3.2. Nghệ thuật tổ chức cốt truyện<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2.1. Tổ chức phần trình bày<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2.2. Tổ chức phần vận động<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2.3. Tổ chức phần kết thúc<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2.4. Nghệ thuật tạo tình huống<br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 49<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> 1. Kể từ sau năm 1975 văn học Việt Nam có sự đổi mới mạnh mẽ, văn xuôi có sự chuyển<br /> mình đáng kể. Văn xuôi tuy chưa có những tác giả, tác phẩm để đời như ta hằng mong<br /> đợi, song nó có đội ngũ cây bút trẻ dồi dào, sung sức, bền bỉ đã và đang ghi được nhiều<br /> thành tựu. Đặc biệt là ở thể loại truyện ngắn đã và đang phát triển mạnh mẽ hứa hẹn<br /> một tương lai tốt đẹp. Nhiều cây bút mới, độc đáo, sáng giá được bạn đọc yêu mến,<br /> được giới nghiên cứu lưu tâm như: Võ Thị Hảo, Đoàn Lê, Nguyễn Thị Thu Huệ, Nguyễn<br /> Ngọc Tư, Đỗ Bích Thúy.... Trong số các nhà văn đó có Lê Minh Khuê.<br /> 2. Lê Minh Khuê, tác giả của nhiều tập truyện ngắn có giá trị, được các nhà nghiên cứu,<br /> phê bình, bạn đọc trong và ngoài nước đánh giá và ghi nhận là một cây bút truyện ngắn<br /> “sung sức càng viết càng chín, càng viết càng say và càng viết càng sâu sắc, xứng đáng<br /> với sức lao động nghệ thuật nghiêm túc là Lê Minh Khuê”. Lê Minh Khuê trở thành một<br /> trong những cây bút nữ hàng đầu Việt Nam với hai lần nhận giải thưởng của Hội nhà văn<br /> (năm 1987 với Một chiều xa thành phố in năm 1986, năm 2002 với tập Trong làn gió<br /> heo may in năm 1999), một lần đoạt giải của Tạp chí Văn nghệ quân đội năm 1994 với<br /> tập Bi kịch nhỏ in năm 1993. Và mới đây, nhà văn nữ này đã vinh dự là nhà văn đầu tiên<br /> đoạt giải thưởng văn học quốc tế mang tên văn hào Hàn Quốc Byeong – zu Lee lần thứ<br /> nhất (tháng 4 năm 2008), với tập truyện ngắn The stars, The Eart, The River Những ngôi<br /> sao, trái đất, dòng sông do nhà xuất bản Curbstone Press ấn hành ở Mỹ năm 1998. Hiện<br /> nay, Lê Minh Khuê được xem là nhà văn có bút lực mạnh trong thể loại truyện ngắn.<br /> Trong đó, thế giới tác phẩm của Lê Minh Khuê, nhân vật và cốt truyện luôn là yếu tố tạo<br /> dấu ấn với bạn đọc. Đây cũng là phương diện không thể tách rời nhau trong một truyện<br /> ngắn nói chung. Nhân vật chính là phương tiện để nhà văn khái quát hiện thực đời sống<br /> một cách hình tượng, cũng là nơi thể hiện nhận thức của mình về muôn mặt cuộc đời.<br /> Và cốt truyện là phương diện để nhân vật ấy bộc lộ những tính cách thông qua một hệ<br /> <br /> thống các sự kiện được tạo dựng. Khi viết truyện, Lê Minh Khuê có { thức tạo dựng<br /> nhân vật một cách kỹ lưỡng và xây dựng cốt truyện hợp lí, sao cho vấn đề truyền tải đến<br /> bạn đọc được hiệu quả nhất.<br /> 3. Là một giáo viên dạy văn ở trường phổ thông, tôi chọn đề tài Nhân vật và cốt truyện<br /> trong truyện ngắn Lê Minh Khuê, bởi đây là một trong số rất ít nhà văn nữ có tác phẩm<br /> Những ngôi sao xa xôi được đưa vào giảng dạy trong trường phổ thông và việc tìm hiểu<br /> về tác giả này còn chưa tương xứng. Đồng thời, chúng tôi muốn qua việc tìm hiểu nhân<br /> vật và cốt truyện trong truyện ngắn Lê Minh Khuê sẽ giúp bạn đọc thấy rõ hơn những<br /> thông điệp, tư tưởng của nhà văn về cuộc sống cũng như tài năng nghệ thuật truyện<br /> ngắn của một nhà văn nữ - Lê Minh Khuê.<br /> Với những lí do trên, chúng tôi mạnh dạn chọn nhân vật và cốt truyện trong<br /> truyện ngắn Lê Minh Khuê làm đề tài nghiên cứu cho mình.<br /> 2. Lịch sử vấn đề<br /> Lê Minh Khuê một nhà văn nữ, một cây bút truyện ngắn có tiếng trong văn xuôi<br /> đương đại đã được các nhà nghiên cứu văn học đánh giá khái quát: Lê Thị Đức Hạnh<br /> khen “cây bút truyện ngắn sung sức” [10; tr.28]. Bùi Việt Thắng đánh giá là “một ngòi<br /> bút có sức bền”. Phạm Xuân Nguyên cho Lê Minh Khuê là ‘cây bút văn xuôi có thể tiến<br /> xa”. Hà Minh Đức cho rằng “Lê Minh Khuê - một cây bút trẻ, xông xáo”. Tô Hoài khen Lê<br /> Minh Khuê viết truyện ngắn “hay có không khí”. Vũ Hà nhận xét “về một điều đáng ghi<br /> nhận, trong sáng tác, Lê Minh Khuê ngày càng đằm hơn, sâu sắc hơn”. Đó là những {<br /> kiến đánh giá khái quát về truyện ngắn của Lê Minh Khuê.<br /> Không dừng ở đánh giá khái quát, các nhà nghiên cứu còn nhận xét đánh giá qua<br /> mỗi tập truyện nữa: Tập truyện ngắn đầu tay Cao điểm mùa hạ ra đời đã được Lê Thị<br /> Đức Hạnh nhận xét là “hình thành được dáng vẻ riêng”[10]. Bùi Việt Thắng khen “chiếm<br /> được cảm tình của người đọc” và gọi là “chất lạ”[78]. Lê Hương Thủy khen “những trang<br /> viết của chị về chiến tranh có sức đằm sâu da diết”[86].<br /> <br />