Nghiên cứu nồng độ và mối liên quan của nterleukin 6, interleukin 10 với mức độ tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này nghiên cứu về định lượng nồng độ huyết tương của cytokine tiền viêm interleukin 6 (IL-6) và cytokine chống viêm interleukin 10 (IL-10) ở 109 bệnh nhân (BN), trong đó, 78 BN hẹp động mạch vành (ĐMV), 31 BN hẹp không ý nghĩa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu nồng độ và mối liên quan của nterleukin 6, interleukin 10 với mức độ tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15 NGHIÊN CỨU NỒNG ĐỘ VÀ MỐI LIÊN QUAN CỦA NTERLEUKIN 6, INTERLEUKIN 10 VỚI MỨC ĐỘ TỔN THƢƠNG ĐỘNG MẠCH VÀNH Ở BỆNH NHÂN BỆNH ĐỘNG MẠCH VÀNH MẠN TÍNH Nguyễn Thanh Xuân*; Nguyễn Oanh Oanh** Đỗ Khắc Đại*; Lê Văn Đông* TÓM TẮT Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, vữa xơ động mạch là một bệnh viêm thành động mạch, trong đó có sự tham gia ngay từ đầu của các tế bào viêm và cytokine viêm. Trong nghiên cứu, chúng tôi định lượng nồng độ huyết tương của cytokine tiền viêm interleukin 6 (IL-6) và cytokine chống viêm interleukin 10 (IL-10) ở 109 bệnh nhân (BN), trong đó, 78 BN hẹp động mạch vành (ĐMV), 31 BN hẹp không ý nghĩa. Đánh giá mối liên quan của các cytokine này với tổn thương, bao gồm mức độ và số nhánh ĐMV bị hẹp. Kết quả cho thấy nồng độ IL-6 trong huyết tương BN hẹp ĐMV có ý nghĩa so với nhóm hẹp không ý nghĩa (9,3 ± 13,9 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml; p < 0,05). Ngược lại, nồng độ IL10 huyết tương trong nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa thấp hơn so với nhóm hẹp không ý nghĩa (4,3 ± 1,8 pg/ml, 14,7 ± 42,4 pg/ml; p < 0,05). BN có mức độ tổn thương hẹp nặng có nồng độ IL-6 huyết tương (10,8 ± 15,2 pg/ml, 3,3 ± 1,5 pg/ml; p < 0,05) và hẹp nhiều ĐMV (11,3 ± 17 pg/ml, 6,0 ± 5,4 pg/ml, p < 0,05) cao hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm tổn thương hẹp vừa và hẹp một ĐMV. * Từ khóa: Bệnh động mạch vành mạn tính; IL-6; IL-10. CONCENTRATIONS AND ASSOCIATION OF INTERLEUKIN 6, INTERLEUKIN 10 AND THE DEGREE OF CORONARY ARTERY LESIONS IN PATIENTS with CHRONIC CORONARY ARTERY DISEASE SUMMARY Recent evidences suggest that atherosclerosis is a chronic inflammatory process. In this study, we examined plasma concentrations of interleukin 6 (IL-6), a pro-imflamatory cytokine, and interleukin-10 (IL-10), a anti-inflammatory cytokine in 109 patients, 78 patients had coronary artery stenosis, 31 patients who have no significant coronary artery stenosis. The association of these cytokines with degrees of stenosis and numbers of affected coronary artery vessels were also evaluated. The results showed that plasma levels of IL-6 in patients with coronary artery stenosis were significantly higher than that in the stenosis group without significance (9.3 ± 13.9 pg/ml, 3.6 ± 3.3 pg/ml; p < 0,05). In contrast, plasma levels of IL-10 in the group with coronary artery stenosis were significantly lower than that in the stenosis group without signicance (4.3 ± 1.8 pg/ml, 14.7 ± 42.4 pg/ml; p < 0,05). Coronary artery disease with severe stenosis has plasma concentration of IL-6 (10.8 ± 15.2 pg/ml, 3.3 ± 1.5 pg/ml; p < 0,05) and multiple vessel (11.3 ± 17 pg/ml, 6.0 ± 5.4 pg/ml, p < 0.05) significantly higher than that in the mild lesion group and one vessel. * Key word: Chronic coronary artery disease; IL-6; IL-10. * Học viện Quân y ** Bệnh viện 103 Người phản hồi: (Corresponding): Nguyễn Thạnh Xuân (bsxuanhatay@gmail.com) Ngày nhận bài: 27/11/2013; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 7/1/2014 Ngày bài báo được đăng: 20/1/2014 221 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15 ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh ĐMV là bệnh thường gặp ở các nước phát triển và có xu hướng ngày càng gia tăng ở các nước đang phát triển. Ở Việt Nam, theo Nguyễn Lân Việt và CS (2010) các bệnh lý mạch vành có chiều hướng tăng rõ rệt, 11,2% năm 2003 lên tới 24% trong năm 2007 [1]. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, vữa xơ động mạch là một bệnh viêm thành động mạch, trong đó có sự tham gia ngay từ đầu của các tế bào viêm, cytokine viêm và quá trình phát triển của vữa xơ là sự thay đổi cân bằng của các cytokine tiền viêm và chống viêm [3]. IL-6 là một cytokine tiền viêm được sản xuất bởi nhiều loại tế bào như đại thực bào, tế bào lympho, tế bào mono và nguyên bào sợi. Một số lượng lớn IL-6 được tìm thấy trong mảng vữa xơ động mạch ở người. Nhiều nghiên cứu thấy nồng độ IL-6 xuất hiện trong huyết tương có giá trị dự báo mắc bệnh ĐMV trong tương lai. Nồng độ IL6 có giá trị phân biệt giữa người đau thắt ngực ổn định với người bình thường, tăng cao ở người đau thắt ngực không ổn định so với cơn đau thắt ngực ổn định. IL-6 tăng nhiều ở nhóm BN có hội chứng mạch vành cấp so với nhóm bệnh ĐMV mạn tính và nhóm chứng [5]. IL-10 là một cytokine chống viêm. Thực nghiệm trên động vật cho thấy nồng độ IL10 thấp dẫn đến phát triển tổn thương xơ vữa động mạch trên diện rộng và không ổn định. Gần đây, nhiều bằng chứng cho thấy vai trò bảo vệ của IL-10 trong vữa xơ động mạch. Một quan điểm nhìn nhận mới đối với bệnh ĐMV là quá trình viêm mạn tính có thể mở ra hướng mới cho quản lý bệnh tim thiếu máu cục bộ [7]. Ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu đánh giá vai trò của IL-6 và IL-10 trong bệnh ĐMV mạn tính. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài với mục tiêu: Xác định nồng độ IL-6, IL-10 ở BN có bệnh ĐMV mạn tính; Khảo sát mối liên quan của các cytokine với mức độ tổn thương ĐMV. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. 109 BN điều trị nội trú tại Khoa Tim mạch (Khoa A2), Bệnh viện 103 từ 11 2011 đến 04 - 2013, có chỉ định, chụp ĐMV chọn lọc. Dựa vào kết quả chụp ĐMV chia làm 02 nhóm: - Nhóm nghiên cứu: 78 BN có kết quả chụp ĐMV hẹp có ý nghĩa: là những BN có tổn thương ĐMV hẹp ≥ 50% đường kính lòng động mạch. - Nhóm chứng: 31 BN có kết quả chụp ĐMV bình thường. * Tiêu chuẩn loại trừ: BN có creatinin > 120 μmol/l. Nhồi máu cơ tim trong giai đoạn cấp, loạn nhịp tim đe dọa tính mạng. Chấn thương hoặc tai biến mạch máu não < 3 tháng. Các bệnh kèm theo như viêm khớp, bệnh hệ thống, nhiễm trùng cấp tính, hoặc kín đáo (CRP huyết tương > 50 mg/l, VS giờ đầu > 50 mm). 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Nghiên cứu mô tả cắt ngang có so sánh đối chứng. Tất cả BN tham gia nghiên cứu được khám lâm sàng, làm bệnh án, chụp ĐMV chọn lọc và lấy máu xét nghiệm theo chỉ định của bác sỹ điều trị. Định lương cytokine IL-6 và IL-10 trong huyết tương máu tĩnh mạch buổi sáng (nhịn ăn 8 giờ) bằng phương pháp miễn dịch huỳnh quang, bằng kit và hệ thống phân tích đồng bộ BioPlex của Hãng Bio-Rad (Mỹ) theo mô tả của Đỗ Khắc Đại và CS [2]. 223 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Nồng độ IL-6 và IL-10 huyết tƣơng nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa và nhóm hẹp không ý nghĩa. n n IL-6 (pg/ml) 3,6 ± 3,3 IL-10 (pg/ml) 14,7 ± 42,4 p 9,3 ± 13,9 < 0,05 4,3 ± 1,8 < 0,05 * Đường ROC nồng độ IL-6 huyết tương giữa nhóm I và nhóm II: Sensitivity ROC Curve 1 - Specificity (Diagonal segments are produced by ties) AUC: (95% CI): 0,799 (0,700 - 0,898); p < 0,0001; điểm cắt đề nghị: 3,89 pg/ml; Se: 69,23%; Sp: 80,65%. (AUC: diện tích dưới đường cong; CI: độ tin cậy; Se: độ nhạy; Sp: độ đặc hiệu). Biểu đồ 1: Biểu diễn đường cong ROC nồng độ IL-6 huyết tương nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa và nhóm hẹp không ý nghĩa. Kết quả ở bảng 1 cho thấy khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa BN hẹp ĐMV có ý nghĩa và nhóm hẹp ĐMV không ý nghĩa. Nồng độ cytokine tiền viêm IL-6 trong huyết tương của nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa cao hơn nhóm hẹp không ý nghĩa (p < 0,05). Ngược lại, nhóm BN hẹp ĐMV có ý nghĩa có nồng độ IL-10 huyết tương thấp hơn so với nhóm hẹp không ý nghĩa (p < 0,05). Khi phân tích giá trị nồng độ IL-6 giữa hai nhóm thấy diện tích dưới đường cong là 0,799 ở mức ý nghĩa tốt, có giá trị trong dự báo mức độ tổn thương ĐMV giữa nhóm hẹp có ý nghĩa và nhóm không ý nghĩa, điểm cắt được đề nghị là 3,89 pg/ml, với độ nhạy 69,23% và độ đặc hiệu lên tới 80,65% (biểu đồ 1). Kết quả này tương tự với các tác giả khác, Barbara J.M.H. Jefferis thấy nhóm bệnh ĐMV có nồng độ IL-6 huyết tương (2,75 pg/ml, 2,29 pg/ml, p < 0,001) và nồng độ CRP (2,51 mg/l, 1,45 mg/l, p < 0,001) cao hơn so với nhóm chứng có ý nghĩa thống kê [4]. Hem C. Jha nghiên cứu 192 BN bệnh ĐMV (148 nam, 44 nữ) cho kết quả nồng độ của cytokine tiền viêm IL-6 trong huyết tương bệnh ĐMV cao hơn nhóm chứng (p < 0,05), ngược lại, nồng độ IL-10 trong nhóm bệnh ĐMV thấp hơn so với nhóm chứng (p < 0,001) [5]. Nhiều kết quả nghiên cứu được công bố cũng đề cập đến vai trò của cytokine viêm trong nhóm bệnh ĐMV, các cytokine tiền viêm thúc đẩy sự phát triển của tổn thương vữa xơ thành động mạch. Ngược lại, cytokine chống viêm có xu hướng làm ổn định tổn thương vữa xơ, ức chế tiết cytokine tiền viêm. Vấn đề này ở Việt Nam còn rất mới mẻ, chưa có nhiều nghiên cứu thực hiện, 224 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15 kết quả của chúng tôi đã góp phần đưa ra tiền đề cho các nghiên cứu về cytokine tiền viêm và chống viêm giữa BN bệnh ĐMV với nhóm chứng. 2. Mối liên quan của IL-6 và IL-10 với mức độ hẹp ĐMV. Phân tích 78 BN hẹp ĐMV có ý nghĩa, chia thành 02 nhóm: nhóm hẹp vừa, từ 50 74% đường kính lòng ĐMV (2), nhóm hẹp nặng ≥ 75% đường kính lòng ĐMV (3) (bảng 2). Chia số nhánh ĐMV bị hẹp thành 02 nhóm: nhóm hẹp một ĐMV (2), nhóm hẹp nhiều ĐMV (2) (bảng 3). Bảng 2: Mối liên quan của IL-6, IL-10 với mức độ hẹp đường kính lòng ĐMV. n IL-6 (pg/ml) IL-10 (pg/ml) 3,6 ± 3,3 HÑp 50 74% (n = 16) (2) HÑp ≥ 75% (n = 62) (3) 3,3 ± 1,5 10,8 ± 15,2 14,7 ± 42,4 2,9 ± 1,6 4,7 ± 1,6 p p1,2-3 < 0,05 p1-3< 0,05 Nhóm BN có tổn thương hẹp ĐMV mức độ nặng có nồng độ IL-6 huyết tương cao hơn so với nhóm tổn thương ĐMV mức độ vừa và nhóm hẹp không ý nghĩa (10,8 ± 15,2 pg/ml, 3,3 ± 1,5 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml; p < 0,05). Nồng độ IL-10 ở nhóm huyết tương trong nhóm tổn thương hẹp ĐMV mức độ nặng thấp so với nhóm hẹp không ý nghĩa (4,7 ± 1,6 pg/ml, 14,7 ± 42,4 pg/ml; p < 0,05). Tuy nhiên, không có sự khác biệt giữa hai nhóm tổn thương hẹp ĐMV mức độ nặng và mức độ vừa (p > 0,05). Bảng 3: Mối liên quan của IL-6, IL-10 với số nhánh ĐMV bị hẹp. n HÑp mét §MV (n = 30) (2) HÑp nhiÒu §MV (n = 48) p (3) 6,0 ± 5,4 11,3 ± 17 p1-3 < 0,05 IL-10 (pg/ml) 14,7 ± 42,4 3,7 ± 1,9 4,7 ± 1,7 P> 0,05 IL-6 (pg/ml) 3,6 ± 3,3 Nhóm hẹp nhiều ĐMV có nồng độ IL-6 cao hơn nhóm hẹp không ý nghĩa (11,3 ± 17 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml, p < 0,05), không thấy khác biệt có ý nghĩa thống kê với nhóm hẹp một ĐMV. Nồng độ IL-10 trong nhóm hẹp nhiều ĐMV thấp hơn nhóm hẹp không ý nghĩa, nhưng khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Nghiên cứu của Qiaowen Li trên nhóm BN hẹp ĐMV trong 40 tháng thấy, nhóm biến chứng nhồi máu cơ tim cấp có nồng độ IL-18 huyết tương cao hơn so với nhóm không có biến chứng nhồi máu cơ tim cấp (221,16 ± 78,30 ng/l, 170,27 ± 50,84 ng/l, p < 0,05). Ngược lại, nồng độ IL-10 giảm (117,76 ± 38,94 ng/l, 99,6 ± 35,17 ng/l, p < 0,05) [6]. Vladimira Muzkova thấy nhóm BN hẹp ĐMV có chỉ định can thiệp hoặc phẫu thuật và nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa có nồng độ IL-6 huyết tương cao hơn nhóm chứng (4,83 ± 0,88 ng/l, 4,42 ± 1,0 ng/l, 2,99 ± 0,65 ng/l, p < 0,05) [8]. Nghiên cứu của Wenwei Liu cho thấy, nồng độ IL-10 trong huyết tương nhóm không tái hẹp sau đặt stent thấp hơn nhóm tái hẹp (nhóm không tái hẹp 24,6 ± 7,72 ng/l thấp hơn 8,2 ± 3,39 ng/l, p < 0,001) và những BN có nồng độ IL-10 trong huyết tương giảm có nguy cơ tái hẹp cao [9]. Như vậy, có mối liên quan giữa cytokine viêm và mức độ tổn thương ĐMV, tổn thương vữa xơ thành động mạch do nhiều nguyên nhân, từ yếu tố nguy cơ truyền thống (tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, thừa cân). Gần đây, nhiều nghiên cứu công bố vai trò của cytokine viêm trong phát 225 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15 triển của tổn thương vữa xơ thành động mạch. Nghiên cứu của chúng tôi thấy có sự khác biệt về nồng độ cytokine tiền viêm IL-6 trong huyết tương giữa các nhóm tổn thương ĐMV do vữa xơ. Kết quả này bước đầu góp phần đưa cytokine viêm để đánh giá tổn thương ĐMV trong lâm sàng. 3. Antonino Mazzone. Plasma levels of interleukin 2, 6, 10 and phenotypic characterization of circulating T lymphocytes in ischemic heart disease. Atherosclerosis. 1999, 145, pp.369-374. KẾT LUẬN 5. Hem C.Jha, MSc, Aabha Divya, MBBs, Jha et al. Plasma circulatory markers in male and female patients with coronary artery disease. Heart and Lung. 2010, Vol 39, No 4, pp.296-303. Nhóm BN hẹp bệnh ĐMV có nồng độ IL6 trong huyết tương cao hơn có ý nghĩa (9,3 ± 13,9 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml, p < 0,05), trong khi đó nồng độ cytokine chống viêm IL-10 (4,3 ± 1,8 pg/ml, 14,7 ± 42,4; p < 0,05) thấp hơn so với nhóm hẹp không ý nghĩa. Điểm cắt được đề nghị đối với nồng độ IL-6 huyết tương là 3,89 pg/ml, độ nhạy 69,23%, độ đặc hiệu 80,65% trong định hướng nhóm hẹp ĐMV có ý nghĩa so với nhóm hẹp không ý nghĩa. Nồng độ IL-6 huyết tương trong nhóm BN hẹp ĐMV mức độ nặng cao hơn so với nhóm BN tổn thương mức độ vừa, và nhóm hẹp không ý nghĩa ((10,8 ± 15,2 pg/ml, 3,3 ± 1,5 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml; p < 0,05); nhóm hẹp nhiều ĐMV cao hơn nhóm hẹp không ý nghĩa (11,3 ± 17 pg/ml, 3,6 ± 3,3 pg/ml, p < 0,05). Nồng độ IL-10 huyết tương trong nhóm hẹp ĐMV nặng thấp hơn so với nhóm hẹp không ý nghĩa (4,7 ± 1,6 pg/ml, 14,7 ± 42,4 pg/ml; p < 0,05). 4. Barbara J.M.H. Jefferis, et al. Interleukin 18 and coronary heart disease: Prospective study and systematic review. Atherosclerosis. 2011, 217, pp.227-233. 6. Qiaowen Li, Zhiliang Li. Evaluated plasma interleukin-18/interleukin-10 ratio is a risk factor for acute coronary syndromes in patients with stable angina pectoris. Cardiology Journal, Pubmed, 2013, Doi: 10.5603/Cj. A2013.0057. 7. Roberto H Heinisch. Serial changes in plasma levels of cytokines in patients with coronary artery disease. Asc Health Manag. 2005; 1 (3), pp.245-250. 8. Vladimira Muzakova. Inverse correlation between plasma β-Carotene and interleukin-6 in patients with advanced coronary artery disease. Int J Vitam Nutr Res. 2010, 80 (6), pp.369-377. 9. WenWei Liu, Yongsheng Liu. Plasma levels of interleukin 18, interleukin 10, and matrix metalloproteinase-9 and - 137G/C Polymorphism of interleukin 18 are associated with incidence of in-stent restenosis after percutaneous coronary intervention. Inflammation, 2013, Doi: 10.1007/s 10753-013-964-6. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Lân Việt và CS. Nghiên cứu mô hình bệnh tật ở BN điều trị nội trú tại Viện Tim mạch Việt Nam trong thời gian 2003-2007. Tạp chí Tim mạch học Việt Nam. 2010, số 52, tr.11-18. 2. Đỗ Khắc Đại, Lê Văn Đông và CS. Kết quả xét nghiệm đồng thời 9 cytokine trong dịch màng phổi BN ung thư và lao phổi bằng công nghệ flowcytometry-assisted immunoassay. Tạp chí Y Dược học Quân sự. 2007, số 32 (5), tr.17-24. 226