Nghiên cứu bệnh chứng về ngộ độc do ăn bánh dày tại xã Hoàng Hoa Thám, Chí Linh, Hải Dương

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Nghieân cöùu beänh chöùng veà ngoä ñoäc<br /> do aên baùnh daøy taïi xaõ Hoaøng Hoa Thaùm,<br /> Chí Linh, Haûi Döông<br /> Ths.<br /> TҥTaï<br /> Văn<br /> Trình<br /> ThS.<br /> Vaê<br /> n Trình<br /> <br /> Ngoä ñoäc thöïc aên thöôøng xaåy ra ôû nöôùc ta cuõng nhö ô nhieàu nôi treân theá giôùi. Nghieân cöùu ca beänh -ñoái<br /> chöùng trong moät vuï dòch ngoä ñoäc thöùc aên taïi xaõ Hoaøng Hoa Thaùm, huyeän Chí Linh, tænh Haûi Döông<br /> vaøo 18.3.1003 vôùi 102 ngöôøi maéc beänh do aên caùc moùn aên taïi hai ñaùm cöôùi nhaèm xaùc ñònh xem nguyeân<br /> nhaân naøo daãn tôùi vuï dòch naøy. Trong caùc moùn aên, coù hai moùn do cuøng moät cô sôû saûn xuaát laø baùdnh daøy<br /> vaø gioø. Keát quaû cho thaáy daùnh daøy do cuøng moät cô sôû saûn xuaát laø nguyeân nhaân gaây leân ngoä ñoäc thöùc<br /> aên, phaàn baùnh daøy laáy veà laøm cho khaû naêng maéc beänh cao hôn aên baùnh daøy taïi choã. Caàn taêng cöôøng<br /> caùc bieän phaùp vaø trtuyeàn thoâng veà an toaøn thöïc phaåm.<br /> Food poisoning often occurs in Viet Nam as well as in many parts of the world. A case-control study<br /> was conducted on a food poisoning epidemic broke out in Hoang Hoa Tham commune, Chi Linh district, Hai Duong Province on March 18, 2003 with 102 guests having meals in 2 wedding ceremonies<br /> in order to identify causes of this food poisoning outbreak. Among dishes served in those two feasts,<br /> there were two similar dishes prepared by a local restaurant: rice-cake and pork pie. It was concluded that rice-cake from the same producer had caused the food poisoning outbreak. The incidence rate<br /> was found higher in those people who ate rice-cake brought home from the feasts than in those people<br /> consuming rice-cake on the spot. It is necessary to strengthen food safety measures and promote the<br /> education-communication activities for the population.<br /> <br /> 1. Ñaët vaán ñeà<br /> Chaát löôïng veä sinh an toaøn thöïc phaåm raát quan<br /> troïng vôùi vieäc baûo veä, chaêm soùc söùc khoeû vaø naâng<br /> cao theå löïc con ngöôøi. Theo öôùc tính sô boä cuûa<br /> WHO haøng naêm coù khoaûng 1,3 tyû ngöôøi bò tieâu<br /> chaûy, trong ñoù 70% nguyeân nhaân do söû duïng thöïc<br /> phaåm khoâng an toaøn, thöïc phaåm nhieãm baån gaây ra.<br /> öôùc tính moãi naêm coù 3, 2 trieäu treû em bò cheát do caùc<br /> beänh tieâu chaûy vaø haøng trieäu treû em bò cheát vì suy<br /> dinh döôõng do thöôøng xuyeân maéc beänh tieâu chaûy[1].<br /> Theo thoáng keâ cuûa Trung taâm kieåm soaùt vaø phoøng<br /> ngöøa beänh taät cuûa Myõ moãi naêm coù khoaûng 6, 3 ñeán<br /> 33 trieäu tröôøng hôïp ngoä ñoäc thöùc aên trong ñoù 9000<br /> tröôøng hôïp daãn ñeán töû vong[1] [2]. Trong nhöõng naêm<br /> gaàn ñaây haøng loaït vaán ñeà coù lieân quan ñeán thöïc<br /> phaåm laøm cho coäng ñoàng theá giôùi quan taâm lo ngaïi.<br /> Khi neàn kinh teá nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh<br /> teá thò tröôøng, coâng nghieäp phaùt trieån, quaù trình ñoâ<br /> thò hoaù dieãn ra vôùi toác ñoä raát nhanh, daãn ñeán söï thay<br /> ñoåi thoùi quen aên uoáng cuûa nhaân daân vaø caùc dòch vuï<br /> aên uoáng treân heø phoá phaùt trieån, thöïc phaåm cheá bieán<br /> saün ngaøy caøng nhieàu. Trong ñieàu kieän böõa aên ñoâng<br /> ngöôøi, neáu khoâng thöïc hieän toát nhöõng qui ñònh veà veä<br /> <br /> sinh an toaøn thöïc phaåm coù theå daãn tôùi caùc vuï ngoä<br /> ñoäc thöïc phaåm haøng loaït. Theo thoáng keâ cuûa Cuïc<br /> Quaûn lyù Chaát löôïng veä sinh An toaøn thöïc phaåm<br /> (CQLCLVSATTP), ôû nöôùc ta töø naêm 1999 ñeán naêm<br /> 2002 ñaõ coù 20694 ngöôøi maéc vaø 264 ngöôøi cheát do<br /> ngoä ñoäc thöïc phaåm.<br /> Vaøo luùc 15h30 ngaøy 18 thaùng 3 naêm 2003 taïi<br /> traïm y teá xaõ Hoaøng Hoa Thaùm tieáp nhaän 02 beänh<br /> nhaân vôùi caùc trieäu chöùng laâm saøng nhö: buoàn noân,<br /> noân, ñau buïng, tieâu chaûy, chöôùng buïng, da taùi vaø<br /> ñeán 17h45 phuùt ñaõ coù 22 beänh nhaân vaø ñeán 18h30<br /> traïm y teá xaõ Baéc An vaø traïm y teá Noâng Tröôøng baùo<br /> caùo coù 18 beänh nhaân töông töï, cho ñeán 8h00 saùng<br /> ngaøy 20/3/2003 coù taát caû 102 ngöôøi maéc beänh vôùi<br /> nhöõng trieäu chöùng gioáng nhau.<br /> Taát caû caùc beänh nhaân khi hoûi thì ñöôïc bieát<br /> nhöõng ngöôøi maéc beänh sau khi aên böõa tieäc taïi ñaùm<br /> cöôùi töø 7h30 ñeán 10h00 taïi gia ñình oâng Traàn Thaønh<br /> thoân Chín Thöôïng xaõ Baéc An vaø nhaø oâng Ñoaøn Huy<br /> Nhanh thoân Hoá Seáu xaõ Hoaøng Hoa Thaùm, vaø nhöõng<br /> ngöôøi ñöôïc aên phaàn do nhöõng ngöôøi ñi aên coã cöôùi<br /> laáy veà goàm coù baùnh daøy vaø gioø.<br /> Chuùng toâi xaùc ñònh ñaây laø moät vuï dòch ngoä ñoäc<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> 41<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> thöùc aên, maø coù theå nguyeân nhaân gaây neân vuï ngoä ñoäc<br /> naøy laø do thöùc aên cuûa hai ñaùm cöôùi, caùc moùn aên cuûa<br /> hai ñaùm cöôùi coù hai moùn laø baùnh daøy vaø gioø laø cuøng<br /> laáy chung moät nhaø haøng, coù nhieàu ngöôøi aên phaàn<br /> baùnh daøy vaø gioø do laáy phaàn töø ñaùm cöôùi veà cuõng<br /> maéc beänh; caùc beänh nhaân ñeàu coù nhöõng trieäu chöùng<br /> laâm saøng gioáng nhau.<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu laø xaùc ñònh moái lieân quan<br /> giöõa baùnh daøy, gioø laø thöùc aên cuûa hai ñaùm cöôùi vôùi<br /> vuï ngoä ñoäc thöùc aên, töø ñoù tìm ra nguyeân nhaân cuûa<br /> vuï ngoä ñoäc thöùc aên nhö: böõa aên, cô sôû, thöùc aên, caên<br /> nguyeân baèng kieåm ñònh caùc giaû thuyeát sau.<br /> Giaû thuyeát 1: HA Coù moái lieân quan giöõa aên baùnh<br /> daøy vaø ngoä ñoäc thöùc aên (aên baùnh daøy laø yeáu toá nguy<br /> cô ngoä ñoäc thöùc aên) vaø Ho Khoâng coù moái lieân quan<br /> giöõa aên baùnh daøy vaø ngoä ñoäc thöùc aên.<br /> Giaû thuyeát 2G: HA Coù moái lieân quan giöõa aên gioø<br /> vaø ngoä ñoäc thöùc aên (aên gioø laø yeáu toá nguy cô ngoä ñoäc<br /> thöùc aên) vaø Ho Khoâng coù moái lieân quan giöõa aên<br /> gioø vaø ngoä ñoäc thöùc aên.<br /> <br /> 2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Duøng phöông phaùp nghieân cöùu Beänh - Chöùng<br /> 3. Keát quaû nghieân cöùu<br /> Caùc moùn aên taïi hai ñaùm cöôùi laø 21 moùn, moãi<br /> ñaùm coù 13 moùn cheá bieán gioáng nhau trong ñoù coù<br /> baùnh daøy vaø gioø laø cuøng laáy töø moät nhaø haøng saûn<br /> xuaát. Coã cöôùi 6 ngöôøi ngoài aên moät maâm, coù moùn laøm<br /> coã ngöôøi ta xeáp theo khaåu phaàn nhö gioø moãi khoanh<br /> caét laøm saùu mieáng, baùnh daøy moãi ngöôøi 2 chieác.<br /> Thöôøng nhöõng ngöôøi aên taïi ñaùm cöôùi khoâng aên maø<br /> ñeå laáy phaàn mang veà nhöõng moùn chia theo khaåu<br /> phaàn trong maâm nhö baùnh daøy, gioø.. Trong taát caû 21<br /> moùn aên cuûa hai ñaùm cöôùi ta thaáy moùn baùnh daøy<br /> 102/102 =100% ngöôøi maéc beänh laø aên moùn naøy.<br /> Nhö vaäy taát caû caùc ñoái töôïng nhoùm beänh nhaân ñeàu<br /> aên baùnh daøy.<br /> Baûng 1. Moái lieân quan giöõa aên moùn baùnh daøy ôû caû<br /> hai ñaùm cöôùi vôùi ngoä ñoäc thöùc aên.<br /> Ñieàu chænh<br /> Giaù trò thöïc<br /> <br /> Theâm giaù trò 1<br /> <br /> Baùnh daøy<br /> <br /> Beänh<br /> <br /> Chöùng<br /> <br /> Coù aên<br /> <br /> 102<br /> <br /> 29<br /> <br /> OR, CI<br /> <br /> Khoâng aên<br /> <br /> 0<br /> <br /> 73<br /> <br /> Coù aên<br /> <br /> 103<br /> <br /> 30<br /> <br /> OR= 254,1<br /> <br /> Khoâng aên<br /> <br /> 1<br /> <br /> 74<br /> <br /> 35,6