SKKN: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Chia sẻ: Trần Thị Ta | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

124
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là Dựa trên thực trạng dạy và học môn Âm nhạc ở lớp 5,tôi nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích gây hứng thú học tập môn Âm nhạc cho học sinh. Qua một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc không những giúp các em lĩnh hội được kiến thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu những kiến thức đó. Đồng thời góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc ở Tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, hình thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

UBND QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG TIỂU HỌC KHƯƠNG ĐÌNH @&? SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Môn : Âm nhạc Cấp học : Tiểu học Tên tác giả : Nguyễn Thị Ly Na Đơn vị công tác : Trường TH Khương Đình Chức vụ : Giáo viên
Năm học: 2018 2019
MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2 1. Lý do chọn đề tài 2 2. Mục đích nghiên cứu 3 3. Đối tượng nghiên cứu 3 4. Đối tượng khảo sát 3 5. Phương pháp nghiên cứu 3 6. Phạm vi nghiên cứu đề tài 3 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 4 1. Cơ sở lý luận 4 2. Cơ sở thực tiễn 4 3. Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm 5 nhạc 4. Kết quả thực hiện có so sánh đối chứng 15 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 17 1. Kết luận 17 2. Khuyến nghị 18 IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 19 1/25
2/25
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục trẻ em là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng mà cả xã hội đang quan tâm bởi: “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai”, như Bác Hồ kính yêu đã nói: “Hiền tài đâu phải tự nhiên có. Phần lớn do giáo dục mà nên” Trong giai đoạn hiện nay ,đất nước ta đang bước vào thời kì công nghiệp hóa ,hiện đại hóa đất nước.Mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện, không chỉ giáo dục có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi sự phát triển của xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc Tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hài hoà, toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Qua thực tế giảng dạy,tôi nhận thấy học sinh Tiểu học rất hiếu động ,nhanh nhớ mau quên .Bên cạnh hoạt động học là chủ đạo thì nhu cầu chơi ,giao tiếp với bạn bè vẫn cần được thỏa mãn .Vì vậy muốn cung cấp cho các em kiến thức một cách có hiệu quả thì người giáo viên phải có nghệ thuật trong giảng dạy,để các em vừa học, vừa chơi mà vẫn tiếp thu bài một cách chủ động thoải mái ,việc sáng tạo, tổ chức và đưa ra những giải pháp hữu hiệu trong giờ học Âm nhạc đạt hiệu quả cao là việc làm cần thiết và là mối trăn trở của nhiều giáo viên .Để các em thấy tiết học Âm nhạc không nhàm chán ,giúp các em có hứng thú trong học tập ,tôi mạnh dạn chọn đề tài:“Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc” 3/25
2. Mục đích nghiên cứu Dựa trên thực trạng dạy và học môn Âm nhạc ở lớp 5,tôi nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích gây hứng thú học tập môn Âm nhạc cho học sinh. Qua một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc không những giúp các em lĩnh hội được kiến thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu những kiến thức đó .Đồng thời góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc ở Tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực ,chủ động ,sáng tạo của học sinh, hình thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. 3.Đối tượng nghiên cứu Các phương pháp dạy học môn Âm nhạc ở trường Tiểu học. 4. Đối tượng khảo sát Học sinh khối 5 tại trường nơi tôi công tác. 5.Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp quan sát sư phạm Phương pháp trải nghiệm thực tế Phương pháp phân tích tổng hợp Phương pháp thực hành Khảo sát trình độ học sinh 6.Phạm vi nghiên cứu đề tài Tôi đã nghiên cứu đề tài này từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019. 4/25
II. Giải quyết vấn đề 1. Cơ sở lí luận Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục.Chính vì vậy trong chương trình giáo dục thế hệ trẻ, giáo dục âm nhạc được coi là một trong những nội dung quan trọng của lứa tuổi học sinh. Hoạt động âm nhạc có những nét đặc trưng riêng, các em được học nhạc, được tham gia vào các hoạt động phong phú hơn như: nghe nhạc, đọc nhạc, chép nhạc, trò chơi âm nhạc… vì vậy hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào năng lực tổ chức và hoạt động của thầy. Nhiệm vụ dạy nhạc trong nhà trường là nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ thơ, là điều kiện ban đầu trẻ cảm thụ âm nhạc, hiểu biết nghệ thuật, đó chính là những mắt xích đầu tiên, quan trọng nhất để khơi dạy ở trẻ những cảm xúc với âm nhạc và còn giữ mãi trong tâm hồn trẻ suốt cuộc đời. Qua Âm nhạc sẽ hình thành cho các em tính thẩm mỹ âm nhạc được kết cấu chặt chẽ của âm nhạc.Bài hát có bố cục hoàn chỉnh ,kết cấu vuông vắn ,giai điệu hấp dẫn ,mượt mà ,vui tươi ,nhí nhảnh,điều đó sẽ gợi cho khả năng cảm thụ và thể hiện nghệ thuật âm nhạc ,tình cảm đạo đứcvà niềm tin vào cuộc sống. Thông qua phần tập đọc nhạc rèn luyện cho học sinh tính kiên nhẫn, thói quen chuẩn xác trong công việc. Giúp các em hình thành tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người. Qua đó các em nhận thức đúng đắn lý tưởng nhân sinh cách mạng và rộng rãi hơn nữa là con đường khoa học mà các em đang vươn tới, giúp các em tin vào cuộc sống hiện tại và tương lại của mình. Mỗi bài tập đọc nhạc giúp ta giáo dục các em về mặt gì?Theo chủ đề gì?đó là điều người giáo viên cần phải làm. 2. Cơ sở thực tiễn Qua thực tế giảng dạy môn Âm nhạc ở lớp 5, chất lượng học sinh hoàn thành tốt môn Âm nhạc còn chưa cao. Trong giờ học còn một số em chưa chú ý nghe giảng, một số em không có năng khiếu âm nhạc nên hát chưa chính xác giai điệu, lời ca của bài hát. Học sinh còn lúng túng khi hát kết hợp gõ đệm theo nhịp, phách, tiết tấu lời ca. Các em còn dụt dè khi hát vận động theo nhạc. Tập đọc nhạc trước lớp các em còn thiếu tự tin dẫn đến đọc nhạc chưa chính xác về cao độ, tiết tấu, đọc sai tên nốt nhạc. Bên cạnh đó còn một số em chưa mạnh dạng, tự tin khi biểu diễn trước tập thể. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do ở độ tuổi này các em còn hiếu động nên chưa tập chung, chú ý khi giáo viên hướng dẫn. khả năng ghi 5/25
nhớ của các em chưa tốt, có khi tiết học này nhớ, tiết sau đã quên. Vì vậy việc cảm nhận về cao độ, tiết tấu đối với học sinh Tiểu học còn nhiều hạn chế. Về giáo viên đôi khi chỉ cố gắng hướng dẫn học sinh hoàn thành nội dung bài học mà chưa đi sâu, đi sát sửa sai kịp thời khi các em gặp khó khăn trong việc lĩnh hội kiến thức âm nhạc. Vậy làm thế nào để giúp học sinh tiểu học có hứng thú và học tốt môn Âm nhạc là điều trăn trở của tôi mỗi khi đến lớp. Để các em học tập tốt hơn, mỗi giáo viên cần có tâm với nghề, phải tự học, tự tìm tòi, nghiên cứu các phương pháp dạy học cho phù hợp đối với từng nhóm, đối tượng học sinh. Căn cứ vào tài liệu hướng dẫn môn học, vào chuẩn kiến thức, kỹ năng để kết hợp nhiều phương pháp trong một tiết học, tổ chức các trò chơi Âm nhạc giúp các em hứng thú học tập, các em mạnh dạn, tự tin hơn trước tập thể. Giao viên làm được như vậy thì giờ học Âm nhạc sẽ thành công và đạt hiểu quả cao. Sau đây là bản nhận xét, đánh giá mức độ tiếp thu môn Âm nhạc của học sinh khối 5, đầu năm học 2018 – 2019 (tháng 092018) Trước khi thực hiện đề tài (Tháng 09/ 2017) Thời gian Tổng số học sinh được đánh Nhận xét giá 344 em SL % Biết hát đúng giai điệu, lời ca; biết hát kết hợp gõ đệm và vận động theo nhạc; 42 17,2% biết đọc nhạc và ghép lời chính xác; tự tin khi biểu diễn. Biết hát đúng giai điệu lời ca; biết đọc 170 70 % nhạc và ghép lời bài tập đọc nhạc. Hát chưa chính xác giai điệu, lời ca; đọc 31 12,8% nhạc và ghép lời chưa đúng 3.Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc 6/25
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp Những giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài nhằm tổng kết các phương pháp, kỹ năng thu được từ thực tiễn giảng dạy. Mặt khác nhằm trao đổi với các giáo viên âm nhạc về việc vận dụng các phương pháp vào trong giảng dạy giúp học sinh yêu thích có hứng thú học môn Âm nhạc. Bản thân tôi xác định mục tiêu của đề tài này là giúp học sinh biết hát chính xác giai điệu, lời ca bài hát; biết hát kết hợp gõ đệm và vận động theo nhạc; tự tin khi biểu diễn trước tập thể,hứng thú khi học giờ kể chuyện Âm nhạc. Học sinh xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc, phân biệt đúng các hình nốt nhạc, ghi nhớ trường độ của mỗi hình nốt nhạc, đọc đúng cao độ các bài tập đọc nhạc trong chương trình Âm nhạc của lớp 5. b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp Sau đây tôi xin đưa ra một số phương pháp tôi đã áp dụng thành công vào giờ học Âm nhạc giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc. 1.Phương pháp dạy tập hát bài mới Công việc đầu tiên khi hướng dẫn học sinh học một giờ Âm nhạc nói chung và tập hát bài mới nói riêng là giúp các em thực hiện qua bước luyện thanh. Do cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên thay đổi tác động rất lớn đến thanh quản của các em, để bảo vệ thanh đới, bảo vệ giọng và giúp cho giọng của các em phát triển bình thường giáo viên phải hướng dẫn các em qua bước khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi là luyện thanh. Tuy nhiên chỉ cần hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản, dễ thực hiện. Ví dụ: * Mẫu 1: * Mẫu 2: 7/25
* Mẫu 3: Có rất nhiều phương pháp để hướng dẫn học sinh tập một bài hát. Ở đây tôi chỉ đưa ra phương pháp mà theo tôi là giúp học sinh dễ tiếp thu bài học nhất, đó là phương pháp kết hợp giữa nghe giai điệu tập hát và hướng dẫn sửa lỗi thông qua truyền miệng từng câu. Để làm được điều này, sau khi đã giúp các em qua bước luyện thanh khởi động giọng, người giáo viên phải giới thiệu và dẫn dắt bài hát một cách sinh động, gây sự chú ý, tò mò cho học sinh. Ví dụ:Tiết 21:Học hát bài:Tre ngà bên Lăng Bác Nhạc và lời:Hàn Ngọc Bích Giáo viên cho học sinh xem tranh có hình ảnh của "Lăng Bác” sau đó giới thiệu và dẫn dắt vào bài học.Nhìn lên bức tranh trên có hình ảnh gì?Em nào có thể kể tên những bài hát viết về Bác Hồ mà em biết?với cách dẫn dắt bài hát sinh động qua hình ảnh sẽ gây sự chú ý ,tò mò của học sinh ,học sinh suy nghĩ và hào hứng trả lời câu hỏi của cô giáo đưa ra. Ngoài những từ ngữ dùng để mô tả những hình ảnh sinh động trong bài hát ra, giáo viên phải cho các em nghe giai điệu bài hát thông qua băng, đĩa nhạc. Nhưng tốt hơn cả là giáo viên nên ghi sẵn phần đệm của bài hát vào bộ nhớ của đàn và trực tiếp hát mẫu cho các em nghe, thậm chí còn cần phải thể hiện cả các động tác phụ hoạ cho lời ca của bài hát để sau khi học xong bài hát này các em có thể thực hiện được như giáo viên đã làm mẫu. Làm như vậy, các em sẽ cảm nhận được giai điệu, tính chất của bài.Hơn nữa, việc giáo viên làm mẫu trực tiếp còn gây được sự hứng thú chú ý hơn cho các em. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của bài hát là việc làm không 8/25
thể thiếu được, ở giai đoạn này việc giải nghĩa và luyện đọc những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em phần nào cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài, người giáo viên chỉ cần hướng dẫn rõ thêm một chút là các em có thể hình dung được những chỗ ngân hay nghỉ sau mỗi câu của bài hát. Khi tập hát cần tới sự đồng đều hoà giọng chính xác và diễn cảm với những trạng thái khác nhau và đặc biệt là hát rõ lời giáo viên luôn phải đặt ra kế hoạch hướng dẫn các em thực hiện tốt. Để khích l ệ các em trong h ọc t ập và tạ o điề u kiện cho các em ch ứng minh khả năng cảm nh ận c ủa mình, sau khi n ắm đượ c cơ bả n giai điệu của bài hát giáo viên phải t ổ ch ức cho các em th ể hi ện theo các hình thức đơ n ca, song ca ho ặc t ốp ca. Ở giai đoạ n này việc độ ng viên, khuy ến khích các em là hết sức quan tr ọng cho dù các em có thể chư a thực hi ện đượ c bài hát mộ t cách chính xác và tố t nhất.Nh ưng t ạo đượ c không khí vui v ẻ ,tho ải mái trong gi ờ học hát. 2.Phương pháp sử dụng nhạc cụ (đàn) Đây là yêu cầu tối thiểu của một tiết dạy hát đòi hỏi giáo viên chuyên nhạc phải biết đánh đàn và sử dụng đàn thành thạo. Nhạc cụ dùng trong tiết học đạt hiệu quả nhất vì nó là phương tiện để thu hút sự hứng thú học nhạc của học sinh, đồng thời còn phải sử dụng cả trong khi dạy hát và dạy tập đọc nhạc. Vào đầu tiết dạy hát giáo viên có thể hát và biểu diễn theo đàn có nhạc điệu kèm theo giúp cho bài hát thêm sinh động, thu hút sự chú ý của học sinh muốn được học hát bài đó (với yêu cầu giai điệu ở nhà giáo viên phải ghi trước vào đàn) vào dạy bài hát. Ngoài giáo viên hát mẫu ra có thể học sinh nghe giai điệu bài hát (giúp giáo viên đỡ phải hát mẫu nhiều lại làm cho tai nghe của học sinh phát triển thêm). Dạy từng câu giáo viên chỉ cần hát mẫu một lần, sau đó đánh giai điệu trên đàn cho học sinh nghe, nó không những có tác dụng trong khi dạy hát mà còn có tác dụng sửa sai những câu khó hát. Ví dụ: Câu 3 và câu 4: Trong bài “ Con chim hay hót” đây là câu hát khó đòi hỏi giáo viên phải có phương pháp dạy nhanh và đúng. Vậy giáo viên đánh giai điệu trên đàn nhiều lần và cho học sinh nghe và hát.Chú ý nhiều đến các tiếng luyến trong câu và hướng dẫn học sinh hát chính xác giai điệu ,lời ca . 9/25
Nó hót le te. Nó hót la ta Nó hót le te la ta (mà) nó bay vô nhà Với cách sửa sai như vậy thì học sinh chắc chắn hát sẽ đúng và chuẩn xác.Cách sửa sai trên đàn, bảng phụ có thể sử dụng tất cả những bài hát trong chương trình Tiểu học.Sửa sai về cao độ, trường độ, dấu luyến giáo viên đều có thể làm tốt được, giáo viên sẽ lĩnh hội kiến thức nhanh hơn, tạo tiền đề cho sự phát triển âm nhạc của các em sau này. 3.Phương pháp sử dụng bản đồ Phương pháp này áp dụng khi dạy hát những bài dân ca, đây không những sử dụng cho chương trình dạy hát lớp 5 mà còn sử dụng đối với tất cả các lớp có bài hát thể loại dân ca. Phương pháp sử dụng bản đồ giáo viên có thể sử dụng ở phần giới thiệu bài hát dân ca giúp học sinh hiểu sâu hơn về xuất xứ bài hát, nó là dân ca của vùng nào, vùng dân ca đó nằm ở đâu trên bản đồ. Trên cơ sở đó các em không được đi thăm quan nhưng cũng có thể hiểu biết sơ lược về vị trí của dân tộc đó.Trong phần giới thiệu bài, giáo viên treo bản đồ giới thiệu về các dân tộc có liên quan đến bài, sau đó gọi 1 – 2 học sinh lên chỉ để nhận biết. Mỗi dân tộc có một nền văn hoá riêng, các vùng dân ca nằm khắp đất nước nhưng mỗi một bài dân ca có những nét đẹp, hay riêng, việc sử dụng bản đồ nhằm thu hút sự chú ý tò mò ham hiểu biết của học sinh. Không những thế nó còn tạo cho giờ dạy thêm phong phú và sử dụng đồ dùng đạt hiệu quả. Ví dụ:Dạy tiết 19: Học hát bài“ Hát mừng” dân ca Hrê (Tây Nguyên). Trong phần xuất xứ bài hát, giáo viên treo bản đồ và giải thích qua về các dân tộc. 10/25
Hỏi: Thế nào là thể loại dân ca? Dân ca là sự lưu giữ các bài hát từ đời Gọi 2 học sinh lên bảng chỉ vùng này qua đời khác bằng cách “truyền dân ca Hrê (Tây Nguyên). miệng” xác định vị trí của vùng Hrê chỉ Hỏi: Dân ca có tác giả hay không? trên bản đồ. “Dân ca có tác giả, do nhiều người dân lao động sáng tác. Vì sao? 4. Phương pháp sửa sai khi học hát Trong quá trình học hát, học sinh tập hát chưa chính xác giai điệu là điều thường thấy, nhất là trẻ ít tham gia ca hát, hát bài khó cũng làm các em bỡ ngỡ. Bởi vậy thầy giáo phải yêu nghề, mến trẻ, không nên nôn nóng, hoang mang,hướng dẫn học sinh nhẹ nhàng không làm cho các em hát luống cuống và mặc cảm, cần nâng đỡ các em vui vẻ để vượt qua khó khăn, nhất là đối với những học sinh không có năng khiếu âm nhạc. Sửa hát sai là việc làm quan trọng trong giờ học hát vì vậy giáo viên cần lắng nghe, phát hiện và sửa sai cho học sinh, sau đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn với sự hỗ trợ của các hình dấu trên bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em. Ví dụ:Thấp xuống, trầm xuống: Hình mũi tên xuống Cao hơn: Hình mũi tên lên & Luyến một nét cong lên hoặc cong xuống ∪; ∩ 11/25
Dài hơn nữa (ngân) một nét ngang:  Cũng có thể dùng bàn tay để chỉ dấu hiệu “chú ý”, “cao lên”, “trầm một chút”, “ngân dài”, “luyến”, “ngắt”. Bên cạnh đó ta còn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý, lấy hơn trong khi hát học sinh thường thở hổn hển, mệt mỏi, lấy hơi là hít hơi qua mũi, miệng, trữ ở phổi rồi đưa dần qua thanh quản để hát hết một chặng hơi (câu hoặc phân câu). Khi đó điều kiện thời gian lại lấy hơi tiếp, hát tiếp. Lấy hơi qua mũi, nhưng thực tế nhiều khi phải lấy hơi qua cả miệng mới đủ thời gian cho phép.Lấy hơi nhẹ là cố gắng để ít phát ra tiếng gió. Khi lấy hơi không so vai ưỡn ngực, người hát thoải mái không gò ép lấy hơi nhanh là lấy hơi trong thời gian cho phép (phần nhiều rất ngắn ngủi: một dấu lặng ngắn hoặc thời gian ăn bớt của nốt nhạc đã hát) không được lỡ nhịp của chặng hát sau. Trong khi dạy hát cần có dấu lấy hơi ghi trên lời ca và ra hiệu cho học sinh lấy hơi thống nhất theo phương án hợp lý đã định. Về phía phát âm thì với học sinh ta hiện nay phát âm vẫn còn sai nhiều và đặc biệt đối với Phường Khương Đình thì ngọng nhiều nhất là “l” và “n”. Trong khi hát học sinh vẫn còn sai, ngọng vần, ngọng phụ âm, tiếng hát không rõ hay bị gắt giọng. Do vậy đòi hỏi ở giáo viên phải sửa sai cho học sinh về cách phát âm trong khi hát. Nhưng điều trước tiên là người thầy phải phát âm chuẩn mới uốn nắn và sửa sai cho các em được. Ví dụ: Bài hát:“ Tre ngà bên Lăng Bác” Học sinh đều hát sai “l” và “n” và ngược lại. Tiếng “đón nắng” học sinh hát là “ đón lắng ” Vì vậy, việc uốn nắn những sai sót trong khi hát là một điều rất cần thiết để rèn cho các em về dùng hơi, lấy hơi, tư thế ngồi, đứng hát phát âm chuẩn.Nhưng chúng ta cần phải thường xuyên liên tục quan tâm sửa sai từng kĩ thuật nhỏ trong khi học hát thì mới phát triển được khả năng cảm thụ âm nhạc và học hát của học sinh. 5. Phương pháp dạy hát hoà hợp trong tập thể Trong giờ học hát chúng ta vẫn thấy học sinh hát còn chưa được đều, người hát to, người hát nhỏ, hát sớm, hát chậm so với nhạc. Ở học sinh Tiểu học không thể tránh khỏi tình trạng như vậy song ở trường Tiểu học hình thức hát là hát tập thể (đồng ca, tốp ca, hợp xướng, hát tập thể trong lớp và sân trường) vẫn còn phổ biến. Giáo viên cần phải phân tích và giáo dục học sinh biết biểu hiện tính thống nhất và sức mạnh của tập thể trong tiếng hát 12/25
chung, đó là tiếng hát hoà hợp là hát đều về nhịp điệu, về âm lượng (tức là không có tiếng hát e dè, lí nhí, không có tiếng hát trội giọng, gào thét). Các giọng hát đều ấm áp, trong sáng, góp giọng của từng người trong tiếng hát chung. Ví dụ:Học hát:Bài Quốc ca Việt Nam Nhạc và lời:Văn Cao Bài hát “Quốc ca Việt Nam “ học sinh được học ở chương trình âm nhạc lớp 3 nhưng giáo viên thường xuyên rèn luyện cho học sinh tính tống nhất và sức mạnh của tập thể trong tiếng hát chung, giúp tiếng hát của các em hòa hợp về nhịp điệu, về âm lượng và thể hiện rõ được tính chất hùng mạnh của bài hát Quốc ca Việt Nam” mà các em thường hát vào các buổi sáng thứ 2 chào cờ. Dạy được điều này giáo viên cần thường xuyên khích lệ những em rụt rè, chưa quen hoạt động tập thể, đồng thời sự tập luyện thường xuyên chắc chắn sẽ tạo được những ý thức và kĩ năng hát hoà hợp trong tập thể. Nếu thực hiện được như vậy sẽ làm cho chất lượng tiếng hát ngày một nâng lên, giọng hát của các em được hoà đồng, tạo một sức mạnh phát ra âm thanh đều, hay hơn, lại bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho học sinh. 6. Phương pháp dạy tập đọc nhạc Ở lớp 5 yêu cầu của phân môn “Tập đọc nhạc” đã được nâng cao hơn , các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với thang 5 âm: Đô Rê Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô Rê Mi – Pha – Son La – Si. Với phần này các em sử dụng kĩ năng hiểu là chủ yếu, kĩ năng này giúp các em biết ghi các kí hiệu trong âm nhạc và hiểu được các kí hiệu đó. Các em rất dễ nhầm lẫn giữa các kí hiệu âm nhạc có khái niệm cấu tạo gần giống nhau, vậy giáo viên cần hướng dẫn cách ghi tỉ mỉ từng nốt nhạc và vị trí các nốt trên khuông Các hình nốt: hình nốt móc đơn, hình nốt đen, hình nốt đen có chấm dôi, hình nốt trắng. Khâu cuối cùng là gợi ý cho các em nhớ lại tất cả vị trí các nốt nhạc liên quan đến bài nhạc. Để dễ nhớ vị trí nốt nhạc trên khuông giáo viên tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi: “Gắn nốt nhạc trên khuông” 13/25
Ví dụ:Tôi chọn 2 nhóm mỗi nhóm 7 học sinh.Mỗi nhóm được rút thăm một đè bài và yêu cầu các nhóm nối tiếp nhau gắn nốt nhạc có trong thăm lên khuông nhạc. Nhóm nào gắn nhanh đúng thì được thưởng một nốt nhạc sinh. Ban giám khảo là đại diện một số học sinh của lớp. Ví dụ:Trò chơi “ Lời chào nốt nhạc’ Khi bước vào lớp tôi chào học sinh:Rê, Pha, La, Đô Học sinh sẽ chào lại: Đồ, Mi, Sol ,Si Thông qua các trò chơi thì việc nhớ tên nốt nhạc với học sinh trở nên dễ dàng hơn, dễ khắc sâu vào trí nhớ của các em hơn. Đó cũng chính là sự thành công trong việc thực hiện phương châm: “Học mà chơi, chơi mà học” Với phần tập đọc nhạc thì giáo viên cần phải phối hợp các phân môn sao cho hợp lý, đề ra phương pháp giảng dạy thích hợp với mỗi phân môn nên sử dụng các kĩ năng như đọc hiểu, ghi hiểu, nghe hiểu.Như vậy giờ học nhạc sẽ đạt hiệu quả cao. Việc giúp học sinh tập đọc một bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả cũng phải được thực hiện đúng các bước theo trình tự nhất định: 7.Phương pháp luyện thang âm Đây cũng là phương pháp khởi động giọng trước khi vào phần tập đọc nhạc, giúp học sinh nắm chắc được cao độ, cảm thụ được tai nghe nhạc. Độ cao của giáo viên phải đánh trên đàn để vừa phải phù hợp giọng với học sinh. Mẫu luyện thang âm gồm có 2 loại: Đọc các thang âm chính: Đồ rê mi sol la đô Đọc âm ổn định: Đồ mi sol đô Hoặc luyện các giọng có liên quan đến bài tập đọc nhạc ở lớp 5 chỉ có chừng 8 bài tập đọc nhạc ngắn đơn giản, hầu hết các bài tập đọc nhạc đều soạn theo trích đoạn của những bài hát có lời ca. Luyện thang âm trước khi tập đọc nhạc là yếu tố quyết định toàn bộ bài dạy, bài học để học sinh chuyển từ học hát sang đọc nhạc đỡ bị bỡ ngỡ, đây là giai đoạn quan trọng để bài dạy được phong phú và giờ học âm nhạc đạt hiệu quả cao. Dưới đây là 2 mẫu luyện thang âm (khởi động giọng) mà giáo viên và học sinh thực hiện trước khi đọc nhạc. Đọc thang âm chính: 14/25
Đọc âm ổn định: Trên cơ sở luyện thang âm trước khi đọc nhạc sẽ tạo cho học sinh thói quen đọc nhạc ở nhà và ở lớp tạo tiền đề cho việc đọc nhạc ghép lời ca. Khi học sinh đọc tốt, nắm bắt chắc giai điệu thì các em có thể ghép lời ca và hát được chuẩn xác. Từ việc đọc thang âm sẽ tiến hành việc tập đọc nhạc được thuận lợi và phát huy được khả năng học nhạc của các em, kể cả các em học kém cũng dựa vào phương pháp này để tập đọc nhạc thành thạo. 8. Phương pháp tổ chức trò chơi qua hình tiết tấu Trong tiết tấu bao gồm 2 hoặc 3 phân môn là: học hát, tập đọc nhạc hoặc ôn hát. Do vậy không nên cho học sinh đọc nhạc lâu quá sẽ làm cho các em chán nản, tiếp thu kiến thức khó hiểu, bài học đạt kết quả thấp. Qua tình hình thực tế dự giờ và nghiên cứu phần tập đọc nhạc tôi sáng kiến ra phương pháp tổ chức trò chơi trong phần tập đọc nhạc nhằm mục đích “học mà chơi, chơi mà học” giúp học sinh thay đổi không khí học, yêu thích được chơi trò chơi nhưng đó chính là phương pháp học đạt hiệu quả nhất. Trò chơi được tiến hành sau khi tập đọc xong hình tiết tấu, muốn cho học sinh không nhàm chán và lại nhớ lại được giai điệu của hình tiết tấu thì giáo viên chuẩn bị bảng phụ chép sẵn tên của trò chơi là: “Bắt trước tiếng động vật qua hình tiết tấu” Ví dụ: Bài TĐN số 6:Luyện tập tiết tấu: Đọc hình tiết tấu sau bằng tiếng động vật Vỗ tay: x x x x x x x x Tiếng ếch: ếch ộp ộp ộp ếch ếch ộp ộp Tiếng mèo: Meo meo meo meo meo meo meo meo Giáo viên làm mẫu cho học sinh nghe có vỗ tay theo sau đó chia lớp một dãy đóng vai ếch, một dãy đóng vai mèo. 15/25
Cứ tiến hành như vậy cho đến khi học sinh làm thành thạo trong hình tiết tấu thì sẽ cho đọc lại tiếng trống. Vậy phương pháp tổ chức trò chơi nhưng chính lại là học, thực hiện trò chơi qua hình tiết tấu không chỉ áp dụng ở lớp 5 mà có thể áp dụng được tất cả các khối lớp có hình tiết tấu, làm được như vậy giờ học vừa sôi nổi lại đạt kết quả cao. Song không nên lạm dụng trò chơi quá mà không để ý đến nội dung bài học. Bố trí tổ chức trò chơi trong thời gian vừa phải, không nên làm cho học sinh chơi nhiều sẽ bị nhàm chán, bài học sẽ kém hiệu quả, ở trò chơi này giáo viên tránh cho học sinh bắt trước những tiếng động vật không hay hoặc không có ích sẽ ảnh hưởng đến tính giáo dục học sinh qua bài dạy. 9. Xây dựng phương pháp dạy kể chuyện Âm nhạc. Kể chuyện Âm nhạc tưởng chừng như hết sức đơn giản. Trọng thực tế, để truyền đạt một giờ kể chuyện Âm nhạc có kết quả đòi hỏi giáo viên phải vận dụng rất nhiều phương pháp, kỹ năng giảng dạy. Không những vậy mà giờ kể chuyện Âm nhạc còn đòi hỏi phải có một công tác chuẩn bị thật chu đáo, đó là đọc, tìm hiểu thật kỹ nội dung chuyện cần kể để từ đó có thể đặt ra được những câu hỏi cho các em trả lời nhằm khai thác chủ đề của chuyện. Kể chuyện, không giống như đọc truyện, chỉ cần đủ chữ và thêm một chút thể hiện nhấn nhá giọng là được. Kể chuyện âm nhạc ngoài việc nhớ và kể đúng nội dung của chuyện, còn đòi hỏi phải có một chất giọng truyền cảm, hấp dẫn và phải biết thêm thắt những từ ngữ vào giọng kể cho câu chuyện thêm sinh động, thu hút và để học sinh dễ nhớ. Đôi khi trong câu chuyện, để thêm sinh động, người kể còn phải hát thay các nhân vật trong chuyện....Việc chuẩn bị những bức tranh theo nội dung của chuyện cho học sinh tìm hiểu nội dung sẽ giúp học sinh nhanh nhớ được cốt chuyện và tạo cho câu chuyện thêm phong phú cũng như thu hút sự chú ý của các em hơn. Ví dụ: Tiết 15: Kể chuyện âm nhạc: Nghệ sĩ Cao Văn Lầu Sau khi giới thiệu khái quát về nội dung chuyện, giáo viên cho học sinh xem bức tranh và kể theo nội dung của chuyện và xem ảnh của nghệ sĩ Cao Văn Lầu. Trong khi kể, giáo viên có thể đặt câu hỏi cho các em trả lời để cùng khai thác và khắc sâu nội dung :Các em cho cô biết nghệ sĩ Cao Văn Lầu sinh ra trong một gia đình có hoàn cảnh như thế nào? Bản Dạ cổ hoài lang ra đời đến nay đã được khoảng bao nhiêu năm?học sinh suy nghĩ để trả lời sẽ khắc sâu được nội dung câu chuyện.Tiếp theo giáo viên tổ chức cho các nhóm thi kể chuyện,có thể cho mỗi em kể lại một đoạn trên cở sở quan sát tranh 16/25
xem nhóm nào kể chuyện hay nhất với hình thức kể chuyện theo trí nhớ, càng nhiều em tham gia vào kể và nhắc lại các tình tiết của chuyện càng tốt. Sau khi cho các em kể lại chuyện, giáo viên khái quát lại toàn bộ nội dung chuyện, qua câu chuyện gợi nên lòng tự hào với nền âm nhạc dân tộc, giúp các em yêu mến và bảo vệ các làn điệu dân ca Việt Nam , từ đó giáo viên gợi ý các em liên hệ với cuộc sống, học tập của bản thân và động viên các em cố gắng hơn nữa.Trước khi kết thúc câu chuyện âm nhạc, giáo viên trình bày bản” Dạ cổ hoài lang” cho học sinh nghe sẽ thu hút sự chú ý của học sinh vào bài học một cách hiệu quả nhất. Thực hành là nội dung xuyên suốt quá trình dạy và học bộ môn, thông qua thực hành để dạy lý thuyết, trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được nhìn, được nghe và được luyện tập trong từng tiết dạy phải tạo được sự hứng thú tập bộ môn của học sinh. Muốn vậy các kiến thức kĩ năng và thực hành âm nhạc trong mỗi bài học phải được biên soạn có hệ thống, sao cho dung lượng kiến thức và kĩ năng thực hành của mỗi bài học phải mang tính vừa sức. Phương pháp giảng dạy các phân môn phải được cải tiến sáng tạo, áp dụng linh hoạt cho phù hợp với thời lượng tiết học, điều kiện dạy và học đặc biệt phù hợp với trình độ và khả năng học tập của từng lớp học và từng học sinh. Sau đây tôi xin trình bàymột tiết dạy hát ở khối 5 trong đó có áp dụng các biện pháp giúp học sinh học tốt bài học này. Tiết 27: Ôn tập bài hát:Em vẫn nhớ trường xưa TẬP ĐỌC NHẠC Số 8 I.Mục tiêu: - Hs ôn tập để hát đúng, thể hiện được sắc thái tình cảm bài hát. Trình bày bài hát kết hợp gõ đệm và vận động theo nhạc. - Hs đọc đúng giai điệu và ghép lời bài TĐN số 8 – Mây chiều, trình bày bài TĐN kết hợp gõ đệm 2 âm sắc. - Tập đọc nhạc diễn cảm, thể hiện tính chất mềm mại của giai điệu. II.Chuẩn bị: - Nhạc cụ, cát sét, đĩa nhạc bài hát. - Bản nhạc và lời bài hát. - Tập đàn, giai điệu và đệm bài TĐN số 8. 17/25
- Bản phụ TĐN số8. III.Tiến trình dạy và học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: GV chỉ định 2 học sinh lên bảng trình bày hát:Em vẫn nhớ trường xưa.  GV nhận xét, đánh giá. 1. Phần hoạt động: Hoạt động của GV Hoạt động của HS * Giới thiệu bài: Ôn tập bài hát: Em vẫn nhớ trường HS thựchiện xưa Tập đọc nhạc: Số 8 –Mây chiều. a. Nội dung 1: Ôn tập bài hát:Em vẫn nhớ trường xưa. GV đặt câu hỏi cho hs nhắc lại tên bài hát, tác giả. Nghe lại bài hát. GV chỉ định hs trình bày, sửa những chỗ hát chưa đúng. (Yêu cầu hs hát đúng giai điệu, rõ lời, diễn cảm) GV hướng dẫn hs hát kết hợp gõ đệm 2 âm sắc. Hát lĩnh xướng và hoà giọng. + Lời 1: HS lĩnh xướng: Trường làng em….. vui êm đềm. Hoà giọng: tiếp theo đến hết. (Tương tự với lời 2) GV hướng dẫn hs trình bày bài hát kết hợp vận động theo Hs thực nhạc: hiện Chân nhún nhịp nhàng bên trái, bên phải theo nhịp cho đến hết bài.Câu 1 và câu 3 vỗ tay theo nhịp bên trái, phảicùng bên với chân.Câu 2 đưa tay lên hình chữ V nghiêng sang trái , phải. Câu 4 hai tay đan thành vòng tròn trên đầu,nghiêng 18/25