Luận văn Thạc sĩ Văn học Việt Nam: Diễn ngôn về giới nữ trong văn xuôi nữ Việt Nam đương đại (khảo sát sáng tác của Dạ Ngân, Y Ban, Lý Lan, Nguyễn Thị Thu Huệ)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI<br /> <br /> NGUYỄN THÚY HÀ<br /> <br /> DIỄN NGÔN VỀ GIỚI NỮ<br /> TRONG VĂN XUÔI NỮ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI<br /> (KHẢO SÁT SÁNG TÁC CỦA DẠ NGÂN,<br /> Y BAN, LÝ LAN, NGUYỄN THỊ THU HUỆ)<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC VIỆT NAM<br /> <br /> HÀ NỘI, 2018<br /> <br /> VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI<br /> <br /> NGUYỄN THÚY HÀ<br /> <br /> DIỄN NGÔN VỀ GIỚI NỮ<br /> TRONG VĂN XUÔI NỮ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI<br /> (KHẢO SÁT SÁNG TÁC CỦA DẠ NGÂN,<br /> Y BAN, LÝ LAN, NGUYỄN THỊ THU HUỆ)<br /> <br /> Ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số: 822 01 21<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC VIỆT NAM<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> TS TRẦN THIỆN KHANH<br /> <br /> HÀ NỘI, 2018<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số<br /> liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã được công bố theo<br /> đúng quy định. Kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tìm hiểu, phân tích một<br /> cách trung thực, khách quan. Các kết quả này chưa được công bố trong bất cứ công<br /> trình nào khác.<br /> <br /> Hà Nội, ngày 20 tháng 8 năm 2018<br /> Tác giả luận văn<br /> <br /> Nguyễn Thúy Hà<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1<br /> Chương 1. GIỚI NỮ NHƯ LÀ SẢN PHẨM KIẾN TẠO XÃ HỘI............ 9<br /> 1.1. Khái niệm giới, diễn ngôn và diễn ngôn về giới nữ ............................... 9<br /> 1.2. Nữ tính, nam tính như là sự kiến tạo xã hội.......................................... 10<br /> 1.3. Giới nữ trong văn học như là một vấn đề văn hóa - xã hội .................. 11<br /> Chương 2. SỰ KIẾN TẠO HÌNH ẢNH GIỚI NỮ TRONG TÌNH YÊU<br /> VÀ HÔN NHÂN ............................................................................................ 16<br /> 2.1. Sự kiến tạo hình ảnh người nữ trong tình yêu ...................................... 16<br /> 2.2. Sự kiến tạo hình ảnh người nữ trong hôn nhân..................................... 37<br /> Chương 3. SỰ KIẾN TẠO VỊ THẾ CỦA GIỚI NỮ TRONG GIA ĐÌNH<br /> VÀ CÁC QUAN HỆ XÃ HỘI ...................................................................... 40<br /> 3.1. Sự kiến tạo vị thế của người nữ trong gia đình ..................................... 40<br /> 3.2. Sự kiến tạo vị thế của người nữ trong đời sống xã hội ......................... 68<br /> KẾT LUẬN .................................................................................................... 77<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 80<br /> PHỤ LỤC ....................................................................................................... 93<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Một trong những khuynh hướng, phương pháp nghiên cứu nổi bật trong các<br /> khoa học xã hội hiện đại là lý thuyết diễn ngôn. Diễn ngôn học là một lĩnh vực<br /> nghiên cứu liên ngành. Nghiên cứu diễn ngôn không chỉ có quan hệ mật thiết với<br /> ngôn ngữ học, kí hiệu học mà còn gắn liền với với các thành tựu của văn hóa học,<br /> xã hội học, tri thức luận, sử học… Bàn về triển vọng của lý thuyết thuyết diễn ngôn<br /> đối với khoa học hàn lâm, nhà nghiên cứu O.F.Rusakova khẳng định: “Ngày nay,<br /> lĩnh vực nghiên cứu có tên gọi là ‘lí thuyết diễn ngôn’ là một trong những khuynh<br /> hướng đang phát triển mạnh mẽ nhất trong các khoa học xã hội hiện đại. Chứng cớ<br /> là hàng năm, số lượng các ấn phẩm, các hội thảo khoa học, các giáo trình đại học,<br /> các luận văn, luận án dành cho những lĩnh vực khác nhau trong việc vận dụng các lý<br /> thuyết diễn ngôn và phân tích diễn ngôn đang không ngừng tăng lên”. Lý thuyết<br /> diễn ngôn tương thích với nhu cầu khám phá những cơ chế tạo dựng tri thức, niềm<br /> tin, sự kiến tạo chủ thể, các mối quan hệ quyền lực và sự thực hành xã hội đa<br /> dạng…. Đặc biệt, đối với văn chương, lý thuyết diễn ngôn có thể mở ra một cách<br /> đọc mới, một cách lý giải mới các cơ chế ngầm vận hành văn bản.<br /> Theo chúng tôi, một trong những đối tượng tương thích với thế mạnh của lý<br /> thuyết diễn ngôn là văn xuôi nữ. Ở Việt Nam, từ 1986 trở lại đây, văn xuôi nữ<br /> phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những hiện tượng đáng chú ý, cả về mặt<br /> văn học lẫn bình diện văn hóa, xã hội. Dù sự phát triển nở rộ của văn xuôi nữ là<br /> một “vấn đề” của đời sống văn học đương đại, song hầu hết các nghiên cứu về văn<br /> xuôi nữ Việt Nam thời gian gần đây, đều chọn điểm xuất phát từ một vài khung tri<br /> thức quen thuộc: khám phá, đánh giá, lý giải từ đặc trưng thi pháp thể loại hay<br /> phong cách học,…. Những phương pháp này rõ ràng đã đem lại nhiều khám phá<br /> mới mẻ và hấp dẫn về phương diện nghệ thuật, nhưng dường như lại thiếu chiều<br /> sâu cần thiết trước các vấn đề văn hóa, xã hội chi phối sự kiến tạo và tiếp nhận<br /> các tác phẩm. Thực tế cho thấy, câu chuyện chính của văn xuôi nữ chính là các<br /> <br /> 1<br /> <br />