Một số khía cạnh xã hội và môi trường trong quá trình phát triển bền vững của Thừa Thiên Huế - Nguyễn Xuân Mai

42 Xã hội học, số 1(113), 2011<br /> <br /> <br /> <br /> Mét sè khÝa c¹nh x· héi vµ m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh<br /> ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña Thõa thiªn - HuÕ<br /> <br /> NguyÔn Xu©n Mai*<br /> <br /> <br /> Thõa Thiªn - HuÕ ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu “trë thµnh thµnh phè<br /> trùc thuéc Trung −¬ng, lµ trung t©m cña khu vùc miÒn Trung vµ mét trong nh÷ng trung<br /> t©m lín, ®Æc s¾c cña c¶ n−íc vÒ v¨n hãa, du lÞch, khoa häc - c«ng nghÖ, y tÕ chuyªn s©u,<br /> gi¸o dôc - ®µo t¹o ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc, chÊt l−îng cao. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020, Thõa<br /> Thiªn - HuÕ xøng tÇm lµ trung t©m ®« thÞ cÊp quèc gia, khu vùc vµ quèc tÕ, mét trong<br /> nh÷ng trung t©m kinh tÕ, v¨n hãa, khoa häc - c«ng nghÖ, y tÕ, ®µo t¹o lín cña c¶ n−íc vµ<br /> khu vùc c¸c n−íc §«ng Nam Ch©u ¸; cã quèc phßng, an ninh ®−îc t¨ng c−êng, chÝnh trÞ -<br /> x· héi æn ®Þnh, v÷ng ch¾c; ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n kh«ng ngõng ®−îc<br /> c¶i thiÖn”. Bµi viÕt nµy ®−îc trÝch tõ ®Ò tµi ®éc lËp cÊp Nhµ n−íc: “LuËn cø vµ gi¶i ph¸p<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh Thõa Thiªn - HuÕ giai ®o¹n 2011 - 2020 theo h−íng<br /> bÒn v÷ng” do ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam thùc hiÖn n¨m 2009 - 2010. Do giíi h¹n<br /> vÒ khu«n khæ, bµi viÕt nµy chØ ®Ò cËp s¬ bé ®Õn c¸c khÝa c¹nh di d©n, viÖc lµm, sù c¸ch<br /> biÖt møc sèng, vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ nhËn thøc vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.<br /> 1. Di d©n<br /> Di c− lµ qu¸ tr×nh x· héi, còng nh− lµ qu¸ tr×nh ph©n bè l¹i lùc l−îng lao ®éng,<br /> ®Æc biÖt ®èi víi mét n−íc ®ang tr¶i qua mét thêi kú t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh, thêi kú<br /> cã tèc ®é c«ng nghiÖp hãa (CNH) vµ ®« thÞ hãa kh¸ cao nh− ViÖt Nam. Di c− lµ chØ b¸o<br /> nh¹y c¶m thÓ hiÖn søc hÊp dÉn vÒ ph¸t triÓn cña mét ®Þa ph−¬ng so víi c¸c ®Þa<br /> ph−¬ng kh¸c.<br /> Theo d÷ liÖu Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë 2009 (T§TDS&NO), Thõa Thiªn - HuÕ<br /> cã dßng di c− ®Õn ®« thÞ ®¸ng kÓ (19.982 ng−êi) trong 5 n¨m tr−íc cuéc T§TDS&NO. Di<br /> c− ®i tõ ®« thÞ còng kh¸ lín vµ sè di c− ®Õn ®« thÞ nhiÒu h¬n sè di c− ®i khái ®« thÞ lµ h¬n<br /> 6 ngµn ng−êi. Trong khi ®ã, ë n«ng th«n chñ yÕu lµ dßng di c− ®i lªn tíi trªn 34 ngµn<br /> ng−êi vµ di c− thuÇn n«ng th«n lµ ©m 27 ngµn ng−êi. KÕt qu¶ dßng di c− t¹i Thõa Thiªn -<br /> HuÕ lµ di c− thuÇn ©m 21 ngµn ng−êi, nghÜa lµ sè ng−êi di c− khái Thõa Thiªn - HuÕ<br /> nhiÒu h¬n sè ng−êi di c− ®Õn Thõa Thiªn - HuÕ lµ 21 ngµn ng−êi. KÕt qu¶ nµy phï hîp<br /> víi xu h−íng chung cña vïng B¾c Trung bé vµ Duyªn h¶i Nam Trung bé<br /> (BTB&DHNTB), n¬i cã di c− thuÇn ©m trªn 627 ngµn ng−êi. Xu h−íng nµy tr¸i ng−îc víi<br /> xu h−íng ë §µ N½ng n¬i cã di c− thuÇn d−¬ng h¬n 63 ngµn ng−êi, mµ chñ yÕu lµ di c− ®Õn<br /> ®« thÞ: 79.018 ng−êi. §iÒu ®ã cho thÊy, søc hót ®« thÞ cña §µ N½ng rÊt lín nhê t¨ng<br /> tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng cuéc chØnh trang ®« thÞ ®ang diÔn ra ë ®©y. Trong chõng mùc nµo<br /> ®ã, cã thÓ thÊy kinh tÕ Thõa Thiªn - HuÕ vµ sù ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi<br /> cña tØnh cßn thiÕu søc hÊp dÉn qua c¸c chØ sè di c−.<br /> <br /> <br /> *<br /> PGS, TS. ViÖn X· héi häc.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 43<br /> <br /> <br /> <br /> B¶ng 1:<br /> 1: Di c− ®Õn, di c− ®i vµ di c− thuÇn cña dßng di c− liªn tØnh<br /> theo n¬i ë ®« thÞ n«ng - th«n vµ theo tØnh<br /> <br /> Di c− ®Õn Di c− ®i Di c− thuÇn<br /> TØnh N«ng N«ng N«ng<br /> §« thÞ Tæng §« thÞ Tæng §« thÞ Tæng<br /> th«n th«n th«n<br /> Thõa Thiªn - HuÕ 19,982 6,992 26,974 13,663 34,314 47,977 6,319 -27,322 -21,003<br /> §µ n½ng 79,018 2,305 81,323 12,346 5,880 18,226 66,672 -3,575 63,097<br /> B¾c Trung Bé vµ DH 175,505 102,008 277,514 112,687 792,445 905,132 62,818 -690,437 -627,619<br /> Nam Trung Bé<br /> <br /> Nguån: TCTK, d÷ liÖu T§TDS&NO 2009.<br /> <br /> VÊn ®Ò vÒ mèi quan hÖ gi÷a di c− vµ ph¸t triÓn kh¸ phøc t¹p. Di c− cã thÓ cã ®ãng<br /> gãp tÝch cùc cho b¶n th©n ng−êi di c− vµ sù ph¸t triÓn ë n¬i ®Õn th«ng qua nh÷ng c¬ héi<br /> viÖc lµm vµ thu nhËp ë n¬i ®Õn, vµ còng cã thÓ cã ®ãng gãp tÝch cùc cho gia ®×nh vµ ®Þa<br /> ph−¬ng ë n¬i ®i th«ng qua tiÒn göi vÒ cña ng−êi di c− vµ viÖc gi¶m bít ¸p lùc thiÕu viÖc<br /> lµm ë n¬i ®i. §ång thêi, di c− còng cã thÓ cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·<br /> héi ë n¬i ®i do mÊt nguån lùc con ng−êi víi tr×nh ®é cao hay t¸c ®éng tiªu cùc cña sù ly<br /> t¸n ®èi víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, nhÊt lµ ®èi víi trÎ em, ng−êi tµn tËt, ng−êi cao<br /> tuæi. Di c− con l¾c (theo thêi vô) còng cã thÓ lµ t¸c nh©n l©y truyÒn c¸c bÖnh hiÓm nghÌo<br /> hay c¸c tÖ n¹n x· héi. Theo kÕt qu¶ cuéc T§TDS&NO 2009, tû lÖ ng−êi di c− liªn tØnh ë<br /> ®é tuæi tõ 15 - 55 ®· tõng ®−îc ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt cao h¬n tû lÖ nµy cña ng−êi<br /> kh«ng di c− trong cïng nhãm tuæi (17,1% so víi 13,5%). C¸c cuéc T§TDS&NO tr−íc ®©y<br /> (1999,1989) còng cho kÕt qu¶ t−¬ng tù. §iÒu ®ã nghÜa lµ ®Þa ph−¬ng n¬i nhËp c− cã lîi thÕ<br /> ®ãn nhËn nh÷ng ng−êi lao ®éng cã kü n¨ng, trong khi ®Þa ph−¬ng n¬i xuÊt c− mÊt ®i lîi<br /> thÕ vÒ lao ®éng cã kü n¨ng. Khi chÊt l−îng nguån nh©n lùc lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng<br /> ®Çu thu hót ®Çu t− vµ ph¸t triÓn, th× hiÖn t−îng di c− thuÇn ©m cña Thõa Thiªn - HuÕ lµ<br /> mét th¸ch thøc lín cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña vïng ®Êt cè ®« nµy. Trong nhiÒu cuéc<br /> pháng vÊn s©u víi c¸c c¸n bé, nh©n sü ë Thõa Thiªn - HuÕ, vÊn ®Ò mÊt ng−êi giái ë c¸c<br /> ngµnh do hä di c− ®i n¬i kh¸c lµ ®iÒu th−êng ®−îc nh¾c tíi.<br /> VÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc, th−êng c¸c ch¸u ®ç ®¹i häc nhiÒu, chØ sau thµnh phè<br /> th«i, nh−ng c¸c ch¸u häc giái th× ®i xa hÕt, ®a sè ®i TP. HCM, hÇu hÕt ®ç ®¹i häc kh¸,<br /> cßn l¹i trªn ®Þa bµn rÊt Ýt. C¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc cÊp huyÖn tuyÓn ng−êi khã. Lao<br /> ®éng ®i lµm ¨n xa rÊt nhiÒu, nh×n cã vÎ lao ®éng n«ng th«n thÊt nghiÖp, nh−ng thùc ra<br /> lµ thiÕu lao ®éng (Pháng vÊn l·nh ®¹o huyÖn H−¬ng Thñy, 18/9/2009).<br /> Trong cuéc ®iÒu tra mÉu ®¹i diÖn víi 778 ng−êi d©n ®−îc hái ë Thõa Thiªn -<br /> HuÕ, tr¶ lêi c©u hái gi¶ ®Þnh vÒ viÖc nÕu ®−îc mêi ®i lµm ë tØnh kh¸c víi thu nhËp cao<br /> h¬n, 27,0% ng−êi tr¶ lêi kh¼ng ®Þnh sÏ ®i, mét phÇn t− kh¸c cßn xem xÐt lµ lo¹i viÖc<br /> g×. §iÒu ®ã cho thÊy trªn mét nöa ng−êi ®−îc hái s½n sµng hay c©n nh¾c sÏ di c− lµm<br /> c«ng viÖc víi thu nhËp cao h¬n. ChØ d−íi mét nöa sè ng−êi ®−îc hái (42,8%) tr¶ lêi døt<br /> kho¸t sÏ kh«ng di c−. Ng−êi d©n n«ng th«n vµ nam giíi cã vÎ bÞ søc hót di c− v× lý do<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 44 Mét sè khÝa c¹nh x· héi vµ m«i tr−êng...<br /> <br /> <br /> <br /> kinh tÕ vµ viÖc lµm cao h¬n ®¸ng kÓ so víi ng−êi d©n n«ng th«n vµ phô n÷. Di c− quèc<br /> tÕ qua con ®−êng xuÊt khÈu lao ®éng ®ang cã xu h−íng gi¶m. Theo b¸o c¸o cña Së KÕ<br /> ho¹ch §Çu t− Thõa Thiªn - HuÕ, n¨m 2006 cã 1.642 ng−êi xuÊt khÈu lao ®éng, n¨m<br /> 2007 chØ cßn 500 ng−êi, vµ n¨m 2008 chØ cßn 300 ng−êi1.<br /> 2. ViÖc lµm<br /> ViÖc lµm kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò kinh tÕ quan träng, mµ cã ý nghÜa x· héi s©u s¾c.<br /> Trong thêi gian qua Thõa Thiªn - HuÕ ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm vµ ®¹t mét sè kÕt<br /> qu¶ tÝch cùc. TØnh ®· t¨ng c−êng ®Çu t− cho ®µo t¹o nghÒ, lËp sµn giao dÞch viÖc lµm<br /> vµ b×nh qu©n hµng n¨m ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 14.000 lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp<br /> thµnh thÞ cña tØnh lµ 4,85%, thÊp h¬n møc trung b×nh cña vïng B¾c Trung bé 4,92%<br /> vµ Duyªn h¶i Nam Trung bé 4,99% (n¨m 2007). Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh,<br /> b×nh qu©n trªn 12% (2005 - 2010) vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng t¨ng tû<br /> träng c«ng nghiÖp, dÞch vô tõ 78,6% n¨m 2005 lªn 84,8% n¨m 2010 lµ c¬ së cho viÖc<br /> gi¶i quyÕt viÖc lµm.<br /> HiÖn nay, ViÖt Nam nãi chung vµ Thõa Thiªn - HuÕ nãi riªng b−íc vµo giai ®o¹n<br /> d©n sè vµng, nghÜa lµ tû lÖ d©n sè ®é tuæi lao ®éng t¨ng vµ tû lÖ phô thuéc gi¶m. §ã lµ<br /> c¬ héi, nh−ng còng lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ t¹o viÖc<br /> lµm. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH - H§H trong tØnh còng lµm gia t¨ng viÖc<br /> chuyÓn dÞch môc ®Ých sö dông ®Êt tõ ®Êt n«ng nghiÖp sang ®Êt phi n«ng nghiÖp vµ ®Æt<br /> ra th¸ch thøc vÒ t¹o viÖc lµm cho n«ng d©n mÊt ®Êt.<br /> Khi c¬ cÊu lao ®éng cña tØnh cã tû träng n«ng nghiÖp lín (kho¶ng 38,0% theo b¸o<br /> c¸o cña Së L§TBXH) vµ kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ch−a thùc sù ph¸t triÓn nh−<br /> mét trung t©m kinh tÕ ®« thÞ lín, phÇn lín ng−êi d©n thuéc nhãm cã vÞ thÕ c«ng viÖc<br /> tù lµm cho gia ®×nh (thuéc khu vùc kinh tÕ kh«ng chÝnh thøc). Trong mÉu kh¶o s¸t hai<br /> phÇn ba ng−êi d©n ®−îc hái (70,0%) tù lµm cho gia ®×nh, trong ®ã ë ®« thÞ tû lÖ nµy lµ<br /> 58,0%, ë n«ng th«n cao h¬n víi tû lÖ t−¬ng øng lµ 82,0%. Tû lÖ trªn phï hîp víi sè liÖu<br /> cuéc ®iÒu tra møc sèng hé gia ®×nh 2008 cña TCTK, trong ®ã vïng BTB&DHNTB cã tû<br /> lÖ tù lµm n«ng nghiÖp 53,9% vµ tù lµm phi n«ng nghiÖp 16,9% (tû lÖ tù lµm chung<br /> toµn vïng: 70,8%). Tû lÖ viÖc lµm dÔ tæn th−¬ng cña tØnh Thõa Thiªn - HuÕ thÊp h¬n<br /> so víi tû lÖ trung b×nh toµn quèc n¨m 2007 (76,7%).<br /> Sè liÖu cña TCTK n¨m 2008 vÒ cÊu tróc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi/th¸ng cña<br /> tØnh Thõa Thiªn - HuÕ, còng ph¶n ¸nh vÊn ®Ò nh− vËy. Tû träng thu tõ tiÒn l−¬ng, tiÒn<br /> c«ng trong thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi/th¸ng cña tØnh chØ chiÕm 29,0%. ThËm chÝ, tû<br /> lÖ nµy cña Thõa Thiªn - HuÕ cßn thÊp h¬n tû lÖ trung b×nh cña vïng BTTB&DHNTB:<br /> 33,0% vµ thÊp h¬n nhiÒu so víi §µ N½ng - 49,0% (TCTK, NGTK 2009).<br /> Nh÷ng d÷ liÖu trªn ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng viÖc lµm dÔ bÞ tæn th−¬ng ë møc cao vµ<br /> nguy c¬ viÖc lµm kh«ng bÒn v÷ng cña ®¹i bé phËn ng−êi d©n ë Thõa Thiªn - HuÕ. T×nh<br /> tr¹ng cã ®ñ viÖc lµm ë ng−êi ®−îc hái trong 12 th¸ng qua chØ ®¹t 71,9% ë khu vùc<br /> n«ng, l©m, ng− nghiÖp, 80,6% ë c«ng nghiÖp vµ cao h¬n 89,9% trong lÜnh vùc dÞch vô.<br /> <br /> 1<br /> Tµi liÖu Së KH§T göi cho nhãm nghiªn cøu ngµy 16/12/2009.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 45<br /> <br /> <br /> <br /> §ã lµ ch−a nãi ®Õn tÝnh rñi ro cao cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn biÕn ®æi<br /> khÝ hËu vµ diÔn biÕn thiªn tai ngµy cµng khèc liÖt ë miÒn Trung.<br /> Trong mÉu kh¶o s¸t hé gia ®×nh, gÇn mét nöa sè ng−êi ®−îc hái (47,0%) cho r»ng<br /> trong 5 n¨m qua t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cã chiÒu h−íng t¨ng lªn, trong khi chØ 23,0%<br /> cho r»ng gi¶m ®i. Hai phÇn ba ng−êi d©n ®−îc hái (74,6%) còng ®¸nh gi¸ th¸ch thøc<br /> lín nhÊt ®èi víi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi vµ ph¸t triÓn cña Thõa Thiªn - HuÕ lµ<br /> thÊt nghiÖp/thiÕu viÖc lµm. 71,9% trong tæng sè 197 c¸n bé, nhµ khoa häc, nh©n sü<br /> trong tØnh ®−îc hái cã nhËn xÐt t−¬ng tù. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña BCH §¶ng bé tØnh<br /> còng nhËn ®Þnh r»ng: “Lao ®éng ch−a cã viÖc lµm hoÆc viÖc lµm ch−a æn ®Þnh cßn<br /> nhiÒu”.<br /> Nh− vËy, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng hµng<br /> ®Çu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña Thõa Thiªn - HuÕ.<br /> 3. Thu nhËp<br /> VÒ thu nhËp, Thõa Thiªn - HuÕ cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi mét<br /> th¸ng (n¨m 2006) lµ 517 ngµn ®ång cao h¬n møc trung b×nh vïng B¾c Trung bé chØ cã<br /> 418 ngµn ®ång, nh−ng thÊp h¬n møc trung b×nh vïng Duyªn h¶i Nam Trung bé lµ 551<br /> ngµn ®ång vµ thÊp h¬n kh¸ nhiÒu so víi §µ N½ng lµ 853 ngµn ®ång.<br /> Xu h−íng trªn tiÕp diÔn vµo n¨m 2008, víi chØ sè thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi<br /> cña tØnh mét th¸ng lµ 804 ngµn ®ång, cao h¬n møc trung b×nh vïng B¾c Trung bé vµ<br /> Duyªn h¶i Nam Trung bé (728 ngµn ®ång), nh−ng vÉn thÊp h¬n kh¸ nhiÒu so víi §µ<br /> N½ng lµ 1.367 ngµn ®ång, còng nh− thÊp h¬n c¸c tØnh B×nh §Þnh, Kh¸nh Hßa, B×nh<br /> ThuËn, víi chØ sè t−¬ng øng lµ 827, 965, 838 ngµn ®ång.<br /> Thu nhËp theo gi¸ thùc tÕ cã t¨ng lªn 64,0% trong vßng 2 n¨m ë Thõa Thiªn - HuÕ<br /> vµ dï l¹m ph¸t cã t¨ng cao trong n¨m 2008, th× thu nhËp thùc tÕ cña ng−êi d©n trong<br /> tØnh còng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nh−ng vÉn thÊp kh¸ nhiÒu so víi §µ N½ng - thµnh phè lín<br /> nhÊt khu vùc miÒn Trung, chØ b»ng 58,0% (2008). Nh− vËy, vÒ møc thu nhËp Thõa Thiªn<br /> - HuÕ ch−a thÓ hiÖn ®óng tÇm lµ tØnh träng ®iÓm cña khu vùc miÒn Trung.<br /> 4. Sù kh¸c biÖt x· héi<br /> Chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt ë Thõa Thiªn - HuÕ<br /> n¨m 2006 lµ 6,4 lÇn, cao h¬n møc trung b×nh vïng B¾c Trung bé lµ 6,3 lÇn vµ thÊp<br /> h¬n møc nµy ë vïng Duyªn h¶i Nam Trung bé: 6,6 lÇn. So víi §µ n½ng chØ sè nµy chØ<br /> lµ 5,6 lÇn, cho thÊy Thõa Thiªn - HuÕ - thµnh phè cã møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ khiªm<br /> tèn h¬n, l¹i cã chØ sè bÊt b×nh ®¼ng thu nhËp cao h¬n thµnh phè lín nhÊt miÒn Trung.<br /> Vµo n¨m 2008, chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt ë Thõa Thiªn<br /> - HuÕ t¨ng lªn 6,54 lÇn, trong khi chØ sè nµy cña vïng B¾c Trung bé vµ Duyªn h¶i<br /> Nam Trung bé lµ 6,94 lÇn (cao h¬n Thõa Thiªn - HuÕ) vµ cña §µ N½ng chØ lµ 6,04 lÇn.<br /> D−êng nh− sù chªnh lÖch giµu - nghÌo cã xu h−íng t¨ng lªn ë c¶ Thõa Thiªn - HuÕ vµ<br /> toµn vïng B¾c Trung bé vµ Duyªn h¶i Nam Trung bé. Trong cuéc ®iÒu tra nªu trªn,<br /> 38% ng−êi d©n ®−îc hái cho r»ng chªnh lÖch giµu nghÌo ®· t¨ng lªn trong 5 n¨m qua,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 46 Mét sè khÝa c¹nh x· héi vµ m«i tr−êng...<br /> <br /> <br /> <br /> vµ chØ 21% nghÜ lµ vÉn nh− cò. Hai phÇn n¨m (42,6%) ng−êi d©n Thõa Thiªn - HuÕ<br /> ®¸nh gi¸ chªnh lÖch giµu nghÌo lµ mét trong 5 th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t<br /> triÓn vµ æn ®Þnh cña tØnh.<br /> VÒ gi¶m nghÌo, Thõa Thiªn - HuÕ cã nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc gi¶m nghÌo<br /> nhanh, tõ 16,7% n¨m 2006 xuèng 13,7% n¨m 2008 vµ 7,0% n¨m 2010.<br /> So víi vïng B¾c Trung bé vµ Duyªn h¶i Nam Trung bé lµ n¬i cã tû lÖ nghÌo n¨m<br /> 2006 lµ 22,3% vµ n¨m 2008 lµ 18,4%, Thõa Thiªn - HuÕ cã tû lÖ nghÌo thÊp h¬n nhiÒu,<br /> nh−ng vÉn cao h¬n B×nh thuËn (11,0% n¨m 2006 vµ 9,2% n¨m 2008) vµ ®Æc biÖt lµ §µ<br /> N½ng, t−¬ng øng chØ cã 4,0% vµ 3,5%5. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña BCH §¶ng bé tØnh còng<br /> nhËn ®Þnh r»ng: “KÕt qu¶ gi¶m nghÌo thiÕu bÒn v÷ng”. §Ó trë thµnh thµnh phè trùc<br /> thuéc trung −¬ng, vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, Thõa Thiªn - HuÕ cßn ph¶i cè g¾ng rÊt lín<br /> trong lÜnh vùc gi¶m nghÌo.<br /> <br /> B¶ng 2: Tû lÖ nghÌo cña Thõa<br /> Thõa Thiªn - HuÕ vµ c¸c tØnh vïng BTB&DHNTB (%)<br /> <br /> §Þa ph−¬ng Tû lÖ nghÌo (%)<br /> <br /> 2006 2008<br /> <br /> Thõa Thiªn - HuÕ 16,7 13,7<br /> <br /> B×nh ThuËn 11,0 9,2<br /> <br /> §µ N½ng 4,0 3,5<br /> <br /> Vïng BTB&DHNTB 22,3 18,4<br /> <br /> <br /> Nguån: TCTK, Niªn gi¸m Thèng kª 2007&2009<br /> <br /> Kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a n«ng th«n, vïng nói vµ ®« thÞ lµ mét trong 5 th¸ch<br /> thøc lín nhÊt cña Thõa Thiªn - HuÕ vµ cã ®−îc sù ®ång t×nh cña 41,8% ng−êi d©n ®−îc<br /> hái vµ cña mét phÇn ba (33,7%) c¸n bé, nhµ khoa häc, nh©n sü cña tØnh.<br /> Vïng DTTS cña Thõa Thiªn - HuÕ kh¸ tËp trung vµo 2 huyÖn miÒn nói vµ 4<br /> huyÖn kh¸c cã x· miÒn nói vµ chiÕm 2/3 diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh. Víi d©n sè trªn<br /> 45 ngµn ng−êi, nh−ng ®êi sèng c¸c DTTS ë vïng nói, cßn thua kÐm nhiÒu so víi vïng<br /> ®ång b»ng, mÆc dï nh÷ng ch−¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch dµnh cho DTTS ®· ®−îc thùc thi<br /> vµ ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Kinh tÕ vïng nói ®· cã sù chuyÓn dÞch b−íc ®Çu, n¨ng suÊt<br /> c©y trång t¨ng nhê ¸p dông phæ biÕn gièng míi, còng nh− më réng diÖn tÝch trång c©y<br /> c«ng nghiÖp. C¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu miÒn nói phôc vô cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ®· c¬<br /> b¶n hoµn thµnh do sù lång ghÐp nhiÒu ch−¬ng tr×nh, dù ¸n gi¶m nghÌo. TrÎ em vïng<br /> nói vµ DTTS ®· tiÕp cËn ®−îc víi gi¸o dôc. Tû lÖ huy ®éng häc sinh trong ®é tuæi ®i<br /> häc ®¹t 99%, mÉu gi¸o ®¹t trªn 97%, sè l−îng häc sinh bá häc n¨m häc 2007 - 2008 lµ<br /> 0,89%. Sè häc sinh tèt nghiÖp THCS ®¹t trªn 97%, tèt nghiÖp THPT ®¹t 43%. Phæ cËp<br /> gi¸o dôc THCS ®¹t trªn 96%. Trªn 90% tr−êng tiÓu häc, THCS, truêng d©n téc néi tró<br /> ®−îc x©y dùng kiªn cè. VÒ y tÕ, ®· thùc hiÖn viÖc cÊp thÎ BHYT cho ng−êi nghÌo vïng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 47<br /> <br /> <br /> <br /> d©n téc vµ miÒn nói, gi¶m mét phÇn viÖn phÝ cho 70 - 85% ng−êi bÖnh ®iÒu trÞ tuyÕn<br /> huyÖn, tØnh. C¸c bÖnh x· héi nh− sèt rÐt, b−íu cæ, lao ®−îc ®iÒu trÞ miÔn phÝ, c¸c<br /> ch−¬ng tr×nh phßng dÞch, tiªm chñng cho trÎ em ®−îc thùc hiÖn kh¸ tèt. 100% sè x·<br /> vïng nói cã tr¹m x¸ vµ cã b¸c sü. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng trªn ®· gióp gi¶m tû lÖ<br /> nghÌo DTTS vµ vïng nói xuèng 17,6%, trong ®ã tû lÖ nghÌo DTTS xuèng 20,2%, cao<br /> h¬n kh¸ nhiÒu so víi tû lÖ nghÌo trung b×nh toµn tØnh. Kinh tÕ vïng nói vµ vïng<br /> DTTS cã t¨ng tr−ëng nh−ng kh«ng bÒn v÷ng. ChÊt l−îng hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch x·<br /> héi nh− gi¸o dôc, y tÕ, ch−a cao, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña bµ con DTTS. C«ng<br /> t¸c xãa ®ãi gi¶m nghÌo ®¹t kÕt qu¶ kh¸, nh−ng ch−a bÒn v÷ng. NhiÒu hé tho¸t nghÌo<br /> nhê hç trî cña c¸c chÝnh s¸ch, dù ¸n, nh−ng ch−a thùc sù tho¸t nghÌo tõ ho¹t ®éng<br /> s¶n xuÊt, kinh doanh. Theo b¸o c¸o Së GD&§T tØnh n¨m 2008, t¹i c¸c vïng nói, vïng<br /> kinh tÕ khã kh¨n, häc sinh yÕu kÐm tû lÖ cßn kh¸ cao, viÖc huy ®éng häc sinh ra líp vµ<br /> duy tr× tû lÖ häc chuyªn cÇn khã kh¨n, häc sinh bá häc cßn nhiÒu. NÕu xem xÐt nghÌo<br /> khæ tõ c¸ch tiÕp cËn nghÌo ®a chiÒu, th× Thõa Thiªn - HuÕ cßn mét qu·ng ®−êng dµi<br /> vµ ®Çy ch«ng gai ®Ó gi¶m nghÌo cho vïng nói vµ bµ con DTTS, trªn con ®−êng ph¸t<br /> triÓn bÒn v÷ng.<br /> 5. M«i tr−êng<br /> Sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn 3 môc tiªu: hiÖu qu¶ kinh tÕ, c«ng<br /> b»ng x· héi vµ bÒn v÷ng m«i tr−êng. §«i khi c¸c môc tiªu nµy hßa quÖn víi nhau<br /> th«ng qua m« h×nh t¨ng tr−ëng, kÕt hîp víi gi¶m nghÌo. Nh− phÇn trªn cho thÊy<br /> Thõa Thiªn - HuÕ thùc hiÖn kh¸ tèt môc tiªu gi¶m nghÌo trong t¨ng tr−ëng, nh−ng<br /> kÕt qu¶ gi¶m nghÌo ch−a bÒn v÷ng, ®Æc biÖt lµ víi c¸c DTTS. MÆt kh¸c sù c¸ch biÖt x·<br /> héi cã chiÒu h−íng gia t¨ng. Søc Ðp cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ, gia t¨ng d©n sè, ®« thÞ<br /> hãa vµ c«ng nghiÖp hãa th−êng dÉn tíi sù « nhiÔm nguån n−íc, kh«ng khÝ ®« thÞ, còng<br /> nh− t¨ng c−êng khai th¸c tµi nguyªn. Thõa Thiªn - HuÕ ®· gi¶i quyÕt bµi to¸n t¨ng<br /> tr−ëng nh− thÕ nµo qua ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n, c¸n bé, giíi nh©n sü, nhµ khoa häc,<br /> doanh nh©n...? §èi víi vÊn ®Ò vÖ sinh vµ m«i tr−êng, ®a sè ý kiÕn ng−êi d©n cho r»ng<br /> vÖ sinh m«i tr−êng c«ng céng ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ (58% vµ 70%) trong 5 n¨m qua<br /> ®· tèt lªn. Tuy nhiªn t×nh tr¹ng « nhiÔm nguån n−íc, c¸c con s«ng ®ang lµ nçi lo l¾ng<br /> cña 41% ng−êi d©n ®−îc hái. C¸n bé, giíi khoa häc, nh©n sü, doanh nh©n còng cã sù<br /> ®ång t×nh ®¸nh gi¸ t−¬ng tù nh− vËy (xem b¶ng d−íi ®©y). Trong ®¸nh gi¸ vÒ t×nh<br /> tr¹ng xÊu ®i vÒ nguån n−íc, nhãm c¸n bé, giíi khoa häc, nh©n sü cã c¸i nh×n chÆt chÏ<br /> h¬n (49,2%) so víi giíi doanh nh©n (37,8%).<br /> Nh×n chung c¶ 3 nhãm x· héi: ng−êi d©n, nhãm c¸n bé, nhµ khoa häc, nh©n sü vµ<br /> doanh nh©n ®Òu ®¸nh gi¸ 3 th¸ch thøc lín nhÊt cña m«i tr−êng Thõa Thiªn - HuÕ lÇn<br /> l−ît lµ: (1) Ng−êi d©n x¶ r¸c bõa b·i ra m«i tr−êng, (2) N¹n chÆt ph¸ rõng do l©m tÆc,<br /> vµ (3) ChÆt ph¸ rõng thiÕu ý thøc cña ng−êi d©n. Riªng 42,1% nhãm c¸n bé, nh©n sü,<br /> nhµ khoa häc ®¸nh gi¸ “C¸c doanh nghiÖp kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh b¶o vÖ m«i<br /> tr−êng” lµ th¸ch thøc lín ®èi víi m«i tr−êng cña tØnh. Nh÷ng biÖn ph¸p gi¸m s¸t m«i<br /> tr−êng cÇn tËp trung vµo ba vÊn ®Ò trªn, còng nh− ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 48 Mét sè khÝa c¹nh x· héi vµ m«i tr−êng...<br /> <br /> <br /> <br /> B¶ng 3: ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ vÊn ®Ò m«i tr−êng cña c¸c nhãm x· héi (%)<br /> <br /> C¸n bé, nhµ khoa Doanh<br /> Ng−êi d©n<br /> VÊn ®Ò m«i tr−êng häc, nh©n sü nh©n<br /> (788 ng−êi)<br /> (197 ng−êi) (185 ng−êi)<br /> T×nh tr¹ng « nhiÔm nguån n−íc, c¸c dßng s«ng ®ang xÊu ®i 41,0 49,2 37,8<br /> <br /> VÖ sinh m«i tr−êng c«ng céng n«ng th«n ®ang tèt lªn 58,0 48,2 51,9<br /> <br /> VÖ sinh m«i tr−êng c«ng céng ®« thÞ ®ang tèt lªn 70,0 76,1 71,4<br /> <br /> <br /> Nguån: ViÖn KHXH ViÖt Nam - D÷ liÖu kh¶o s¸t 2009<br /> <br /> C¸i nh×n nghiªm kh¾c h¬n víi c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng còng lÇn l−ît lµ nhãm c¸n<br /> bé, nhµ khoa häc, nh©n sü, sau ®ã lµ ng−êi d©n vµ sau cïng lµ doanh nh©n (xem b¶ng<br /> d−íi ®©y). §iÒu ®ã cho thÊy lµ c¸c biÖn ph¸p truyÒn th«ng thay ®æi hµnh vi nªn tËp<br /> trung vµo nhãm doanh nh©n vµ ng−êi d©n.<br /> <br /> B¶ng 4: §¸nh gi¸ vÒ mét trong ba th¸ch thøc lín nhÊt vÒ m«i tr−êng(%)<br /> tr−êng(%)<br /> <br /> C¸n bé, nhµ khoa<br /> Th¸ch thøc m«i tr−êng Ng−êi d©n Doanh nh©n<br /> häc, nh©n sü<br /> (788 ng−êi) (185 ng−êi)<br /> (197 ng−êi)<br /> N¹n chÆt ph¸ rõng do l©m tÆc 44,0 60,9 24,9<br /> <br /> <br /> Qu¶n lý vµ khai th¸c rõng ch−a hîp lý cña c¬ 24,5 33,0 17,8<br /> quan nhµ n−íc<br /> ChÆt ph¸ rõng thiÕu ý thøc cña ng−êi d©n 35,3 34,5 13,0<br /> C¸c doanh nghiÖp kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh b¶o 24,7 42,1 15,1<br /> vÖ m«i tr−êng<br /> Nu«i trång thñy s¶n vïng ®Çm ph¸ g©y « nhiÔm 25,4 27,9 8,1<br /> <br /> Ng−êi d©n thi nhau x©y dùng må m¶ quy m« lín 14,5 16.8 10,3<br /> <br /> Ng−êi d©n x¶ r¸c bõa b·i ra m«i tr−êng 52,0 55,8 23,8<br /> <br /> Kh¸ch du lÞch x¶ r¸c bõa b·i ra m«i tr−êng 6,6 11,7 3,8<br /> <br /> Nguån: ViÖn KHXH ViÖt Nam - D÷ liÖu kh¶o s¸t 2009<br /> <br /> Trong qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®Êt ®ai lµ mét vÊn ®Ò nãng báng ë nhiÒu<br /> ®Þa phu¬ng trong c¶ n−íc, víi trªn 70% khiÕu kiÖn liªn quan ®Õn ®Êt ®ai vµ nhiÒu vô<br /> khiÕu kiÖn ®«ng ng−êi. T¹i Thõa Thiªn - HuÕ, t×nh tr¹ng tranh chÊp ®Êt ®ai, lÊn<br /> chiÕm ®Êt c«ng vÉn lµ vÊn ®Ò ®−îc sù quan t©m cña c¸c tÇng líp x· héi. Trong ®¸nh<br /> gi¸ vÒ vÊn ®Ò nµy, c¶ 3 nhãm x· héi: ng−êi d©n, c¸n bé, nhµ khoa häc, nh©n sü vµ<br /> doanh nh©n ®Òu cã tõ 19% - 30% cho r»ng t×nh tr¹ng trªn trong 5 n¨m qua ®· t¨ng<br /> lªn vµ 12% - 21,8% nhËn ®Þnh vÉn nh− cò. §¸ng l−u ý lµ nhãm c¸n bé, nhµ khoa häc,<br /> nh©n sü - giíi cã nhiÒu th«ng tin h¬n, cã trªn mét nöa (51,8%) ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 49<br /> <br /> <br /> <br /> tranh chÊp ®Êt ®ai ch−a ®−îc c¶i thiÖn. Qu¸ tr×nh ®Èy nhanh CNH&§TH sÏ t¨ng<br /> c−êng lÊy ®Êt canh t¸c vµ cã thÓ lµm vÊn ®Ò x· héi nµy - liªn quan nhiÒu ®Õn æn ®Þnh<br /> x· héi, trë nªn c¨ng th¼ng h¬n.<br /> 6. KÕt luËn<br /> Víi t×nh tr¹ng di c− thuÇn ©m vµ trong ®iÒu kiÖn c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm<br /> phÝa Nam vµ phÝa B¾c, còng nh− §µ N½ng ®· vµ ®ang t¨ng tèc ph¸t triÓn, Thõa Thiªn<br /> - HuÕ ®øng tr−íc th¸ch thøc lín ®Ó mÊt nguån nh©n lùc cã kü n¨ng, dï tØnh cã thÕ<br /> m¹nh vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc chÊt l−îng trong mét sè lÜnh vùc. Nh÷ng kÕt qu¶<br /> kh¶o s¸t nµy cho thÊy ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng, Thõa Thiªn - HuÕ ph¶i t¹o ®−îc søc<br /> hÊp dÉn m¹nh mÏ nh»m thu hót ®Çu t− vµ nguån nh©n lùc cã kü n¨ng tõ c¸c n¬i kh¸c<br /> vÒ vµ “gi÷ ch©n” nh©n lùc cã kü n¨ng cña tØnh m×nh.<br /> T×nh tr¹ng viÖc lµm dÔ bÞ tæn th−¬ng ë møc cao vµ viÖc lµm kh«ng bÒn v÷ng cña<br /> ®¹i bé phËn ng−êi d©n lµ vÊn ®Ò x· héi quan träng hµng ®Çu cña TØnh. T×nh tr¹ng<br /> viÖc lµm cña tØnh cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµm cho dßng di<br /> c− cña tØnh trong 5 n¨m qua lµ dßng di c− thuÇn ©m. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm,<br /> Thõa Thiªn - HuÕ nªn tËp trung tr−íc m¾t cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh th©m dông lao<br /> ®éng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t− nh©n, khu vùc kinh tÕ kh«ng chÝnh<br /> thøc - nh÷ng khu vùc gi¶i quyÕt nhiÒu viÖc lµm nhÊt vµ phï hîp víi b−íc ®i cña mét<br /> ®Þa ph−¬ng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ch−a cao. Tõ kinh nghiÖm thµnh c«ng cña<br /> nhiÒu n−íc NIC vµ c¸c ®Þa ph−¬ng, nÕu ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®i tr−íc nhu cÇu sÏ lµ<br /> ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót ®Çu t−, t¨ng viÖc lµm vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. V× thÕ chiÕn l−îc dµi<br /> h¹n ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cña Thõa Thiªn - HuÕ nªn lµ tËp trung ph¸t triÓn nguån<br /> nh©n lùc ®i tr−íc nhu cÇu vµ trë thµnh trung t©m ®µo t¹o nguån nh©n lùc hµng ®Çu<br /> miÒn Trung.<br /> D−êng nh− sù chªnh lÖch giµu nghÌo cã xu h−íng t¨ng lªn ë c¶ Thõa Thiªn -<br /> HuÕ vµ toµn vïng B¾c trung bé vµ Duyªn h¶i Nam Trung bé. Thu hÑp kho¶ng c¸ch<br /> giµu nghÌo, kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a n«ng th«n, vïng nói vµ ®« thÞ, h¹n chÕ sù bÊt<br /> b×nh ®¼ng x· héi lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò x· héi hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh ph¸t<br /> triÓn bÒn v÷ng Thõa Thiªn - HuÕ. Thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ lµ c¬ së quan träng ®Ó<br /> c¶i thiÖn ®êi sèng ng−êi d©n. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh x· héi,<br /> cÇn thùc thi c¸c chÝnh s¸ch - nh÷ng chÝnh s¸ch h−íng nghÌo, ®Ó ph©n phèi thu nhËp<br /> ®Õn ®−îc c¸c nhãm yÕu thÕ trong qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng.<br /> ¤ nhiÔm nguån n−íc vµ c¸c dßng s«ng, n¹n chÆt ph¸ rõng, khai th¸c tµi nguyªn<br /> vµ xö lý chÊt th¶i, qu¶n lý ®Êt ®ai, nhËn thøc cña céng ®ång, doanh nghiÖp lµ nh÷ng<br /> vÊn ®Ò m«i tr−êng ®¸ng quan t©m cña Thõa Thiªn - HuÕ. Sù tham gia cña céng ®ång,<br /> doanh nghiÖp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trong khi ®ã<br /> nguy c¬ vÒ t¸c ®éng tiªu cùc cña biÕn ®æi khÝ hËu lµ kh¸ nÆng nÒ ®èi víi tØnh.<br /> §Ó trë thµnh mét thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng vµ trung t©m ®« thÞ hµng ®Çu<br /> vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, gi¸o dôc vµ x· héi cña ®Êt n−íc, Thõa Thiªn - HuÕ cßn ph¶i kh¾c<br /> phôc nhiÒu ch«ng gai, trë ng¹i trªn con ®−êng ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ chiÕn<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 50 Mét sè khÝa c¹nh x· héi vµ m«i tr−êng...<br /> <br /> <br /> <br /> l−îc ®óng ®¾n mµ tØnh lùa chän, nh»m tr¸nh nh÷ng bÊt æn trÇm träng mµ ®Êt n−íc ta<br /> ®ang tr¶i qua, khi nh÷ng n¨m võa qua tËp trung vµo t¨ng tr−ëng b»ng mäi gi¸.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> <br /> 1. QuyÕt ®Þnh 86 /2009/Q§-TTg vÒ Phª duyÖt Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ -<br /> x· héi tØnh Thõa Thiªn HuÕ ®Õn n¨m 2020.<br /> 2. BCH §¶ng bé Thõa thiªn HuÕ. B¸o c¸o chÝnh trÞ BCH§B tØnh, 2009.<br /> 3. TCTK, §TDS&NO 2009.<br /> 4. TCTK, §TMSHG§ 2008.<br /> 5. TCTK, NGTK 2007, 2009.<br /> 6. VKHXHVN. D÷ liÖu kh¶o s¸t tõ Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu cÊp nhµ n−íc vÒ ph¸t<br /> triÓn bÒn v÷ng cña Thõa Thiªn - HuÕ.<br /> 7. Trung t©m quèc gia dù b¸o vµ th«ng tin thÞ tr−êng lao ®éng. Xu hø¬ng viÖc lµm<br /> ViÖt Nam 2009.<br /> 8. Ban d©n téc tØnh Thõa Thiªn - HuÕ. B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2008 www.imh.ac.vn<br /> www.imh.ac.vn,, 22<br /> /12 / 2010.<br /> 9. Bé KH&§T, UNDP, QuÜ Ch©u ¸. Lao ®éng vµ tiÕp cËn viÖc lµm. 2010.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />