LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGHỆ THUẬT MIÊU TẢ XUNG ĐỘT TƯ TƯỞNG GIỮA HAI KIỂU NHÂN VẬT PHỤ NỮ QUÝ TỘC TÀI HOA TRONG TIỂU THUYẾT “HỒNG LÂU MỘNG”

Chia sẻ: Pham Ngoc Linhdan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:86

Thêm vào BST

Báo xấu

209
lượt xem 70
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Người Trung Hoa có câu rằng “Khai đàm bất thuyết Hồng lâu mộng, độc tận thi thư diệc uổng nhiên !” (mở miệng mà không nói chuyện Hồng lâu mộng thì đọc hết cả sách vở cũng vô ích). Ở Trung Quốc, có một chuyên ngành nghiên cứuHồng lâu mộng - gọi là Hồng học, có lẽ trên thế giới chỉ có Shakespeare và Sholokhov là có vinh dự lớn lao như thế vì có Shakespeare học và Sholokhov học.. Điều đó cho thấy ảnh hưởng xã hội rộng lớn của Hồng lâu mộng. Và ảnh hưởng của Hồng lâu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGHỆ THUẬT MIÊU TẢ XUNG ĐỘT TƯ TƯỞNG GIỮA HAI KIỂU NHÂN VẬT PHỤ NỮ QUÝ TỘC TÀI HOA TRONG TIỂU THUYẾT “HỒNG LÂU MỘNG”

NGH THU T MIÊU T XUNG T TƯ TƯ NG LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “NGH THU T MIÊU T XUNG T TƯ TƯ NG GI A HAI KI U NHÂN V T PH N QUÝ T C TÀI HOA TRONG TI U THUY T “H NG LÂU M NG” ”N QUÝ T C TÀI HOA TRONG TI U THUY T “H NG LÂU
NGUY N HOÀN ANH L P H5C2 LU N VĂN T T NGHI P I H C SƯ PH M NGÀNH NG VĂN NGH THU T MIÊU T XUNG T TƯ TƯ NG GI A HAI KI U NHÂN V T PH N QUÝ T C TÀI HOA TRONG TI U THUY T “H NG LÂU M NG” M U 1. LÝ DO CH N TÀI Ngư i Trung Hoa có câu r ng “Khai àm b t thuy t H ng lâu m ng, c t n thi thư di c u ng nhiên !” (m mi ng mà không nói chuy n H ng lâu m ng thì c h t c sách v cũng vô ích). Trung Qu c, có m t chuyên ngành nghiên c uH ng lâu m ng - g i là H ng h c, có l trên th gi i ch có Shakespeare và Sholokhov là có vinh d l n lao như th vì có Shakespeare h c và Sholokhov h c.. i u ó cho th y nh hư ng xã h i r ng l n c a H ng lâu m ng. Và nh hư ng c a H ng lâu m ng không ch d ng l i trong biên gi i Trung Hoa, tính n nay trên th gi i ã có ít nh t 16 th ngôn ng khác nhau như Anh, Pháp, Nga, c, Nh t, Italia, Hungari, Hà Lan, Rumani, Tri u Tiên, Vi t Nam…d ch toàn văn ho c trích d chH ng lâu m ng. Bách khoa toàn thư Pháp ánh giá H ng lâu m ng là m t t m gương c a xã h i Trung Qu c th k XVIII, là m t c t m c l n trên văn àn th gi i” (Tào Tuy t C n. 1996. Tr.17). Vi t Nam hi n nay, H ng lâu m ng ư c gi ng d y và nghiên c u trong các trư ng i h c, Cao ng như m t n i dung quan tr ng c a b môn văn h c Trung Qu c. Tác gi chính c a H ng lâu m ng, Tào Tuy t C n, gi ng như ph n l n các nhà văn l n Trung Hoa trong l ch s , vi t văn là gi i to n i ni m cô ph n, là ký thác nh ng suy tư v con ngư i và th i i. Vì th có th xem H ng lâu m ng là s th hi n tư tư ng th i i: tinh th n dân ch , tinh th n phê phán i s ng xã h i phong ki n m c nát, phê phán nh ng giáo i u truy n th ng ã ăn sâu bén r hàng ngàn năm, òi t do yêu ương, òi gi i phóng cá tính, òi t do bình ng, khát khao m t cu c s ng lý tư ng… Trong H ng lâu m ng, nh ng khát v ng sâu xa c a con ngư i th i i và s bi u hi n nó ra m t cách ngh thu t ã có m t cu c h n hò tuy t di u. Nh n xét v ngh thu t văn chương H ng Lâu M ng, H ng Thu Phiên trong H ng lâu m ng quy t vi ã vi t “H ng lâu m ng l p
ý m i, b c c khéo, t ng p, u m i rõ, kh i k t kì, an cài di u, miêu t th t, s p x p tài, k vi c ( Tào Tuy t C n. 1996. th c, nói tình thi t, t tên sát, dùng bút kín, cái tài tình không k xi t…” Tr.12). Còn Thôi o Di thì l i nh n xét “ i v i tôi không có m t tác ph m văn h c nào có th so tài v i H ng lâu m ng v cách sáng t o câu chuy n và nhân v t chân th t, s ng ng, b n b … Có th nói, c H ng lâu m ng không ch khi n chúng ta hi u l ch s mà còn giúp chúng ta hi u hi n th c cu c s ng”. (Phan Thanh Anh. 2006. Tr.131). M t trong nh ng y u t góp ph n làm nên thành công c a H ng lâu m ng là ngh thu t xây d ng nhân v t. M i nhân v t trong tác ph m u có tính cách riêng không ai gi ng ai. Có th nói H ng lâu m ng ã miêu t hàng trăm tr ng thái tâm lý c a con ngư i, không ch miêu t s suy tàn c a xã h i phong ki n mà còn l t t nh ng tâm tr ng bu n thương cho thân ph n con ngư i. áng chú ý ây là ngh thu t xây d ng hình tư ng nhân v t ph n . Chính tác gi ã t bày trong h i 1 c a tác ph m “Nay tôi s ng cu c i gió b i, không làm nên ư c trò tr ng gì. Ch t nghĩ n nh ng ngư i con gái ngày trư c cùng s ng v i tôi, so sánh k lư ng th y s hi u bi t và vi c làm c ah u hơn tôi. Tôi ư ng ư ng là b c tu mi; l i ch u kém b n qu n thoa, th c áng h th n! Bây gi h i cũng vô ích, bi t làm th nào! Tôi nghĩ trư c kia ư c ơn tr i, nh t , m c p ăn ngon mà ph công nuôi d y c a m cha, trái l i răn b o c a th y b n, n n i ngày nay m t ngh cũng không thành, n a i long ong, nên mu n em nh ng chuy n ó chép thành m t b sách bày t v i m i ngư i. Tôi bi t r ng tôi mang t i nhi u. Nhưng trong khuê các còn bi t bao ngư i tài gi i, tôi không th nh t thi t mư n c ngu d i mu n che gi u l i c a mình, cho h b mai m t. Cho nên, ám c l u tranh, giư ng tre b p t, cùng c nh gió s m trăng chi u, sân hoa th m li u, u thúc gi c th c hi n lòng mong ư c dùng bút m c vi t ra l i…”. Trong su t chi u dài H ng lâu m ng, ta luôn b t g p bóng dáng nh ng ngư i ph n mà cu c i , s ph n h ã ư c d báo, tóm t t trong h i th 5 c a tác ph m. n ng sau hình tư ng xinh p y là s xung t tư tư ng gi a các nhân v t ph n ư c miêu t m nét và giàu ý nghĩa. Th nhưng, nh ng v n y không ph i bao gi cũng ư c ánh giá xác áng. Xu t phát t ni m am mê H ng lâu m ng, chúng tôi quy t nh ch n tài “Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng”, v i mong mu n khám phá ph n nào ý nghĩa và giá tr to l n c a tác ph m t ó có m t cái nhìn toàn di n hơn v thiên ti u thuy t tuy t di u này. Cũng hy v ng r ng tài này s ti p thêm l a trong trái tim c a nh ng ai ã t ng yêu m n H ng lâu m ng và th p lên ng n l a yêu thích trong trái tim nh ng ai chưa m t l n c H ng lâu m ng. Như con ong làm m t cho i, chúng tôi mong công trình nh bé này s góp thêm m t ti ng nói trên di n ànH ng h c ang tưng b ng r n rã. L CH S VN 2.
B ti u thuy t H ng lâu m ng ư c truy n bá không lâu thì ã thu hút ư c s quan tâm c a c gi và các nhà nghiên c u, phê bình. n u th k XX, m t xu hư ng, trào lưu nghiên c u, phê bình H ng lâu m ng ra i, g i là H ng h c. Và cho n nay, vi c nghiên c u H ng lâu m ng v n ang ti p di n sôi n i Trung Qu c, lan r ng ra Vi t Nam và nhi u nư c khác trên th gi i. Chúng tôi xin i m qua l ch s nghiên c u H ng lâu m ng Trung Qu c và Vi tNam . 2.1 THÀNH T U NGHIÊN C U TRUNG QU C Có th nói Trung Qu c chưa có b ti u thuy t nào l i ư c tranh lu n và gây h ng thú cho các nhà nghiên c u nhi u như H ng lâu m ng. Chi Nghi n Trai trùng bình Th ch u kí các b n Giáp Tu t (1754), K Mão (1759), Canh Thìn (1760) ư c vi t trong khi Tào Tuy t C n còn s ng; có th xem ây là nh ng tư li u nghiên c u H ng lâu m ng s m nh t. Ban u, do quan i m duy tâm l ch l c, H ng h c ã i sai ư ng, bi n thành nh ng nghiên c u gán ghép, gư ng g o. Các nhà H ng h c chia làm nhi u trư ng phái. Phái th nh t cho r ng: H ng lâu m ng hoàn toàn vì Thanh Thái T và ng Ng c Phi mà sáng tác, ng th i cp n các danh vương kĩ n ương th i, tiêu bi u cho trư ng phái này là Vương M ng Nguy n và Th m Bình Am. Phái th hai l i cho r ng: H ng lâu m ng là ti u thuy t chính tr c a tri u Khang Hy nhà Thanh, tiêu bi u cho trư ng phái này là Thái Khi t Dân. Phái th ba thì kh ng nh: nh ng tình ti t trong H ng lâu m ng u là vi c c a N p Lan Thành c con trai c a t tư ng Minh Châu th i Khang Hi, tiêu bi u cho trư ng phái này là Trương Tư ng Hà…Nhìn chung các trư ng phái u cho r ng H ng lâu m ng vi t v nh ng câu chuy n có th t th i Mãn Thanh. Sau Ngũ T , các h c gi như Thái Nguyên B i, Ngô Th Xương, Du Bình Bá, Lí Huy n Bà, C Hi t Cương, Chu Nh Xương, Ngô n D , Phan Tr ng Quỳ c bi t là H Thích v i công trình H ng lâu m ng gi n lu n năm 1921 ã khai sáng phái Tân H ng h c. T ây, H ng h c m i tr thành m t ngành h c th t s , có phương pháp khoa h c h n hoi, xu t phát t vi c kh o sát tác gi và tác ph m văn h c. Phái Tân H ng h c cho r ng H ng lâu m ng là ghi chép vi c th c c a b n thân tác gi . n sau 1949, n i d y m t phong trào u tranh tư tư ng mãnh li t phê phán nh ng quan i m nghiên c u trư c kia. Năm 1954, b t u m t phong trào r ng l n phê bình phương pháp nghiên c u H ng lâu m ng c a Du Bình Bá. M u t t n công này là hai sinh viên t t nghi p i h c: Lý Hi Phàm và Lam Linh. K t ây, vi c nghiên c u H ng lâu m ng có bư c chuy n bi n áng k , nhi u phương pháp m i ư c áp d ng. Các bài vi t d n d n ã i n ch th ng nh t kh ng nh giá tr tác ph m v c n i dung và ngh thu t. V m t n i dung ti u thuy t, các nhà phê bình, nghiên c u kh ng nh: H ng lâu m ng là tác ph m ph n ánh hi n th c xu t s c, phơi bày b c tranh xã h i phong ki n suy tàn v i nh ng m i quan
h và mâu thu n h t s c ph c t p. ng th i, qua ó tác gi còn g i g m ư c mơ, khát v ng t do, khát v ng tình yêu… ng th i, các nhà phê bình, nghiên c u cũng kh ng nh thành công v ngh thu t c a H ng các phương di n: xây d ng nhân v t, miêu t tâm lý nhân v t, ngh thu t s d ng ngôn lâu m ng ng , ngh thu t xây d ng h th ng các chi ti t, ngh thu t xây d ng k t c u tác ph m… Chúng tôi xin nêu vài nh n nh tiêu bi u ch ng minh s ánh giá cao c a ngư i ti p nh n dành cho H ng lâu m ng v phương di n xây d ng nhân v t. L T n ã nh n xét: “… i m khác bi t c a H ng lâu m ng v i các cu n ti u thuy t trư c ây là dám t th t không che y. B i v y, các nhân v t ư c miêu t ây u là nh ng con ngư i th t. Nói chung sau khi H ng lâu m ng ra i, cách vi t và cách tư duy truy n th ng ã hoàn toàn b phá v …” (Phan Thanh Anh. 2006. Tr.130) Còn tác gi quy n L ch s văn h c Trung Qu c t p II thì kh ng nh: “…Thành t u to l n c a H ng lâu m ng trư c h t th hi n tài xây d ng nhân v t, và xây d ng r t nhi u nhân v t cùng m t lúc…. Nh ng nhân v t ó s ng ng, có máu th t, có cá tính rõ nét. Có m t s nhân v t nhà văn ch phác h a sơ qua vài nét nhưng cũng l i n tư ng sâu s c cho ngư i c. áng chú ý là, trong H ng lâu m ng, Tào Tuy t C n miêu t nhi u nh t là ph n , mà ch y u l i là nh ng thi u n gi ng nhau ho c na ná như nhau v tu i, hoàn c nh s ng, cách s ng. Rõ ràng i u ó làm cho vi c miêu t g p r t nhi u khó khăn. Nhưng Tào Tuy t C n không nh ng có th miêu t ư ch ts c rõ ràng cá tính c a t ng ngư i, mà n c nh ng tính cách g n gi ng nhau ch khác nh ng nét c trưng h t s c tinh t , cũng ư c ông kh c ho rõ ràng t m …” ( Nhi u tác gi . 1997. Tr.676) Ngày nay, Trung Qu c có S nghiên c u H ng lâu m ng. Chuyên ăng t i các thông tin nghiên c u H ng h c thì có 2 t p chí l n là H ng lâu m ng h c san ra hàng quý do ba nhà H ng h c n i ti ng là Vương Tri u Văn, Phùng Kì Dung, Lí Hi Phàm ch biên và H ng lâu m ng nghiên c u t p san do S Nghiên c u Văn h c thu c Vi n Khoa h c Xã h i Trung Qu c ch trì. Phân h i Giang Tô ã xu t b n B tư li u tham kh o nghiên c u H ng lâu m ng, tháng 12 năm 1982 công b k t qu 10 năm gian kh hi u ính, ch nh lí văn b n H ng lâu m ng c a ông Phan Tr ng Quỳ, n nă m 1983 l i công b h sơ m i phát hi n v gia th Tào Tuy t C n. Sau ó, Du Bình Bá ã t p h p các b n Chi Nghi n Trai trùng bìnhTh ch u kí g m hơn 2000 l i bình i m thành t p tư li u nghiên c u H ng lâu m ng. G n ây, dư lu n Trung Qu c l i xôn xao v thông tin trên báo chí và m ng Internet cho r ng H ng Thăng ho c Ngô Mai Thôn m i chính là tác gi H ng lâu m ng. Các cu c nghiên c u v H ng lâu m ng v n ang di n ra nghiêm túc và sôi n i, k c gi i i n nh Trung Qu c cũng ang t p trung làm hai b phim H ng lâu m ng b n m i. T Trung Qu c, H ng h c ã vươn xa ra ph m vi qu c t .
2.2 THÀNH T U NGHIÊN C U VI TNAM Các nhà nghiên c u Vi t Namcũng khá tâm c b ti u thuy t H ng lâu m ng. Nhìn chung, nh ng nghiên c u v H ng lâu m ng Vi tNam có nhi u i m tương ng v n i dung cũng như phương pháp v i nh ng nghiên c u c a Trung Qu c. Nghĩa là các nhà nghiên c u ch y u i vào tìm hi u, kh ng nh nh ng c s c v n i dung, ngh thu t c a tác ph m. Nh ng thành công v m t k t c u, miêu t tâm lý nhân v t, ngôn ng , s p x p chi ti t… u ư c nêu lên. Vi c t ng h p nh ng bài nghiên c u H ng lâu m ng Vi tNam òi h i r t nhi u th i gian và công s c. Trong ph m vi tài này, chúng tôi ch xin nêu m t vài nghiên c u tiêu bi u kh ng nh giá tr tác ph m. T p chí văn h c s 3 năm 1962 v i bài “Giá tr b ti u thuy t H ng lâu m ng” c a Nguy n c Vân ã ánh giá cao giá tr n i dung và ngh thu t c a tác ph mH ng lâu m ng. L i gi i thi u H ng lâu m ng c a Phan Văn Các trong b ti u thuy t H ng lâu m ng do NXB Văn h c xu t b n năm 1996 ã trình bày m t s v n v tác gi Tào Tuy t C n và Cao Ng c cùng v i quá trình sáng tác H ng lâu m ng, văn b n và l ch s lưu truy n, s ra i và phát tri n c a H ng h c, khái quát n i dung và ngh thu t c a tác ph m. Cu n Bài gi ng văn h c Trung Qu c c a Lương Duy Th v i bài H ng lâu m ng khái quát n i dung và ngh thu t H ng lâu m ng, bài vi t này kh ng nhH ng lâu m ng là nh cao c a ti u thuy t hi n th c. Cu n Tác gia tác ph m văn h c nư c ngoài trong nhà trư ng Tào Tuy t C nc a Nguy n Th Di u Linh do NXB i h c sư ph m Hà N i xu t b n năm 2006, bao g m các n i dung: ph n gi i thi u v tác gi Tào Tuy t C n và quá trình sáng tác H ng lâu m ng; 2 bài nghiên c u c a Tr n Lê B o v H ng lâu m ng và Chu D ch và Ngh thu t xây d ng nhân v t chính di n trong H ng lâu m ng; 2 bài nghiên c u c a Nguy n Th Di u Linh v M t quan ni m ngh thu t v con ngư i trong H ng lâu m ng và Th c hư v i k t c u không gian và th i gian c a H ng lâu m ng. áng chú ý là ph n ph l c v i bài vi t T m quan tr ng c a h i th 5 i v i k t c u tác ph m H ng lâu m ng, ây là m t v n trư c ây ít ư c quan tâm. Nhìn chung, trong các nghiên c u Trung Qu c và Vi t Nam, chúng tôi chưa c ư c công trình khai thác ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong H ng lâu m ng. M t khác các d ch gi H ng lâu m ng Vi t Nam chưa chú tr ng l m n vi c d ch nghĩa các bài thơ trong H ng lâu m ng c gi Vi tNam d dàng ti p nh n. Chúng tôi s k th a, ti p thu có ch n l c các thành t u nghiên c u c a nh ng ngư i i trư c b ng tinh th n khoa h c, thái c u th và nghiêm túc i sâu vào tìm hi u, nghiên c u
tài “Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong H ng lâu m ng”. ÓNG GÓP C A TÀI 3. Qua này, chúng tôi mong mu n óng góp m t ph n công s c nh bé c a mình ngư i c có th ti p nh n tác ph m H ng lâu m ng m t cách toàn di n và sâu s c hơn nh m góp ph n vào vi c nghiên c u, d y và h c văn h c Trung Qu c trong nhà trư ng. Hi n nay, c gi Vi t Nam ư c ti p xúc v i nhi u b n d ch H ng lâu m ngr t hay, và ư c ánh giá cao nh t là b n d ch c a nhóm Vũ B i Hoàng. Th nhưng các b n d ch này, ngư i c ch ư c ti p xúc v i nh ng bài thơ ã ư c d ch thoát nghĩa mà không ư c ti p c n v i ph n nguyên tác ch Hán, ph n phiên âm Hán Vi t và ph n d ch nghĩa; do ó ph n nào b h n ch trong cách hi u và c m nh n. Trong khoá lu n này, chúng tôi ã c g ng trình bày nguyên tác ch Hán, phiên âm Hán Vi t và d ch nghĩa các bài thơ d báo s ph n các nhân v t ph n trong h i th 5 c a tác ph m t bên c nh b n d ch thơ c a nhóm Vũ B i Hoàng; hy v ng s góp ph n nào ó giúp ngư i cc m nh n ư c c tình và ý mà tác gi ã g i g m vào ó. Bên c nh ó, tuy có nhi u bài nghiên c u v H ng lâu m ng nhưng chưa th y có công trình nào i sâu nghiên c u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa m t cách y c . Vì th , ph m vi nh t nh, chúng tôi hy v ng s em n m t cách nhìn khái quát cho ngư i c và góp ph n vào kho tàng nghiên c u H ng lâu m ng ang r t phong phú và a d ng ngày nay. 4. M C ÍCH NGHIÊN C U Nghiên c u tài “Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng” chúng tôi hư ng t i nh ng m c tiêu ch y u sau: - Nghiên c u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng. - Hi u ư c ý ngh thu t c a nhà văn khi xây d ng hình tư ng ngư i ph n v i nh ng xung t tư tư ng gay g t. - Th y ư c “cái tâm” và “cái tài” c a tác gi trong quá trình lao ng ngh thu t chân chính. - Thi t th c ph c v cho công tác nghiên c u, gi ng d y và h c t p văn h c Trung Qu c trong nhà trư ng.
I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U 5. i tư ng nghiên c u là b ti u thuy t H ng lâu m ng c a Tào Tuy t C n do nhóm Vũ B i Hoàng d ch ư c nhà xu t b n Văn h c xu t b n năm 1996, trong ó i sâu vào ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong tác ph m. Th gi i nhân v t trong H ng lâu m ng r t s , trong ó có n 213 nhân v t ph n , kh o sát h t s lư ng nhân v t này òi h i r t nhi u th i gian và công s c. Vì th , trong ph m vi tài này, chúng tôi ch xin cp n nh ng nhân v t ph n ư c d báo s ph n h i th 5 c a tác ph m và i sâu vào ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a Lâm i Ng c và Ti t B o Thoa -hai nhân v t ph n quý t c tài hoa i di n cho tư tư ng t do dân ch và tư tư ng b o th phong ki n. 6.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Trong quá trình tìm hi u, tri n khai tài nghiên c u khoá lu n, chúng tôi ã s d ng các phương pháp sau: 6.1 PHƯƠNG PHÁP TH NG KÊ, PHÂN LO I Chúng tôi ti n hành th ng kê, phân lo i nh ng chi ti t th hi n s xung t tư tư ng gi a các nhân v t ph n tìm ra ý ngh thu t c a tác gi . 6.2 PHƯƠNG PHÁP LI T KÊ Chúng tôi ti n hành li t kê các d n ch ng c n thi t trong b n d ch và trong các tài li u có liên quan n tài ch ng minh cho các lu n i m ã nêu sao cho phù h p v i nh ng m cc a khoá lu n. 6.3 PHƯƠNG PHÁP H TH NG Do th lo i ti u thuy t có dung lư ng l n, các tình ti t t n m n…nên vi c tìm hi u nghiên c u òi h i ph i m b o tính h th ng. Phương pháp h th ng giúp chúng tôi khi nghiên c u tìm hi u, bao quát tác ph m m t cách d dàng và trình bày khoá lu n theo m t cách khoa h c hơn. 6.4 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH, T NG H P Chúng tôi ti n hành phân tích các d n ch ng nh m làm n i b t các lu n i m c n tri n khai. Sau ó thâu tóm, khái quát chúng l i thành nh ng úc k t mang tính k t lu n v n . 1. 7. C U TRÚC KHOÁ LU N Khóa lu n: Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong H ng lâu m ng Ph n m u 1. Lý do ch n tài 2. L c h s v n
3. óng góp c a tài 4. M c ích nghiên c u 5. i tư ng và ph m vi nghiên c u 6. Phương pháp nghiên c u 7. C u trúc khoá lu n Ph n n i dung Chương I. Cơ s lý lu n 1. Nhân v t trong tác ph m văn h c và xung t tư tư ng c a nhân v t trong tác ph m văn h c 2. Các bi n pháp xây d ng nhân v t Chương II. Vài nét v tác gi , tác ph m 1. Các tác gi 1.1 Tào Tuy t C n 1.2 Cao Ng c 2. Tác ph m Chương III. Ngh thu t miêu t xung t gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng 1. Nh ng ti n n y sinh xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng 1.2 Hi n th c xã h i phong phú, ph c t p th i Mãn Thanh 1.2 S phát tri n c a tư tư ng dân ch t do 2. Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng 2.1 Xây d ng h th ng y u t làm n i b t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa 2.1.1 Y u t tương ng 2.1.2 Y u t tương ph n 2.2 c tho i n i tâm, i tho i b c l xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa 2.3 Mư n l i nh n xét c a nhân v t khác miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa 2.4 Nh ng bài thơ b c l xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng
3. K t qu c a nh ng xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng 4. Ý nghĩa c a nh ng xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng K t l u n. Ph l c Phác th o chân dung các nhân v t n chính trong H ng lâu m ng (D ch nghĩa các bài thơ trong H i 5) Tài li u tham kh o. PH N N I DUNG CHƯƠNG I CƠ S LÝ LU N 1. 1. NHÂN V T TRONG TÁC PH M VĂN H C Nhân v t trong tác ph m văn h c là nh ng con ngư i hay nh ng s v t mang c t cách con ngư i ư c xây d ng b ng các phương ti n c a ngh thu t ngôn t . Nhân v t trong tác ph m văn h c có nh ng c i m khác v i nhân v t c a các lo i hình ngh thu t khác. Trư c h t là do hình tư ng văn h c là hình tư ng phi v t th cho nên nhân v t trong tác ph m văn h c là nhân v t c a liên tư ng, tư ng tư ng ch không ph i h u hình như trong iêu kh c, h i ho hay i n nh, sân kh u. Qua ngôn t , ngư i c tư ng tư ng và hình dung nhân v t theo kh năng liên tư ng c a mình. Kh năng và c i m liên tư ng c a m i ngư i không gi ng nhau nên nhân v t trong tác ph m văn h c ư c c m nh n cũng không gi ng nhau hoàn toàn. M t khác, do hình tư ng nhân v t trong tác ph m văn h c là hình tư ng th i gian cho nên nhân v t trong tác ph m văn h c là nhân v t quá trình. Do ó, mu n ti p nh n ngư i c ph i h i c , nh l i nh ng gì x y ra cho nhân v t trư c ó. Ý nghĩa c a nhân v t th hi n kh năng bi u t c a nó trong tác ph m. Sáng t o ra nhân v t, nhà văn nh m th hi n nh ng cá nhân xã h i nh t nh và các quan ni m v các nhân v t ó trong m i quan h xã h i. M i nhân v t xu t hi n s mang theo ti ng nói c a nhà văn v con ngư i, cu c i. Qua m i nhân v t, ta không ch hi u m t s ph n, m t cu c i mà còn hi u ý nghĩa cu c i ng sau s ph n ó.
Cho nên, không th ánh giá, nh n xét nhân v t như nh ng con ngư i b ng xương b ng th t ngoài i mà ph i ánh giá khái quát ngh thu t mà nó th hi n. T c là ph i xem xét nhân v t trong tác ph m văn h c góc th m m ch không ph i như m t hi n tư ng xã h i h c. S c s ng c a nhân v t ngoài tính sinh ng c a s miêu t còn chính là ý nghĩa i n hình mà nó khái quát. Cho nên, nh ng nhân v t xây d ng thành công và có s c s ng lâu b n u là nh ng nhân v t có giá tr i n hình sâu s c. Hay nói khác hơn, ó là nh ng nhân v t không ch u n m yên trên trang sách mà ã bư c ra gi a cu c i, ó là nh ng nhân v t ã làm cho tên tu i nhà văn tr thành b tt . Nhân v t văn h c còn ư c th hi n qua nh ng mâu thu n, xung t , s ki n. t nhân v t vào mâu thu n, xung t hay s ki n nào ó là cơ s b c l ph n sâu kín nh t c a b n ch t nhân v t. Trong cu c i có bao nhiêu bi n c , xung t thì trong văn chương cũng có b y nhiêu bi n c , xung t. Và m i m t bi n c , m i m t xung t l i làm l ra t ng ph n tính cách c a con ngư i. Xung t là bi u hi n cao nh t s phát tri n mâu thu n gi a các l c lư ng, các tính cách trong m t tác ph m. Thông thư ng ngư i ta hay cp n xung t trong tác ph m k ch, th nhưng trong ti u thuy t chính nh ng xung t cũng s làm nên k ch tính c a tác ph m. Có th nói xung t là m t y u t thi t y u c a m t tác ph m văn h c nói chung cũng như ti u thuy t nói riêng. Nh có xung t câu chuy n m i phát tri n, tính cách nhân v t m i ư c b c l . Và qua s l a ch n, gi i quy t nh ng xung t trong tác ph m s th y ư c tư tư ng ngh thu t mà tác gi ãg i g m. Xung t bao gi cũng mang ý nghĩa xã h i và ý nghĩa th i i. Trong tác ph m văn h c, xung t có th là nh ng xung t c a cá nhân nhân v t, nhưng b n thân xung t y ã mang m t ý nghĩa xã h i sâu s c. Ví d như trong tác ph mOthello c a Shakespear, Othello và Desdemona trư c h t mang trong mình nh ng xung t có tính cá nhân, cá th . Nhưng nh ng xung t bi k ch y ã vư t kh i ph m vi cá nhân vì nó ã t cáo ch nghĩa cá nhân tư s n ang chà p nh ng ư c mơ, lý tư ng c a con ngư i. Xung t m i th i i khác nhau thì khác nhau. Ví d th i H y L p c i là xung t gi a con ngư i v i thiên nhiên, con ngư i v i s m nh, ngay c v th n t i cao như D t cũng b s m nh e d a; trong th i Ph c Hưng là xung t gi a ch nghĩa nhân văn và ch nghĩa cá nhân tư s n, các th l c phong ki n, ng ti n, tôn giáo; các xung t hi n i thư ng xoay quanh xung t gi a cách m ng và ph n cách m ng, gi a cái t t và cái x u, gi a cái thi n và cái ác. Xung t có th có nhi u ph m vi c p khác nhau: xung t n i tâm, xung t tư tư ng, xung t gi a các tính cách và hoàn c nh, xung t gi a các l c lư ng xã h i, …
M t tác ph m văn h c nói chung và ti u thuy t nói riêng n u không có xung t thì s tr nên r t nh t nh o. Nhân v t trong ti u thuy t H ng lâu m ng t t nhiên cũng mang nh ng c i m như th . Vì v y, vi c tìm hi u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa là m t thao tác c t ngang h th ng nhân v t ph n tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng th y ư c ngh thu t miêu t tinh vi cũng như ý nghĩa xã h i r ng l n mà tác gi ã g i g m vào ó. Công vi c này ph i ư c xem xét t góc th m m và ư c úc k t t nh ng chi ti t, nh ng l p c tho i n i tâm, i tho i…bi u hi n xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa r i t ó khái quát lên thành ý nghĩa, tư tư ng c a tác gi trong tác ph m. 2. CÁC BI N PHÁP XÂY D NG NHÂN V T M i nhà văn có m t ư ng hư ng, cách th c riêng khi miêu t nhân v t. M i phương pháp ngh thu t, m i giai o n l ch s cũng có nh ng cách th c miêu t nhân v t không gi ng nhau. i v i m i lo i hình nhân v t cũng có nh ng bi n pháp miêu t phù h p. Do ó ây ch xin nêu bi n pháp xây d ng nhân v t chung nh t mà nhà văn có th s d ng. Nhân v t trư c h t ư c miêu t b ng nh ng chi ti t ngh thu t. Các chi ti t ngh thu t th hi n các phương di n khác nhau c a nhân v t t chân dung ngo i hình cho n n i tâm, t hành ng cho t i ngôn ng . Qua các chi ti t nhân v t d n d n hi n lên và d n d n b c l ra các nét khác nhau c a tính cách. miêu t ngo i hình, các chi ti t d ng l i vi c miêu t qu n áo, m t, mũi, chân, tay, ánh m t, n cư i…M i nét ngo i hình này không ch g i lên s hình dung v dáng v nhân v t th nào mà còn g i lên c tâm tính bên trong nhân v t. miêu t n i tâm, các chi ti t thư ng d ng l i nh ng suy tư, d n v t nh ng c m xúc, xúc ng c a nhân v t. Có l hơn âu h t, văn h c có kh năng vô t n trong vi c th hi n th gi i n i tâm c a con ngư i. Cũng có khi n i tâm nhân v t ư c b c l m t cách gián ti p qua miêu t c nh v t, dùng, nhà c a. Các chi ti t cũng góp ph n kh c ho nhân v t qua miêu t ngôn ng và hành ng c a nhân v t. Nhân v t văn h c còn ư c th hi n qua nh ng mâu thu n, xung t , s ki n. t nhân v t vào trong mâu thu n, xung t hay s ki n nào ó là cơ s b c l ph n sâu kín nh t c a b n ch t nhân v t. Ngoài ra, nhân v t còn có th ư c miêu t qua cái nhìn c a nhân v t khác, c a nh ng con ngư i xung quanh, qua hoàn c nh s ng…Nhân v t cũng có th ư c th hi n b ng các phương ti n khác c a văn h c như qua l i văn, k t c u, lo i th . Nh ng phương ti n này càng làm phong phú thêm các phương th c kh c ho nhân v t.
Như ã nói trên, xung t s góp ph n th hi n nhân v t. Do ó, các bi n pháp xây d ng nhân v t v a nêu trên cũng có th ư c v n d ng miêu t xung t hay xung t tư tư ng c a nhân v t trong tác ph m văn h c. CHƯƠNG II VÀI NÉT V TÁC GI , TÁC PH M 1 TÁC GI 1.1 TÀO TUY T C N Tào Tuy t C n tên th t là Tào Triêm (ch Triêm có b “vũ” trên u, nghĩa là m ìa). 霑 Ngoài ra còn có ba l i xưng hô: M ng Nguy n (mơ Nguy n), C n Ph (vư n rau c n) và C n Khê (su i rau c n) trong ó cái nào là t , cái nào là hi u, ý ki n các h c gi còn chưa th ng nh t. Tư li u v Tào Tuy t C n r t thi u th n. Năm sinh và năm m t c a ông v n còn là m t câu h i i v i các nhà nghiên c u, có ý ki n cho r ng ông sinh trong kho ng năm 1715 n năm 1724 và m t trong kho ng năm 1762 n năm 1763, ngoài 40 nhưng chưa n 50 tu i. T tiên xa xưa c a ông là ngư i Hán, sau ó vì nhi u lý do ã nh p t ch Mãn Châu. Do v y, trong ti u s c a ông có ý ki n nói ông là ngư i Hán, l i có ý ki n nói ông là ngư i Mãn Châu. Ph thân c a ông là Tào Ngung hay Tào Thi u cũng v n còn là m t câu h i treo lơ l ng. Câu v thân th Tào Tuy t C n càng tăng thêm màu s c bí n cho H ng lâu m ng th m chí ã gây ra m i hoài nghi c a m t s ngư i v b n quy n tác gi . Tuy nhiên có i u ch c ch n r ng t u i Thanh cho n th h Tào Tuy t C n, nhà h Tào là m t “bách niên v ng t c”. C c 5 i c a Tào Tuy t C n là Tào Chân Ng n ư c b làm tri châu Cát Châu, ph Bình Dương (Sơn Tây), n th i c n i Tào Tuy t C n là Tào T , nhà h Tào ã có m i quan h khá m t thi t v i nhà vua ương tri u là Khang Hi. Tào T m nh n ch c Giang Ninh ch c t o giám c su t 22 năm, v Tào T là vú nuôi c a vua Khang Hi. Sau Tào T , n Tào D n là ông n i c a Tuy t C n và b hay chú bác Tuy t C n u l n lư t sung ch c y, trư c sau n 65 năm. Ngoài ra, dòng h Tào r t giàu truy n th ng văn h c, Tào D n ã ng ra lo vi c hi u ính và in n b Toàn ư ng thi. i Tào D n là th i kì c c th nh c a h Tào. V Tào D n là con gái Lí Sĩ Trinh tu n ph Giang Nam; hai con gái Tào D n u là Vương phi. Tào D n ã có vinh h nh 4 l n ư c ti p giá khi nhà vua Khang Hi i tu n du phương Namch n hành cung là Tào ph . Như v y, bi t nhà vua ã tin tư ng và s ng ái h Tào như th nào. Và căn c vào nh ng chi ti t Nguyên Phi v
thăm nhà h Gi trong H ng lâu m ng cũng có th hình dung ư c c nh tư ng ti p giá vua ph i long tr ng và xa hoa n m c nào. Nhưng vinh quang mà h Tào có ư c cũng là m m m ng gây ho cho gia t c l n này. úng như l i Dì Tri u trong H ng lâu m ng ã nói “Ch ng qua l y ti n b c c a nhà y thôi…”. Qu th t ti n b c vào nghênh ón nhà vua cũng vua em p vào b n thân nhà vua chính là ti n b c c a nhà vua nghĩa là h Tào “tham ô” c a công mà có ư c. M t khác, chính m i quan h m t thi t v i Khang Hi ã khi n các nhà vua k nhi m tìm cách di t tr h Tào. Cho nên, khi Ung Chính lên ngôi, n i b hoàng th t khuynh loát nhau d d i thì n năm Ung Chính th 5 (1729). Tào Thi u b t i m t ch c, gia s n b t ch thu, năm sau c gia ình t GiangNam d n v B c Kinh. Nhà h Tào t ó sa sút. Công t Tào Tuy t C n chào i vào kho ng nh ng năm 1715-1724, nghĩa là còn quá nh có th t n hư ng vinh hoa phú quý. n khi trư ng thành, Tuy t C n ã nh n ra s suy vong c a dòng h . Vinh hoa, phú quý, ti n b c, danh v ng trôi qua i ông như m t gi c m ng ng n ng i nhưng oái oăm thay v n s c ám nh tâm h n nh y c m c a ông n su t cu c i. Lúc này, gia ình Tào Tuy t C n s ng nghèo kh ngo i ô B c Kinh. Ông ã ph i làm ngh như d y h c, v tranh ki m s ng. Tương truy n Tào Tuy t C n còn là m t ho sĩ r t tài hoa. Tào Tuy t C n t ng k t b n v i hai anh em ôn M n và ôn Thành, coi h như nh ng ngư i b n tri âm tri k . Tuy t C n ã u ng rư u, ngâm thơ v i anh em ôn M n và ôn Thành. áng ti c thơ c a Tuy t C n u th t l c h t. Song, qua các bài thơ anh em h ôn l i ta có th hình dung m t Tào Tuy t C n v i tâm tr ng “tài cao, ph n th p”, cu c i chìm n i nhưng phóng khoáng. Nh ng năm tháng “ch y ăn t ng b a” cay ng y ã s n sinh ra m t tài năng văn h c l n cho cu c i. Tào Tuy t C n vi t H ng lâu m ng khi c nhà ã ph i s ng c nh rau cháo qua ngày. Quá trình sáng tác H ng lâu m ng ra sao khó lòng mà bi t ư c. Ch th y trong h i th nh t c a tác ph m vi t “phi duy t th p t i, tăng san ngũ th ” (vi t trong vòng 10 năm và 5 l n thêm b t s a ch a), “t t khán lai giai th huy t, th p niên tân kh b t t m thư ng” (m i ch xem ra u là máu, mư i năm cay ng ch ng t m thư ng). Ông ã dâng t t c tâm huy t cho n sinh m nh c a mình cho b ti u thuy t này. Ch ti c r ng m i vi t ư c 80 h i Th ch u kí thì Tào Tuy t C n ã qua i trong b nh t t nghèo túng ch ng bao lâu sau cái ch t c a a con trai c nh t. Tào Tuy t C n ch t, không còn con cái, ch duy nh t m t ngư i v nghèo goá b a, ti n nong cũng ch ng có, vài ba ngư i b n thương tình, t ng táng qua quýt. ó là k t c c bi th m c a m t ti u thuy t gia thiên tài vào b c nh t c a nhân lo i. 1.2 CAO NG C B n th o d dang Tào Tuy t C n l i c h 80 h i t tên là Th ch u kí. Ngư i vi t ti p 40 h i sau là Cao Ng c, t Lan Th (Lan S ), bi t hi u H ng lâu m ng s , c nhân năm M u Thân
Càn Long 53 (1788), làm quan N i các Trung thư r i Th c, Giang Nam ng s hình khoa c p s trung. Cao Ng c là tác gi c a các sách L i tr t p y u, Lan th văn t n, Lan th th p ngh . u là ngư i Hán nh p t ch Mãn Châu, u xu t thân t gia ình quý t c nhưng Tào Tuy t C n s ng nghèo túng cô c và b t c chí còn Cao Ng c thì t làm quan v i con ư ng công danh r ng m . Hai hoàn c nh khác nhau ã làm cho hai ph n c a tác ph m H ng lâu m ng tuy v cơ b n không có d u v t ch p vá nhưng khuynh hư ng tư tư ng v n khác nhau. Cao Ng c ã cho nhân v t Gi B o Ng c cư i v , s p sinh con n i dõi tông ư ng, i thi, tr im ib i tu bi t tích, tương lai h Gi v n còn nhen nhóm hy v ng Gi Lan và a bé trong b ng B o Thoa. Trong khi b n d th o Tào Tuy t C n l i Gi B o Ng c b i ngay sau khi Lâm i Ng c ch t, t c là sau ám cư i. Cao Ng c còn gia ình h Gi ư c minh oan, ư c ph c ch c nh m c g ng tô i m cho b c tranh ph Ninh và ph Vinh lúc x chi u thêm màu tươi sáng. ó là ch ý c a Cao Ng c mu n y lùi k t thúc bi k ch ang ám nh nh ng a con trung thành c a ch phong ki n. 2. VÀI NÉT V TÁC PH M 2.1 VĂN B N VÀ L CH S LƯU TRUY N u kí 80 h i u ch có s ít b n bè thân thi t c a tác gi chuy n tay nhau c dư i d ng Th ch b n th o vi t tay. Năm Càn Long th 56 (1791), Trình Vĩ Nguyên và Cao Ng c l n u tiên cho in b ng ch r i xu t b n, tên sách i thành H ng lâu m ng tăng lên n 120 h i (g i là b n Trình A), năm sau s a ch a và in l i (g i là b n Trình B). Mãi v sau ngư i ta m i kh o ch ng ra r ng 40 h i sau là do Cao Ng c vi t n i. H ng lâu m ng in ra, giá bán lên n vài ch c l ng b c nhưng thiên h tranh nhau mua. Ngư i ta thích thú v a c v a khen hay, ca ng i là tác ph m hay nh t không có gì hay hơn trong làng ti u thuy t, là vì ngư i ta ã chán ng y Kinh h c gư ng g o th i Càn Long- Gia Khánh. M t khác, do s h p d n c a c u t ngh thu t t nhiên, tho i mái, hình tư ng nhân v t y n, tư duy thâm tr m bén nh y, c m th chân th t t nh và ngôn ng văn h c p c a H ng lâu m ng nên ngư i ta ngang nhiên ch gi u Kinh h c, kh ng nh H ng lâu m ng m i là văn h c th t s . H ng lâu m ng ư c yêu thích như v y nên có ngót 40 b sách vi t ti p nhưH u H ng lâu m ng, H ng lâu m ng b , H ng lâu viên m ng…và có n hơn 20 b ph ng tác như Kính hoa duyên, Thu Th ch duyên… ương nhiên H ng lâu m ng cũng v p ph i s ph báng và ch ng i c a các th l c b o th nhân danh b o v o c xã h i phong ki n. Ho c vu kh ng H ng lâu m ng là sách h i dâm, ho c nguy n r a Tào Tuy t C n và h u du c a ông ch u qu báo. M y tri u vua t ng ra l nh c m và hu H ng lâu m ng.
Không gì ngăn ư c nh hư ng xã h i r ng l n c a H ng lâu m ng. Tác ph m y v n s ng mãnh li t trong lòng xã h i Trung Hoa và n năm Càn Long th 58 (1793) thì ư c truy n sang Nh t B n và nhi u nư c ông Nam Á, cu i cùng vươn xa ra th gi i như ngày nay. 2.2 S D NG HÌNH TH C TRUY N KỲ, TƯ TƯ NG NH M NH DUY TÂM Truy n kỳ là ti n thân c a th lo i ti u thuy t, ư c vi t nhi u vào i ư ng. N i dung truy n truy n kì chuyên miêu t chuy n l lùng, kì quái, nh m ph n ánh th gi i tr n t c c a con ngư i, v i nh ng chuy n sinh ho t, thu c s ph n con ngư i bình thư ng trong s bi n ng khôn lư ng c a xã h i phong ki n. Ngh thu t truy n kỳ k t h p tài tình gi a hi n th c và hoang u ng, l ch s và kì o…Nhi u truy n kì có k t c u như m t gi c mơ. Ví d như Câu chuy n trong chi c g i c a Th m Kí T , Anh ào thanh y c a Nhi m Phan, g n v i H ng lâu m ng hơn có th k nT m ng c a Thang Hi n T i Minh (T tiên kí, T thoa kí, Nam kha kí, Hàm an kí). Như v y, ti u thuy t H ng lâu m ng ã s d ng hình th c truy n kỳ và tư tư ng duy tâm, nh m nh. Vì H ng lâu m ng có k t c u gi ng như m t gi c m ng l n, ngoài ra trong tác ph m còn n vài ch c gi c m ng l n nh khác nhau, trong ó áng chú ý nh t là gi c m ng c a Gi B o Ng c h i th 5 (chàng n Thái hư c nh o, ư c xem Th p nh kim thoa chính sách, phó sách, h u phó sách ghi rõ s m nh c a nh ng ngư i p thành Kim Lăng…). Hơn n a ta th y m u tác ph m là câu chuy n hoang ư ng v hòn á và cây Giáng Châu như m t cái án phong lưu “Ch vì trên b sông Linh hà Tây Phương, bên c nh hòn á Tam sinhcó m t cây Giáng Châu ư c Th n Anh làm cung Xích hà ngày ngày l y nư c cam l tư i bón cho nó m i tươi t t s ng lâu. ã ch c ch u ch c h p thu tinh hoa c a tr i t l i ư c nư c cam l chăm bón, cây Giáng Châu thoát ư c hình cây, hoá thành hình ngư i con gái, su t ngày rong chơi ngoài cõi Ly h n ói thì ăn qu M t thanh khát thì u ng nư c b Quán s u. Ch vì chưa tr ư c ơn bón tư i cho nên trong lòng nó v n m c víu, khi nào cũng c m th y như còn vương v n m t m i tình gì ây. G n ây, Th n Anh b l a tr n r c cháy trong lòng, nhân g p i thái bình th nh vư ng mu n xu ng cõi tr n qua ki p o duyên, nên n trư c m t v tiên C nh o ghi s , C nh o li n h i n m i tình bón tư i, bi t chưa tr xong, mu n nhân ó k t li u câu chuy n. Nàng Giáng Châu nói: Chàng ra ơn mưa móc mà ta không có nư c tr l i. Chàng ã xu ng tr n làm ngư i, ta cũng ph i i theo. Ta l y h t nư c m t c a i ta tr l i cho chàng, như th m i trang tr i xong!. T ód n n câu chuy n tình duyên y nư c m t r i l i ch m d t như s tr n m t ki p phong tr n. G t ra ngoài tư tư ng duy tâm nh m nh thì ây cũng ch là m t bi n pháp k t c u ư c ưa chu ng Trung Qu c nói riêng và Phương ông nói chung. Th t ra, m ng o trong H ng lâu m ng ch là s hi n th c hoá cõi tâm linh con ngư i. Nh ng y u t hoang ư ng t o nên cái khung c a b c tranh xã h i Trung Qu c th k XVIII, là v t c ng c a
tác gi cho nh ng òi h i c a th i i mình. Nh ng chuy n hoang ư ng không có gì là th n bí, nó em l i cho chúng ta bí quy t hi u cái vũ tr quan v n có c a ngư i Trung Qu c th k XVIII. Như v y, có th th y vi c s d ng hình th c truy n kì và tư tư ng duy tâm nh m nh trong H ng lâu m ng ch là phương ti n ch không ph i là c u cánh. Có nghĩa là tác gi ã s d ng hình th c truy n kì, tư tư ng nh m nh duy tâm như m t phương ti n ngh thu t ch không ph i mu n tuyên truy n cho tư tư ng duy tâm, nh m nh th n kì y. Vì v y, b n thân H ng lâu m ng v n ư c ánh giá là m t ti u thuy t hi n th c xu t s c và ư c x p vào nh cao c a ti u thuy t Minh- Thanh. 2.3 CH NGHĨA HI N TH C NGHIÊM NH T TRONG H NG LÂU M NG – NH CAO C A TI U THUY T MINH THANH Nhà Hán h c Xô Vi t n i ti ng, vi n sĩ N.S.Kônrát ánh giá r t cao ti u thuy tH ng lâu m ng. Ông vi t: “Ti u thuy t H ng lâu m ng là m t tác ph m hi n th c ch nghĩa tiêu bi u. ó là m t b c tranh vĩ i v quy mô cũng như v ý nghĩa c a cu c s ng xã h i Trung Qu c th k XVIII…” ( Nguy n Kh c Phi, Lương Duy Th . 1998. Tr.126) Qu th t, có th xem H ng lâu m ng là t p i thành nh ng ti n b ngh thu t c a ti u thuy t hi n th c Trung Qu c th k XIV-XVIII. M c dù v khuynh hư ng tư tư ng ti u thuy t Minh và Thanh có khác nhau, ti u thuy t Minh n ng v ca ng i anh hùng, còn ti u thuy t Thanh ch y u nói v cu c s ng thư ng ngày c a con ngư i, nhưng xét v phương pháp sáng tác thì t Tam qu c, Thu n Chuy n làng Nho, H ng lâu m ng l i là quá trình phát tri n th ng nh t. ó là quá trình ngày h càng thành th c c a khuynh hư ng hi n th c ch nghĩa. H ng lâu m ng k th a và phát tri n n nh cao nh ng thành t u ngh thu t y c a ti u thuy t Minh-Thanh. So v i nh ng b ti u thuy t trư c ó, H ng lâu m ng em nm ts i m i áng k . Tư duy ngh thu t m i m và tài năng sáng t o c a nhà văn ã phá v tư tư ng và cách vi t truy n th ng, ưa ti u thuy t c i n phát tri n ngày càng g n gũi v i ti u thuy t hi n i. Nhà văn L T n ã nh n xét: “ i m tr ng y u là ch ã dám miêu t như th c, hoàn toàn không tô v , khác h n ti u thuy t trư c kia, h t ngư i t t là hoàn toàn t t, ngư i x u là c c kì x u: B i v y nh ng nhân v t trong chuy n u là chân th t c …” ( Nguy n Kh c Phi, Lương Duy Th . 1998. Tr.127). Th t v y, con ngư i trong H ng lâu m ng là nh ng con ngư i h t s c tr n th , mang y nh ng m t t t và c nh ng m t x u c a con ngư i hi n th c. Ngay c nhân v t “lý tư ng” như Lâm i Ng c v a xinh p, tài hoa v a a tình a c m, dám yêu và s ng h t mình cho tình yêu…cũng còn mang nh ng nét chưa t t như thích châm ch c ngư i khác mà nhân v t Tương Vân ã phê phán “N u mình qu gi i hơn, cũng không nên g p ngư i nào trêu ch c ngư i y” (h i 20 ) và tính cách kiêu kì, cô cc a i Ng c ã làm ph t lòng không ít b c “b trên” và t o nên s oán
ghét cho nhi u k “b dư i”. Còn như nhân v t Phư ng Thư v n mang b n ch t tr c l i, x o qu êt c ác nhưng l i xinh p, ăn nói khéo léo và cũng có nh ng nét tính cách t t như bi t tr c n iv i nh ng ngư i nghèo như Già Lưu, yêu quý và ng h i Ng c, xót thương Tình Văn. M t ngư i mưu toan thâm hi m như Phư ng Thư mà cũng có lúc th t ra câu c m thương ngư i khác “Cô nh c n Tình Văn, tôi cũng thương cho nó! Con bé y m t mũi thân hình u khá, ch có m m mi ng s c âu làm cho nó ph i ch t” (h i 101)… Rõ ràng, s o. Th r i không bi t bà Hai nghe l i b a t nhân v t trong H ng lâu m ng không ơn i u, m t chi u mà h t s c a d ng ph c t p như chính con ngư i trong cu c s ng hi n th c v y. Có th khái quát nh ng c i m ngh thu t n i b t c a H ng lâu m ng như sau: Th nh t, trong khi miêu t , tác gi ã bám sát i s ng hàng ngày, miêu t m t cách chi ti t, c th , không tô v , cư ng i u. N u trong Tam qu c di n nghĩa, Thu h , Tây du,…con ngư i và s vi c u ít nhi u mang nét khác thư ng, kì l th m chí phi thư ng thì trong H ng lâu m ng cu c s ng di n ra r t bình thư ng như nó v n có. N u như trong Tam qu c, Thu h , Tây du,…các s vi c thư ng ư c rút ng n l i thì trong H ng lâu m ng b c tranh cu c s ng dư ng như ư c tr i r ng ra vi y chi ti t v n v t c a nó. Có th nói s c h p d n c a H ng lâu m ng không ph i b t ngu n t nh ng m u chuy n ly kỳ, nh ng bi n c rùng r n, nh ng con ngư i phi thư ng như trong các ti u thuy t trư c kia mà chính t nh ng cái bình d , thư ng nh t, có th tìm th y b t c nơi âu và b t kỳ lúc nào trong cu c s ng hàng ngày. úng như tác gi ã vi t h i th nh t c a tác ph m“Xưa nay nh ng nhân v t phong lưu ch ng qua ch l i m t chút gì r t ít v i m t s thư t mà thôi. Còn nh ng chuy n ăn u ng trong gia ình, trong khuê các thì không bao gi ghi chép y : hơn n a nh ng chuy n gió trăng, ph n nhi u ch là tr m hương c p ng c, hò h n riêng tây mà thôi, chưa h nói t i chân tình c a ngư i con gái. Tư ng lũ ngư i này xu ng tr n thì nh ng b n si tình, hám s c, l i”. Vì th , trong H ng lâu m ng không có hi n ngu b t ti u ây, khác h n nh ng truy n trư c nh ng c nh chi n trư ng oanh li t, không có u trí tranh hùng mà ch quanh i qu n l i v i nh ng c nh ti c tùng, ma chay, sinh nh t, thư ng hoa, ng m trăng…h t s c i thư ng. Nhưng chính trong cái cu c s ng hàng ngày ó mâu thu n, xung t ang phát tri n, câu chuy n ang di n ti n, cá tính rõ nét…T t c ư c m t ngòi bút k t c u sành s i “khéo léo như th tr i, không l ư ng may” th hi n m t cách xu t s c, tài hoa. Cu c s ng u c tái hi n trong H ng lâu m ng dư ng như trào tuôn m t cách t nhiên trên m t gi y mà ngư i c không h c m th y bàn tay o g t công phu nhưng th c ch t nhà văn ã ph i tr i qua c m t quá trình rèn luy n gian kh m i có th t ư c. Cái cu c s ng y th t sinh ng, muôn màu muôn v , m i th u ph c t p r i r m mà l i h t s c trong sáng rõ ràng. Tác gi ã ph n ánh t m , sâu s c nhưng l i khái quát cao b m t chân th t cu c s ng, ó là tài năng b c th y c a m t ngòi bút t th c theo m t quan i m nghiêm nh t, m i ngư i m i vi c
u ư c x lý m t cách xác áng, úng như tác gi dã kh ng nh trong h i 1 c a tác ph m “…nh ng c nh h p tan vui bu n, th nh suy và nh ng c nh ng thay i, t u n cu i u theo sát s th c không có thêm b t tô v chút nào, không vì chi u lòng ngư i mà xuyên t c s th t…”. Chính quan ni m hi n th c ó qua ngòi bút iêu luy n c a tác gi ã ưaH ng lâu m ng lên mt nh cao c a ch nghĩa hi n th c như L T n ã nh n xét “là m t tác ph m hi n th c không tô v ”. Bên c nh ó nhân v t trong H ng lâu m ng cũng ư c Tào Tuy t C n d ng tâm xây d ng r t thành công. Có th nói h th ng nhân v t trong H ng lâu m ng r t ông úc nhưng m i ngư i m t v không ai gi ng ai. Các nhân v t i n hình có kh năng bư c ra t trang sách và i vào cu c i, và có th i di n cho m t lo i ngư i nào ó trong xã h i, như i Ng c ư c dùng ch nh ng cô gái a s u, a c m, kiêu kì và cô c, Phư ng Thư là lo i nàng dâu kiêm qu n gia xinh p… Có m t s nhân v t ch phác h a ơn sơ mà l i n tư ng h t s c sâu s c cho ngư i c như Chân B o Ng c, B i Dính… c bi t là ph n ông các nhân v t ph n tu i tác suýt soát nhau, môi trư ng s ng, quá trình giáo d c cũng tương t mà tính cách l i khác xa nhau như i Ng c khác B o Thoa, Phư ng Thư khác Thám Xuân… ng th i tác gi cũng chú tr ng vi c miêu t các nhân v t có tính cách g n gi ng nhau nhưng bi u hi n khác xa nhau. Ví d như tính kiêu kì c a i Ng c khác xa Di u Ng c – m t ngư i nh p th còn m t ngư i xu t th , hay tính ôn hoà c a Bình Nhi l i khác v i tính ôn hoà c a T p Nhân…Không ch nhân v t chính ư c t p trung miêu t mà các nhân v t khác cũng hi n lên rõ ràng, có xương có th t, có dáng d p riêng, có l i ăn ti ng nói riêng không l n v i ai. i v i cô thi u n a s u a c m như Lâm i Ng c thì Tào Tuy t C n t p trung bút l c ã ành. Nhưng dư i ngòi bút c a ông, ngay c nh ng cô n tì ch ng ư c h c hành gì cũng ư c th hi n p và c m ng, ó là T Quyên bi t vì n i b t h nh c a ngư i khác mà au kh , là Tình Văn vì s c p mà b ngư c ãi n ch t, là Uyên Ương xinh p và trung thành mù quáng n áng thương, là cô ba Vưu xinh p, phóng khoáng và kh ng khái hi m có… Ph i có m t s quan sát t n tư ng cu c s ng và m t tài năng văn chương hơn ngư i thì m i có th t th c n cao như v y. Tương truy n khi xây d ng hình tư ng 12 cô gái p t Kim Lăng, Tào Tuy t C n ã v s n chân dung 12 cô gái treo lên tư ng r i theo ó mà miêu t . ó có th ch là m t giai tho i. Nhưng ít nhi u cũng cho ta th y tinh th n lao ng ngh thu t nghiêm túc và thái tôn tr ng hi n th c c a tác gi . Có l , t t c nh ng i u ó ã góp ph n t o nên ch nghĩa hi n th c nghiêm nh t trong H ng lâu m ng. Có th th y ch nghĩa hi n th c trong H ng lâu m ng có m t bư c ti n xa hơn so v i nh ng ti u thuy t hi n th c c i n trư c ây. Vì th mà ngư i ta nói r ng ch nghĩa hi n th c trong H ng lâu m ng là ch nghĩa hi n th c nghiêm nh t.
Th hai, chú tr ng miêu t tâm lý nhân v t có chi u sâu áng k . Trong khi nh ng ti u thuy t trư c H ng lâu m ng chưa chú tr ng m y n tâm lý nhân v t, thì trong H ng lâu m ng tâm lý nhân v t ư c miêu t y và chi ti t hơn. Vi c miêu t tâm lý ây có th th y t hai m t: t l i miêu t c a ngư i k và t ngôn ng c tho i c a nhân v t. Ví d như Lâm i Ng c, v n là con ngư i có tính cách kiêu kì cô c trong s xung t v i hoàn c nh, cô ta luôn có di n bi n tâm lý h t s c ph c t p, ôi khi vui, bu n, gi n h n n cùng m t lúc như h i th 26 khi i Ng c ang n m khe kh hát “Su t ngày mê m n b i h i, tình riêng chán ng t”thì B o Ng c n, cô b i r i m t sau ó nói cư i v i B o Ng c, r i khi nghe B o Ng c dùng l i trong truy n Tây Sương nói v i mình cô l i n i ngay cơn gi n lên và khóc… Ngoài ra, vi c miêu t tâm lý còn ư c tri n khai b ng nh ng th pháp c áo như mư n hàng lo t nh ng gi c m ng di n t tâm lý yêu ương không nói nên l i ho c thông qua c tho i n i tâm c a nhân v t (gi c m ng c a i Ng c h i 82 th y mình b b t v mi n Nam l y ch ng, gi c m ng c a Di u Ng c th y mình b vương tôn công t n ép duyên…). Tóm l i, H ng lâu m ng vi c miêu t tâm lý nhân v t thông qua ngôn ng và hành ng u s c nét hơn nh ng b ti u thuy t trư c kia. ó là bư c ti n b m i trên con ư ng phát tri n c a ti u thuy t hi n th c. Th ba, k t c u s nhưng r t t p trung. Tuy còn có h n ch như nh ng s ki n 80 h i u t n m n r i r c mà 40 h i cu i l i quá d n nén. Nhưng nhìn chung k t c u H ng lâu m ng v n ư c ánh giá là c s c. Và k t c u y ã th hi n r t rõ tài năng c a tác gi : có th ch mô t câu chuy n 8 năm c a m t gia ình mà t n quy mô c a nh ng tác ph m vi t v câu chuy n kéo dài 100 năm c a ba nư c, hơn th n a k t c u y còn r t t p trung. Tác gi cp nm im tc a i s ng gia ình h Gi t chuy n giàu sang phú quý, ăn tiêu xa x n chuy n tranh quy n o t l i, dâm ô trác táng c a b n th ng tr th m chí n c s ph n dáng thuơng c a nh ng a hoàn, y t …nhưng bao gi cũng xoay quanh câu chuy n tình duyên Gi B o Ng c- Lâm i Ng c. Câu chuy n tình y là cái m ch ngoài d nh n th y. Nhưng tác ph m còn ư c liên k t b i nh ng m ch ng m ngàn d m làm cho m t d u v t, m t s vi c có khi l m cũng có u m i c a nó. Ví d như cái ch t c a i Ng c r t có th là do m con B o Thoa u c d n d n ch không ph i ơn thu n do u u t mà ch t. M c dù tác gi không nói rõ nhưng d a vào m t s chi ti t ta có th suy oán. T u B o Thoa v n không ưa i Ng c, th m chí có lúc còn dùng k “kim thi n thoát xác” b na hoàn ghét i Ng c (h i 27), th mà b ng dưng ch ta l i ân c n khuyên b o i Ng c và tâng b c i Ng c ( h i 42)… T t c nh ng hành ng ó là nh m t o lòng tin v i i Ng c n khi i Ng c m B o Thoa l i hào phóng t ng 2 bao y n sào cho i Ng c b i b (h i 45). Và k t qu là, i Ng c nói v i B o Ng c “ êm qua cũng yên n, nhưng v n ho n hai l n, n canh tư m i ng n sáng”(h i 52). Sau ó, dì Ti t n i Quan viên chăm sóc i Ng c (h i ư c, sau ó l i th c