Sự hình thành về cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh: Phần 1

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

178
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Tài liệu Sự hình thành về cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh của GS. Trần Văn Giàu trình bày các nội dung: Có hay không có tư tưởng Hồ Chí Minh, trang bị kiến thức của Nguyễn thời trẻ, trước 1911; những yếu tố tư tưởng được Hồ Chí Minh nhập tâm khi ở Tây Âu, trước khi gặp chủ nghĩa Lênin (1911-1920).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự hình thành về cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh: Phần 1

j G S. TR Ầ N VẢN GIÀU s ự HÌNH THÀNH VECffBÄN Ë TU TƯỞNG HỔ CHÍ MINH - ể N H À X U Ấ T BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
RUNG T ÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VÀN THÀNH PHỐ Hổ CHÌ MIN G S. TRẦN VẢN G IÀU S ự HÌIUH THÀIUH VỀ Cff BẢIU T ư TƯỞNG H ồ CHÍ MINH NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HÀ NÔI -1997
CHÚ DẪN CỦA NHÀ XUẤT BẢN Cùng với quá trìn h thực hiện thắng lợi đường lối cách mạng do Đảng và Bác Hò lảnh đạo, bộ mòn Hô Chí Minh học đã hình thành từ lâu ờ nước ta. Nhất là từ khi cùng với chủ nghĩa Mác - Lènin, tư tướng Hò Chí Minh được chính thức đưa vào vàn kiện Đảng tại Đại hội VIL việc nghiên cứu tư tưởng Kò Chí M inh được triến khai mạnh mẽ và trở thành đê tài khoa học quốc gia. Tuy đã có nhiêu còng trìn h được xuất bản, song trong lãnh \ạfc này vẫn đang còn nhỉêu khía cạnh càn được tiếp tục nghiên cứu cho sâu sắc hơn, toàn diện hơn và có hệ thống hơn. Nhâm góp phần đáp ứng vèu càu vừa neu, Hội đông khoa học và T n an g tân i Khoa học xả hội và n h â n văn th à n h phố H*ò Chí M inh xây dựng một chương trình nghièn cứu công phu gom nhỉèu chuyên đê vê đè tài này và cùng với Nhà xuất bản Chính tr ị quốc gia fan lượt xuất bản thành sách. Công trình cỏ giá tr ị đầu tièn là tác phẩm của Giáo sư Tm n Vân Giàu: S ự H ÌN H T R \N H VE c ơ B .\N T ư TƯỜNG HÒ CH Í M IN H X in tràn trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. T háng 7 nCan 1 9 9 7 NHÀ XUẤT B A N CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
•; ■; :;'v '.i
I có HAY KHÔNG có "TƯ TƯỞNG nồ CHÍ MINH ”? T ư tư ở n g H ồ C h í M in h là m ộ t th ự c t ế v in h q ija n g c ủ a lịc h s ử V iệ t N a m k h ô n g n ê n x e m n h ẹ , c à n g k h ô n g t h ế p h ủ n h ậ n . H ồ C h í M in h , lin h h ồ n c ủ a c á c h m ạ n g v à k h á n g c h iế n , là m ộ t n h à t ư tư ở n g lớn, m ộ t n h à h à n h đ ộ n g k iệ t x u ấ t. 1. T ừ h à n g c h ụ c n ă m n a y , tr ê n t h ế giới, Đ ô n g c ũ n g n h ư T â y , đã Tân lư ợ t h ì n h t h à n h m ô n Việt Nam học. vlột đ ấ t n ư ớ c, m ộ t d à n tộ c đã t ự lực làm tổ n g k h ở i n g h ĩa t h à n h c ô n g n g a y sa u k h i c h iế n t r a n h t h ế giới t h ứ h a i c h ấ m d ứ t, đ ã t ự lực k h á n g c h iế n c h ố n g P h á p , c h ố n g M ỹ t h ắ n g lợi, và b ằ n g c á c h đó đã góp p h ầ n r ấ t q u a n tr ọ n g vào s ự ta n r ã k h ô n g gì n g ă n c à n nổi cu a các hê t h ố n g c h u n g h ĩa th ự c d â n tr ê n t h ế giới, n g h ĩa là góp p h ầ n tíc h cự c được đ á n h giá cao vào s ự giải p h ó n g các d â n tộ c th u ộ c đ ịa đ ã m a n g á c h n g o ại b a n g t ừ h à n g m ấ y t h ế kỷ; m ộ t đ ấ t n ư ớ c, m ộ t d â n tộ c n h ư t h ế được v ừ a b ạ n v ừ a t h ù tìm h iể u , là lẽ t ấ t n h iè n . V à có t h ẻ t in c h á c rằ n g , về cơ b ả n , s ự n g h iê n c ứ u ấy là n g h iê n c ứ u k h o a học, là được tiế n h à n h với th iệ n ý, n ó g iú p cho c h ú n g ta b iế t m in h hơ n.
Cũng từ nhieu năm rồi, chớ không phải là m ởì từ Đại hội Tân th ứ V II của Đang Cộng san V iệ t Nam, ơ xứ ta đả hình thành bộ môn Kô Chí Minh học. Trong việc n g h iê n c ứ u H ô C h í M in h , th ì t ừ cuối n h ữ n g n ăm 90, tư tưởng Hò Chí Minh được xem là trọng tâm. V iệc Đ ả n g và N h à nước đ ặ t v ấn đê tư tưởng Hò Chí M inh t h à n h đê tà i k h o a học quốc g ia tu y có c h ậ m trễ n h ư n g t r ê n t h ự c tế n g h iê n cứ u k h o a học x ả h ội t h ì việc lớn n à y p h ả i có một số tiền đè điều kiện cho nó, ấy là sự chuẩn bị tư liệu và c h u ẩ n b ị ý k iến . V iêc c h ú n g ta lập V iệ n n g h iê n cứ u c h ủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Bảo tàng H ồ C h í M in h , x u ấ t b ả n Tuyên tập v à Toàn tập ỉíô Chí M inh, làm T ừ điển Hò Chí Minh, ỉỉỗ Chí M inh Biên niên tiểu sử v .v ... vô số việc k h á c , là c h u ẩ n bị t ư liệu gốc c h o s ự n g h iè n c ứ u t ư tư ở ĩig H ồ C h í M in h . V iệc c h ú n g ta m ở n h iề u hội n g h ị k h o a h ọ c (quốc gia, quốc tế) về C ụ H ô, đặc b iệ t là tr o n g n h ữ n g n ă m 90, 91, có th ể xem là m ọ t b ư ớ c dài c h o s ự c h u ẩ n bị ý k iế n ít n h ấ t là t r o n g c á n bộ k h o a h ọ c, tu y ê n h iiấ n , tr o n g các giới t r í th ứ c y ê u nướ c, t ừ đó ta n á m được n h ữ n g ý h a y , ý dở, n h ữ n g v ấ n đê, n h ữ n g k h ía c ạ n h c ầ n c h ú ý . T r o n g những năm 60, 70 mà đặt vấn đê tư tưởng Hồ Chí Minh thì v ừ a có th ế s in h ra h iể u Tâm m à có t h ể s in h r a h iể u sai; n a y v ẫ n c ò n có th ể s in h r a h iểu fâm h iể u sai m à ít h ơ n , n g à y c à n g ít. M ộ t n é t của s ự h iể u fàm, h iê u sai là có n g ư ờ i, k h ô n g rõ vô tinh hay ác ý, cho rằng sớ dĩ từ gần đây Việt Naừi h ô h à o n g h iè n cứi.i tư tưởng Kò Chí Minh là vì c h ủ n g h ĩa
Mác - Lénin sụp đổ với sự sụp đổ của các nước xả hội c h ủ n g h ĩa Đ ô n g - T r u n g Âu v à L iên Xô, c h o n ê n các n h à lá n h đạo V iệ t N a m m ới " trở về ta tắ m ao ta, đâu t r o n g d ầ u đ ụ c ao n h à v ẫ n h ơ n " , đ ị n h lấ y t ư tư ở n g Hồ Chí Minh để làm cái phao, chớ làm ^ có tư tưởng ư ô Chí M inh ? T h ậ t ra đó là á c ý h ơ n là vô tìn h . V à t h ậ t ra, s ự "sụp đổ t ự động" c ủ a các n ư ớ c xã hội c h ủ n g h ĩa c h â u Âu, x é t c h o c ù n g k h ô n g p h ả i là s ự sụ p đổ của chủ nghĩa Mác - Lênin mà là sự thất bại đau đớn c ủ a m ộ t đ ư ờ n g lối k h ô n g đ ú n g t i n h t h ầ n c ủ a c h ủ n g h ĩa Mác - Lênin. Sự sụp đổ đó không phải là một tất yếu lịch sử mà chủ yếu là kết quả của một loạt sự sai Tâm đã phạm của những ngiỂìị có trách Hhiệm_ mà không nắm vững và không trung t^hành với ohủ_nghĩa Mác-Lênin cho đến đỗi làm cho Liên Xô, một nước xã hội chủ nghĩa, đ ã t ừ t r ì n h độ k i n h t ế k h o a học tư ơ n g đối t h ấ p tr ở th à n h siê u c ư ờ n g t r o n g v ò n g m ấy m ươi n ă m , đ ã đ á n h bại h à n g mấy trăm sư đoàn phát-xít, đã giải phóng Đông Trung Àu, mà lại bị tan rã không phải dưới một làn tên mũi đạn nào cả. Sự tan rã của Liên Xô và các nước xã hội c h ủ n g h ĩa Đ ô n g , T r u n g Â u đòi hỏi n h đ n g ngườ i đã làm c á c h m ạ n g và k h á n g c h iế n c à n g p h ả i h iể u b iế t th ấ u đáo c h ủ n g h ĩa M á c -L ê n in dưới cờ đó m ìn h đ ã làm c ác h m ạ n g v à k h á n g c h iế n th à n h công, c à n g đòi hỏi ta h iể u b iế t t.hấu đáo t ư tư ở n g H ồ C h í M in h , th ấ y c h o h ế t n h ứ n g cái hay, cái tố t tr o n g lý lu ậ n và th ự c h à n h củ a đoàn th ể , t r o n g n h â n c á c h , đạo lý c ủ a n h ữ n g n g ư ờ i y ê u n ư ớ c V iệ t N am đ ã tu y ê n bố th e o đ ư ờ n g lối M ác - L ê n in , đ ư ờ n g
lối M á c -L ê n in đó đã đem lại t h à n h c ô n g c h o cách m ạ n g v à k h á n g c h iế n , th ì c ủ n g là đ iề u k iệ n c h o t h à n h cô n g c ủ a s ự n g h iệ p bảo vệ tổ quốc, x â y d ự n g c h ủ n g h la xã hội. C h ín h đ â y là mục đích c ủ a v iệc n g h iê n cứ u t ư tư ở n g H ồ C h í M in h . C h o đ ầ u k h ô n g x ả y r a s ự cố Đ ô n g Âu, c h ú n g t a c ú n g tiế n h à n h n g h iê n c ứ u t ư tư ở n g H ồ C h í M in h , cái v ố n q u ý c ủ a d â n tộc. 2. Có hay không có tư tưởng Hồ Chí Minh ì Vấn đê đ ặ t r a n h ư vậy, xem c h ừ n g hơi lạ: Sao lại hoài n g h i? Có cần thiết phải trả lời không ? Nhưng mà trả lời cho s ự hoài n g h i c ú n g là góp p h ầ n k h ẳ n g đ ịn h . N h ữ n g người nói r ằ n g không có tư tưởng Kò Chí M inh, gồm b a loại, Loại t h ứ n h ấ t nói có "ác ý": "người V iệ t N a m c h ỉ có cái b ắ t c h ư ớ c, v ẹ t lại n h ữ n g n g ư ờ i giỏi cổ k im đ ô n g tâ y ở n ư ớ c ngoài c h ớ k h ô n g có s á n g tạ o t ư tư ở n g gì h ế t; đ ế n ô n g H ồ k ia m à c ò n c h ẳ n g có t ư tư ở n g gì đặc sắc cao sâu, h u ố n g c h i n h ứ n g ngư ờ i k h á c". Loại t h ứ n h ì, k h ô n g xô bồ đ ế n th ế , c h o r ă n g n ế u t r o n g c á c h m ạ n g và k h á n g chiến Việt Nam, có những nhà lý luận, nhà tư tưởng thì đó là Võ Nguyên Giáp, là Trường Chinh chớ không p h ả i là H ồ C h í M in h . H ồ C h í M in h c h ỉ là ngư ờ i có tài tập hợp lực lượng, là người hành động giỏi, xuất sắc. Loại thứ ba gôm những người nói rằng Hồ Chí Minh không phải là người sáng tạo lý luận tư tưởng, Cụ như k h ô n g có tác phẩm nào chuyên bàn về lý luận, tư tưởng. Cụ không như Lênin, không như Mao Trạch Đông, tu y r ằ n g Toàn tập H ồ C h í M in h d ài n h iề u v ạ n c h ừ . 8
C ụ H ò c h i là ngiiừi đọc n h íè u . n h ớ n h iê u , gioi c h ọ n nhứng mẩu tư tương cua ngLrời khác xưa nay và đông tảy rồi đem ra dùng đúng lúc, gây ấn tượng đậm và đạt h iệ u q u a tu y ê n tr u ỳ ê n giáo d ụ c cao. T ấ t ca các loại p h ủ định sự tòn tại cua tư tường Hồ Chí Minh đêu không quên ghi ràng, sinh tiền Cụ Hò chưa bao giờ đòng ý cho môn đệ và bằng hửư đưa ra khái niệm "chủ nghĩa Mác-Lênin - tư tường Hò Chí Minh". P h ả n b ác các ý k iế n p h ù n h ậ n t r ê n đ ày k h ô n g có gì k h ó : a) Người Việt Nam chĩ biết bắt chước, nói theo, làm th e o ; b ắ t c h ư ớ c , nói th eo , làm th e o T àu. th e o T ây, th e o N g a ; k h ô n g có s á n g tạ o gì đặc sắc cLia m in h . T ư tư ơ n g t ự ti n à có từ lâu. k h á p h ô b iế n nc) C'ó c ã n từ th ờ i p h o n g k iế n . X ư a th i 'T ư viết", sa u n ày là "L èn in nói"! P h a i, n g ư ờ i V iệ t N ain có t i n h t h ầ n p h ó n g k h o á n g , gioi tiế p t h u có c h ọ n lọc n h ử ĩig t i n h h o a v ă n hoá các d â n tộc, lấy c u a ngư ờ i làm cu a m ìn h . N h ư n g c ủ n g đ ả tỏ k h ả n ã n g s á n g tạo. T a học h id h t h ư T ò n T ư . b in h t h ư M ạ n h Đ ứ c, N gò K h ở i v.v... N gười T ố n g th u ộ c b in h t h ư T à u đó h ơ n ta, mà Tống Hoa Hạ mất về tay N’guvèn Du Mục, còn Đại Việt thì thắng Nguyên đến ba fân, ắt khòng phải vì cơ m a y m à vì c h iế n lưực e h iế n t h u ậ t gioi; sao lại d ám bao r ằ n g q u â n tư ớ n g n h à T r ầ n d ố t b in h th ư . c h ĩ b iế t học lỏm mà không sáng tạo? Cũng đông học chu nghĩa Mác-Lênin mà sao Cụ Hò chớ không phai ai khác lãnh đạo m ộ t cuộc r á c h m ạ n g và c h ố n g X h ậ t. c h ỏ n g P h á p , 9
c-liống M ỹ h o àn to à n tliă n g lợi có tá c độtig cực k ỳ lc'm t.ròn b ìiih d iệìì giải p h ó n íỊ d ả n tộc t r è n t h ế giới, vậy m à nói Cụ H ò ià ngLfời V iệt N am c h i có b ắ t chước, làm th(K), t h ‘i n g h e sao dượ c c h ớ ? Ngay ca như Truyện Kiều, ai bao rằng chi là ban dịch ciia Thanh Tâm Tài Nhân thì ngiíời ấy là ngirời k h ò n g h iế u gì về T r u y ệ n K iều cả. b) Hò Chí Minh là một nhà hành động xuất sắc. n h íè u ng ư ờ i làm báo, làm sư n ư ớ c n g oài đã h ế t lời k h e n ngợi. Nhưìig nói rằng troiìg cách mạng và kháng chiến V iệ t N am , n h à lý lu ậ n là Võ N g iiy ên G iá p , T rư ờ n g C h in h c h ớ k h ô n g p h a i C ụ H ô C h í M in h , là k h ô n g b iế t r ằ n g Võ N g iiy ê n G iá p , T rư ờ iìg C h in h t r ì n h b à y m ộ t c á c h có hệ th ố n g t ư tư ớ n g c h i đạo cư a H ô C h í M in h , c h ín h h ai a n h c ũ n g đả nói n h ư vậv, k lìò n g p h a i nói đè tỏ ra k h iè m tố n m à ]à đ ú n g n h ư vậy. Võ N g u y ê n G iá p , T rư ờ iig C h in h là m òn đệ c ò n gũi vứi C ụ H ồ hcfn là M ạ n h T ử với ông Khống. Hăn Cụ Hồ là một ngiíời hành động, một n h à h à n h d ộ n g x u ấ t sác. so n g n h ậ n ra n h ư th ế m à k h ô n g nói r ằ n g h à n h đ ộ n g c u a ò n g H ô là h à n h đ ộ n g th u ý c h u n g n h ư n h ấ t, tứ c là h à n h đ ộ n g th e o m ộ t h ệ th ố n g t ư tư ở n g j chu trươĩig trước sau như một, thi đó là nói có một phần ô n g H ô m à q u ê n p h ầ n c h ín h , p h ầ n h ồ n , p h ầ n lý t ín h ; dó c ũ n g là m ộ t c á c h , k h é o m à k h ô n g khéOj bảo r à n g C ụ H ô C h í M in h k h ò n ^ có s á n g tạo tư tư ở n g , íý íu ậ n , h a y nếu có. thì lý \uặn tư tương chi là phụ mà thôi. Hành d ộ n g th ự c tiễ n xLiất sáí' c h íiìh là do lý kiận t ư tư ơ n g 10
đ ú n g đ ắ n . C h í n h C ụ lío đá t ừ n g bao: Iv lu ậ n cua D a n g n h ư cái h ồ n cLia np-fời. X ưa n a y í.ro n g s á c h vơ ngiiừi ta b à n r ấ t n h iê u vê tri và h à n h , t r i n a n h à n h dị. tr ị dị h à n h n a n , t r i h à n h hỢp n h ấ t, v.v... có th è nói r ằ n g từ V ư ơ n g D ư ơ n g M in h , q u a T ô n D ậ t T iê n , đ ế n H ô C h í M in h m ới t h ấ y có m ộ t đ iê n h ìn h c ủ a s ự th ố n g n h ấ t giứa t r i và h à n h , g iữ a lý lu ậ n và th ự c tiễ n . N g h iê n cứii H ô C h í M in h , c h ú t r ọ n g vào tá c p h o n g củ a C ụ là đ ú n g , m à đ ủ n g n h ấ t là c h ú t r ọ n g đ ế n t ư tư cm g cu a C ụ. c) Nói Hồ Chí Minh khòng có tư tướng gì riêng đậc sắc, c h ĩ có tà i lưẹmi lậ t cu a t h á n h h iê n đ ô n g tâ y cô kim , nói Hô Chí Minh không phai là một nhà tư tifcfng vì Cụ không có tác phàm nào bàn chuyện vè lý luận, tư tưcfng, t h ì c à n g sai hcm nữ a. V ậv T h í c h C a M â u N i k h ò n g có viết r a tá c p h â in nào, th ì N g ài k h ò n g p h á i là n h à tư tư ở n g sao, sao h ơ n 2 .5 0 0 n ă m n a y , ngirời ngư ờ i đêu nói đ ế n t ư tư ở n g đ ứ c P h ậ t ? C òn K h ổ n g T ử " th u ậ t n h i b ấ t tác", quyển sách tố cua Nho giáo, quyên Luận ngữ là tác p h ẩ m tậ p th ể ctìa học trò K h ô n g kế lại lời c u a T h ầ v . th ì như vậy không có tư tưởng Khổng Tứ sao, Không Tư khòng phải là nhà tư tương sao? Qiia thật Cụ Hô Chí Minh ít viết bài chuyên trị lý luận, nhưng muốn nắm vửng tư tưởiig của Cụ còn phải biết đọc nửa kia, phái biết tìm nghĩa ớ trong chữ, tìm tư tươiig trong câu văn. Và suốt nửa thế ky Cụ Hồ liên tục hoạt động chính trị và văn hoá. Cụ đã làm n h iê u việc, ứ n g x ử n h fê u t ì n h h u ố n g , giải q u y ế t n h íè u vấn đê, đê ra nhiêu chù trương, thì hoạt độngấv chứa difng 11
b iế t bao n h iê u là nội d u n g t ư tư ơ n g ? H o ạ t đ ộ n g th ự c tiê n th ư ờ n g fè n h ấ t bÌRLi h iệ n t ư tư ơ n g m ộ t c á c h t r u n g t h à n h hơn là những bài vãn được ngòi bút đẽo gọt. Có thể và cần phải tìm hiếu tư tương cua Hồ Chí Minh trong quá trình h o ạ t đ ộ n g th ự c tiễ n vô c ù n g p h o n g p h ú m à trư ớ c sa u n h ư một của Người. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, phải nghiên cứu trong tác phẩm, trong đời hoạt động thực t i ễ n c ủ a C ụ , c ả t r o n g r ấ t n h i ề u s á c h c ủ a c á c m ô n đệ c ù a dương h o ặ c c ô n g k í c h C ụ v iế t về C ụ , t r o n g n h ữ n g b à i t á n Hồ Chí Minh ờ nưđc ngoài, ngay cả trong những huỳên thoại dàn gian được dựng lên xung quanh Hồ Chủ tịch. 3. N ói r ằ n g k h ò n g có gì là "tư tưởng ỉíỗ Chí M inh" th ì c ũ n g g iố n g n h ư nói r ằ n g C á c h m ạ n g T h á n g T á m 1945 chi là việc lanh tay. lẹ chân, chìa cái rổ ra hứng q u a c h ín đ a n g rơi; c ũ n g n h ư nói r ằ n g P h á p vốn là ngvíời th ừ a kê tr u ỳ ê n th ố n g c á c h m ạ n g 1 7 8 9 n ê n vui lò n g n h à m iế n g m ồi Đ ô n g Dưcíng; c ũ n g n h ư nói r ằ n g M ỹ g ià u sụ rồ i k h ò n g t h i ế t gì n ứ a đ ế n việc g iữ N a m V iệ t N a m , b è n r ú t q iiâ n n ư a tr iệ u và 1000 m áy b ay về nư ớ c c h o đỡ m ệ t lo! T h ự c ra. d ù là dốt m ấy đi nữ a, n ế u k h ô n g có t ì n h ý gì đ e n tố i, th i ai c ũ n g có th ê th ấ y r ằ n g cuộc giái p h ó n g d â n tộ c m u ố n t h à n h cô n g , c ầ n p h ả i có l ý lu ận c á c h m ạ n g đúng đắn. muốn k h á n g chiến chống Pháp, chống Mỹ thắng lợi cân phai có nhửng chiến lược cao đằng, chớ nào phai cứ dánh nhau miển gan dậ bền bi thì đươc? T ư tư ơ n g H ô C h í M in h là to à n bộ t ư tư rín g chi đạo t r o n g suốt thcVi kỹ lịch SLI' cách m ạng và k h á íig chiến dài nứa 12
th é k ỷ . A n h h a y c h ị đọc Hò Cỉìi Min lì Toìin tập rồi, b iế t ịch sử hiện đại Việt Nam rồi, xem bộ Biên niên tiêu sử cuíi H ồ C h ủ tịc h rồi. bày giờ h áy đọc m ấ y d ò n g c h ữ c ủ a k ý giiả P h á p L a c o u tu re đê b iế t m ột người n g o ài cu ộ c đ á n h giá V'ai trò lã n h đạo cua H ò C h í M in h cao đ ế n m ứ c nào. viết: " T ro n g n g ó t n ư a t h ế ky, ò n g H ò C h í M in h L a c o íu tu re lánh đạo một cuộc chiến đấu chưa từiig có ve biến chuyến c u a c h i ế n t h u ậ t và tìn h h u ố n g , vê tín h đ a d ạ n g c ủ a c á c h x ư t r í , về n h ữ n g h y s in h p h a i c h ấ p n h ặ n , về sứ c m ạ n h y ếu k h á c n h a u m ộ t trờ i m ột \ ^ c ớ m ặ t vũ k h í. BỊ toà á n th ự c d à n x ử t ử h ì n h , m ư ời Tân th o á t k h o i ìitii đ à y và m á y c h é m , khi th ì m ặc áo v à n g n h à s ư T h á i L an. k h i th ì m ặc q tià n p h ụ c đệ B á t L ộ q u à n T r u n g Q uốc. V à g ià n h được c h ín h quyèin rồi, òng phai liên tiếp đương đâu vứi hai đế quốc p h ư ơ T ig T ây. T h ờ i n a y có n h à c á c h m ạ n g n ào đ u g a n iớn. m ậ t (đăy đế c h ố n g đối t" ậ t t ự c u a các liệ t c ư ờ iig với m ộ t q u y ế t tâ m b ền bi đ ế n th í ? Ò n g K ỏ đả liòi s in h m ộ t d â n tộc. lãr.h đạo hai cuộc chiến t r a n h vê cơ tói tạio m ộ t q u ố c gia. ban líà cuộc chiến tranh cLia những ngirời bị áp bức. Cuộc c h iế m đ ấ u của ô n g c h ố n g P h á p d ả n đ è n s ự giai tá n củ a m ộ t đ ế quiốc th u ộ c đ ịa lớii. C tộ c c h iế n đ ấ u cua ò n g c h ố n g M ỹ to rỏ cáiigiới h ạ n c ù a sứ c m ạn h kỹ t h u ậ t k h i đ ư ơ n g đ âu với C o n Người". M ộ t ngư ờ i v ĩ đại n h ư t h ế h á k h ò n g p h a i là m ộ t n h à tư tưrởiig lớii? 13
II TRANC; BỊ KIẾN m ứ c VÀ IƯ TƯ(ífN(; CỦA NÍỈUYẺN Tllờl TRK, RƯÍÍC 1911 M ộ t d ò n g s ô n g lớn b ắ t n g ù ô n t ừ n h ữ n g con suối n h o . Suối ơ n o n cao th ì n h iê u nước. Ai có đ ế n v iế n g h a n g P ắ c Bó í t n h Cao B ằ n g ), c h ố ơ đ à u tiê n c ủ a C ụ H ô k h i vê n ư ớ c iau 3 0 n ă m b ô n b a h ai ngf)ại. th ì sẽ n g ạ c n h iê n v à t h í c ì t h ú th ấ y rằ n g , t ừ h a n g đi x u ố n g m ộ t đối, có m ộ t n g ọ n suối m à C ụ Hô đ ặ t tê n là "Suối L èn in ". K h á đ ộ t n g ộ t, ứ sư ờ n n ú i đ á tu ò n ra m ạ n h m ẽ n h ử n g c u ộ n n ư ớ c t r o n ị veo. Suối b ắ t đ àu k h ò n g p h a i tìm g g iọ t n ư ớ c rỉ ra , k iô n g p h ả i t ừ n g làn n ư ớ c m o n g m a n h , m à k h ớ i n g u y ê n íả t h à n h d ò n g c h ả y lớn. m ộ t p h ầ n t í c h lại t h à n h n h ư n ộ t cái ao trờ i t r ê n tiê n c a n h , p h ầ n lớn về đ ò n g b ằ n g . P h a i c h ă n g đó là h ì n h a n h n ê n thơ c u a k h ở i n g u y ê n t ư tư ơ iig K ô C h í M in h ? 1. Gia đình đặt những tảng đá ríèn móng T r ìr ra n h ữ n g trư ờ iig h ợ p 'T ịc ỉi đ à m ”, "Bá lô" h ế t sứ c riẽ iìií le m à lại nòi tiế n g t r o n g lịc h s ư v ăn h ọ c t ừ M
dời X u â n T h u . th ì l)ài kv xư a nay. l)ãi kỳ x ứ S(í. luôn uỏn gia dinh là n-ơi hinh thành nhứn^^ nér caiiì tính, nhửiìg nét lý tính,, iìhifn
X liư n g niĩLiừi la c ũ n g b iế t r á n g s ư s á c h có ghi và ngirời đọc góp n h ậ t: t r o n g 96 kỳ th i h ư ư iìg t ừ n ãm 1635 đ ế n n ã m 1890, r iê n g là n g K im L ièn có 5 3 vị k h o a t)an g và r iè n g là n g H o à n g T r ù có 2 9 . Đ ấ t th ì soi đ á , người th ì t r í tu ệ. Ô n g S á c , sau n à y đ ậ u p h ó b a n g , lúc th iế u th ờ i k h ò n g có đ iều k iệ n đi học ơ trư ờ ĩig , a n h t ự h ọ c, n h ờ b ạ n b àv cho. a n h đ ứ n g ngoài h iê n n g h e th ầ y g iả n g : m ộ t g ư ơ n g can /ioc, tự học. Đ ế n k h i làm rế c u a t h ầ y đô H o à n g X iiân Đ ư ờ iì^ th ì gia đ in h ô n g s á c v ẩ n là n h à n ô n g d à n lao đ ộ n g . M ẹ c u a ỉĩò C h í M in h : 'B à H o à n g T h ị L o a n là m ộ t người đ ò n h ậ u đ á m đ an g , s ố n g c h a n h o à với m ọi n g ư ờ i. L à c o n đ â u lò n g n ê n bà p h a i lao đ ộ n g g iú p m ẹ r ấ t SỚITI. T u y là con m ộ t n h à nlìo . s in h h o ạ t c u a bà k h ô n g k h á c gì con em gia đ ì n h n ô n g d à n n g h è o t r o n g là n g H o à n g T r ù . Q u à n áo c ủ a b à th ư ờ n g là vai lìh u ộ m n à u b à d ệ t lấy. m ay lấy. T ừ k h i ra riè n g b à c à n g can kiệm hơii". Trèn đày là hai đoạn sách Những màu chuyện ìế thời niởn thiếu cua Bác Hò cua Ban nghiên cứui lịch sư Đ a n g t m h N g h ệ T ĩn h . S á c h v iết tiế p : "Chãm lo đến việc học hành cua ông sác, c.ụ Đường c ắ t đ ấ t \'ư ờ n . c ấ t n h à c h o vợ c h ồ n g ô n g ở c:ạ n h n h à m ìn h . N gòi n h à vỢ c h ồ n g ô n g Sác có ba g ian , Hàm b ằ n g t r e gổ t r o n g v ư ờ n , lợp t r a n h . G ia n n h à ngoài là nơi n g h i cLia ò n g S á c ; h a i g ia n t r o n g là nơi n g h i, nơi dệ^t vai ciia bà ỈjO 'ãn. Đèm đèm, dưới ánh sáng đèn đàu lạc,, ông Sắc đọc s á c h , hà Ỉjoan kéo sỢi đ ệ t vai; ò n g bà“ sỏVíờ ấm cúng 16 . -
hạnh phúc hên tình thương yêu đùm bọc của cha mẹ. Những năm tháng tuổi thơ ba chị em của Nguyễn Sinh Cung được cha mẹ nuôi dưỡng trong ngôi nhà nhỏ bé này. Tại đây, một chiếc võng mắc bên cạnh giường nằm và khung dệt vải của mẹ, biết bao nhiêu bài hát, bài ca, bài vè, điệu ru con mang nặng tinh nghĩa nưôc non và đạo lý làm người đã đi sâu vào tâm hồn non trẻ của chị em cậu". Khi ông Sắc thi đỗ cử nhân, rồi sau đó đem vỢ và hai con trai vào Huế để mình học thêm, chuẩn bị thi hội, thì gia đình ông ở kinh thành vẫn sống nghèo bằng ông dạy học và bà dệt vải mướn, anh em cậu Cung vừâ học vừa làm tất cả việc nhà. Bà Loan mất thì gia đình càng vất vả. Òng Sắc đỗ đại khoa, khi này Hồ Chí Minh 11 tuổi, học được một bài học khắc cốt ở ông cha đỗ cao mà khiêm tốn. Cũng sách trên có ghi: "Nguyễn Sinh Sắc đỗ phó bảng, được vua ban áo mão, cờ biển và cho ngựâ trạm rưđc về quê. Được lênh quan Tổng đốc Nghệ An, dân làng Kim Liên, làng Hoàng Trù mang trống, chiêng, cờ, quạt, võng điều xuống Vinh đón ông Sắc. Dân làng đang trên đường đi thì gặp ông Sắc khăn gói khoác vai đi bộ về nhà. Làng khẩn khoản mời ông lên võng, ông không chịu. Dân phu giương cờ quạt, nổi trống chiêng mừng đón, ông không cho. Òng khuyên mọi người lặng trống chiêng, cuốn cờ quạt, cùng ông đi bộ về làng". Chủ tịch Hồ Chí Minh vê sau tỏ ra đã không quên 17
bài học khiêm tốn, giản dị của cha. Bài học ông phó bảng đi bộ được tiếp nối bằng bài học ông phó bảng cuốc đất làm vườn, nó giúp ta hiểu thêm vì sao Cụ Hồ Chí Minh ở Việt Bắc và ở Hà Nội, ngày ngày đêu có giờ trồng trọt chăn nuôi. Sách viết: "Tuy được hưởng mộu ít bổng lộc của làng nước ban cho, sinh hoạt ông phó bảng không hề cách bức vái dân làng. Òng vẫn sống đam bạc và gúi với bà con xung quanh. Buổi sáng cả nhà đêu nhịn ăn như mọi gia đình. Các cụ già ở Kim Liên sống cùng thời với ông Sắc kể lại rằng: vào một buổi sáng, lúc mới về làng, ba cha con đang cuốc đất làm vườn thì có khách đến chơi. Òng phó bảng ngưng tay chào khách, gọi anh em cậu Cung bằng cách nói dí dỏm quen thuộc: "Khơm, Côông, nghỉ đã!" Khơm là Khiêm, Côông là Cung, nói theo giọng địa phươtig, mà cũng có nghĩa nói lái là "không cơm", ý bảo rằng từ sớm tới giờ bụng đói mà đi làm thì bây giờ có thể nghỉ được fôi" ! Thân phụ thân mẫu của Hồ Chí Minh đá dạy cho Người những bài học đạo đức, nhân cách đầu tiên. Theo gương sáng của cha mẹ cúng là thảo. Gia đình đã góp phần xây dựng tư tưởng,’ nhân cách Hò Chí Minh. 2. Què hương bắt đáu xây dựng tấm lòng yèu nước lìông nhiệt I Không chắc gì "non xanh nước bạc đê người kinh luân". Nhưng chắc chắn là truỳên thống quê hương có 1« ■^