Nghiên cứu phân loại họ tôm he (penaeidae) ở một số tỉnh vùng ven biển miền Trung Việt Nam

Chia sẻ: Danh Tuong Vi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tôm he là nguồn tài nguyên giáp xác quan trọng, hơn một nữa sản phẩm được thu từ tự nhiên. Bài viết nghiên cứu về đặc điểm sinh học, chủng quần và sự phân bố của tôm he ở ven biển miền Trung Việt Nam. Kết quả có 29 loài trong họ tôm he phân bố vùng ven bờ biển miền Trung. Trong đó, Đà Nẵng có 22 loài, Huế 25 loài và Quảng Trị, Quảng Bình có 22 loài thuộc 7 giống trong họ tôm he.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu phân loại họ tôm he (penaeidae) ở một số tỉnh vùng ven biển miền Trung Việt Nam

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 04/2008 VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI HỌ TÔM HE (PENAEIDAE) Ở MỘT SỐ TỈNH VÙNG VEN BIỂN MIỀN TRUNG VIỆT NAM RESEARCH ON SPECIES OF PENAEID PRAWNS IN COASTAL CENTRAL PROVINCES OF VIETNAM 1 2 Tôn Thất Chất , Phan Thế Hữu Tố , 3 4 Nguyễn Đình Mão , Nguyễn Văn Chung 1 2 Trường Đại học Nông Lâm Huế; Trường Cao đẳng Sư phạm Huế; 3 4 Trường Đại học Nha Trang; Viện Hải dương học Nha Trang Tóm tắt Tôm he là nguồn tài nguyên giáp xác quan trọng, hơn một nữa sản phẩm được thu từ tự nhiên. Trong nội dung của đề tài, chúng tôi nghiên cứu về đặc điểm sinh học, chủng quần và sự phân bố của tôm he ở ven biển miền trung Việt Nam. Kết quả có 29 loài trong họ tôm he phân bố vùng ven bờ biển miền trung. Trong đó, Đà Nẵng có 22 loài, Huế 25 loài và Quảng Trị, Quảng Bình có 22 loài thuộc 7 giống trong họ tôm he. Đa số tôm he ở Huế tìm thấy ở vùng cửa sông, đầm phá và vùng ven bờ. 8 loài chiếm 27,58% trong tổng số 29 loài thuộc 3 giống chiếm 42,86% trong tổng số 7 giống của họ tôm he trong vùng này. Qua đó cho thấy, những loài có phổ độ mặn cao có thể phân bố ở nhiều vùng khác nhau như: đầm phá, cửa sông và vùng biển ven bờ thuộc miền trung Việt Nam. Từ khóa: tôm he, loài, miền trung Abstract Penaeid shrimps are an important resource in crustacean fisheries, representing more than the half of the gross production of shrimp natural. In the presented study, we research on the reproductive biology, population dynamics and spatial distribution of prawn stocks of the middle-sea in Vietnam region. Based on this research 29 species of Penaeid prawns have been indentified from inshore of middle-sea region. In that, Da Nang have indentified 22 species, 25 species in ThuaThienHue and 22 species in Quang Tri and Quang Binh of 7 gender in penaeide prawns. The stocks of prawn in Thua Thien Hue have been found in the distribution of the penaeid prawns in estuary, lagoon and inshore region. 8 species make up 27.58% in 29 total species of 3 gender achieve 42.86% in 7 total gender of Penaeide prawns in this region. So, species have level salt highest, they can distribute or live in different habitats such as: lagoon, estuary and inshore of middlesea region. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tôm là một trong những thành phần quan trọng của động vật không xương sống, rất đa dạng về thành phần loài. Trong đó nhiều loài có số lượng lớn, hàm lượng dinh dưỡng cao nên trở thành thực phẩm cao cấp của con người. nuôi cũng như gây ô nhiễm cho các vùng nuôi, do đó đa dạng hóa đối tượng nuôi là một xu thế tất yếu.Vậy nên, chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu thành phần giống loài tôm he (Penaeidae) ở một số tỉnh vùng ven biển miền Trung Việt Nam”, với mục đích: Xác định thành Tôm đang là đối tượng kinh tế quan trọng có giá phần loài của họ tôm he, biết được vùng phân trị xuất khẩu cao. Nhưng chưa đáp ứng nhu cầu người nuôi, vì trong thực tế chỉ có một số đối bố, đặc điểm sinh học để từ đó tạo cơ sở khoa học cho việc chọn đối tượng nuôi phù hợp với tượng nuôi nên dễ có những rủi ro cho người vùng sinh thái của địa phương. 11 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 04/2008 II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Trong phòng thí nghiệm 1. Đối tượng nghiên cứu Họ tôm he: Penaeidae ở vùng ven biển tỉnh - Phân tích các chỉ tiêu định loại - Hình dạng chuỷ và công thức chuỷ (CR) Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và Đà - Các gai, gờ, rãnh hiện diện trên vỏ đầu ngực (Carapace), trên các đốt bụng. Cấu tạo của chân ngực và các đốt trên chân Nẵng. 2. Vật liệu nghiên cứu - Các dung dịch chỉ thị để kiểm tra, đánh giá một số chỉ tiêu môi trường. ngực, gai ở chân ngực, đốt đuôi. - Hình dạng cơ quan sinh dục cái (thelycum) - Máy đo độ mặn, độ sâu, các chỉ tiêu nền đáy,... 3. Phương pháp nghiên cứu và cơ quan sinh dục đực (petasma). - Màu sắc lúc còn tươi sống. - Định tên khoa học: dựa vào khoá định loại Ngoài thực địa: của Kubo I. (1949); Starobogatov Y.I. (1972); FAO (1980); Nguyễn Văn Chung, - Tiến hành thu, mua mẫu vật tại các bến cảng ngay lúc tàu vào và xác định rõ nguồn gốc mẫu vật. - Xử lí mẫu: mẫu tươi sống được chụp hình, ghi chép đầy đủ thông tin về thời gian, địa điểm, kí hiệu mẫu, màu sắc. Sau đó mẫu o được ngâm bảo quản bằng cồn 70 hoặc focmol 4%. - Tiến hành phỏng vấn, điều tra các hộ ngư dân sống quanh khu vực nghiên cứu để thu thập thêm thông tin về sự phân bố và thành phần loài tôm mà ngư dân đánh bắt được. Đặng Ngọc Thanh, Phạm Thị Dự (2000). 4. Phương pháp xử lý số liệu Sử dụng phần mềm Excel III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 1. Kết quả thành phần loài các vùng nghiên cứu Qua nghiên cứu chúng tôi đã thu mẫu và xác định được 29 loài thuộc 7 giống của họ tôm He (Penaeidae) ở vùng ven biển miền Trung Việt Nam. Cụ thể như sau: Bảng 1: Thành phần giống loài của các tỉnh thuộc vùng biển miền Trung Việt Nam TT I 1 II 2 3 4 III 5 6 7 8 9 12 Tên khoa học Litopenaeus Farfante I. P. and Kensley, 1997. L. vanamei (Boone, 1931) Metapenaeopsis Bouvier,1905 M.barbata (de Haan,1850) M.stridulans (Alcock,1905) M. palmensis (Haswell,1879) Metapenaeus Wood Mason et Alcock, 1891 M. ensis (de Haan, 1850) M. moyebi (Kishinouye, 1896) M. dalli Racek,1957 M. intermedius(Kishinouye, 1900) M. affinis(H. M. Edwards, 1837) Tên Việt Nam Đà Nẵng Vùng phân bố Thừa Quảng Thiên Huế Trị Quảng Bình Tôm he chân trắng Tôm he chân trắng Tôm vỏ đỏ 0 1 1 0 Tôm võ lông Tôm gỏ Tôm vỏ u rộng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 Tôm rảo Tôm rảo đất Tôm rảo cát Tôm rảo đan Tôm rảo đuôi xanh Tôm bộp Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 04/2008 TT 10 11 IV 12 13 14 15 16 17 18 V 19 VI 20 21 22 23 24 25 VII 26 27 28 29 Tên khoa học M. papuensis Racek et Dall, 1965 M. lysianassa (de Man,1888) Parapenaeopsis Alcock,1901 P. hungerfordi Alcock,1905 P.hardwickii (Miers,1878) P.maxillipedo Alcock,1905 P.amicus N.V. Chung,1971 P.cornuta (Kishinouye,1900) P.probata Hall, 1961 P.cultrirostris Alcock,1906 Parapenaeus Schmitt,1885 P. fissuroides Crosnier,1985 Penaeus Fabricius,1798 P. (Melicertus) canaliculatus (Oliver, 1811). P.(Marsupenaeus) japonicus Bate,1888. P. (Melicertus) lastisulcatus Kishinouye, 1896. P.(Fenneropenaeus) merguiensis de Man, 1888. P.(Penaeus) monodon Fabricius,1798 P.(Penaeus) semisulcatus de Haan, 1850 Trachypenaeus Alcock,1901 T.curvirostris (Stimpson,1860) T.pescadoreensis Schmitt,1931 T.sedili Hall, 1961 T. malaianus Balss,1933 Tổng Tên Việt Nam Vùng phân bố Thừa Quảng Thiên Huế Trị 1 0 Quảng Bình 0 Tôm rảo đầm Đà Nẵng 0 Tôm rảo chim 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 Tôm bạc thẻ 1 1 1 1 Tôm sú 1 1 1 1 Tôm rằn 1 1 1 1 Tôm đanh móc 1 1 1 1 Tôm đanh vòng 0 1 1 1 Tôm đanh sedi Tôm đanh mã lai 29 0 0 1 0 1 0 1 1 22 25 21 21 Tôm sắt Tôm sắt hoa Tôm sắt cứng Tôm sắt choán Tôm sắt bắc bộ Tôm sắt cotna Tôm sắt paro Tôm sắt rằn Tôm he giả Tôm he giả gờ cao Tôm he Tôm he rãnh sâu Tôm he nhật bản Tôm gân Tôm đanh *Ghi chú: 1: có; 0: không có Từ bảng 1 cho thấy trong vùng khảo sát họ chim Metapenaeus lysinassa de Man, 1888 đây tôm he (Penaeidae) có tổng cộng 7 giống, 29 là 2 loài phân bố ở khu hệ tôm Miền Nam chiếm loài. Ở Đà Nẵng xuất hiện 6 giống 22 loài; Thừa Thiên Huế xuất hiện 6 giống 25 loài; Quảng Trị 6,89% trong tổng số 29 loài của vùng biển miền Trung; 1 loài chỉ có ở Thừa Thiên Huế là tôm rảo đầm M. papuensis Racek et Dall, 1965 xuất hiện 6 giống 21 loài và Quảng Bình 6 giống 21 loài. Trong đó có 16 loài chung cho cả vùng nghiên cứu. 2 loài chỉ có ở Đà Nẵng là tôm rảo đan Metapenaeus dalli Racek, 1957 và tôm rảo chiếm 3,45%; 2 loài chỉ có riêng tại Quảng Bình là tôm he giả gờ cao Parapenaeus fissuroides Crosnier, 1985 và tôm đanh mã lai 13 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 04/2008 Tracchypenaeus malaianus Balss, 1933 chiếm đầm phá có 8 loài chiếm 27,58% trong tổng số 6,89%. Đây là 2 loài tôm phân bố chủ yếu ở Vịnh Bắc Bộ. 29 loài thuộc 3 giống chiếm 42,86% trong tổng số 7 giống của họ tôm he ở khu vực nghiên Điều này chứng tỏ có sự khác nhau về cứu. Như vậy, điều này cho thấy chỉ những loài phân bố của họ tôm he ở vùng ven biển của các khu vực. Riêng ở Thừa Thiên Huế trong vùng có phổ độ mặn lớn mới phân bố cả ba vùng sinh thái là đầm phá, cửa sông và ven biển. Hình 1: Biểu diễn số lượng loài trong họ tôm He (Penaeidae) ở các vùng Bảng 2. Số lượng và tỷ lệ loài trong các giống họ tôm He (Penaeidae) ở vùng ven biển một số tỉnh Bắc Miền Trung TT Tên khoa học IV V Litopenaeus Farfante I. P. and Kensley, 1997. Metapenaeopsis Bouvier,1905 Metapenaeus Wood - Mason et Alcock, 1891 Parapenaeopsis Alcock,1901 Parapenaeus Schmitt,1885 VI VII Penaeus Fabricius,1798 Trachypenaeus Alcock,1901 I II III Tên Việt Nam Giống tôm he chân trắng Giống tôm vỏ đỏ Giống tôm rảo Giống tôm sắt Giống tôm he giả Giống tôm he Giống tôm đanh Đà Nẵng 0 Vùng phân bố Thừa Quảng Thiên Huế Trị 1 1 Quảng Bình 0 3 3 3 3 6 5 4 4 6 0 7 0 4 0 4 1 6 1 6 3 6 3 5 4 Từ bảng 2 cho thấy số lượng đa dạng nhất ở vùng ven biển miền Trung Việt Nam điều thuộc giống penaeus (chiếm từ 19,23-24%), điều kiện sinh thái vùng, một số loài thường gặp với số lượng lớn như tôm he Nhật Bản, tôm rằn, giống Metapenaeus (24-26,26%) Parapenaeopsis (23,07-24%). để nuôi trồng vì nó có khả năng thích nghi cao với các điều kiện sinh thái khác nhau của địa và giống Qua những kết quả thu được, chúng tôi đã phân biệt và xác định được thành phần loài ở các vùng biển miền Trung một cách có hệ thống và khoa học, đặc biệt về các đặc điêm phân bố, 14 hay tôm sú. Đây là những loài có thể nhân rộng phương. Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 04/2008 Bảng 3: Số lượng và tỷ lệ loài trong các giống họ tôm he (Penaeidae) ở vùng ven biển ở Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng TT 1 2 3 4 5 6 7 Tên Giống Penaeus Litopenaeus Metapenaeus Trachypenaeus Parapenaeopsis Metapenaopsis Parapenaeus Tổng Đà Nẵng Số lượng loài 6 6 3 6 3 1 25 % 24 24 12 24 12 4 100 30 25 20 15 10 5 0 Huế Số lượng loài 5 1 7 3 6 3 1 26 % 19,23 3,85 26,92 11,54 23,07 11,54 3,85 100 Đà Nẵng P Li ena to e M pe n us e a Tr tape eu s ac n Pa hy aeu ra pen s p a M ena eu et s ap eop s e Pa n a is o ra p pe s is na eu s TT-Huế Hình 2: Biểu đồ tỷ lệ loài trong họ tôm he ở vùng ven biển tỉnh TT-Huế và Đà Nẵng IV. KẾT LUẬN vậy cần nghiên cứu sâu hơn nhằm phân loại 1. Kết luận nhiều loài mang giá trị cao phục vụ cho lợi ích của con người. - Thành phần giống loài họ tôm He (Penaeidae) ở vùng ven biển Đà Nẵng, Thừa Để có những dẫn liệu khoa học định Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Bình khá giống nhau và so với các vùng khác như Vịnh hướng phát triển thủy sản bền vững thì cần phải tiến hành nghiên cứu, đánh giá tác động Bắc Bộ, Tây Nam Bộ thì vẫn còn ít phong phú. - Họ tôm He Penaeidae ở vùng ven biển môi trường vùng ven biển. Đồng thời kết hợp giữa khai thác hợp lý và đề ra các biện pháp miền Trung phần lớn phân bố ở cửa sông và thích nghi với độ rộng muối cao. 2. Đề nghị để bảo vệ nguồn lợi tôm nói riêng, các loài thủy sản nói chung. Tôm He là họ tôm khá phổ biến và khả năng thích nghi mạnh với nhiều điều kiện, vì cấp các ngành chức năng đối với việc khai thác nguồn lợi thủy sản. Cần có sự quan tâm, lãnh đạo của các 15