Mối liên hệ giữa hình thái học và chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân bệnh cơ tim phì đại

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> MỐI LIÊN HỆ GIỮA HÌNH THÁI HỌC VÀ CHỨC NĂNG<br /> TÂM TRƯƠNG THẤT TRÁI Ở BỆNH NHÂN BỆNH CƠ TIM PHÌ ĐẠI<br /> Trần Vũ Minh Thư*, Phạm Nguyễn Vinh*,**,***<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Sự ảnh hưởng của hình thái học lên chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân bệnh cơ tim phì<br /> đại (BCTPĐ) chưa được tìm hiểu rõ ràng. Vì vậy, chúng tôi tiến hành xác định mối liên hệ giữa hình thái<br /> BCTPĐ và rối loạn chức năng tâm trương thất trái.<br /> Thiết kế nghiên cứu: Cắt ngang mô tả và phân tích.<br /> Phương pháp và kết quả: 96 bệnh nhân BCTPĐ từ Bệnh viện tim Tâm Đức và Viện Tim Tp. HCM, thời<br /> gian từ tháng 12/2015 đến 11/2017, được đưa vào nghiên cứu. Tất cả bệnh nhân được làm siêu âm tim đánh giá<br /> hình thái học và chức năng tâm trương. Bệnh nhân được chia thành 5 nhóm: thất trái phì đại không đồng tâm,<br /> vách liên thất dạng sigmoid, thất trái dày đồng tâm, mỏm và không xác định. Mẫu nghiên cứu có 62 nam<br /> (64,6%); tuổi trung bình đưa vào nghiên cứu 51,3 ± 15,5. Thể thất trái phì đại không đồng tâm thường gặp nhất<br /> (72 bệnh nhân (75%)). Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ rối loạn chức năng tâm trương (p =<br /> 0,17), vận tốc sóng E’cũng như tỷ lệ E/E’ giữa các nhóm (p = 0,3). Không có nhóm nào có mối liên hệ với rối loạn<br /> chức năng tâm trương thất trái. Bề dày tối đa thành tim ≥ 26 mm có liên hệ với tỷ lệ E/E’ với OR = 12,9; KTC:<br /> 1,1 – 147 (p = 0,04) và có liên hệ với rối loạn chức năng tâm trương OR = 4,2; KTC: 1,1 – 15,8 (p = 0,03).<br /> Kết luận: Thể bệnh cơ tim phì đại ảnh hưởng như nhau lên chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân<br /> BCTPĐ. Bề dày tối đa thành tim ≥ 26 mm có liên hệ với rối loạn chức năng tâm trương thất trái.<br /> Từ khóa: Rối loạn chức năng tâm trương, hình thái học, bệnh cơ tim phì đại.<br /> ABSTRACT<br /> THE RELATIONSHIP BETWEEN MORPHOLOGY AND LEFT VENTRICULAR DIASTOLIC<br /> FUNCTION IN HYPERTROPHIC CARDIOMYOPATHY<br /> Tran Vu Minh Thu, Pham Nguyen Vinh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 22 - No 6- 2018: 117 – 123<br /> Objectives: The impacts of morphology on left ventricular diastolic function in hypertrophic<br /> cardiomyopathy (HCM) have been unknown. Hence, we sought to define the relationship between morphology<br /> and left ventricular diastolic dysfunction among patients with HCM and preserved systolic function.<br /> Design: Cross – sectional study.<br /> Methods and Results: Databases from Cardiology Tam Duc Hospital and Hochiminh City Heart Institute<br /> comprising 96 HCM patients with normal systolic function were interrogated between 12/2015 to 11/2017.<br /> Echocardiography was indicated for evaluating morphology and left ventricular diastolic function. HCM<br /> morphology was classified as described in five groups (reverse, sigmoid, symmetric, apical and undefined). In the<br /> sample, there were 62 men (64.6%); the average age of 51.3 ± 15.5 years. Reverse morphology was most<br /> commonly observed (72 patients (75%)). There is no difference significantly in the ratio diastolic dysfunction (p =<br /> 0.17), E’ velocity, E/E’ ratio (p = 0.3) between groups. There is no relationship between fives groups and left<br /> ventricular diastolic dysfunction. The maximal heart wall ≥ 26 mm correlates to E/E’ ratio (OR = 12.9; 95% CI:<br /> 1.1 – 147, p = 0.04) and to left ventricular diastolic dysfunction (OR = 4.2; 95% CI: 1.1 – 15.8; p = 0.03).<br /> *Bệnh viện tim Tâm Đức, **Viện Tim Thành phố Hồ Chí Minh,<br /> ***Trường Đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch.<br /> Tác giả liên lạc: BS Trần Vũ Minh Thư ĐT: 0918335212 Email: thutvm@yahoo.com<br /> 117<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Conclusions: Morphology pattern impacts on diastolic dysfunction at the similar degree in HCM. The<br /> maximal heart wall ≥ 26 mm correlates to diastolic dysfunction.<br /> Key words: Diastolic function, morphology, hypertrophic cardiomyopathy.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh nhân từ chối tham gia nghiên cứu.<br /> Trong dân số chung(8), suy tim là một trong Những bệnh nhân được chọn vào nghiên<br /> những hậu quả nặng nề của bệnh lý này. Ở giai cứu được giải thích và đồng ý ký vào “Phiếu<br /> đoạn chức năng tâm thu thất trái bảo tồn, rối thông tin nghiên cứu và giấy chấp thuận tham<br /> loạn chức năng tâm trương có lẽ là cơ chế chính gia nghiên cứu”. Nghiên cứu đã được sự chấp<br /> của tình trạng suy tim ở bệnh nhân BCTPĐ và bị thuận của hội đồng y đức Đại học y dược thành<br /> ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Phì đại cơ tim, sẹo phố Hồ Chí Minh.<br /> thay thế, xơ hóa mô kẽ, sự sắp xếp hỗn loạn của Các bước tiến hành nghiên cứu<br /> các sợi cơ tim làm ảnh hưởng đến tính đàn hồi Thăm khám và ghi nhận dữ liệu vào bệnh án<br /> của cơ tim. Tùy theo vị trí phì đại của thành tim, nghiên cứu.<br /> BCTPĐ được chia thành nhiều thể khác nhau<br /> Siêu âm tim qua thành ngực được đánh giá<br /> như thất trái phì đại không đồng tâm, vách liên<br /> bởi 2 bác sĩ tim mạch khác nhau; siêu âm thứ<br /> thất dạng sigmoid, phì đại đồng tâm, mỏm. Sự<br /> nhất được siêu âm bởi bất kỳ bác sĩ nào, siêu âm<br /> ảnh hưởng của hình thái học lên rối loạn chức<br /> thứ hai được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm<br /> năng tâm trương thất trái ở BCTPĐ chưa được<br /> siêu âm trên 5 năm. Siêu âm tim được thực hiện<br /> hiểu biết đầy đủ. Vì vậy, chúng tôi tiến hành xác<br /> trên máy siêu âm Philips HD7, XE11 với đầu dò<br /> định mối liên hệ giữa hình thái học và rối loạn<br /> siêu âm qua thành ngực S2-4.<br /> chức năng tâm trương thất trái ở bệnh nhân<br /> Định nghĩa biến số<br /> BCTPĐ.<br /> Dựa vào siêu âm tim, hình thái học của thất<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> được chia thành các nhóm sau:<br /> Thiết kế nghiên cứu Nhóm 1: Phì đại thất trái không đồng tâm,<br /> Cắt ngang mô tả và phân tích. phì đại chủ yếu vách liên thất.<br /> Đối tượng nghiên cứu Nhóm 2: Vách liên thất dạng sigmoid,<br /> Các bệnh nhân đến khám tại khoa khám thường gặp ở người lớn tuổi, phì đại phần đáy<br /> ngoại trú Bệnh viện tim Tâm Đức và Viện Tim vách liên thất.<br /> TPHCM từ tháng 12/2015 đến 11/2017 thỏa mãn Nhóm 3: phì đại đồng tâm.<br /> các điều kiện sau: Nhóm 4: phì đại mỏm.<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh Nhóm 5: phì đại thành tim không thuộc 4<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán BCTPĐ có tuổi ≥ nhóm trên(1).<br /> 16 với bề dày tối đa thành thất trái ≥15 mm, Chúng tôi đo đường kính thất trái, bề dày<br /> không có các bệnh gây nghẽn đường ra thất trái vách liên thất và thành sau thất trái, đường kính<br /> khác (hẹp dưới van động mạch chủ, hẹp van nhĩ trái cuối tâm trương theo phương pháp M-<br /> động mạch chủ, hẹp eo động mạch chủ, u trong mode và 2D ở mặt cắt cạnh ức trục dọc và mặt<br /> tim gây nghẽn đường ra thất trái). cắt cạnh ức trục ngang(7). Đo phân xuất tống<br /> Phân xuất tống máu thất trái ≥ 50%. máu thất trái với phương pháp M-mode ở mặt<br /> Tiêu chuẩn loại trừ cắt cạnh ức trục dọc, theo phương pháp đĩa ở<br /> Bệnh nhân tăng huyết áp có tỷ lệ bề dày tối mặt cắt bốn buồng và hai buồng từ mỏm nếu có<br /> đa thành thất trái/bề dày thành sau thất trái < 1,3. rối loạn vận động vùng(7).<br /> Rung nhĩ. Chênh áp tối đa qua đường thoát thất trái:<br /> <br /> <br /> <br /> 118<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Được đo lúc nghỉ với Doppler xung hay Doppler được áp dụng nhằm xác định mối liên hệ giữa<br /> liên tục ở mặt cắt ba buồng hay năm buồng từ hình thái học và rối loạn chức năng tâm trương.<br /> mỏm. Chênh áp = 4V2, V là vận tốc tối đa qua Kết quả phép kiểm định với giá trị p < 0,05 và độ<br /> buồng tống thất trái(10). tin cậy 95% được xem sự khác biệt có ý nghĩa<br /> Nghẽn đường thoát thất trái: Chênh áp tối thống kê.<br /> đa qua buồng tống thất trái ≥ 30 mmHg(2). KẾT QUẢ<br /> Mức độ hở van hai lá được đánh giá ở mặt Từ tháng 12/2015 đến 11/2017, chúng tôi<br /> cắt 4 buồng theo khuyến cáo của Hội siêu âm tuyển chọn được 96 bệnh nhân BCTPĐ, đủ tiêu<br /> tim Hoa Kỳ(12). chuẩn chọn bệnh và thỏa tiêu chí loại trừ, đưa<br /> Thể tích nhĩ trái được đo vào thì tâm thu vào nghiên cứu.<br /> ngay trước khi van hai lá mở, dùng phương Đặc điểm của mẫu nghiên cứu<br /> pháp hai mặt cắt chiều dài – diện tích(7).<br /> Những đặc điểm chính liên quan đến nhân<br /> Vận tốc tối đa dòng máu qua van ba lá thì trắc học, lâm sàng và siêu âm tim đã được tóm<br /> tâm thu được đo với Doppler liên tục ở mặt cắt 4 tắt trong bảng 1. Tuổi trung bình của bệnh nhân<br /> buồng từ mỏm(9). khi đưa vào nghiên cứu là 51,3 ± 15,5; tuổi chẩn<br /> Chúng tôi đo vận tốc tối đa tâm trương sớm đoán trung bình là 48,3 ± 16,2. Đa số bệnh nhân<br /> của cơ tim ở vị trí bên của vòng van hai lá (E’ là nam với tỷ lệ 64% (62 bệnh nhân). Tất cả bệnh<br /> bên) và tỷ lệ vận tốc tâm trương sớm (E/E’) với nhân có mức NYHA I-II. Nghẽn đường ra thất<br /> siêu âm Doppler mô(9). trái xảy ra ở 16 bệnh nhân (17%). Tăng huyết áp<br /> Rối loạn chức năng tâm trương thất trái: được phát hiện ở 40 bệnh nhân (42%) là bệnh lý<br /> Phân độ rối loạn chức năng tâm trương theo đi kèm thường gặp hơn so với đái tháo đường<br /> khuyến cáo của Hội siêu âm tim Hoa Kỳ và Hội típ 2 và bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ mạn tính.<br /> hình ảnh học tim mạch Châu Âu(9). Những biến Bề dày trung bình của thành tim là 22,4 ± 4,6<br /> số được khuyên để đánh giá chức năng tâm mm. Nghẽn đường ra thất trái lúc nghỉ gặp ở 16<br /> trương cho bệnh nhân có BCTPĐ bao gồm tỷ lệ bệnh nhân (17%). Phân xuất tống máu trung<br /> E/E’ trung bình (> 14), chỉ số thể tích nhĩ trái (> 34 bình là 70,1 ± 8. Khoảng 2/3 số bệnh nhân có rối<br /> ml/m2) và vận tốc tối đa dòng phụt hở van 3 lá loạn chức năng tâm trương; trong đó, rối loạn<br /> đo bằng Doppler liên tục (> 2,8 m/s). Nếu có > chức năng tâm trương độ 1 chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> 50% trong số các biến số trên đáp ứng các giá trị 54% (52 bệnh nhân). Có 30 bệnh nhân hở van hai<br /> cắt, áp lực nhĩ trái tăng là rối loạn chức năng tâm lá mức độ từ vừa đến nặng (31%).<br /> trương giai đoạn II. Nếu < 50% các biến số trên Bảng 1: Đặc điểm nhân trắc học, lâm sàng và siêu âm<br /> đáp ứng các giá trị cắt, áp lực nhĩ trái bình tim của dân số nghiên cứu<br /> thường là rối loạn chức năng tâm trương giai Tất cả bệnh nhân<br /> đoạn I. Những bệnh nhân bệnh tiến triển có rối BCTPĐ (n = 96)<br /> loạn chức năng tâm trương độ III với các đặc Nhân trắc học và lâm sàng<br /> ┼<br /> Tuổi chẩn đoán, năm 48,3 ± 16,2<br /> điểm tỷ lệ E/A dòng 2 lá > 2,5. Tuổi đưa vào nghiên cứu, năm<br /> ┼<br /> 51,3 ± 15,5<br /> Xử lý số liệu Nam, n (%) 62 (64,6)<br /> NYHA I, n (%) 52 (54,2)<br /> Số liệu thu thập được xử lý với phần mềm NYHA II, n (%) 44 (45,8)<br /> Stata 11.1. Chúng tôi dùng phép kiểm T – test để Bệnh lý đi kèm<br /> so sánh các đặc điểm chung của mẫu nghiên Tăng huyết áp 40(41,7)<br /> Đái tháo đường típ 2 9(9,4)<br /> cứu. Phép kiểm Chi-square, Fisher exact được áp Bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ mạn 4(4,2)<br /> dụng để tìm sự liên quan các đặc điểm chung tính<br /> của mẫu nghiên cứu. Mô hình hồi qui logistic Siêu âm tim<br /> VLT (mm) 22,4 ± 4,6<br /> <br /> <br /> 119<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Thành sau (mm) 13,5 ± 4,9 như tỷ lệ E/E’ giữa các nhóm (p = 0,3). Chỉ số nhĩ<br /> Phân xuất tống máu thất trái, n (%) 70,1 ± 8<br /> Chỉ số nhĩ trái, ml/m<br /> 2┼<br /> 35,7 ± 9<br /> trái của bệnh nhân nhóm 1 cao hơn bệnh nhân<br /> Vận tốc sóng E, cm/s<br /> ┼<br /> 73,4 ± 27,6 nhóm 4 (p = 0,04). Không có sự khác biệt về tỷ lệ<br /> ┼<br /> Vận tốc sóng A, cm/s 72,5 ± 27,2 hở van hai lá vừa – nặng giữa các nhóm (p =<br /> E/A 1,1 ± 0,5<br /> ┼ 0,11). Tuy nhiên, không có sự khác biệt có ý<br /> Vận tốc sóng E’, cm/s 8,7 ± 3,7<br /> E/E’ 8,8 ± 3,5 nghĩa thống kê về tỷ lệ rối loạn chức năng tâm<br /> Vận tốc dòng máu qua van ba lá,<br /> ┼<br /> 218,9 ± 41,6 trương giữa các nhóm (p = 0,17).<br /> cm/s<br /> Chênh áp tối đa qua BTTT lúc nghỉ ≥ 16(16,7) Mối liên quan giữa rối loạn chức năng tâm<br /> 30 mmHg, n (%) trương và hình thái học<br /> Không rối loạn chức năng tâm trương, 33(34,4)<br /> n (%) Bảng 3 trình bày mối liên quan giữa các đặc<br /> Rối loạn chức năng tâm trương, n (%) điểm siêu âm tim thuộc về hình thái học với<br /> Độ 1 52(54,2) rối loạn chức năng tâm trương thất trái. Theo<br /> Độ 2 4(4,2)<br /> Độ 3 khuyến cáo của hội Siêu âm tim Hoa Kỳ, đánh<br /> 7(7,2)<br /> Hở van hai lá vừa – nặng, n(%) 30(31,2) giá rối loạn chức năng tâm trương thất trái ở<br /> ┼<br /> Trung bình ± SD; BTTT, buồng tống thất trái. bệnh nhân BCTPĐ dựa vào 3 yếu tố E/E’ > 14,<br /> Đặc điểm chung của bệnh nhân được chia chỉ số nhĩ trái > 34 ml/m2, vận tốc tối đa qua<br /> nhóm theo hình thái học van ba lá > 2,8 m/s. Từ việc tổng hợp 3 yếu tố<br /> trên, rối loạn chức năng tâm trương được phân<br /> Bảng 2 trình bày đặc điểm lâm sàng và siêu<br /> độ 1,2 và 3(3).<br /> âm tim của 5 nhóm bệnh nhân được chia theo<br /> vị trí dày thành tim. Số bệnh nhân trong nhóm Trước tiên, chúng tôi xét mối liên hệ giữa bề<br /> 1 là nhiều nhất so với các nhóm còn lại với 72 dày tối đa thành tim ≥ 26 mm, nghẽn đường ra<br /> bệnh nhân. Tiếp theo là nhóm 4 với 16 bệnh thất trái, hở van hai lá vừa – nặng với từng yếu<br /> nhân. Nhóm 3 và 2 có ít bệnh nhân nhất (1 và 2 tố E/E’ > 14, chỉ số nhĩ trái > 34 ml/m2, vận tốc tối<br /> bệnh nhân). đa qua van ba lá > 2,8 m/s. Kết quả cho thấy, chỉ<br /> có bề dày tối đa thành tim ≥ 26 mm có liên hệ với<br /> Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về<br /> tỷ lệ E/E’ với OR = 12,9; KTC: 1,1 – 147 (p = 0,04).<br /> tuổi đưa vào nghiên cứu và tuổi chẩn đoán bệnh<br /> giữa các nhóm (p = 0,4 và p = 0,2). Ngoài ra, độ Tiếp theo, chúng tôi xác định mối liên hệ<br /> dày thành tim cũng không khác biệt có ý nghĩa giữa nhóm 1, nhóm 4, bề dày tối đa thành tim<br /> thống kê giữa các nhóm (p = 0,3). Tuy nhiên, ≥ 26 mm, nghẽn đường ra thất trái, hở van hai<br /> nhóm 1 với thể thất trái dày không đồng tâm lá vừa – nặng với rối loạn chức năng tâm<br /> gây nghẽn đường ra thất trái nhiều hơn các trương thất trái theo khuyến cáo của hội Siêu<br /> nhóm còn lại (p = 0,001). âm tim Hoa Kỳ 2016(3). Kết quả thể hiện không<br /> Chức năng tâm trương của các nhóm có nhóm nào có mối liên hệ với rối loạn chức<br /> Các chỉ số liên quan đến chức năng tâm năng tâm trương thất trái. Nghẽn đường ra<br /> trương của các nhóm được thể hiện trong bảng thất trái và hở van hai lá vừa – nặng cũng<br /> 2. Kiểu hạn chế chỉ gặp ở nhóm 1 với 7 bệnh không có mối liên hệ với rối loạn chức năng<br /> nhân (9,7%). Không khác nhau về bề dày thành tâm trương. Chỉ có bề dày tối đa thành tim ≥<br /> tim giữa các nhóm (p = 0,3). Không có sự khác 26 mm có liên hệ với rối loạn chức năng tâm<br /> biệt có ý nghĩa thống kê về vận tốc sóng E’cũng trương OR=4,2; KTC: 1,1 – 15,8; p = 0,03.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 120<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 2: Đặc điểm nhân trắc học, lâm sàng và siêu âm tim của các nhóm hình thái học<br /> Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4 Nhóm 5<br /> (n=72) (n=2) (n=1) (n=16) (n=5)<br /> Nhân trắc học và lâm sàng<br /> ┼<br /> Tuổi chẩn đoán, năm 46,4±16,3 60,5±7,8 59 56±17,1 54,4±8,8<br /> ┼<br /> Tuổi đưa vào nghiên cứu, năm 49,6±15,5 59±5,7 39 54,6±17,1 53,2±8,3<br /> Nam, n (%) 46(63,9) 1(50) 1(100) 12(75) 2(40)<br /> NYHA I, n (%) 52 (54,2) 0(0) 9(0) 13(81,2) 1(20)<br /> NYHA II, n (%) 44 (45,8) 2 (100) 1(100) 3(18,8) 4(80)<br /> Siêu âm tim<br /> VLT (mm) 22,5±4,6 24±2,8 24 20,6±3,6 25,2±7,5<br /> Thành sau (mm) 11,7±3,3 13,9±3,3 16 20,5±4,4 15,8±5,9<br /> Phân xuất tống máu thất trái, n (%) 70,1±8,4 65±14,1 72 69,5±6,9 74,6±9,4<br /> 2┼<br /> Chỉ số nhĩ trái, ml/m 35,8±8,6 60 40 32,6±8 37,4±12,3<br /> ┼<br /> Vận tốc sóng E, cm/s 74,6±8,4 61 49 74,1±21,6 62,4±16,9<br /> ┼<br /> Vận tốc sóng A, cm/s 70,1±27,3 116 93 76,5±19,1 83,2±40,1<br /> E/A 1,2±0,6 0,5 0,5 1±0,4 0,8±0,2<br /> ┼<br /> Vận tốc sóng E’, cm/s 8,4±3,4 7 8,7±3,7 10,8±4,8 6±9,3<br /> E/E’ 9,1±3,6 8,7 8,8±3,5 10,8±4,8 12,8±2,4<br /> ┼<br /> Vận tốc dòng máu qua van ba lá, cm/s 221,7±43,1 255±7,1 200±6,4 7±2,6 216±33,6<br /> Chênh áp tối đa qua BTTT 12(16,7) 2(100) 1(100) 1(6,3) 0(0)<br /> lúc nghỉ ≥ 30 mmHg, n (%)<br /> Không rối loạn CNTTr, n (%) 22(30,5) 0(0) 0(0) 11(68,8) 0(0)<br /> Rối loạn CNTTr, n (%)<br /> Độ 1 40(55,6) 1(50) 0(0) 5(31,2) 5(100)<br /> Độ 2 3(4,2) 1(50) 0(0) 0(0) 0(0)<br /> Độ 3 7(9,7) 0(0) 1(100) 0(0) 0(0)<br /> Hở van hai lá vừa – nặng, n(%) 24(33,3) 0(0) 0(0) 3(18,8) 2(40)<br /> ┼<br /> Trung bình ± SD; Chức năng tâm trương CNTTr<br /> Bảng 3: Các yếu tố liên quan đến rối loạn chức năng tâm trương<br /> Chỉ số nhĩ trái Vận tốc tối đa qua Rối loạn chức năng tâm<br /> E/E’ > 14<br /> > 34 ml/m2 van ba lá > 2,8 m/s trương*<br /> OR (KTC 95%) Gía trị p Gía trị p Gía trị p OR (KTC 95%) Gía trị p<br /> Bề dày thành tim tối đa 12,9 0,04 0,45 0,3 4,2 0,03<br /> ≥ 26 mm (1,1 – 147) 0,6 0,08 0,8 (1,1 – 15,8)<br /> Nghẽn đường ra thất trái 0,8 0,3 0,4<br /> Hở van hai lá vừa-nặng 0,7<br /> Nhóm 1 0,17<br /> Nhóm 2 0,2<br /> Nhóm 3 1<br /> Nhóm 4 0,11<br /> Nhóm 5 0,4<br /> OR, tỉ số số chênh (odd ratio); KTC, khoảng tin cậy.<br /> *Đánh giá theo khuyến cáo của hội Siêu âm tim Hoa Kỳ 2016(3).<br /> BÀN LUẬN nhẹ và vừa là 53%. Tỷ lệ rối loạn chức năng tâm<br /> trương trong nghiên cứu của chúng tôi tương tự<br /> Nghiên cứu của chúng tôi có 71 bệnh nhân<br /> như trong nghiên cứu của Coppini và cs(2).<br /> rối loạn chức năng tâm trương (68,3%). Trong<br /> Chúng tôi cho rằng điều này phù hợp với diễn<br /> đó, rối loạn chức năng tâm trương mức độ nhẹ<br /> tiến tự nhiên của BCTPĐ - rối loạn chức năng<br /> và vừa chiếm ưu thế 57,7%. Nghiên cứu của<br /> tâm trương thường xuất hiện sớm ở giai đoạn<br /> Coppini và cs(2) trên 230 bệnh nhân cho thấy có<br /> thành tim đã dày, chưa có biến chứng và giai<br /> 162 bệnh nhân rối loạn chức năng tâm trương<br /> đoạn này được tìm thấy ở ¾ số bệnh nhân BCTPĐ.<br /> (70,4%), rối loạn chức năng tâm trương mức độ<br /> <br /> <br /> 121<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Thể thất trái dày không đồng tâm thường chỉ số được đề cập ở trên. Phát hiện trong nghiên<br /> gặp nhất trong nghiên cứu của chúng tôi (74%) cứu của chúng tôi khác với kết luận của<br /> cũng như trong nghiên cứu của Sheikh và cs(11) Finocchiaro G và cộng sự(4). Finocchiaro G tiến<br /> (45,6%), Kim và cs(6) (64%). Thể mỏm hiện diện hành nghiên cứu trên 383 bệnh nhân BCTPĐ và<br /> trong nghiên cứu của chúng tôi với tỷ lệ 15,4%, nhận thấy nghẽn đường ra thất trái, hở van hai<br /> đứng hàng thứ hai sau thể thất trái dày không lá có liên quan đến hai trong ba chỉ số E/E’ >15,<br /> đồng tâm. Điều này được tìm thấy tương tự thể tích nhĩ trái > 40 ml/m2. Chúng tôi cho rằng<br /> trong nghiên cứu của hai tác giả trên (15,1% và sự khác biệt trong cách đánh định giới hạn giá trị<br /> 29,5%). bất thường của các chỉ số như E/E’ > 15 và thể<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy không có sự tích nhĩ trái > 40 ml/m2 trong nghiên cứu của<br /> khác biệt về tỷ lệ rối loạn chức năng tâm trương Finocchiaro G và cộng sự thay vì > 14 và > 34<br /> giữa các nhóm (p = 0,17). Ngoài ra, không có ml/m2 như trong nghiên cứu của chúng tôi.<br /> nhóm nào có mối liên quan với rối loạn chức Ngoài ra, sự khác biệt về cỡ mẫu giữa các nghiên<br /> năng tâm trương (bảng 3). Điều này cho thấy thể cứu cũng có thể cho kết quả khác nhau.<br /> bệnh cơ tim phì đại ảnh hưởng như nhau đến Hạn chế của nghiên cứu<br /> chức năng tâm trương thất trái ở người BCTPĐ. Nghiên cứu của chúng tôi có một số hạn<br /> Chúng tôi tìm thấy điều tương tự trong nghiên chế. Nghiên cứu của chúng tôi là nghiên cứu<br /> cứu của Finocchiaro G và cộng sự(4). cắt ngang nên khó đưa ra yếu tố tiên lượng<br /> Bên cạnh việc xem xét mối liên hệ giữa thể liên quan đến rối loạn chức năng tâm trương<br /> bệnh cơ tim phì đại với rối loạn chức năng tâm như nghiên cứu đoàn hệ. Chúng tôi cho rằng<br /> trương, chúng tôi còn đánh giá mối liên hệ giữa cần bổ sung khảo sát phổ tĩnh mạch phổi để<br /> một số yếu tố khác liên quan đến hình thái học việc đánh giá chức năng tâm trương thất trái<br /> khác như bề dày tối đa thành tim ≥ 26 mm, hoàn thiện hơn.<br /> nghẽn đường ra thất trái, hở van hai lá vừa – KẾT LUẬN<br /> nặng với rối loạn chức năng tâm trương thất trái.<br /> Đánh giá chức năng tâm trương ở bệnh nhân<br /> Chúng tôi tìm thấy chỉ có bề dày tối đa thành tim<br /> BCTPĐ được thực hiện dễ dàng với siêu âm tim.<br /> ≥ 26 mm có mối liên hệ với rối loạn chức năng<br /> Các thể bệnh cơ tim phì đại ảnh hưởng như<br /> tâm trương. Trong ba chỉ số dùng để đánh giá<br /> nhau đến rối loạn chức năng tâm trương thât<br /> rối loạn chức năng tâm trương trong BCTPĐ, chỉ<br /> trái. Bế dày tối đa thành thất trái từ 26 mm trở<br /> số E/E’ được phát hiện có mối liên hệ với bề dày<br /> lên có mối liên hệ với rối loạn chức năng tâm<br /> tối đa thành tim ≥ 26 mm. Chúng tôi cho rằng<br /> trương thất trái ở bệnh nhân BCTPĐ.<br /> điều này gợi ý, chỉ số E/E’ là chỉ số đóng vai trò<br /> quan trọng trong đánh giá rối loạn chức năng TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tâm trương ở bệnh nhân BCTPĐ. Chúng tôi 1. Binder J, Ommen SR, Gersh BJ, et al (2006). Echocardiography-<br /> guided genetic testing in hypertrophic cardiomyopathy: septal<br /> nhận thấy điều tương tự trong nghiên cứu của morphological features predict the presence of myofilament<br /> Geske JB và cs(5). Geske JB. và cs trong nghiên mutations. Mayo Clin Proc; 81: 459–67.<br /> cứu trên 100 bệnh nhân BCTPĐ có triệu chứng 2. Coppini R, Ho CY, Ashley E. et al (2014). Clinical Phenotype<br /> and Outcome of Hypertrophic Cardiomyopathy Associated<br /> đã nêu ra kết luận siêu âm Doppler giúp ước With Thin-Filament Gene Mutations. J Am Coll Cardiol, 64: 2589–<br /> tính áp lực đổ đầy thất trái và vận tốc vòng van 600.<br /> 3. Elliott PM, Anastasakis A, Borger MA et al (2014). ESC<br /> hai lá có mối liên hệ với áp lực nhĩ trái.<br /> Guidelines on diagnosis and management of hypertrophic<br /> Nghẽn đường ra thất trái và hở van hai lá cardiomyopathy The Task Force for the Diagnosis and<br /> Management of Hypertrophic Cardiomyopathy of the<br /> vừa – nặng trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> European Society of Cardiology (ESC). European Heart Journal.<br /> không có mối liên hệ đến rối loạn chức năng tâm doi:10.1093/eurheartj/ehu284.<br /> trương hay bất cứ chỉ số siêu âm nào trong ba<br /> <br /> <br /> 122<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 4. Finocchiaro G, Haddad F, Pavlovic A et al (2014). How does 9. Nagueh SF, Smiseth OA, Appleton CP et al (2016).<br /> morphology impact on diastolic function in hypertrophic Recommendations for the Evaluation of Left Ventricular<br /> cardiomyopathy? A single centre experience BMJ Open; Diastolic Function by Echocardiography: An Update from the<br /> doi:10.1136/bmjopen-2014-004814. American Society of Echocardiography and the European<br /> 5. Geske JB, Sorajja P, Nishimura RA et al (2007). Evaluation of left Association of Cardiovascular Imaging. J Am Soc Echocardiogr,<br /> ventricular filling pressures by Doppler echocardiography in 29: 277-314.<br /> patients with hypertrophic cardiomyopathy: correlation with 10. O'Mahony C, Jichi F, Pavlou M et al (2014). Hypertrophic<br /> direct left atrial pressure measurement at cardiac Cardiomyopathy Outcomes. A novel clinical risk prediction<br /> catheterization. Circulation; 116: 2702–8. model for sudden cardiac death in hypertrophic<br /> 6. Kim SH, Oh YS, Nam GB et al (2015). Morphological and cardiomyopathy (HCM risk-SCD). Eur. Heart J, 35: 2010–2020.<br /> Electrical Characteristics in Patient with Hypertrophic 11. Sheikh N, Michael Papadakis M, Panoulas VF et al (2016).<br /> Cardiomyopathy: Quantitative Analysis of 864 Korean Cohort. Comparison of hypertrophic cardiomyopathy in Afro-<br /> Yonsei Med J; 56(6): 1515-1521. Caribbean versus white patients in the UK. Heart, 102(22): 1797-<br /> 7. Lang RM, Bierig M, Devereux RB et al (2005). 1804.<br /> Recommendations for chamber quantification: a report from the 12. Zoghbi WA, Enriquez-Sarano M, Foster E et al (2003).<br /> American Society of Echocardiography’s Guidelines and Recommendations for evaluation of the severity of native<br /> Standards Committee and the Chamber Quantification Writing valvular regurgitation with two-dimensional and Doppler<br /> Group, developed in conjunction with the European echocardiography. J Am Soc Echocardiogr; 16: 777–802.<br /> Association of Echocardiography, a branch of the European<br /> Society of Cardiology. J Am Soc Echocardiogr; 18: 1440–63.<br /> 8. Maron BJ, Maron MS (2013). Hypertrophic cardiomyopathy. Ngày nhận bài báo: 14/08/2018<br /> Lancet, 381: 242–255. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 30/08/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/10/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 123<br />