Một số vấn đề về phân cấp xã làm chủ đầu tư các công trình, dự án thuộc chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> <br /> <br /> MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHÂN CẤP XÃ LÀM CHỦ ĐẦU TƯ<br /> CÁC CÔNG TRÌNH, DỰ ÁN THUỘC CHƯƠNG TRÌNH 135 TRÊN<br /> ĐỊA BÀN TỈNH THANH HÓA<br /> Nguyễn Văn Dũng(1)<br /> <br /> C<br /> hương trình 135 là một trong những chương trình, chính sách quan trọng trong hệ thống<br /> chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta. Chương trình được triển khai thực hiện từ<br /> năm 1998 đến nay và trải qua 3 giai đoạn. Một trong những nguyên tắc, đồng thời cũng là cam kết<br /> của Chính phủ nước ta đối với các nhà tài trợ cho Chương trình 135 là phải tăng cường việc phân<br /> cấp xã làm chủ đầu tư. Các xã được hưởng hỗ trợ đồng thời phải là chủ đầu tư các công trình, dự<br /> án của Chương trình 135.<br /> Từ khóa: Phân cấp xã làm chủ đầu tư, công trình, dự án, chương trình 135, Thanh Hóa, dân<br /> tộc thiểu số.<br /> <br /> Thực hiện sự cam kết đối với các nhà tài hoạch và phân bổ nguồn vốn hàng năm”(2).<br /> trợ cho Chương trình 135 là phải tăng cường việc Để giúp cho các địa phương thực hiện<br /> phân cấp xã làm chủ đầu tư. Các xã được hưởng tốt việc phân cấp cho xã làm chủ đầu tư các<br /> hỗ trợ đồng thời phải là chủ đầu tư các công trình, chương trình, dự án thuộc Chương trình 135,<br /> dự án của Chương trình 135, tại Quyết định số Ủy ban Dân tộc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển<br /> 135/1998/QĐ-TTg ngày 31 tháng 07 năm 1998 Nông thôn, Bộ kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài<br /> về Phê duyệt Chương trình phát triển kinh tế - xã chính, Bộ Xây dựng đã có Thông tư Liên tịch<br /> hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng số 05/2013/TTLT-UBDT-BNNPTNT-BKHĐT<br /> sâu, vùng xa (Chương trình 135 giai đoạn I); BTC-BXD ngày 18/11/2013 về Hướng dẫn thực<br /> Quyết định số 07/2006/QĐ-TTg ngày 10 tháng hiện Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở<br /> 01 năm 2006 về Phê duyệt Chương trình phát hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã<br /> triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu,<br /> vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai các thôn, bản đặc biệt khó khăn, đó là: “Tăng<br /> đoạn 2006 – 2010 (giai đoan II); Quyết định số cường phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp xã<br /> 551/QĐ/TTg ngày 04 tháng 04 năm 2013 về Phê quản lý công trình, dự án của Chương trình 135,<br /> duyệt Chương trình 135(giai đoạn III) về hỗ trợ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện có trách<br /> đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất nhiệm hướng dẫn và bố trí cán bộ giúp đỡ để Ủy<br /> cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã ban nhân dân xã trực tiếp quản lý. Ủy ban nhân<br /> an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt khó khăn, dân xã là chủ đầu tư dự án hỗ trợ phát triển sản<br /> đều có những quy định trong việc phân cấp cho xuất.”(3).<br /> xã làm chủ đầu tư, đó là “Thực hiện nguyên tắc<br /> dân chủ công khai, minh bạch, tăng cường phân Thanh Hóa là tỉnh nằm ở khu vực Bắc<br /> cấp cho cơ sở, phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ Trung bộ, có tổng diện tích tự nhiên là 11.103,09<br /> của nhân dân trực tiếp tham gia vào Chương km2 trong đó 8.000 km2 là vùng đồi núi chiếm<br /> trình”(1). Đồng thời “Hỗ trợ nâng cao năng lực ¾ diện tích toàn tỉnh, với dân số gần 4 triệu<br /> cho đội ngũ cán bộ chỉ đạo hỗ trợ phát triển sản người. Toàn tỉnh có 27 huyện, thị, thành phố;<br /> xuất,… Xây dựng tiêu chí phân bổ vốn cho các có 192 km đường biên giới Việt - Lào, vùng<br /> xã, thôn, bản thuộc Chương trình 135 theo mức DTTS và miền núi có 1.877 thôn/223 xã thuộc<br /> độ khó khăn (hệ số K) làm căn cứ xây dựng kế 11 huyện miền núi, với dân số hơn 1,1 triệu<br /> <br /> Ngày nhận bài: 5/2/2017. Ngày phản biện: 15/3/2017. Ngày duyệt đăng: 22/3/2017<br /> (1)<br /> Học viện Dân tộc; e-mail: nguyenvandung@cema.gov.vn 11<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> người, trong đó có 07 huyện nghèo theo Nghị 135, cho thấy, “Việc thực hiện các dự án đã nâng<br /> quyết 30a của Chính phủ. cao trách nhiệm, năng lực đội ngũ cán bộ và<br /> Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, việc cộng đồng, tạo ra sự đồng thuận trong nhân dân,<br /> phân cấp cho xã làm chủ đầu tư được Đảng bộ phát huy được nội lực của cộng đồng hướng đến<br /> giảm nghèo bền vững. Công tác giám sát trong<br /> và Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa quan tâm,<br /> xây dựng cơ sở hạ tầng cũng được thực hiện<br /> chú trọng ngay từ đầu. Tại Chương trình 135 giai<br /> chặt chẽ hơn, đảm bảo công trình thi công đạt<br /> đoạn I (1998 - 2005), toàn tỉnh có 102 xã/223 xã<br /> tiến độ, chất lượng ngày càng tốt, hạn chế được<br /> miền núi thuộc diện đầu tư của chương trình. Để<br /> lãng phí, thất thoát”(5). Trong đó, nhiều xã<br /> thực hiện việc phân cấp đó tỉnh đã chỉ đạo và xây<br /> thể hiện việc làm chủ đầu tư khá tốt như: Bình<br /> dựng 3 xã: Bình Sơn (Triệu Sơn), Phú Sơn và<br /> Sơn (Triệu Sơn); Thanh Tân, Xuân Thọ (Như<br /> Tân Trường (Tĩnh Gia) làm chủ đầu tư các công<br /> Thanh); Cẩm Quý, Cẩm Lương (Cẩm Thủy);<br /> trình để làm thí điểm. Từ 3 xã này, các xã thuộc<br /> Thành Minh, Thành Yên (Thạch Thành); Nam<br /> chương trình đã nhận thức rõ hơn về vai trò,<br /> Động, Phú Thanh, Nam Tiến (Quan Hóa); Cát<br /> trách nhiệm của chủ đầu tư và chủ động đăng ký<br /> Tân, Cát Vân (Như Xuân),…<br /> thực hiện theo kế hoạch hàng năm. Kết thúc giai<br /> đoạn I (1998 - 2005), Chương trình 135 ở Thanh Để có được những kết quả trên có nhiều<br /> Hóa đã có 503 công trình cơ sở hạ tầng được xây nguyên nhân, trong đó có việc tập huấn về nâng<br /> dựng với 369.662 triệu đồng vốn, trong đó có cao năng lực đội ngũ cán bộ cơ sở hàng năm của<br /> 48/102 xã hoàn thành tốt vai trò chủ đầu tư, có cơ quan thường trực là Ban Dân tộc tỉnh được<br /> 19/102 xã tiêu biểu thực hiện tốt các nhiệm vụ xã duy trì thường xuyên và liên tục đổi mới cả về<br /> làm chủ đầu tư và có thể nhân rộng cách làm ra nội dung và hình thức. Đặc biệt phải kể đến sự<br /> các địa phương khác trong toàn tỉnh. quan tâm của Tỉnh ủy, chính quyền tỉnh và các<br /> huyện có các xã thuộc diện đầu tư của Chương<br /> Trong giai đoạn II (2006 - 2010), tỉnh<br /> trình 135. Bởi trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo<br /> Thanh Hóa có 38 xã trong tổng số 93 xã thuộc<br /> thực hiện Đảng bộ tỉnh đã có nhiều nghị quyết<br /> Chương trình 135 làm chủ đầu tư. Tiêu biểu là<br /> được ban hành như Nghị quyết số 09-NQ/TU<br /> huyện Quan Hóa có 100% số xã thuộc chương<br /> ngày 4-11-2013 về Tăng cường sự lãnh đạo của<br /> trình làm chủ đầu tư (15/15 xã). Ngoài ra, 83 xã<br /> Đảng đối với công tác giảm nghèo nhanh và bền<br /> khu vực II đã và đang thực hiện chủ đầu tư với<br /> vững ở các huyện miền núi Thanh Hóa đến năm<br /> 179 công trình/182 thôn, bản đặc biệt khó khăn. 2020. Vì ngoài yêu cầu hệ thống chính trị toàn<br /> Theo Báo cáo số 93/BC-BDT của Ban Dân tộc tỉnh chung tay xây dựng, phát triển kinh tế - xã<br /> tỉnh Thanh Hóa, từ năm 2011 - 2015 (giai đoạn hội các huyện miền núi, tập trung chỉ đạo, điều<br /> III) toàn tỉnh đã đầu tư xây dựng được hành, đẩy mạnh phát triển sản xuất - kinh doanh,<br /> 1.442 công trình, trong đó “Giao thông có 923 giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời<br /> công trình, thủy lợi có 223, điện sinh hoạt có 16, sống của người nghèo, Nghị quyết đã đề cập<br /> nhà sinh hoạt cộng đồng là 174, trạm y tế có 17, đến vấn đề phân cấp xã làm chủ đầu tư các công<br /> trường học có 63, chợ có 02 và nước sinh hoạt có trình, dự án thuộc Chương trình 135.<br /> 24. Trong đó, đã phân cấp được 100% cho cấp xã Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt<br /> làm chủ đầu tư trong hợp phần hỗ trợ sản xuất; được vẫn còn có những hạn chế nhất định như:<br /> 164/186 xã làm chủ đầu cho hợp phần các công Sự lúng túng trong các khâu chuẩn bị đầu tư;<br /> trình về cơ sở hạ tầng”(4). việc lựa chọn đơn vị tư vấn khảo sát thiết kế;<br /> Qua khảo sát thực tế tại một số xã như việc ủy quyền cho nhà thầu mọi thủ tục; việc bị<br /> Điền Hạ, Điền Quang,… của huyện Bá Thước động trông chờ vào hỗ trợ của cấp huyện; việc<br /> và theo Báo cáo số 93/BC-BDT của Ban Dân chậm trễ quyết toán sau khi công trình hoàn<br /> tộc tỉnh Thanh Hóa đánh giá về năng lực xã làm thành,… Hơn nữa, tâm lý ngại khó, tự ti của một<br /> chủ đầu tư các công trình, dự án Chương trình số cán bộ xã; một số ban chỉ đạo cấp huyện cũng<br /> <br /> <br /> 12 Số 17 - Tháng 3 năm 2017<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> không muốn phân cấp cho một số xã mà năng Đây chính là những kết quả đáng ghi nhận<br /> lực, trình độ còn hạn chế, thiếu tin tưởng, dẫn của việc phân cấp xã làm chủ đầu tư trong các<br /> đến kế hoạch của huyện sẽ khó hoàn thành theo công trình, dự án thuộc Chương trình 135 trên<br /> đúng tiến độ,… Ngoài ra, việc hạn chế trong địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong những năm qua.<br /> công tác quản lý những dự án có nguồn vốn đầu Đồng thời, với kết quả đó là cơ sở tốt nhất để đội<br /> tư cao (trên 2 tỷ đồng), hay các công trình xây ngũ cán bộ các xã tiếp tục thực hiện vai trò chủ<br /> dựng đòi hỏi mang tính kỹ thuật, chuyên ngành đầu tư các công trình và các dự án Chương trình<br /> cao như: công trình giao thông, thủy lợi, trường 135 của tỉnh ở các giai đoạn tiếp theo.<br /> học, trạm xá,…<br /> Tài liệu tham khảo<br /> Dù còn có những hạn chế nhất định trong<br /> quá trình thực hiện, nhưng được sự quan tâm của (1). Quyết định số 07/2006/QĐ-TTg ngày<br /> Đảng bộ, Ủy ban nhân dân tỉnh và các huyện 10 tháng 01 năm 2006 về Phê duyệt Chương trình<br /> nên đã dần được khắc phục qua các giai đoạn. Vì phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó<br /> vậy, những vấn đề như: Các nguyên tắc cơ bản khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và<br /> của Chương trình 135 thực hiện tốt như: “Dân miền núi giai đoạn 2006 – 2010, Hà Nội, 2006;<br /> biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; “Dân có (2). Quyết định số 551/QĐ/TTg ngày 04<br /> việc làm tăng thu nhập, xã có công trình”, “Công tháng 04 năm 2013 về Phê duyệt Chương trình<br /> khai minh bạch từ khâu chuẩn bị đầu tư cho đến 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát<br /> khi quyết toán công trình và bàn giao quản lý triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã<br /> khai thác sử dụng”, chính quyền cấp xã quan biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt<br /> tâm củng cố kiện toàn, tăng cường vai trò của khó khăn, Hà Nội, 2013;<br /> Ban quản lý, ban giám sát Chương trình 135 của (3). Thông tư Liên tịch số 05/2013/ TTLT-<br /> xã, thôn; năng lực cán bộ cơ sở, năng lực của UBDT-BNNPTNT-BKHĐT-BTC-BXDngày<br /> cộng đồng được nâng lên rõ dệt. Từ nội dung 18/11/2013 về Hướng dẫn thực hiện Chương trình<br /> nêu trên góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát<br /> của Chương trình 135, thực hiện mục tiêu giảm triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã<br /> nghèo bền vững cho vùng đồng bào DTTS thuộc biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt<br /> các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khó khăn, Hà Nội, 2013;<br /> khăn. Do đó, việc triển khai Chương trình 135<br /> của các giai đoạn về sau được hoàn thành sớm (4), (5). Ban Dân tộc tỉnh Thanh Hóa: Báo<br /> hơn so với những giai đoạn trước đây. Bên cạnh cáo số 93/BC-BDT ngày 23 tháng 8 năm 2016<br /> đó, chất lượng của các công trình được phân cấp về Kết quả thực hiện phân cấp xã làm chủ đầu<br /> cho xã làm chủ đầu tư cũng được đánh giá tốt tư Chương trình 135 giai đoạn II (2006 – 2010)<br /> hơn và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của và giai đoạn III (2011 – 2015) trên địa bàn tỉnh<br /> địa phương. Thanh Hóa, Thanh Hóa, 2016.<br /> <br /> <br /> ABSTRACT<br /> SOME ISSUES RELATED TO DIVISION AT COMMUNIAL LEVEL TO BECOME<br /> INVESTORS OF PROJECTS IN THE PROGRAM 135 IN THANH HOA PROVINCE<br /> Program 135 is one of the important ethnic policies in the national guiding system of our Party<br /> and State. The program has been implemented since 1998 and developed in three stages. One of the<br /> principles, also the commitment of the Government of our country to international donors for the 135<br /> program is to strengthen the devolution of investment ownership for communal authority. Supported<br /> communes are also the owners of projects of Program 135.<br /> Keywords: Devolution of Investment Ownership for Communal Authority; Project; Program<br /> 135, Thanh Hoa Province; Ethnic Minorities.<br /> <br /> Số 17 - Tháng 3 năm 2017 13<br />