Phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V có rối loạn vận nhãn cơ chéo

Chia sẻ: Nguyễn Văn H | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu nhằm đánh giá kết quả điều trị PT xử lý HC chữ V. Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng tiến cứu, 3 phương pháp PT được áp dụng trong nghiên cứu là lùi cơ chéo dưới (CCD), buông CCD (31,3%) và lùi cùng với chuyển chỗ bám cơ ra trước. HC chữ V chiếm tỷ lệ cao nhất trong các HC chữ cái (68,7%). Kết quả chung của PT: Loại tốt: 54,8%; Khá: 26,2% và không đạt là 19%.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V có rối loạn vận nhãn cơ chéo

PHẪU THUẬT XỬ LÝ HỘI CHỨNG CHỮ V CÓ RỐI LOẠN VẬN NHÃN CƠ CHÉO HÀ HUY TÀI Bệnh viện Mắt Trung ương TÓM TẮT Hội chứng chữ cái bao gồm một số hội chứng (HC) lâm sàng khá hay gặp trong lĩnh vực Lác- Rối loạn vận nhãn (RLVN) trong đó HC chữ V chiếm tỷ lệ cao nhất, những HC này còn ít được nghiên cứu ở Việt Nam. 64 bệnh nhân (BN) với HC chữ cái bao gồm 44 BN có HC chữ V trong số 150 BN có RLVN cơ chéo từ 4 tuổi trở lên được nghiên cứu phẫu thuật (PT) tại Bệnh viện Mắt TW từ 1998 đến 2002 với mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị PT xử lý HC chữ V. Phương pháp: Thử nghiệm lâm sàng tiến cứu, 3 phương pháp PT được áp dụng trong nghiên cứu là lùi cơ chéo dưới (CCD), buông CCD (31,3%) và lùi cùng với chuyển chỗ bám cơ ra trước. Kết quả: HC chữ V chiếm tỷ lệ cao nhất trong các HC chữ cái (68,7%). Kết quả chung của PT: Loại tốt: 54,8%; Khá: 26,2% và không đạt là 19%. Trong 3 loại PT được áp dụng thì phương pháp lùi CCD hay được sử dụng nhất (50%), tiếp đến là buông cơ (31,3%) và ít sử dụng nhất là PT lùi và chuyển chỗ bám cơ ra trước (18,7%). PT buông CCD đạt kết quả tốt cao nhất (60%), sau đó đến lùi cơ (50%) và cuối cùng là PT lùi và chuyển chỗ bám cơ ra trước (18,7%). Kết luận: HC chữ V là loại hay gặp nhất trong các HC chữ cái. Điều trị PT nhìn chung đạt kết quả tốt. Trong các phương pháp PT thì PT buông CCD tỏ ra ưu việt nhất (Hiệu quả, đơn giản, dễ thực hiện). Trong hầu hết các trường hợp có kèm theo lác chéo nên cần phối hợp PT xử lý cả yếu tố lác ngang và lác đứng. Việc kết hợp PT di chuyển chỗ bám của cơ trực ngang theo chiều đứng tuỳ thuộc vào kích cỡ của HC chữ V. Từ khoá: HC chữ cái, HC chữ V, quá hoạt cơ chéo dưới. thường kèm theo lác cơ năng, nhất là hình thái lác bẩm sinh. Các nhà lác học nhận thấy đa số BN có HC chữ cái thường kèm theo RLVN cơ chéo, tuy vậy có không ít trường hợp HC chữ cái không kèm theo RLVN cơ chéo. Mỗi loại cần có phương pháp xử lý phẫu thuật rất khác nhau. Nghiên cứu này được thực hiện trên đối tượng BN có RLVN cơ chéo tại Bệnh viện Mắt TW từ 1998 đến 2002 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Hội chứng chữ V là loại HC hay gặp nhất trong các HC có RLVN và cả trong các HC chữ cái (Chiếm 68,7% và tỷ số HC chữ V/ A khoảng 3-4/1). Bao gồm HC chữ A (Một biến thể là HC Lam đa () hay còn gọi là HC chữ Y ngược), HC chữ V (Biến thể là HC chữ Y) và HC chữ X). HC chữ V cũng như HC chữ cái nói chung khá hay gặp trong lâm sàng và 27 nhằm mục tiêu mô tả đặc điểm lâm sàng của các hội chứng chữ cái (bao gồm các HC chữ V, chữ A và chữ X) và đánh giá kết quả PT xử lý HC chữ cái. Trong Tạp chí Nhãn khoa số 12 chúng tôi đã giới thiệu đặc điểm lâm sàng của các HC chữ cái. Vì khuôn khổ giới hạn của báo, bài báo này chỉ tập trung giới thiệu một số phương pháp PT và kết quả PT xử lý HC chữ V. Số báo tới sẽ tiếp tục đề cập tới phương pháp và kết quả điều trị PT hội chứng chữ A và X. Quy trình nghiên cứu: Gồm các phần hỏi bệnh, thăm khám mắt, đánh giá các đặc điểm lâm sàng trước PT mắt, đặt chỉ định PT và thực hiện PT với các phương pháp phù hợp, đánh giá kết quả PT ở 3 thời điểm: ngắn hạn (2 tuần tới 1 tháng sau PT), trung hạn (1-6 tháng), dài hạn (trên 6 tháng) với các dữ kiện và tiêu chuẩn được định sẵn về thị lực, vận nhãn cơ chéo, độ lác, các HC kèm theo, tư thế đầu- cổ của BN, các biến chứng trong và sau PT. Số liệu được ghi chép đầy đủ vào bệnh án nghiên cứu. Xử lý số liệu: Theo các thuật toán thống kê với chương trình Epi-info 6.0. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 3.1. Một số đặc điểm can thiệp phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V Nghiên cứu của chúng tôi có 44 BN có HC chữ V trong tổng số 64 BN có HC chữ cái (53%) và chiếm 29,3% tổng số BN có RLVN cơ chéo. Trong 44 BN này có 2 BN kèm theo HC Brown không có quá hoạt CCD được PT chủ yếu bằng can thiệp CCT nên thực sự chỉ có 42 BN quá hoạt CCD được coi là HC chữ V cần xử lý PT can thiệp CCD, trong đó lại có 7 BN kèm hội chứng DVD, ngoài can thiệp CCD còn phải PT cơ trực trên. Mức độ quá hoạt CCD trong HC chữ V là một trong những yếu tố cần xem xét để đưa ra chỉ định PT. HC chữ V loại nặng 3 (+) chiếm tỷ lệ cao nhất (59,5%), tiếp đến là mức vừa 2 (+) (23,8%) rồi mức rất nặng 4 (+) (11,4%) và mức nhẹ 1 (+) là thấp nhất (4,8%). Kích cỡ HC chữ V cũng là yếu tố quan trọng trong tính toán để chỉ định PT. Khi kích cỡ V nhỏ thì chỉ can thiệp CCD, II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 2.1. Đối tượng nghiên cứu và chọn mẫu Chọn tất cả BN có HC chữ V trong số 150 BN có RLVN cơ chéo từ 4 tuổi trở lên (Cỡ mẫu này đã được tính theo công thức trong một nghiên cứu về rối loạn vận nhãn cơ chéo), được khám tại Viện Mắt TW trong các năm 1998-2002. Loại khỏi nghiên cứu những BN có bệnh tâm thần, trí tuệ chậm phát triển hoặc không hợp tác trong khám xét và đánh giá một số chức năng cần thiết, trong theo dõi định kỳ sau PT. 2.2. Phương pháp nghiên cứu Kiểu nghiên cứu: nghiên cứu lâm sàng tiến cứu, không có đối chứng. Số BN nghiên cứu: 44 BN có HC chữ V (Trong tổng số 64 BN có HC chữ cái) Tiêu chuẩn nghiên cứu: Định rõ các tiêu chuẩn về: . Chẩn đoán xác định các HC chữ V. . Phân loại các mức độ từ nhẹ tới nặng của các HC chữ V . Đánh giá các mức độ quá hoạt và giảm hoạt cơ chéo trước và sau PT 28 khi lớn thì cần can thiệp thêm cơ trực đứng), do vậy trong một cuộc PT phải ngang phù hợp bằng cách di chuyển chỗ tính toán kết hợp can thiệp PT cơ trực (cả bám cơ theo chiều đứng. Trong nghiên cơ trực ngang và cơ trực đứng) cùng với cứu này HC chữ V ở mức độ nặng chiếm CCD để giải quyết được đồng thời cả HC tỷ lệ cao nhất (40,9%), tiếp là mức rất chữ V, độ lác ngang và độ lác đứng. nặng (25%) rồi đến mức trung bình Hình thái lác chéo trong và lác chéo (20,5%) và cuối cùng là mức nhẹ ngoài chiếm tỷ lệ gần tương đương nhau (13,6%). (45,4% so với 43,2%), lác đứng đơn Hầu hết BN có HC chữ V đều kèm thuần chiếm tỷ lệ thấp nhất (11,4%). theo lác (đa số là lác ngang có yếu tố 3.2. Các phương pháp phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V Bảng 1. Phương pháp phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V Phẫu thuật kèm theo Phẫu thuật Chuyển chỗ bám Không chuyển chỗ Tổng số Phẫu thuật cơ trực cơ trực ngang bám cơ trực ngang CCD đứng n % n n n Buông cơ 22 52,4 18 17 5 Lùi cơ 13 30,9 9 5 8 Lùi và đưa 7 16,7 3 4 3 cơ ra trước Tổng số 42 100 30 26 16 Số liệu PT CCD được tính theo lượt người với 3 phương pháp như trên, PT một hay hai mắt tuỳ vào sự quá hoạt CCD ở một hay hai mắt. Tuyệt đối chỉ can thiệp CCD khi có quá hoạt cơ. Trong các phương pháp PT thì kỹ thuật buông cơ được sử dụng nhiều nhất với tỷ lệ 52,4%, tiếp đến là lùi cơ: 30,9% và cuối cùng là lùi cơ kết hợp đính cơ ra trước: 16,7%. Để giải quyết HC chữ V thì trong mỗi phương pháp trên có thể kết hợp PT cơ trực ngang (tùy theo mức độ của HC chữ V) bằng cách di chuyển chỗ bám của cơ trực ngang theo chiều đứng (BĐ. 1) Trong 42 ca hội chứng V thì có 88% số ca ngoài can thiệp cơ chéo còn phải PT phối hợp cơ trực ngang để giải quyết độ lác ngang, 71,4% phải PT cơ trực đứng để giải quyết độ lác đứng và 61,9 % số ca phải PT chuyển vị trí chỗ bám cơ trực ngang theo chiều đứng để tăng thêm hiệu quả xử lý hội chứng V. 29 60% 52,4% 52,4% 50 22,7% 40 30,9% 30 20 16,7% 61,5% 77,3% 38,5% 42,8% 57,2% 2 3 10 0 1 Không chuyển chỗ bám cơ trực ngang theo chiều đứng Có chuyển chỗ bám cơ trực ngang theo chiều đứng Biểu đồ 1. Các phương pháp phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V 1. Buông cơ chéo dưới 2. Lùi cơ chéo dưới 3. Lùi và chuyển chỗ bám cơ chéo dưới ra trước 3.3. Kết quả phẫu thuật xử lý hội 3.3.1. Kết quả chung của cả 2 chứng chữ V (n = 42 BN) nhóm (Đánh giá ở thời điểm sau PT từ 6 Kích cỡ trung bình của hội chứng tháng trở lên) Nhóm 1: PT làm yếu CCD không V trước phẫu thuật: 32,4. di chuyển chỗ bám cơ trực ngang. Kích cỡ trung bình của hội chứng  Nhóm 2: PT làm yếu CCD kết hợp V sau phẫu thuật: 11,2 . Như vậy mức  di chuyển chỗ bám cơ trực ngang theo giảm trung bình sau PT là 21,2 (p < chiều đứng. 0,01). Phẫu thuật CCD Buông cơ Lùi cơ Lùi và đưa cơ ra trước Tổng số Bảng 2. Kết quả chung xử lý hội chứng V của cả 2 nhóm Kết quả phẫu thuật  Không đạt Tổng số Tốt (< 9 ) Khá (9-15) (>15) n % (*) n % n % n % 22 52,4 14 63,6 5 22,7 3 13,6 13 30,9 6 46,2 4 30,8 3 23,1 7 16,7 3 42,9 2 28,6 2 28,6 42 100 23 54,8 11 26,2 8 19 (*): Tỷ lệ % tính theo hàng dọc, các tỷ lệ % khác tính theo hàng ngang Chung cho cả 2 nhóm, trong 3 phương pháp PT xử lý hội chứng V thì phương pháp buông CCD được sử dụng nhiều nhất (52,4%), tiếp đến là lùi cơ 30 (30,9%) và ít sử dụng nhất là phương pháp lùi và chuyển chỗ bám cơ ra trước (16,7%). Chung cho cả 3 phương pháp, kết quả PT đạt loại tốt chiếm 54,8%; loại khá: 26,2% và loại "không đạt" là 19%. cơ (46,2%) và cuối cùng là lùi và đưa cơ ra trước (42,9%). Kết quả "không đạt" thì ngược lại: PT buông cơ có tỷ lệ thấp nhất (13,6%), lùi cơ và đưa ra trước có tỷ lệ cao nhất (28,6%). 3.3.2. Kết quả phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V bằng phương pháp làm yếu CCD không kết hợp di chuyển chỗ bám cơ trực ngang (Nhóm 1) Phương pháp buông CCD có kết quả tốt cao nhất (63,6%), sau đó đến lùi Phẫu thuật CCD Buông cơ Lùi cơ Lùi và đưa cơ ra trước Tổng số Bảng 3. Kết quả phẫu thuật nhóm 1 Kết quả phẫu thuật  Khá (9 Không đạt Tổng số Tốt (< 9 )  15 ) (>15 ) n % n n n 5 31,3 3 1 1 8 50 4 2 2 3 18,7 1 1 1 16 100 8 Phương pháp lùi CCD được sử dụng nhiều nhất (50%), tiếp đến là buông cơ (31,3%) và ít sử dụng nhất là PT lùi và chuyển chỗ bám cơ ra trước (18,7%). Chung cho cả 3 phương pháp, kết quả PT đạt loại tốt chiếm 50%; loại khá và loại "không đạt" có tỷ lệ ngang nhau là 25%. PT buông CCD đạt kết quả loại tốt cao nhất trong 3 phương pháp (60%), sau đó đến Phẫu thuật CCD Buông cơ Lùi cơ 4 4 lùi cơ (50%) và cuối cùng là PT lùi và đưa cơ ra trước (18,7%). Kết quả "không đạt" thì lại ngược lại: phương pháp buông cơ có tỷ lệ thấp nhất (20%), sau đó đến lùi cơ (25%) và cuối cùng là phương pháp lùi cơ và đưa ra trước có tỷ lệ cao nhất (33,3%). 3.3.3. Kết quả phẫu thuật xử lý hội chứng chữ V bằng phương pháp làm yếu CCD kết hợp di chuyển chỗ bám cơ trực ngang theo chiều đứng (Nhóm 2) Bảng 4. Kết quả phẫu thuật nhóm 2 Kết quả phẫu thuật Tốt (< Khá (9Không đạt Tổng số 9) 15) (>15) n % n n n 17 65,4 11 4 2 5 19,2 2 2 1 31